Heimskringla - 17.10.1934, Síða 5

WINNIPEG, 17. OKT. 1934
rl E I MSKR/MGLA
5. SIEU.
árið eftir (1731), en af því land-
námi varð ekkert. Verður nú
lýst nokkru ger þessari tilraun
Danakonungs og stjómar og
hversvegna hún fórst fyrir.
Niels Fuhrmann, norskur að
ætt, kom hingað sem amtmað-
ur 1718. Hann var ötull maður
og áhugasamur í embætti sínu
og allvel þokkaður af heldri
í ágústmánuði um sumarið ! ist farborði hér á landi. — Allir Jón Sigurðsson húsmaður í kelsdóttir) kona hans, fullra 30
héldu' sýslumenn, er amtmaður | áðurskrifaðir, eru vanir til sjós Fúlavík (Fuglavík), 45 ára, og ára, með 3 börn. Er ágætur
maður hél.t í Kjósarsýslu (því
að hann hélt þá sýslu), að hann
hafi gert alt, sem hann gat,
lands, og er því allsennilegt, að I bæði með illu og góðu að telja
grænlenzka nefndin, sem þá var j fólkið á, að það skyldi sýna
veiðimaður á lax, sel o. fl.
Grímur Jónsson vinnumaður
á Ytri-Skógum, 20 ára.
í Snæfellsnessýslu var skrá-
sett fólk alls að tölu 48:
Úr Staðarsveit:
Grímur Snorrason bóndi á
Krossum með konu og 8 börn.
Hafliði Einarsson bóndi í
sjá má af þingsvitnum þeim, er j alls 12. Einkennilegt, að Páll lega 60 ára, einnig stjúpsonur | Kinn, með konu og einu barni.
tekin voru um þetta mál og j í Vetleifsholti skyldi vera einn Kláusar Ólafur Jónsson, 21 árs. Þorkell Magnússon bóndi í
hafði ritað, aukaþing hver í
sinni sýslu og skoruðu á fólkið
að gefa sig fram til Grænlands-
farar, og að menn ættu sem
trúir þegnar konungs að víkjast
vel við þessu máli, er svo mikil
hlunnindi væru í boði. En mis-
o^ sveita. kona hans Ástríðuú Gunnars-
Ógiftar verkastúlkur, Guðrún dóttir, 35 ára, með 2 börn.
Auðunardóttir á Sauðsvelli und- Einar Einarsson húsmaður á
ir Eyjafjöllum, 20 ára, Helga Brunnastöðum, 39 ára, og kona
Jónsdóttir á Klasbarða, 35 ára. hans Guðrún Gísladóttir, 34 ára,
Alls 38 manns. með 2 börn.
Úr þessari sýslu eru hlutfalls- Kláus Halldórsson húsmaður
jafnlega fast munu sýslumenn lega langfelstir ' bændur, er á Býjaskerjum, 45 ára, og kona
mönnum að minsta kosti. Hann hafa gengið að þessu, eins og bjóða sig fram til fararinnar, hans Ingveldur Jónsdóttir, ná-
dvaldi í Kaupmannahöfn vetur-
inn 1727—1728 í málum sínum
út af dauða Appoloníu Schvart-
zkopf, sem mjög varð misrætt
um. Hann kom út aftur 1728,
einmitt sama árið, sem danska
stjórnin hófst fyrst alvarlega
handa um endurbyggingu Græn
enn eru tiil úr flestu’m þessum j þeirra. Hann hefir þá líklega Guðmundur Auðunsson ungl-
sýslum. Er þess t. d. getið á j verið ekkjumaður. Björgólfur ingspiltur, 23 ára.
þingum þeim, er Niels Kier lög-já Miðskála var og skólagenginn. Hafliði Valdason húsmaður á
nýsett á laggirnar, hafi átt tal
við amtmann um, hver kjör
skyldi bjóða íslendingum, til að
taka þátt í endurreisn Græn-
lands, en það var ekki fyr en
28. maí 1729, að nefndin ritaði
amtmanni um að gangast fyrir
því hér á landi, að ef fólk hér
vildi af fúsum vilja flytja sig
til Grænlands, einkum kvæntir
menn með konum sínum og
börnum, þá skyldu þeir fá gef-
ins kýr, naut og sauðfé, sem
þeir þyrftu' fyrstu 1—2 árin,
meðan þeir væru að fjölga þess-
um bústofni sínum, einnig ís-
lenzka fæðu: fisk og smjör,
meðan þeir væru að koma sér
fyrir; einnig skyldu þeir fá báta
og skip til fiskveiða og timbur
til húsabygginga, svipaðra sem
sem tíðkaðist á íslandi o. s. frv.
Jafnframt sendi Grænlands-
nefndin Gyldencrone stiptamt-
manni þetta bréf sitt til amt-
manns og fól honum að hvetja
amtmann til að ganga sem ör-
uggast fram í þessu, en stipt-
amtmaður brá þegar við og rit-
aði ekki aðeins amtmanna sd.
(28. maí) heldur einnig öðrum
(t. d. Brynjólfi Thorlacius), svo
að það brygðist ekki, að amt-
maður fengi bréfin þegar á al-
þing, og gæti þar ráðgast við
sýslumenn o. fl., hvernig þessu
skyldi haga,*) og það tókst, og
lét amtmaður ekki undir höfuð
leggjast að sinna þessu, því að
þegar á alþingi um sumarið (23.
júlí 1729) ritar hann sýslu-
mönnunum í Rangárvallasýslu,
Árnessýslu, Gullbringu- og Kjós-
arsýslu, Borgarfjarðar-, Mýra-,
Hnappadals- og Snæfellsnes-
sýslum um þessi kostakjör, og
getur þess þar beinlínis, að
hann hafi skipun um þetta frá
æðri stjórnarvöldum. Lætur
amtmaður þess getið, að næsta
ár (1730) verði sent skip til að
sækja það fólk, er hafi skráð
sig og flytja það til Grænlands.
Leggur hann ríkt á við sýslu-
menn að styðja kröftuglega að
framgangi þessa máls, undan-
dráttar- og vafningalaust, ella
megi þeir búast við óþökk og
áminningum frá æðri stöðum.
Tii frekari áréttingar ritaði
amtmaður 3 ágúst s. á. (1729)
einskonar opið bréf eða um-
burðarbréf “til allra kongsins
trúu þegna, fátækra og ríkra,
ungra og gamalla og allrar al-
þýðu” í Gullbringusýslu, með
mörgum hvatningarorðum að
ráðast til Grænlandsfarar, telur
upp hin miklu hlunnindi, er
þessir vesturfarar fái hjá kon-
ungi og gyllir landið mjög, að
hinir gömlu Grænlandsbúar,
landar þeirra, hafi ekki átt þar
yið lakari kjör að búa heldur
öllu betri en flestir íslendingar
nú, og tekur til dæmis leifar af
gomlum múrbyggingum þar,
bæði kirkna og húsa. Amtmað-
ur getur og þess, að þetta náð-
artilboð verði aldrei endurnýjað
oftar, ef því verði ekki nú vel
tekið. Er auðsætt, að amt-
manni er mikið áhugamál, að
sem almennust þátttaka yrði í
þessari nýju landnámsför, enda
varð uppskeran ríkulegust í
Gullbringusýslu, því að þaðan
létu flestir skrá sig, sem síðar
verður vikið að.
hlýðni og taka með þakklæti
þessu náðarsamlega konunglega
tilboði. En undirtektirnar voru
víðast mjög daufar, og sum-
staðar enn frekari kröfur gerð-
ar af útflytjendum um meiri
hlunnindi en boðin voru, t. d.
um sérstakan, íslenzkan prest,
eins um sérstakan leiðbeinanda
við húsagerð þar vestra, er jafn-
framt væri í fyrirsvari fyrir
hið ókunna, íslenzka fólk, er
vestur kæmi o. m. fl. S'kal hér
nú stuttlega skýrt frá, hvernig
smalamenskan gekk í hverri
einstakri sýslu af þeim 8, er
leitað var til.
Samkvæmt skýrslu frá Nikul-
ási Magnússyni sýslumanni í
Rangárvallasýslu 7. sept. 1729
létu þessir skrá sig þar (ágrip):
Jón Oddsson bóndi í Teigi,
þjóðhagi, lesandi og skrifandi,
45 ára, með konu sinni 44 ára
og 4 dætur þeirra, elzt 18 ára,
yngst 1 árs.
Nikulás Jónsson bóndi í
Hólakoti undir Eyjafjöllum, 33
ára, sæmilegur verkmaðúr, ó-
hagur og ólæs, með konu sinni
30 ára og 4 ára gömlum syni.
Einar Jónsson bóndi á Klas-
barða, lítt lesandi, 34 ára, með
konu sinni 30 ára og 3 börnum;
ennfremur systir hans Guðríður
Snorradóttir.
Steinn Björnsson bóndi í
Oddahjáleigu, lesandi og skrif-
and, 31 árs, með konu sinni 32
ára.
Jón Eiríksson bóndi í Árna-
gerði, óhagur en lesandi, 45 ára,
með konu sinni 33 ára og 2
börnum.
Björgólfur Jónsson bóndi á
Miðskála undir Eyjafjöllum for-
gtandúgur, röskur maður, hag-
tækur, lesandi og skrifandi, 44
ára, með konu sinni 33 ára og
1 stúlkubarni.
Ólafur Hinriksson bóndi und-
ir Eyjafjöllum, óhagur en les-
andi, 30 ára. Hans kona segist
32 ára, viljug til þessarar ferðar.
Piltbarn þeirra 4 ára og stúlku-
barn 8 vikna. Konan ætti að
tilhaldast að fara.
Annars voru það ekki helztu og Kothúsum, 37 ára, og kona
betzu bændurnir, sem létu “for- hans, um 50 ára, með 5 börn.
skrifa” sig til Grænlands. 1 Árni Erlendsson tómthúsmað-
í Árnessýslu létu þessir skrá ur í Kirkjuvogi, um 30 ára, for-
sig: maður á kongsskipi.
Gísli Þorsteinsson bóndi á Brandur Jónsson húsmaður í
Öxnalæk, 27 ára. Kona hans Kirkjuvogi, 50 ára, og kona
Guðrún Jónsdóttir, 58 ára, og hans Ingibjörg Einarsdóttir á
stjúpdóttir hans Þorbjörg 19 sama aldri. (Þessi kona vill ekki
ára og Ingibjörg 17 ára. Þessi fylgja honum til Grænlands.*)
fjölskylda áskilur, að konungur Jón Oddsson bóndi í Merki-
láti flytja þau aftur til íslands, nesi, 30 ára, góð skytta. Kona
ef þau komast ekki eins vel af í hans, 28 ára, með 2 börn.
Grænlandi sem hér. j Járngerðarstáðaþingsókn.
Gunnar Jónsson, vinnumaður Gísli Gíslason bóndi á ísólfs-
í Arnarbæli 32 ára, með tilvon- skála, um 60 ára. Kona hans
andi konu sinni, Þóru Jóns- Arnbjörg Þórðardóttir, 60 ára
dó'ttur, 26 ára. Setja sama skil- með 3 börn (16—20 ára göm-
yrði, sem Gísli á Öxnalæk. ul).
Gabríel Þórðarson húsmaður aITs úr sýslunni 65 manns.
í Auðsholti (í Ölfusi), 39 ára, úr Kjósarsýslu voru alls skrá
og kona hans Guðrún Þorsteins settir 14 manns:
dóttir, 28 ára, með 2 börn, Guðmundur Bjarnason á Litla
dreng og stúlku'. Með sama skil- Mosfelli og kona hans Margrét
yrði sem hin hér á undan. Jónsdóttir með 2 börn.
Þórður Bjarnason úr Smjör- PáU Gíslason í Miðdal og
dalahverfi, 60 ára, með dóttur kona hans Hallbera Oddsdóttir,
sinni, Helgu 17 ára. bæði ung hjón með 2 börn.
Jón Hafliðason vinnumaður í Bergsteinn Gíslason í Móum
Bergsholti með konu' og 2 börn-
um.
Jón Yilhjálmsson, ókvæntur
maður.
Úr Helgafellssveit:
Jón Guðmundsson, ‘ kvæntur
maður, en kona hans vill ekki
fara.
Jón Auðunsson með konu
sinni og 2 uppkomnum sonum.
Sigurður Einarsson með konu
og 2 börnum.
Úr Eyrarsveit:
Sigurður Bjamason bóndi í
Bár, vill sjálfur fara, en konan
ekki, eiga 4 börn. Er ekki tal-
in með.
Bergþór Jónsson í Krossnes-
plássi með konu og 2 böm,
annað hálfsmánaðargamalt.
Ólafur Bjarnason frá Vík,
með 8 bræðrum, hinum yngsta
6 ára.
Þórður Þorvaldsson með konu
og 5 börn, hið yngsta nýfætt.
Þér sem notiS—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Birgfllr: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
Samskonar skipun fá s. d. (23.
ágúst) sýslumennirnir Sigurð-
ur Jónsson í Borgarfirði, Sig-
urður Sigurðsson yngri í Mýra-
sýslu og Steindór Helgason í
Hnappadalssýslu, og sikömmu
síðar (3 sept.) Nikulás Magnús
son í Rangárvallasýslu og Sig-
urður Sigurðsson eldri í Árnes-
sýslu. Þessa fyxirskipun um
manntalið hefir amtmaður því
tekið upp hjá sjálfum sér, og
það átt að vera undirstaða til
Frh. á 8. bls.
Laugardælum, 16 ára.
Runólfur Bartholomeusson
vinnumaður í Haukadal, 20 ára.
og kona hans Guðrún Þórðar-
dóttir, bæði ung.
Ólöf Skeggjadóttir vinnukona
Sveinn Þórðarson í Gröf, 16 4 Lykkju.
ára, kann nokkuð til smíða. Magnús
Einar Þórðarson húsmaður í maður 4 Varmá.
Ólafsvallahverfi, góður smiður,
Auðunsson vinnu-
ásamt Guðrúnu konu
Sigmundur Helgason vinnn'-
maður á Hálsi í Kjós.
Úr Borgarfjarðarsýslu alls 6,
alt einhleypir menn:
Eiríkur Þorsteinsson, ókvænt-
ur, bóndi á Kleppjárnsreykjum.
Þorlákur Stefánsson, ókvænt-
ur maður, á Hvammi í Skorra-
Guðmundur Guðmundsson
vinnumaður úr Andakíl.
Guðmundur Einarsson búandi
á KambShóli.
Bjarni Ólafsson á Akranes-
skaga.
Jón Magnússon vinnumaður
á Akranesi.
Úr Mýrasýslu alls 12:
Sigurður Pálsson bóndi á
*) Sbr. þessi bréf í Br.bók stipt-
amtmanns 1729 bls. 35—41.
Anna Magnúsdóttir
sinni, k0na á Mógilsá.
bæði ung og hrausi, barnlaus.
Gísli .Ófeigsson unglingspilt-
ur á Skúmsstöðum, 16 ára,. læs
og skrifandi; krefst að verða
fluttur aftur hingað til lands, ef
hann getur ekki bjargað sér í
Grænlandi.
Alls í sýslunni 18 manns, og
meiri hluti þeirra þó með því
skilyrði að verða fluttir heim
aftúr, ef miður farnast vestra.
Ágrip af skýrslu Jóns Odds-
sonar Hjaltalíns sýslumanns, ds.
í Effersey 31. ágúst 1729 um
skrásetninguna í Gullbringu-
sýslu (frumritið á dönsku).
Kópavogsþingsókn.
Jón Jónsson á Hliði (á Alfta-
nesi), 33 ára, (góð skytta, tré-
smiður og járnsmiðuri) og kona Qlýsstöðum og kona hans~Sig-
hans Rannveig Þóroddsdóttir 32 ríður Guðmundsdóttir með 3
ára, með 7 börn frá 4—14 ára þörnum.
gömul. Nikúlás Bárðarson og konaI
Þorkell Jónsson húsmaður í bans Sigríður Ásgrímsdóttir,
Laugarnesi, 41 árs; og kona með 3 börnum, eitt tæplega Vi
ísólfur Ólaffsson búandi 1 j hans Guðrún Björnsdóttir, 36 árs. (Konan vill ekki fara með
Voðmúlastaðahjáleigu, þjóðhagi j ára með 4 börn, hið elzta 11 börnin.**)
lesandi og skrifandi, 36 ára. Ó- j ára, hið yngsta 1 árs. jón jónsson og kona hans
gift kvennsnipt 32 ára vill fylgja ' Sveinbjörn Oddsson bóndi á Hallfríður Marteinsdóttir, með
honum. Kona hans óbyrja, yfir, Hliði 31 árs2), og kona hans 2 börnum.
50 ára, er óviljug til ferðarinn- j Guðrún Þorleifsdóttir, 20 ára, Guðmundur Ingjaldsson,
ar og vill eftir verða. j með 3 börnum, hið elzta 3 ára, kvæntur maður með 4 born.
Þórarinn Árnason búandi á hið yngsta Vi árs. Konan hefir ekki lofað að fara
Kókslæk, vel hagur, lesandi og j Gestur Jónsson húsmaður í með honum. Er því skrásettur
skrifandi, 41 árs gamall. Konan j Garðahverfi 42 ára, og kona aðeins sjálfur.
óviljug 38 ára gömul, vill kyr hans Gruðrún Jónsdóttir, 22 Jón Hrómundsson ókvæntur
ára, með 2 börn (7 og 8 ára); maður, góður smiður.
(hefir síðan átt 1 barn). úr Hnappadalssýslu skrásett-
Halldór Ólafsson bóndi í ir 19:
Urriðakoti, 35 ára, og kona Jón Gunnarsson, búandi á
hans Þoi-björg Halldórsdóttir, ölviskrossi, um 30 ára og kona
Samkvæmt þessum skrám. í
sem ekki verða rengdar hafa
alls verið skrásett árið 1729,
rúm 200 manns, á öllum aldri,
alt frá reifabörnum tjl 60 ára
aldurs. Er mesta furða, hversu
margir hafa látið skrásetja sig
til þessarar ferðar, ekki álitlegri
en hún virtist, en fátækir menn j
hafa sérstaklega gengist fyrir j
því, að þeir fengju ókeypis bú- j
stofn og aðrar lífsnauðsynjar1
vlnnu- fyStu 4rin, en hinsvegar hefir
alt þetta komið svo flatt upp á
UPPÁHALDSDRYKKUR
fyrir fullorðna og börn
Blandaður
SúkkuSaðs
Drykkur
Jafn góður hvort heldur
heitur eða kaldur.
Crescent Creamery Co. Ltd.
WINNIPEG
fólk, og víðast hvar freklega
að þessu gengið, að mann hafa
ekki áttað sig á þessu fyrst í
stað, og orðið nokkuð fljótir á
sér, að ráða sig til fararinnar,
eins og síðar kom í ljós. En
með hvílíku kappi, að amtmað-
ur hefir fylgt þessu, má meðal
annars sjá af bréfi hans til Jó-
hanns Gottorp sýslumanns 23.
ágúst 1729,2) þar sem amtmað-
ur lýsir undrun sinni yfir, að
ekki einn einasti maður í Snæ-
fellsnessýslu hafi viljað gefa sig
fram til að fara tM Grænlands,3)
og þykir amtmanni dæmalaust
að hafna slíkum vildarboðum;
muni því konungur fara öðru-
vísi að og ákveða hreint og
beint, hverjir og hversu margir
skuli héðan til Grænlands fara,
á sama hátt og tíðkast annars-
staðar í kongsins ríkjum og
löndum, þá er konungur þurfi
fólk til þjónustu sinnar, og séu
allir þegnar konungs skyldir að
hlýða því boði. En fyrst verði
að semja fullkomna manntals-
skrá með nöfnum manna og
aldri á hverju einasta heimili,
og skipar amtmaður Jóhanni
sýslumanni að taka slíkt mann-
tal í allri Snæfellsnessýslu. —
vera. Honum fylgir piltúr 16
ára og stúlka 21 árs.
Monsr Páll Hákonarson um
f ertugsaldur, Proprietarius* * ),
sem býr á sínu eigin góssi Vet-
BR0DERING
Fljótunnin . . . litarrik v . .
laðandi, þcgar gerð er úr
“Anchor”, mjúka bródering-
in—hinum þei-mjúka þræði
sem ígiidir þrjú spor með
hverju spori. trrvai yndis-
legra lita—er hvergi láta sig
Biðjið urn það með nafni.
2) Brb. amtm. s. á. bls. 263—269.
3) Þeir sem skráðu sig þaðan,
gerðu það^síðar.
Anchor Nálar eru
beztar—frægar
- síðan 1730.
EMBROIDERY
The Canadian Spool Cotton Co.,
Dept. HI-34A, P.O. Box 519,
MONTREAL, P. Q.
Gerið svo vel og sendið mér upp-
lýsinga bækling og ávísan á “An-
chor” Soft Embroidery (lOc iim-
lögð).
Nafn ...........................
Aritan .........................
leifsholti, fyrrum constitueraður
vicedómari föður síns sr. Há-
konar Hannessonar, sem þá var
sýslumaður í Rangárþingi.
Sigurður Jónsson búandi í
Hól í Holtum, eigingiftur, 30
ára, röskur til vinnu', á 5 börn.
Hann viljugur til fararinnar,
konan óviljug og biður hann,
að henni og bömum þeirra sjá-
•Y Y) þ. e. sjálfeignarbóndi. Páll var
stúdent, og lengi ritari Árna Magnús-
sonar, drukknaði í Vetleifsholtsvatni
við veiðiskap 1742, fimtugur. Hákon
faðir hans vildi ólmur fara til Græn-
lands með syni sínum, (segir J. ól.
Grv.), en fékk ekki. Var þá (1729)
67 ára gamall, dó árið eftir. Páll
var nafnkunnastur þeirra manna, er
44 ára; systir hans Sigríður hans (Marsibil Pétursdóttir)1)
ólafsdóttir, 33 ára, með 2 böm á sama aldri með 1 barn.
sín. Nikulás Bjarnason búandi á
Björn Stefánsson vinnumaður Hafursstöðum, um 40 ára og
á Bessastöðum, 27 ára. kona hans (Valborg Andrés-
Eyjólfur Þorsteins'son vinnu- dóttir)!) um 45 ára með 6 börn.
maður í Vík Reyjavík), um 30 Guðmundur Sigmundsson bú-
ára. andi á Hraunsholti, um 43 ára,
Ulugi Bjarnason vinnumaður 0g kona hans Sesselja Magnús-
í Laugarnesi, um 20 ára. dóttir, nær 50 ára.
Kálfatjarnar- og Býjaskerja- Magnús Hafliðason búandi í
þingsókn. Dal, um 50 ára og Katrín (Þor-
v. eftir aðalskýrslu
1) Frá ( b. v. eftir aðalskýrslu Y) Frá b.
amtmanns. amtmanns.
2) Þessi bóndi vildi fá sig stryk- **) frá ( tekið eftir aðalskýrslu
aðan út af skránni hjá amtmanni, amtmanns í Brb. 1729, bls. 300. Hún
kvaðst hafa skrifað sig í hugsunar- og börnin því ekki skrásett.
leysi, en amtmaður synjaði honum 1) Nafnið milli () tekið eftir
létu skrá sig til Grænlandsfararinnar. þess. j manntalinu í Hnappadalssýslu 1729.
CANADIAN
PACIFIC
Skjót, trygg og þægileg ferð
með
Canadian Pacific Steamships
Þegar þér farið að hugsa um að heimsækja Uunningja yðar &
fslandi um jólin, ættuð þér að sjá oss og gera strax ráðstafanir
um það.
Siglingar eru á fárra daga fresti.
Þriðja pláss farrými frá Montreal til ReyUjavíU:
Aðra leiðina ..........$111.50 og yfir
Fram og til baUa ......$197.00 og yfir
FreUari upplýsingar fást með því að finna agent vom I
plássinu eða sUrifa:
R. W. Greene G. R. Swalwell J. B. McKay
106 C.P.R. Bldg. C.P.R. Bldg. King and Yonge Sts.
Edmonton, Alta. SasUatoon, Sask. Toronto, Ont.
W. C. CASEY, Steamship General Passenger Agent
322 Main St. — Winnipeg, Man.
CANADIAN PACIFIC STEAMSHIPS