Lögberg - 21.06.1906, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN ai. JÚNI 1906
Iönaðarstarfsemi fyrir blinda.
Á fjölmennum allsherjarfundi,
sem nýlega var haldinn í Xew
York, var meðal annars athygli
manna vakið á hinu aumkvunar-
verða ástandi blindra manna þar í
landi, er Jmsundum Saman bíða
eftir og biðja um tækifæri til að
vinna fyrir sér með handvinnu.
Rit ýmsra mannvina í Bandaríkj-
unum gefa ástæður fyrir þvi, hvers
vegna bráðnauðsynlegt sé að gera
sérstakar tilraunir til þess að kenna
blindum mönnum ýmsa handvinnu
og aðstoða þá til að útvega hana.
Blaðið „Outlook’* bendir á það,
hversu Evrópuþjóðirnar hafi farið
að, er beitast fyrir í því máli, og
hvetur Vesturheimsmenn til að
breyta eftir þeim. Meðal annars
segir þar svo:
„Hjálparfélag stofnað í Þýzka-
landi í þessu skyni gengst fyrir
iþvi, að útvega blindum körlum og
konum óunnin verkefni, á vægu
verði, sem sjónlausa fólkið getur
starfað við i heimahúsum. Fé-
lagið sér og um, að koma vörun-
um á markaðinn, þegar þær eru til
reiðu. Samskonar félög eru bæði
í Frakklandi og Englandi, er kosta
kapps um að útvega blindu fólki
atvinnu. Skólarnir taka höndum
saman við þau. Á hlindra skólun-
um er mikil rækt lögð við það, að
kenna, lærisveinunum ýmsan iðnað,
til þess að þeir siðar geti fyrir
hjálp viðkomandi umboðsmanna,
fengið atvinnu við þau störf, sem
verksvið fyrir þessa ólánssömu
meðbræður vora, mun viðleitnin til
að hjálpa þeim fara óðum vaxandi
og það verður þá viðurkent, að
hér er ekki um mannúðarverk að
ræða eingöngu, heldur það að gefa
einstaklingnum færi á að beita
kröftum sinum þar sem hann er
öðrum jafn hæfur til þess.
Lítil ti.lraunastöð, sem komið
var á fót í Massachusetts fyrir
tveimur árum síðan, í þessu skyni,
hefir ljóslega sýnt hve vel ýmsir
blindir menn eru fallnir til þeirra
starfa, sem þar eru höfð um hönd.
á óskiljanlega stuttum tíma hafa
lær.lingarnir þar sýnt framúrskar-
andi verklægni við að búa til
gluggablæjur, sofapúða, borðdúka
og ullarábreiður, og það sem þeir
hafa unnið hefir selst vel, einmitt
fyrir það, hve útlitsfaLlegt það er,
og þó eru það sjónlausir menn,
sem hafa unnið að þessu. Gólf-
þerrivélar hafa þeir búið til þarna
og var sú vél í fyrstu fundin upp
af einum blinda mannlnum.
Sú stefna, sem þessi tilraunastöð
í Massachusetts hefir tekið, mundi
næsta ákjósanleg fyrir hvert hitt
rikið þar syðra, til eftirbreytni,
minsta kosti i byrjuninni. Mark-
miðið þar er að finna arðsöm verk
fvrir þetta fólk, er vinna má með
þrennu móti. í fyrsta lagi fyrir
þá, sem ekki geta yfirgefið heimili
sín; í öðru lagi fyrir þá, sem bezt
hentar að starfa á verkstofum
fyrir blinda, og í þriðja lagi fyrir
þá, sem færir eru unt að læra ýms-
veginn sjálf-
þeir hafa lært og
sínu, sem nokkurn
stæðar persónur.
Lundúnaborg er talin að standa
eigi framarlega í röðinni hvað
þetta snertir, en þó er hún langt á
undan borgum þessa lands. Sex
prócent blindra manna vinna þar
að iðnaði á verkstofum. I öðrum
borgum á Englandi alt að 13 prct.
all víða. Aðal vinnan, sem blinda
fólkið . stundar þar, er mottuvefn-
aður, auðveld trésmíðaiðn, kaðal-
gerð og að ríða körfur af ýmsri
tegund. Finar skrautkörfur og
stórar flutningskörfur. Enn frem-
ur er teverzlunarfélag eitt í Lund-
únum þar sem mikill hluti starfs-
manna eru blindir. Hundruðum
skifta hinir blindu verzlunarer-
indsrekar þess, sem selja te, kaffi
og cocoa út um alt England. Að
endingu má geta þess, að 85 prct.
af þeim er útskrifast af „The
Royal Normal Collelge" og „Aca-
demy of Music for the Blind“ í
Lundúnum, hafa sjálfir ofan af
fyrir sér.
Hvað skal segja, þegar þessar
skýrslur eru bornar saman við
skýrslur blindra nefndarinnar í
New York, þar sem séð verður, að
einungis eitt prct. blindra manna
vinnur á iðnaðarverkstofum.
Hér í landi hefir þessu velferð-
armáli verið alt of lítill gaumur
gefinn, það vitna ský’rslur annara
þjóða gegn því.
Þó er að glaðna yfir þessari
hreyfingu í Bandaríkjunum nú
seinni tíð.
Massachusetts, Connecticut,
framfleytt lifi ar starfsaðferðir
er
menn með
fullri sjón stunda í ýmiskonar
verksmiðjum, því þetta fólk er
reiðubúið til að vinna, ef því að
eins er kent hvernig það á að fara
að því.
Mikils metinn iðnaðarmaður og
vinnuveitandi í Massachusetts ,lét
þess nýlega við getið, að ef það
sannaðist, að blindur maður gæti
unnið samskonar verk á verksmiðj
um og annar, sem sjónina hefði,
þá ættu Bandaríkin að gera það
að lögskipuðu fyrirmæli, að mað-
ur, sem mist hefði sjónina, skyldi
jafnan eiga rétt á að temja sér
verksmiðjuiðnað, sem allra næst
heimili sínu. Eigi er talin nein
hætta á því, að starf hins blinda
innan um fjölda manna með fullri
sjón yrði neinn þröskuldur í vegi
fyrir honum. Þar yrði varla nema
einn blindur maður á móti hverj-
um þúsund sjáandi. Og manns-
hjartað er gott.“
------0------
Radium.
Eins og mörgum mun kunnugt
varð franski efnafræðingurinn
Becquered þess war árið 1896, að
fásén málmtegund sem kölluð er
„uran“, sendi frá sér einkennilega
geisla í visjum samblöndum. Geisl-
ar þessir voru eigi sjáanlegir sjálf-
ir, en áhrif þeirra urðu séð á ljós-
myndaplötum, jafnvel þó plötur
þær væru huldar með aluminiurfis
þynnum, eða ýmsum öðrum ó-
gagnsæjum málskífum. Það sem
einkennilegast var við þessa geisla
í U’ar það, að þeir gerðu loftið um-
jhverfis móttækilegra fyrir rafur-
magnsstraum en ella.
1 Yísinda maður »inn Curie að
Mame, Pennsylvama, Michigan og j nafni> sem nýlega lést vofei{lega
.Wisconsin hafa losað sig við for- ; ásamt konu sinni, hafði í seinni tíð
dóma, gamlar úreltar venjur og ! gefið sig mjög við því, að rann-
órökstudda dóma, sem orðnir voru | saka þenna síðasttalda eiginlegleik
að hefðarákvæðum um það, að , geislanna og komst hann að þvi,
,. ,, a . að vms önnur efni köstuðu frá sér
blinda folkið væri ohæft til flest- - . . . ,,
: samskonar geislum og uran-malm-
allra verka. Þar er smar»6aman - tegundin; einkum þau er höfðu í
að vakna meðvitundin um hið : sér fólgna aðra sjaldgæfa málm-
gagnstæða,og viðJeitni til að kjálpa | tegund, sem nefnd er „thorium“
hinum blindu til að verða að sjálf-
stæðum mönnum, stöðugt að
ryðja sér betur til rúms.
Undir eins og almenningi hér
verður þa^5 ljóst, arð til er nægilegt
Leit .því svo út, sem þessi geisla-
kasts-eiginlegleiki væri því ríkari,
sem meira var af bá'ðum málmteg-
undunum, uran og thorium í þeim
efnasamhfBhdum sem framleiddu
hann. Síðar komst Curie þó að því,
T
að málmtegundin „begblendi," sem
aðallega hefir i sér að geyma uran
si'wefni, var fjórum sinnum geisla-
kasts ríkari, en uran.—Við rann-
sókn þessa naut Curie mikillar
hjálpar af konu sinni, og tókst
þeim hjónum í sameiningu að ná
gei&laefninu úr begblendinu, og
eftir margar og umfangsmiklar
tilraunir hepnaðist þeitn, með efna-
greiningu að finna mjög lítið
blandna málm tegund, sem hafði í
sér fólgið hundrað þúsund sinnum
meiri geislakasts eiginlegleika, en
uran. Þessa málm tegund nefndu
þau radium.
Geislar þeir, sem radium kastar
frá sér, eru aðallega taldir þrens
konar, og eru í eðli sínu mjög
merkileg uppgötvun.
Geislar þessir geta farið í gegn-
um ógagnsæja hluti, t. d. málmlög
mörg kúbik-íet á þykt.
Radium geislarnir gera loftið
sem þeir fara um mjög móttæki-
!egt fyrir rafurmagnsstraum, eins
°g þegar er skýrt frá, og rafur-
magna þá hluti sem verða fyrir
þeim; þar að auki gera þeir ýmsa
hluti, sem þeir leika um, lýsandi,
og sjálfir geislarnir varpa frá sér
nokkurri birtu þó hún sé eigi mjög
skær.
Þeir verka á efnisfræðisleg sam-
bönd eins og áður er sagt, þar eð
áhrif þeirra sjást á ljósmynda-
plötum, og vatn leysa þau upp í
fnimefni þess.
Ahrif geislanna á hörund manna
kváðu vera mjög óviðfeldin; eigi
ósjaldan er það talið að hafa borið
við, að vísindamenn, sem hafa
fengist við rannsóknir þessar,
særist af geislanum, og miklir erf-
iðleikar orðið á því að lækna slík
sár.
í visindalegu tilliti er sá eigin-
legleiki radiums mest virði, að það
varpar frá sér lofttegund geisla-
kendri, sem hefir þau áhrif á þá
hluti, er fyrir henni verða, að þeir
kasta einnig frá sér björtum geisl-
um um lengri eða skemmri tima.
Likur allar mæla með því, að efna-
breyting eigi sér stað þannig, að
fasta efnið breytist í loftkent efni,
og sú breyting fari fram á þann
hátt, að frumagnir fasta efnisins
greinist í sundur.
sem hægt væri að .leysa sundur, eða
breyta í annað frumefni loftkent,
mundi radium þess eins vegna vera
eitt hið merkilegasta efni, sem enn
er kunnugt. Og víst er um það,
að þjóöirnar bíða með- „spentri
eftirvæntingu" eftir nýjum fréttum
frá vísindamönnum þeim,sem hafa
rannsóknir þessa undra efnis með
.höndum.
(Lausl. þýtt.)
------o-------
Barnið aetíð frískt.
„Eg hefi ekkert annað en gott
um Baby’s Own Tablets að segja,“
segir Mrs. A. Dupuis í Comber,
í Ont., og hún bætir við: „Síðan
eg fór að láta drenginn minn taka
þessar pillur hefir hann aldrei
veikst. Nú er hann átta mánaða
og vigtar tuttugu og þrjú pund.
Eg kvíði nú engu þegar eg hefi
Baby’s Own Tablets við hendina,
því eg veit að-þá hefi eg meða.1,
sem fljótt læknar alla minni háttar
barnasjúkdóma. Eg vil ráða öllum
mæðrum og barnfóstrum til þess
að nota Baby’s Own Tablets
handa börnum sínum.“ Þetta eru
æði sterklega orðuð meðmæli, en
svo þúsundum skiftir af mæðrum
segja hið sama. Seldar hjá öllum
lyfsöjum, eða sendar beina leið
með pósti, fyrir 25C. askjan, ef
skrifað er til „The Dr. WiLliams’
Medicine Co„ Brockville, Ont.
------o-------
Bczta meöal við þannasjúkdómi.
Mr. M. F. Borroughs, gamall
og vel metinn maöur í Bluffton,
Ind., segir: „Eg álít Chamber-
lain’s Colic, Cholera and Diarrh-
oea Remedy bezta meðalið við
þarmasjúkdómum. Eg gef þetta
vottorð eftir að hafa notað þetta
meðal handa fjölsky.ldu minni í
mörg ár. Eg get ekki án þess ver-
ið.“ Fæst hjá öllum lyfsölum.
Auglýsing.
E£ þér þurfið að seuda peninga til fs-
lands, Bandaríkjanna eða til einhverra
staða innan Canada þá notið Dominion Ex-
press Company’s Money Orders, útlendar
ávísanir eða póstsendingar.
LÁG IÐGJÖLD.
Ef málmtegundin radium, sem
enn hefir ekki tekist að ná sem full-
komlega hreinni eða óblandinni,
skyldi reynast að vera frumefni,
Aðal skrifstofa
482 Main St., Winnipeg.
Skrifstofur víðsvegar um borgina, og
öllum borgum og þorpum víðsvegar um
landið meðfram Can. Pac. járnbrautinni.
Vor.
Hörpustrengir hlýir óma,
himinn jörð og ránarból
sveipast helgum sólarljóma,
sem að boðar þrótt og skjól.
Þunga vetrar stríðið stillir
stór og máttug alvaldshönd,
nýjum gróður fræ hvert fyllir,
fyr sem reyrðu klakabönd.
Sundin ljóma, grundir glitra,
gýgjan hljómar frelsis mál,
morgundaggar tárin titra, ^
tær við himins sólarbál.
Lítið fræ, sem faldist moldu,
fléttar nú sinn blóma krans,
vottar alt um ver og foldu,
vald og mildi gjafarans.
Lyftu maður mund og hjarta,
—menning þín er heimsins lán,—•
þrautir sigrar sjónin bjarta,
—svefn og deyfð er auðnu rán.—
Meðan vorið vonarhlýja
vermir geislum blómin smá,
láttu dáð og djör-fung nýja,
djúpt þér rætur festa hjá.
Hátt er kallið, heimur veikur,
hlýddu þinnar skyldu raust
fyr en þú ert fölur, hleikur,
fallinn nár, og komið haust.
Sáðu fræi Sagan geymir,
sérhvert blóm frá andans rót,
sálin lifir, guð ei gleymir,
gjörðum þeim, sem unnu bót.
Arin líða, vor og vetur,
von og kviði, sæld og neyð,
Herrann tiða takmörk setur,
tæpt er lýðum markað skeið.
Ó, þú sæli sumardagur, ,
signdur himins dýrðarlind,
guðdóms náðar geisli fagur,
gegnum jarðar skuggamynd.
Þó þér hafið magaveiki þá meg-
ið þér ekki halda að þér séuð ó-
læknandi, því að margur hefir
fengið algerðan bata, sem hefir
brúkað Chamberlain’s Stomach &
Liver Tablets. Reynið þær, og yð-
ur mun batna. Þær kosta að eins
25C. Seldar hjá öllum lyfsölum.
The Northern Bank.
Utibúdeildin á horninu á Nena
St. og William Ave.
Rentur borgaðar af innlögum. Ávísanir
gefnar á íslandsbanka og víðsvegar um
heim
Höfuðstóll $2,000,000.
Aðalskrifstofa í Winnipeg,
Sparisjóðsdeildin opin á laugardags*
kvöldum frá kl, 7—g. £
THE CAN4DIAN BANK
OE COMMCRCC.
á horninu á Ross og Isabel
Höfuðstóll: $10,000,000.
Varasjóður: $4,500,000.
f SPARISJóÐSDEILDIN
Innlög $1.00 og þar yflr. Rentur
lagðar við höíuðst. á sex mán. fresti.
Víxlar fást á Englandsbanka,
sem eru borganlegir á Islandl.
AI) AI.SK RIFSTOFA í TOROXTO.
Bankastjóri I Winnipeg er
Thos. S, Strathairn.
TnE iDOMINION BANK.
á horninu á Notre Dame og Nena St.
Alls konar bankastörf af hendi
leyst.
Á vísanir seldar á bankaá íslandi, Dan-
mörku og í öðrum löndum Norðurálfunn-
ar.
Sparisjóösdeildin.
Sparisjóðsdeildin tekur við innlög-
um, frá $1.00 að upphæð og þar yfir.
Rentur borgaðar tvisvar á ári, I Júní
og Desember.
Imperial Bank ofCanada
Höfuðstóll (subscribed) $4,000,000.
Höfuðstóll (borgaður upp) $3,900,000.
8[Varasjóður . $3,900,000.
Algengar rentur borgaðar af öllum
innlögum. Avísanir seldar á bank-
ana á íslandi, ötborganlegar 1 krón.
Utibú 1 Winnipeg eru:
Aðalskrifstofan á horninu á Main st.
og Bannatyne Ave.
N. G. LESLIE, bankastj.
Norðurbæjar-deildin, á horninu á
Main st. og Selkirk ave.
F. P. JARVIS, bankastj.
■ t-
GOODALL
— LJÓSMYNDARI —
aö
616'/í Main st. Cor. J.ogan ave.
Thos. H. Johnson,
Islenzkur lögfræðingur og mála-
færslumaður.
Skrifstofa:— Room 33 Canada Llfe
Block, suðaustur horni Portage
avenue og Main st.
Utanáskrift:—p. o. Box 1364.
Telefón: 423. Winnipeg, Man.
H. M. Hannesson,
íslenzkur lögfræöingur og máJa-
færslumaður. Skrifstofa:
ROOM 412 McINTYRE Block
Telephone 4414
> Officb-tímar: 1.30 til 3 og 7 til 8 e, h. <
^House: eao Mcnerraot Ave, Tel. 4300 |
Office : 650 TViIliam a\e. Tel, 89
Hours : 3 to 4 & 7 to 8 p.m,
Residence : 620 McDermot ave. Tel.4300
WINNIPEG. MAN.
Dr. ö. J. Gisfason,
-Meðala* og CppskurOa-lœknir,
Wellington Block,
GRAND FORKS, - N. Dak.
Sérstakt athygli veitt augna, eyrna
nef og kverka sjúkdómum.
Dr. M. Halldorson,
PARK RIVER. N. D.
Er að hitta á hverjum miðvlkudegl
I Grafton, N.D., frá kl. 6—6 e.m.
I. M. Cleghora, M D
læknir og yftrsetumaður.
Heflr keypt lyfjabúðlna á Baldur, og
heflr þvl sjálfur umsjón á öllum með-
ulum, sem hann Iwtur frá sér.
Elizabeth St„
BALDUR, . MAN.
P.S.—Islenzkur túlkur við hendina
hvenær sem þörf gerist.
^Steingr. K. Hal/, ^
PÍANÓ-KENNARI
!KENNSLUSTOFA:
Room 17 Winnipeg College of Music
290 Portage Ave.,
eða 701 Victor St., WINNIPEG, MAN.
*:!>■ Páll|M. Clemens,
byggingameistarL
Baker Beock, 468 Main St.
WINNIPEG Phone 488T
Hér fæst alt sem þarf til þess að
búa til Jjósmyndir, mynda
gnllstáss og myndarammar.
A.T, Paulson,
selur
Giftingaleyflsbréf
(itlunií) eftir
— þvi að —'
Aeldur húsunum heitumj og varnar kulda. Skrífið eftir sýnishorn-
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, LIP-
ÍLOENTS, WINNIPEG.
rStærsta Skandinavaverzlunin í Canada,
Vér óskum eftir viðskiítum yðar. Heildsala ’og smásala á innfluttum, lostætuan
matartegundum, t. d.: norsk KKKogKKKK spiksíld, ansjósur, sardíour, fiskboli-
ur, prímostur, Gantaborgar-bjúgu, gamalostur, rauð-sagó, kartöflumjöl og tnargskon-
ar grocerie-vörnr
The GUSTAFSON-JONES Co. Limited,
325 Logran Ave. 325