Lögberg - 04.03.1897, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 4. MARZ 1897.
LÖGBERG.
GefiS út að 148 PrincessSt., Winnipf.g, Man.
af The Lögberg Print’g & Publísing Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritítjóri (Editor): SlGTR. JÓNASSON.
Business Manager: B. T. Björnson.
A uirlýsínfrar: Smá-auplýsingar í eitt skipti26c
yrir 30 ord eða 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um mán
ni’lnn. Á stærri anglýsingnm, eda auglýsingumnm
lengri tíma, afsláttur eptir samningi.
Itfmlniln-skipti kaupeuda verdur ad tilkynna
skriflega og geta um fyrverand* bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustofu blaðsins er:
1 lie Ijigborg Prinring A Publinli. C'o
P. O.Box 388,
Winnipeg, Man.
*Jtanáskrip|ttil ritstjórans er:
Editor I.»«rber|f,
P -O.Box 368,
Winuipeg, Man.
__ Sarokvæmt landslðgnm er nppsOgn kaupenda á
o'ndi (iglld, nema hannsje akaidlaus. þegar hann seg-
IT ipp.—Ef kanpandi, sem er í skuld vid bladid flytn
ristferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad fyrir dómstólunnm álitin sýnileg sðnnnm fyrr
prettvisum tiigangi.
--FIMMTUDAOINN 4. MAKZ I8i)7.—
Jai ðsk j ál p t a-.«aui skotin.
í frví blaði „Bjarka,“sem út kom
31. des. síðastliðin, stendur eptir-
fyl^jandi brjef (undir fyrirsögn „Frá
Ameríku“):
„Winnipeg, 12. nóv. ’96.—Meðal
tíf inda bjeðan get jeg talið pað, að
stórmennin hjerna íslenzku hafa tekið
höndum saman til pess að safna fje til
styrktar íólkinu, sem liðið hefur tjón
við jarðskjálptana á íslandi, og er
f»að drengilegt og maklegt. En svo
hefur pað einhvern veginn komist inn
1 menn hjer, að hugmyndin með pau
samskot muDÍ undir niðri vera sú, að
verja peim til pess að styrkja fóikið
til Ameríkuferða í stað pess að verja
peim til pess að rjetta sig við til
frambúðar á íslandi,—en pað kann nú
að verða á annan veg. En pessi
hugmynd er pó svo greinileg, að pað
hefur verið kapprætt hjer á opinberri
samkomu hvort rjettara væri, að
styrkja fólkið með samskotafjenu til
Ameríkuferða eða til frambúðar á
íslandi“.
Við brjef petta (eða brjefkafla)
viljum vjer gera pá athugasemd, að
pað var alls engin.ástæða til að pað
kæmist inn í menn, að hugmyndin
með samskotin væri sú sem höf. brjefs-
ins segir. Hin opinbera áskorun til
almenDÍngs um, að gefa fje f jarð-
skjálptasjóð, sj?nir sig sjálf, og gef-
endur mega vera vissir um, að fjenu
verður ráðstafað samkvæmt pvf sem
tekið er fram f áskoraninni. Hvorki
Vestur-íslendÍDgar í heild sinni nje
samskotanefndin bera neina ábyrgð á
pví, pó einhverjum mönnum f Tjald-
búðarsöfnuði, hjer f bænum, póknað-
ist að „kappræða11 um, hvernig fje
pví, er hjer safnaðist, skyldi verja, og
kappræðan um pað hefur alls engin á-
hrif á paðjhveruig samskotunum verður
varið. Vjer fyrir vort leyti álítum pessa
kappræðu að eins til að draga fólk að
samkomunni, en alls engan spegil af
almenningsálitinu eða almennings-
viljanum hjer viðvfkjandi pessu máli.
En hvað brjefritarann snertir pá leynir
pað sjer ekki, að hann er einn af pess-
um durgum, sem ætíð eru að rægja
Vestur íslendinga. Vjer porum að
fullyrða, að hann befur ekki lagt eitt
cent í jarðskjálptasjóðinn, og að hann
er einn af peim mönnum sem aldrei
leggur annað fram, pegar um slík
fyrirtæki er að ræða, en kjapt — gerir
ekkert sjálfur nema að setja út á
gérðir annara og reynir að gera pær
tortryggilegar.
Saga böfflanna.
(buffaloes).
(Eptir George Etheibert Walsh.)
Vera má, að fáeinir villi-böfflar
sjeu enn til í hinum afskekktustu
stöðum í Vesturlandinu, en sje
svo, pá er mönnum pað ekki almennt
kunnugt, og veiðiroönnum hefur prá-
sinnis mistekist að finna pá. Um-
gangsgreinir í blöðum Vestur-
landsins geta stundum um viðureign
veiðimanna við einn eða tvo böffla,
er peir hafi fundið, og fregnin
nægir til prss, að hver einasti veiði-
maður á nokkurra hundraða mílna
svæði leggur af stað. Dví nær sem
dregur að pvf, að böffla-kynið sje ger-
samlega upprætt, pvf ákafar virðast
menn ofsækja pessi einmana flótta-
dyr fram f opinn dauðan.
Böffla hjörðin f Yellowstone Park,
að líkindum 400 að tölu, er hin stærsta
hjörð, er menn vita að til sje af vi'lt
um böfflum. Og með pvf að vernda
pá grandgæfilega, má halda peim við
líði um óákveðinn títna, pótt nokkur
hluti peirra hafi nylega verið fiuttur
til hins opinbera dýra-garðs í Wash-
ington, par sern peir njóta tryggari
verndar gegn kúlum veiðimannanna,
en í heimkynnum sfnum f Vestur-
landinu.
En á meðan böfflarnir hafa verið
nær pví upprættir f Vesturland-
inu, er býsna mikið af tömdum böffla-
hjörðum f pessu landi, og tilraunir til
að blanda peim við vanalega naut-
gripi hafa heppnast all-vel. Hin fyrsta
tilraun til að blanda böfflum saman
við önnur nautakyn var gerð f Lex-
ington, Kentucky, árið 1815; én pað,
að afar-stórar hjarðir af viltum böffl-
um voru pá til á sljettunum, dró úr
áhuga hinna fyrstu nýbyggjenda og
peir hurfu brátt frá pvf. Á peim
dögum voru böffla-húðir í mjóg lágu
verði, og allt til ársins 1875 kostaði
böflla-húð að eins tl.00. Árið 1883
höfðu pær stigið svo f verði, að góð
húð kostaði $3, en nú kostar böffla-
húð ^100 og höfuð af böffla-tarfi kost-
ar allsstaðar frá §200 til §500.
Hvötin til að ala upp og temja
böffla er pvf miklu meiri nú en 1815,
og pær fáu hjarðir, sem til eru, eru
álitnar mjög mikils virði af eigendum
peirra. Það er lítil böffla lijörð í
Texas Pan Handle, sem er undir 75
að tölu, og önnur stærri hjörð í Rav-
alli í Montana, sem Mr. Charles All-
ard er eigandi að, og sem er hjer um
bil 200 talsins. Þessi hjörð er stærsta
böfllahjörðin, sem nokkur einstakur
maður á. Árið 1893 keypti Mr. All-
ard Jones-björðina f Omaha fyrir
§18,000, og dýrin, 31 að tölu, voru
flutt á Montana-bújörðina hans og sam
einuð dýrum peim, er par voru fyrir.
Auk pess að uppala pá óbland-
aða fyrir gripasöfn og hjarðir hefur
Mr. Allard gert stórkostlegar tilraun-
ir til að blanda hinum viltu dýrum
saman við kollóttu Angus-nautgripina.
Kynblendingarnir eru undur-fallegir
gripir, húðir peirra fínni og pjettari
en af böfflunum, og kjötið smekk-
betra og hollara. Nær pví allir pess-
ir kynblendings-gripir halda eðlisfari
hinna villtu foreldra sinna. Þeir eru
harðgerðir og auðvelt að ala pá upp,og
pola vel harðviðri, sem drepa mundi
vanalega nautgripi.
Náttúran setti böfðana á hinar
köldu norðvestursljettur, og peir fjellu
sjaldan fyrir ofsaveðrum peim, er nú
drepa hina tömdu nautgripi vora svo
púsundum skiptir. Þegar jörðin er
pakin djúpum snjó um há-vetur, geta
nautgipirnir ekki krapsað niður úr
snjónum, til pess að ná í grasið á
sljettunum, og par af leiðir að peir
drepast úr hungri og kulda. En
böfflarnir, sem eru vanir við hina
voðalegu hríðarbylji,hrúga sjer f pjett-
an hóp í illveðrurn og mynda eins og
fleig, snúandi hausunum mót vindi og
snjó, og standa tarfarnir að utan en
kýrnar og kálfarnir f skjóli við hina
miklu röð af úfnum hausum. Þannig
heldur björðin lífi í hinu grimmasta
illveðri, og pegar hættir að snjóa
krapsa peir niður úr sn-jó og ís og ná
í uppáhalds böffla-grasið sitt.
Nautgripir par á móti hrekjast
undan storininum og flæmast opt 60
til 100 mllur frá vanastöðvum sínum,
(■g hafi peir ekki skýli, falla peir brátt
örmagna. Hestar snúa sjer undan
storminum, og verða einnig brátt of-
liði bornir af kulda.
Hinir nýju kynblendingar, sem
hafa erft mikið af hinu harða eðli for-
eldra sinna, snúa hausnum í veðrið og
virðast pola h'.na mestu hríðarbylji án
pess pað saki heilsu peirra að mun.
£>eir virðast næstum pví eins vel hæfir
til að lifa á hinum afarmiklu sljettum
og hinir villtu foreldrar peirra, og fari
peim ekki aptur af ofnáinni kynblönd-
un, má vel vera,að eins óteljaudi sæg-
ur af peim reiki um landið og böfH-
arnir voru, áður en veiðimennirnir
fækkuðu peim svo hroðalega með pví,
að drepa pá miskunnarlaust.
E>að eru enn margir veiðimenn
lifandi í Vesturlandinu, sem
drápu 2,000—3,000 höflla á ári og um
10 ára tíma eða meir fylgdu peir
pessu drápstarfi fram af afar-kappi.
E>að líkist kyn jasögum, er menu minn-
ast peirrar eyðileggingar, sem par var
framin kringum 1870. E>egar Union
Pacific, Atchison, Topek » og Santa Fe
og Southern Pacific járnbrautirnar
voru fullgerðar, hófst skyndilega
eptirsókn eptir böffla-húðum, og pá
var tekið til að drepa hinn amerík-
anska „bison“-uxa hrönnum saman.
Allt til pess tíma voru hin villtu dýr
drepin púsundum saman með hinni
gömlu Indíánaaðferð, að elta pá
uppi, e: sú aðferð jafnaðist ekkert á
við hina „kyrru veiði“, sem tók við
af hinni fyrnefndu aðferð. E>að var
dálítil hætta við hina gömlu veiði að-
ferðina, ergerði hana skemmtilega,og
harðfengir og æfðir reiðmenn gáfu
sig við henni eins mikið sjer til
skemmtunar og til pess að verða sig-
urvegarar. Böfflaveiða-hestarnir voru
vandir á að hlaupa að hliðinni á
hinum stóru böffla-törfum, og pegar
skammt var orðið skotfærið, köstuðu
veiðimenn lensum, snörum eða skutu
dýrin, og var sú veiði-aðferð bæði
hrífandi og hættuleg.
Menn peir, er stunduðu veiðina
sjer til gróða,notuðu hinar nýju,lang-
skeytu margskotabissur; peir fóru svo
nærri hjörðinni, að aðeins nokkur
hundruð ,,yards“ voru til hennar
földust svo, og skutu svo af ásetningi
hjarðar-foringjann. Hinir óttaslegnu
böfflar söfnuðust pá saman kringum
hinn fallna foringja sinn, í stað pess
að leggja á rás, og báru sig til eins
og sauðkindur í hríðarbyl, meðan
bissuskot hinna mörgu veiðimanna
lögðu pá að velli hvern á fætur öðr-
um. Ef annar tarfur gerðist foringi
hinnar óttaslegnu hjarðar, pá var
hann næst ákveðinn sem marksmið
fyrir bissur veiðimannanna. Tugir, og
jafnvel hundruð böffla voru drepnir á
penna hátt áður en hjörðin lagði á
rás yfir sljetturnar. Einn veiðimaður
viðurkenndi, að hafa drepið 63 dýr á
ekki fullri kl.-stund, og Col. Dodge
taldi eitt sinn 113 dauða böffla, er
lágu á 200 ,,yards“ hálfhrings svæði,
og hafði einn maður drepið pá alla á
45 mínútum.
Árið 1870 voru ipilljóriir böftra á
sljettunum, og að meðaltáli var drep-
in ^ milljón peirra á ári. E>eir menn,
sem drápu pá sjer til gróða (pot
hunters) fengu §1 fyrir húðina, og
fyrir petta lítilræði drápu peir dýrin
í púsunda-tali og ljetu skrokkana
skrælna upp á sljettunum. Union
Kyrrahafs- járnbrautin skipti hinni
miklu hjörð á sljettunum í tvennt, og
eptir pað voru pær kallaðar norður-
og suður-hjörðin. Suður-hjörðin var
árið 1870 áhtin að vera 4 milljónir að
tölu, en norður-hjörðin var talsvert
minni, hjelt sig á miklu minna svæði
og hafði sig skyndilega á burt úr ná-
grenninu við járnbrautina.
E>egar Atchison, Topeka og Santa
Fe járnbrautin var fullger, var æðis-
straumurinn út á sljettucnar, til pess
að drepa böffla,nær pví eins mikill og
tryllingslegur og • hinar nafntoguðu
ferðir til California-námanna 1850.
E>úsundir veiðimanna úr Austur-ríkj-
unum slógust í pvöguna, og suður-
hjörðin var drepin niður í stærri stýl
en nokkur dæmi voru til áður, hvorki
hjer eða annarsstaðar. Arið 1873 var
flutt með einni járnbraut frá sljettun-
250 pús. böffla húðir, 2 millj. pund af
kjöti og 300 pús. pund af beinum.
Tveimur árum síðar var pessi afar-
stóra suður-hjörð að heita mátti undir
lok liðin, og að undanteknum fáum
púsundum, er sluppu suður fyrir
Pecos-ána, var ekkert eptir af liinum
4 milljÓDum, er sveimuðu um sljett-
urnar árið 1870.
Norðurhjörðin slapp frá að vera
eyðilögð svo snemma sakir pess, að
erfitt var að komast á stöðvar hennar.
Einstakir veiðimenn hjeldu áfram að
ofsækja hjörðina, og drápu nokkrar
púsundir á hverju ári, en pað var svo
dýrt að koma húðunum til markaðar,
að pað var lítil hvöt til að drepa pá
hrönnum saman. Árið 1882 var North-
ern Pacific járnbrautin fullger, og par
fengu menu flutningsfæri; pá pyrpt-
ust menn líka til svæðisins milli
Platta-dalsins og Stóra-E>rælavatnsins
(Great Slave Lake). E>eir menn, sem
stunduðu veiðina sakir böffla-húðanna,
komu snemma pangað, og par eð húð-
irnar höfðu stigið upp í $3 hver, var
gotttækifæri til að náí meiri peninga.
Bráðlega var hjörðin beinlínis umgirt
af veiðimanna búðum, svo dýrunum
var ómögulegt að sleppa. Full 1@,-
000 veiðimanna voru par samankomn-
ir, og peir,sem voru öðru megin svæð-
isins, flæmdu hina óttaslegnu böffla að
búðum peirra, er hinu megin höfðust
við. Dýrin voru pannig hrakin aptur
og fram, svo pau hlupu beint á pús-
undir af margskota-bissnm,í hvaða átt
sem pau leituðu.
Hinar síðustu leifar pessarar stór-
kostlegu hjarðar, hjer um bil 75 pús.
að tölu, fóru yfir Yellowstone-ána,
fáar mílur frá Fort Keogh, árið 1883,
oghjeldu inn í Canada; en stór flokk-
ur af veiðimönnum var á hælunum á
peim, svo pað var ekki yfir 5 pús.
böfflar, sem komust inn fyrir brezk
landamæri. Smærri hópur af hjörð-
inni hafðist við milli Svarthóla (Black
Hills) og Bismarck árið 1883, er var
hjer um bil 10 pús. talsins snemma
378
ekki pað, settt jeg ttteina. E>að, sem jeg meina, er
petta: Takið pjer ætíð nokkuð af pessu lyfi, sem
Súsanna gaf yður rjett fyrir skömmu, pegar pjer fáið
höfuðverk.“
Raven hló eins og hann væri sjer einhverraryfir-
sjónar meðvitandi, hristi höfuðið og sagði:
„Svo jeg segi yður eins og er, pá pykir mjer
leitt að purfa að játa, að jeg geri pað ekki. Jeg
held að jeg hafi ekki mikla trú á meðölum. E>au eru
að eins læknar í annari mynd, og jeg álít, að pví
meir sem m&ður forðast lækna, pví betur sje maður
farinn.“
Hiram kinkaði kolli. Hann var algerlega sam-
pykkur pessari skoðuu. Þetta var Raven kapteini
upphvatning, svo hann hjelt áfram og sagði:
„Sannleikurinn er, að Mrs. Borringer pykir
vænt um, að menn sýni áhuga fyrir fræðum hennar
og jurtum og öllu pess háttar, og einu sinni pegar
jeg hafði höfuðvetk, pá gaf hún mjer eitthvað, sem
hún sagði að mundi lækna hann. Jæja, jeg tók pað
ekki inn—jeg tek aldrei inn meðöl; en pegar hún
spurði inig, hvernig meðalið hefði reynzt, pá hafði
jeg ekki kjark til að segja henni, að jeg hefði
gleymt pví, svo jeg sagði, ,ágætlega‘. Og í dag
bað jeg hana aptur um dálítið af sama lyfi af pví
jeg hjelt, að henni pætti vænt um pað. E>að var ef-
laust mjög rangt gert af rojer,“ bætti Raven við
jðrunarfullur; „en jeg vil gjarna póknast Mrs.
gorringer/4
387
„Að númcr 130 Bolingbroke Gardens“, bætti
Mrs. Borringer við. Hún var mjög nákvæm 1 öllum
hlutum, hvað lítilfjörlegir sem peir voru.
„Svo er nú pað“, sagði Hiram. Svopagði hann
um hríð, og pegar hann rauf pögnina fór hann að
tala um annað efni—um ýmislegt, sem fyrir hann
hafði komið á hinum síðustu ferðum hans, par á
meðal sagði hann frá undrunarlegum páfagauk, sem
talaði eins og maður og sem hann hafði sjeð í veit-
ingahúsi einu í Lago. Hann masaði pannig í hálfan
klukkutíma, en svo bristi hann öskuna úr pípunni
sinni og sagðist álíta að bezt væri fyrir sig að fara
heimleiðis.
„Svona snemma?“ sagði Mrs. Borringer undr-
andi; en Hiram sagðist vera syfjaður, að hann væri
preyttur, að hann hefði haft mikið að gera allan
daginn og sjer pætti gaman að vita, hvernig væri að
sofa aptur á purru landi.
„Hvar haldið pjer til?“ spurði Mrs. Borringer.
Hún hafði ekki munað eptir að spyrja hann að pví
fyr. Komu og burtför Hirams bar ætíð svo snöggt
að, að pað truflaði Mrs. Borringer, svo hún var varla
með sjálfri sjer.
„Jeg held til skammt burtu hjeðan, Súsanna,“
sagði Hiram. „Jeg held til á Cadogan hóteli í Sloan-
stræti. E>jer gætuð nærri kallað til mín pangað ef
pjer vilduð finna mig, og pað er eins líklegt, að jeg
komi hingað í fyrramálið til morgunverðar.
Að svo mæltu kvaddi Hiratn pær inæðgui með
382
Hugur hans flaug um fjölda-margar borgir og skoð-
aði fjölda-mörg andlit frá liðnum tímum, sem liðu
fram fyrir hann. A hinni æfintýralullu lífsleið sinni
hafði hann komið í miklu fleiri borgir og pekkt miklu
fleiri menn en hinn týhrausti Odysseifur hafði nokkru
sinni gert. Hann hrósaði sjer líka af pvf, og pað
með rjettu, að hann gleymdi aldrei andliti, sem hann
hafði sjeð; en nú stóð svo á, að pótt hann væri viss í
sinni sök hvað andlit eitt snerti, pá gat hann pó
ekki algerlega komið fyrir sig, hvar hann hafði sjeð
pað, gat ekki áttað sig á, hver hin andlitin voru, sem
pví höfðu verið samtíða og sem hefði hjálpað honum
til að ákveða, hvar hann hefði sjeð petta sjerstaka
andlit. Hugur hans ferðaðist bókstaflega krÍDg um
hnöttinn 4i*pe3su augnabliki. Bæirnir San Franc-
isco, Port Said, Brisbane, Nagasaki, New Orleans,
Fez, Gibraltar, Chandnagore, Dublin, Zanzibar og
Leith risu upp hvor eptir annan í huga hans, að eins
til pess að hann ljet pá fara fram hjá án pess að átta
sig á pessu máli.
I>egar hann kom að strætis-endaDum, minnti
ítölsk glugga sólhlíf hann á Ítalíu, og Ítalía minnti
hann á staðinn, sem hann var að leita að í huga síu-
um. „Neapel“, sagði hann, og hann endurtók nafn-
ið hátt. „Neapel, pað er einmitt staðurinn, og pað
er einmitt maðurinn!“ og hann sló saman höndunum
af ánægju.
E>að stóð leiguvagn við hornið á Tite-stræti,
Hiram benti Okumanninum að koma og sagði honum^