Heimskringla - 04.04.1945, Qupperneq 2

SÍÐA }
TVÖ AR Á BAFFIN-EYJU
Eftir Jón J. Bíldfell
(Grein sú er byrjar í þessu
blaði eftir J. J. Bíldfell, er um
dvöl hans á Baffinslandi. Er
þar sagt frá mörgu athyglisverðu
og fróðlegu í sambandi við
hugsun, hætti og siðu íbúanna,
þessi náttúrubörn. norðursins.
Þeir þafa kynst eitthvað hvítum
mönnum og menningu þeirra, en
yfirleitt mun satt vera, sem um
þá hefir verið sagt, að þeir séu
“heilsteyptir steinaldarmenn,
uppi á vorri tíð, sem ærið efni er
fyrir nútíðina að kynnast, eigi
síður en þá, að kynnast sinni
samtíð.” f grein J. J. B. bregður
mörgu fróðlegu og hugðnæmu
fyrir og frásögn hans er oft hin
skemtilegasta. Af 8 köflum
greinarinnar, hefir fyrsti kaflinn
birst í Sameiningunni en annað
hvergi óbreytt.—Ritstj. Hkr.).
Það hafa nokkrir landar mínir
minst á við mig, að segja eitt-
hvað frá veru minni á Baffin-
eyjunni og ferð minni þangað
opnberlega. Þó eg sé allra
manna ófúsastur til að segja
ferðasögu, því eg veit fyrirfram
að hún verður leiðinleg eins og
ferðasögur langflestar eru, þá
hefi eg nú ásett mér að verða við
bón þeirra manna, sem óskað
hafa eftir að sjá eitthvað um
ferð mína norður í höf á prenti,
og mega þeir sér sjálfir um
kenna, ef það verður þeim og
öðrum til leiðinjia.
Nýjar matar Soybean
Spursmálslaust er til-
kynning okkar um
New Blackeye Vege-
table er framleiddar
voru að Central Ex-
perimental búinu, sú
mesta uppgötvun er
gerð hefir verið í okk-
ar tið í jurtagróðri. —
Eftirtektaverður verð-
leiki hefir þegar verið
viðurkendur af þús-
undum canadiskra
heimila er við okkur
hafa skift síðan 1941, að baunir þess-
ar voru sendar út. Engin önnur mat-
artegund jafnast á við þær. Þær hafa
fjórum sinnum meira protein en
hveiti, hrísgrjón eða egg, og tvisvar
sinnum jafnmikið og venjuleg mat-
baun og svína- eða nautakjöt. Fitan
í þeim er jöfn og í nautasteik og
meiri en í svínakjöti.
Framleiðir meiri líkamshita en
nokkur önnur algeng fæðutegund að
undanteknu smjöri. Á að gizka 20%
fituefni og 40% protein. Hvert held-
ur ferskar eða þurkaðar hafa þær
meira næringarefni en nokkur önn-
ur baunategund. Lausir við lin-
sterkju. Ríkar af járn- og brenni-
steinsefnum, vítamin A, B og G. Þú
verður alveg undrandi hvað þær eru
listugar og á hversu marga vegi má
matreiða þær. Aliar upplýsingar um
notkun þeirra eru gefnar í pésa þeim
er þér verður sendur frítt með pönt-
un þinni.
(Pk. 10í) (1/4 pd. 18<) (1 pd. 45c)
póstfrítt. (Stœrri sendingar með
Express, flutningsgj. eigi borg-
að, á 35? pundið.)
FRf—Vor stórt útsœðisbók fyrir 1945
Aldrei fullkomnari en nú
DOMINION SEED HOUSE
Oeorgetown, Ontario
Það kallast ekki lengur þrek-
virki, þó að einhverjir álpist
norður eða suður í heimskauta-
lönd. Æfintýrablærinn er alveg
horfinn af slíku ferðalagi, og
menn geta ekki framar látið
ljóma hugrekkis og æfintýra
ieiftra um nafn sitt, í sögu eða
söng, fyrir að sigla norður í ey-
lendurnar fyrir norðan megin-
land Canada. Eg vil að það sé
skilið, að eg er ekki að reyna að
varpa skugga á, eða draga úr
hugrekki og hetjuanda þeirra
manna, sem fyrstir sigldu sollin
höf norðursins. Þeir menn
margir hverjir könnuðu ókunna
stigu og lögðu út í ögrandi hætt-
ur, til þess aðallega, að ganga úr
skugga um, að svo miklu leyti
sem í þetrra valdi stóð, hvort
hægt vær að brjótast í gegnum
íshrannirnar, sjá hvað þær
hefðu að geyma, og hvað lægi
þeim að baki.
Mín ferð norður á ekkert
skylt við slík ferðalög. Eg fór
með eimskipi frá Montreal um
hásumar ofan hið mikla og nafn-
kunna St. Lawrence-fljót, í að-
dáanlega góðu veðri. Akrar,
þorp og bændabýli skreyta
fljótsbakkana beggja megin og
ná nokkuð upp í hlíðarnar, sem
rísa þegar frá fljótinu dregur, en
á bak við rís skógurinn bláleitur
til að sjá í sólbaði dagsins.
Við sigldum vanalega skipa-
leið framhjá Quebec-borg aust-
ur St. Lawrence flóann og aust-
ur um Bell sundið. Við austur-
enda þess, snerum við beint í
norðuir og sigldum meðfram
Labrador ströndinni í liðug
fimm dægur, áður en við komum
1 norður að Chiddly höfðanum,
sem er norðaustur hornið á
Labrador, höfðum við þá farið
um 1,000 mílur í norðurátt frá
Bell sundi.
Ferðalag þetta er frekar til-
komulítið. Að austan var hafið
slétt og bjart alla leiðina, nema
hvað íshroði nokkur mætti okk-
ur er við vorum komnir rösklega
miðja leið, en ekki svo þéttur
að skipið kæmist ekki nokkurn
vegin viðstöðulaust áfram. Að
vestan lá Labrador ströndin há
og hrikaleg, skógi vaxin fyrst
all langt norður frá Bell sundi,
en þá fer skógurinn sí þverrandi,
unz hann hverfur með öllu, og
skilur ströndina og eyjarnar,
sem alstaðar er mikið af, mjög
gróðurlitlar — nálega berar, og
bergrunnar og nær þetta gróð-
ur- og grasleysi yfir um 400
mílna svæði í suður frá Hudson-
sundi.
Austurströnd Labrador er
lægst, svo hækkar landið í vest-
ur og er þar til fjalla að sjá, sem
rísa sum 6,000 fet yfir sjávar-
mál, með snjóhvíta tinda um
miðsumar. Bæði sá fjalla klasi
John S. Brooks Limited
DUNVILLE, Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og fyrsta flokks “Sea Island Cotton” og egypskum tvinna.
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, Winnipeg
Umboðsmaður fyrir Manitoba, Saskatchewan og Alberta
You will find yourself one of the bett informed persont in
your community when you read The Christion Scicnce Monitor
regulorly. You will find freth, new viewpointt, o fuller, richer ‘
underttonding of world offairt . . . truthful, accurate, unbiased
newt. Write for tomple copiet todoy, or send for o one-month
friol subscription to thit internationol doily newspoper ....
r
The Christion Science Publishing Society
One, Norwoy Street, Boston 15, Moss.
NAME........................
STREET......................
CITY....'.............STATE.
□ Pleose send somple copies
of The Christion Science
Monitor including copy ot
Weekly Mogozine Section.
□ Pleose send o one-month
triol subscription to The
Christion Science Monitor,
for which I enclose $...........
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 4. APRÍL 1945
og eins Laurentíu fjöllin, sem
þar eru fyrir vestan, lækka er
nær dregur Hudson-flóanum og
Hudson sundi.
Viðkomustaðimir voru tveir
við Labrador-ströndina. Sá fyrri
í bæ, eða þorpi, sem Hebron
heitir, og er á þriðja hundrað
mílur fyrir sunnan Chiddly
höfðann. Þorpið stendur niður
við sjó. Framundan eru eyjar,
sem loka allri útsýn til hafs, en
höfnin er á milli eyjanna og
bæjarins. 1 bænum er verzlun,
sem Hudson’s Bay félagið hefir
haft, en hefir nú selt stjórninni í
Newfoundlahd. Trúboðsstöð er
þar, ein af þeim elztu á þeim
stöðvum, sem Morían trúboðs-
félagið heldur uppi og um 150
Eskimóar — í bænum og grend-
m
inni.
Það var snemma morguns, sem
skipið skreið inn á milli eyjanna
og inn á höfnina og lagðist við
akkeri. Eg var niður í káetu
minni, þegar að eg heyrði brezka
þjóðsönginn leikinn á lúðra. Eg
þaut upp á þilfar, og sá eg þá, að
bátur var úr landi komnin, hlað-
inn fólki og á meðal þess var
lúðraflokkurinn, sem þjóðsöng-
inn spilaði. Þeir voru Eskimó-
ar, sá eini Eskimóa lúðraflokkur,
sem til er. Bátur þeirra fór þrjá
hringi í kring um skipið og höfðu
þeir þá leikið tvö lög, “God Save
The King” og “Onward Christ-
ian Soldiers", og var mér sagt
að með þeim, væri musik kunn-
áttu þeirra lokið.
Hinn viðkomustaðurinn var
Burwell; er það, eða var, verzl-
unarstöð Hudson’sflóafélagsins.
Er sá staður á eyju, sem liggur
tiltölulega stutt fyrir sunnan
Chiddly-höfðann. Staður sé hef-
ir lítið sér til ágætis, annað en
ágæta höfn, sölubúð, íveruhús,
vöruhús og hús sem pólití Can-
ada stjórnar áttu heima í, en
sem nú eru farin þaðan. Nokkrir
Eskimóar áttu heima þar ein-
hverstaðar út með sjónum, höfðu
þeir nú komið til að skemta sér
við skipkomuna ,eins og þeirra
er siður alstaðar.
Daginn eftir, 16. júlí, sá eg
Baffin-eyjuna. Hún sýndist til
að sjá eins og norðurhluti La-
brador strandarinnar, hrikaleg,
ber og hrjóstrug. Á þeirri eyju
átti eg heima í tvö ár og kyntist
nokkuð fólki því, sem þar bjó,
landslagi og landskostum.
Baffin-eyjan er geysilega stór,
200,036 fermí^ur — þriðja stær-
sta eyja í heimi. Það fyrsta, sem
vekur eftirtekt manns þegar
þangað #emur, er gróðurleysið;
þar er ekkert að sjá, nema kletta,
klappir og klungur. Hún er
mjög mishæðótt víðast hvar, og
fjöllótt, að norðan og er þar að
finna nokkurn jökul eða jökul
fjöll. Að sunnan er hún nokkuð
lægri, en þar enginn jökull, að|
undanteknu einu fjalli, eða f jall-I
garði, sem liggur inn í land frá
Frobisher firðinum. Á öllum
öðrum suðurhluta eyjarinnar,
tekur snjó á hverju sumri og hef-
ir gert eftir því sem jarðfræðing-
ar stjórnarinnar í Canada segja,
alla leið aftur til ísalda.
Um landdýr er lítið á Baffin
eyjunni. Þar var þó talsvert
mikið af hreindýrum fram yfir
miðja síðustu öld, en síðan að
Eskimóarnir komust upp á að
skjóta með kúlubyssum, og gátu
fengið þær og skotfæri, hafa
þeir gengið svo í skrokk á dýr-
unum, að ef ekki verður við gert
er ekki annað sjáanlegt, er
þau verði eyðilögð með öllu, í
tiltölulega stuttum tíma.
Þar er og mikið af hvítum tóf
um, sem Eskimóar veiða í boga
og selja Hudson’s-flóa félaginu
Áraskifti eru að tófu tekjunni ;
eýnni. Fjórða hvert ár, er þa
mergð mikil en fer svo fækkand
rftur í næstu þrjú ár og sýnis
>að vera ófrávíkjanlegt lögmál.
Úlfar hafa verið þar nokkrir
n eru nú með öllu eyðilagðir.
Hvergi í þessu landi er sagar
kráð eins skýrum og sýnilegun
únum og í norðuríiéruðum þess
og á hitium norðlægu eylendum
Þar er ekkert til að skyggja á
bergrúnirnar sjálfar, sem tím-
ans tönn hefir meitlað í harðann
steininn í gegnum aldirnar. —
Merki ísaldarinnar blasa alstað-
ar við sjónum manna. Hálsaim-
ir slitnir. Blágrýtis klappirnar
muldar og malaðar. Klettabelt-
in slitin og snúin. Stórgrýtinu
stráð um dali, holt og hæðir.
Kalksteins lögin sem lögð hafa
verið ber og liggja um þvera og
endilanga eyjuna og járn, eða
járnsteins beltin ómælanleg og
óuppausanleg, sem bíða eftir, að
þau séu brædd og barin blasa
alstaðar við augum manns.
En það er fleira en þessi ísald-
ar umbrot og bergrúnir, sem
vekja athygli manns á Baffin
eyjunni, því þótt yfirborð henn-
ar og alls umhverfisins þar norð-
ur í höfum, sé í það heila bert,
hrjóstrugt og gróðursnautt, þá,
við betrj þekking og nánari at-
hugun sézt, að hún er ekki gróð-
urlaus með öllu. í dölunum, sem
eru margir dökkir til að sjá,
þröngir og djúpir, vex dálítið af
grasi n^eðfram ánum og lækjun-
um, sem rutt hafa sér farveg eftir
þeim ,og ofurlítið af gulvíðir,
sem nær um þriggja feta þroska,
þegar bezt lætur; ennfremur er
oft að finna fífu, þar sem vot-
lent undirlendi finst. 1 hlíðunl
dalanna, er oft að finna larnba-
gras sóleyjar, og jafnvel fjólur.
Berjalyng er víða að finna, en
engin ber þróast þar. Vísirinn
kemur en haustnæðingarnir|
koma of snemma til þess. að ber|
geti þroskast. Allmikið er af
hreindýra mosa, geitnaskóf og
sortu lyngi. Þó að gróður þessi
sé hvorki margbreyttur né stór-
vaxinn á hann samt sinn þátt í
að festa mynd landsins í huga
manns. Gróðurinn og dalirnir
sjálfir sem eru brattir með gróð-
urlitlum hlíðum eru víða skorn-
ar með silfurtærum lækjum, sem
falla stall af stalli, unz þeir sam-
einast ánum í botni dalanna. En
það er eitthvað meira en sögu-
rúnirnar, dalirnir dökku og
þröngu, lækirnir, sem falla eins
og silfurþræðir ofan hliðar
þeirra og hinn smágerði gróður
heimskauta landanna, sem heill-
ar huga manns. Það er eitthvert
undra afl, sem heimsskauta lönd-
in ein eiga yfir að ráða, sem
dregur mann á vald sitt með ó-
mótstæðilegu afli.
Eg hefi oft verið að hugsa um,
hvaða kraftur það sé er heims-
skauta löndin eigi sérstaklega
yfir að ráða og þannig verkar,
ekki aðeins á okkur, sem frá
þeim héruðum og löndum eru
komin, heldur á alla, sem undir
áhrif hans komast og ekki hafa
með öllu lokað hinni andlegu út-
sýn sinni eða týnt tilfinningum
sínum í stríði og striti sléttuland-
anna.
Maður er að sjálfsögðu háður
náttúrunni og náttúruöflunum
$ 5 fyrir $ 4
Fyrir hvert $4 virði af Stríðssparnaðar Skírteinum
færð þú $5 er þau fajla í gjalddaga.
Hver dollar er þú leggur í þessi Skírteini er innlegg
til sigurs og þína eigin framtíð.
Hver dollar sem þú leggur í Stríðssparnaðar Skírteini
er trygður — því þau eru ábyrgst með öllum auðsupp-
sprettum Canada.
Þú getur keypt Stríðssparnaðar Skírteini eða frí-
merki hvenær sem er í hvaða útibúi Royal Bank of Canada
Fyrirkomulag Bankans
Ef þú óskar, tekur bankinn að sér að kaupa
Stríðssparnaðar Skírteini fyrir þig á hverjum
mánuði, draga borgunina frá innstæðu þinni og
sjá um að skírteinin séu send beina leið heim til
þín. Þetta er tryggasta leiðin til að safna reiðu
fé í framtíðinni. Spyrjist fyrir um þetta fyrir-
komulag bankans í hvaða útibúi hans sem er.
THE
OYALBANK
OF CANADA
hvar sem maður er staddur, en
þau áhrif eru mjög svo mismun-
andi og fara eftir umhverfi því
sem menn alast upp í, og eiga við
að búa. í tempraða beltinu, eru
það mannvirkin, akrarnir, verk-
smiðjurnar, járnbrautirnar, leik-
húsin, eimskipin, nauta- og sauð-
fjárhjarðirnar, eða með öðrum
orðum efnalega aðstaðan og á-
huginn, sem virðist nú sem
stendur, áhrifamest á því sviði.
1 hitabeltinu er það jarðar-
gróðurinn mikli og hrikalegi,
með því sem honum fylgir, sem
mest hefir áhrifin.
Á Baffin-eyjunni, eða í heim-
skautalöndunum eru áhrifin alt
önnur og annars eðlis. Þar hverf-
ur hið verklega og áhrif þess, en
mikilleiki hinnar ósnertu og ó-
spiltu náttúru og náttúruafla er
sveipa mann töframætti sínum.
Lífsviðhorf manna getur ekki
undir neinum kringumstæðum
verið það sama þar, eins og það
er hér á sléttunum í Manitöba.
Hér er umhverfið alt sópað og
prýtt. Hér reka atburðirnir hver
annan og atvinnuvegirnir hald-
ast í hendur við vetur, sumar,
vor og haust. Lífið alt ein óslit-
in keðja, litlítil, umbrejrtinga-
lítil, en endalaus. Þar er um-
hverfið stórbrotið og mikilfengt.
Loftið, sjórinn og landið á' alt
sínar einkenniLegu myndir og
myndbreytingar. Sólarlag á
norðurhveli jarðarinnar, er dá-
samlegra og auðugra en á nokkr-
um öðrum stað veraldarinnar.
Nóttlausir sumardagar heim-
skautalandanna setja stimpil
sinn á land, láð og líf; og lit-
brigði lofts og láðs eru einkenni
og auður þeirra landa. Undur
hinna norðlægu landa eru svo
voldug að slíka fegurð er hvergi
að finna á bygðu bóli á neitt svip-
uðu stigi.
Við brjóst slíkrar náttúru,
hafa börn snjólandanna fæðst
og þroskast í aldaraðir.
Framh.
Rakarinn: Hefi eg ekki rakað
yður áður?
Viðskiftavinurinn: Nei, eg
fékk þetta ör í Frakklandi.
* * *
Ef Finnland hefði verið sigr-
að í stríðsbyrjun, hefðu Þjóð-
verjar mist helminginn af öllu
því nikkeli, sem þeir þurftu að
nota.
* * *
Það hefir verið áætlað, að 82
prósent af Bandaríkjamönnum
fari til vinnu sinnar í bifreiðum.
★ ★ ★
Flugmaðurinn: Er þetta nýja
kærastan?
Sjóliðinn: Nei, aðeins sú
gamla — nýmáluð.
“THUNDERBOLTS” Á BURMA LÍNUNNI
Þessir voða flugdrekar, sem enskir loftliðar fljúga, gera látlausar árásir á flugvelli, um-
ferðir á ám og vötnum og á herstöðvar Japana hvar sem þeir koma höndum undir. Þeir eru
útbúnir með auka gasgeymum, sem gerir þeim mögulegt að komast langt inn í baklínur óvin-
anna og gera þar mikinn usla, um leið og alt kemst á ringulreið í hervötrmunum. — Myndin
hér að ofan er af nokkrum þessara flugdreka og er tekin einhverstaðar í Burma-héruðum.