Lögberg - 02.10.1913, Blaðsíða 5

Lögberg - 02.10.1913, Blaðsíða 5
iuGBKxíO * ^.MTUDAGlNi'l 2. Október 1913. 5 Gullbrúðkaupsvísur til Einars og Sigrí'ðar Thórarinsson 29. September 1913. Árin sveima i alda skaut, «orð og hljómur símans, -en fimtíu ára farin braut fetst í umgjörð tímans. Sígur í vestur sólin klár, sendir kveðju boða. Fimtíu ára breiði á brár bjartan aftanroða. Þið hafið fundið brosið bjart, og blíðast vina gengið, hafið séð og sannast margt, ■ og sigurlaunin fengið. Oftast gæfan lék við lund, og ljósin ástúðlegri, en giftinganna gullna stund gulli heims er fegri. Hrygð þeim guð í hepni snú heims á vegastæðum. eilífðina upp þeim bú efst á dýrðarhæðum. Þeim þó ekki þanki mínn þreyti dyninn fjaðra. Fyrir þakka sama sinn sjálfan mig og aðra. K. Asg. Benediktsson. á köldum vetrardegi; sú sjón gengur öllum mönnum til hjarta, sem tilfinning hafa; hún táknar vcturinn. Þáð er mikið í þessari mynd, þ>egar ljós ihugunarinnar fær að skína á hana. Eg býst við að ein- hverjum detti í hug, hversvegna maðurinn hafi ekki látið árstíð- irnar koma í annari röð. Hvers- vegna lét hann ekki veturinn koma fyrst og myndina enda með vor- inu? Þetta á að tákna árstíðir lífsins ekki síður en hinar veru- legu árstíðir og mörgum fellur það betur aö láta “söguna enda vel”, eins og sagt er; hvers vegna gerði hann það ekki ? Svarið er auð- sætt, hann var of mikill listamaður til þess; hann var of mikið skáld til þess, hann var of sannur of trúr og of sjálfstæður til þess, I fyrsta lagi er það jafn óskáld- legt og jafn-óeðlilegt að láta það enda með vorinu, byrjun lífsins; eins og það er (áeðlilegt að hvílast fyrstu stund dagsins eða fyrsta dag vikunnar fþótt það sé gjörtý. í öðru lagi er það veturinn, ellin og loks dauðinn, sem endar æfi hvers manns, en vorið byrjar hana. Árstíðirnar eru þvi i réttri röð. séu þær aðeins teknar í sinni eiginlegu merkingu og þær eru einnig í réttri röð, séu þær látnar tákna mismunandi tímabil mannsæfinnar. En svo er það vel mögulegt að skáldið hafi haft annað í huga meðfram — og ef til vill hvað helzt —; það er mannlífið í heild sinni. Einar er fremur þunglynd- ur maður, og stór sál í baráttu við erviðleika með glöggu auga fyrir k’jörum meðbræðra sinna; sér oft skuggahliðar tilverunnar og dreg- ur þær fram. Hvað er eðlilegra? Hver veit um allar þær þungu öldur sem rísa og falla í huga listamannsins, þegar höndin gerir það sýnilegt sem hugsunin skapar? Hver veit um alt það sem gerst hefir í huga skáldsins þegar hann orti þessa mynd? Alda thnanna. 2. “Alda tímanna” fWave of timesý, heitir önnur myndin. Hún hefir ef til vill stærstar hugsjónir og kenningar i sér fólgnar. Það er hávaxin kona, fögur og aðlað- nndi. 1 kringum hana og upp með henni sogast geysimikil alda með straumkasti; kemst hún hærra og hærra og með straumnum sogast aragrúi af mannverum; sést á höf- uðin i vatninu; sum eru neðarlega og sum ofar, sum auðsjáanlega druknandi en önnur með öllum einkennum lífs og fjörs. Straum- urinn eða aldan er mannlífið, en konan táknar hið ósýnilega og ó- skiljanlega afl, sem laðar og lokk- ar mannsandann og mannssálina upp og áfram að einhverju hærra takmarki en mannlegur hugur í faun og veru getur skýrt eða gert grein fyrir. 1 þessari straumöldu tilverunnar og baráttunnar komast kynslóðirnar áfram, hærra og hærra, lengra og lengra, et fyrir fet, á öllum svæðum fram- þróunarinnar; en fjöldi þeirra ferst á leiðinni, þó gefast þeir aldrei upp. Þarna er storfengileg heimspekiskenning og stingur al- gerlega í stúf við árstíðagyðjum- ar. Þarna er bjartsýniskenning i sinni fegurstu og fullkomnustu mynd. Skáldin eru eins og börn- in, það er þeirra sæla að þeir eru meiri börn en fólk gerist flest; þau eiga hægara með að gráta og stundum hægara með að hlægja, og þau njóta i fyllra mæli gráts og hláturs. Sorgir og þungar hugsanir opna þeim hugi annara manna og auka þeim skilning; sýna þeim alla leið niður í helviti eymda og óréttlætis, en gleðin bendir þeim líka alla leið upp í himnariki sælunnar þegar heiður blettur sést á lofti, og svo hefir verið með Einar þegar hann orti "öldu tímanna”. Útilegumaðurinn 3. “Útilegumaðurinn” f'f'he outlawj heitir þriðja myndin, og má vera að hún sé mönnum kunn. Maður sem dæmdur hefir verið útlægur og lagst á fjöll út, eins og Fjalla-Eyvindur, hefir numið konu úr bygð. Þau eiga barn; konan dey.r, en því hefir hann heitið henni að grafa hana i vígðri mold. Myndin sýnir manninn með þeim karlmensku og hörku svip, sem þess konar líf hlýtur að setja á andlit manna, A baki sér ber hann lik konunnar sinnar, í fangi sér heldur hann á ungbarni, sem hún hefir alið honum; í annari hendi heldur hann á skóflu til að taka með gröfina og hundur geng- ur við hlið hans. Hver sem horft getur á þessa mynd og ihugað alla þá sögu, sem hún segir, án "þess að vikna, hann er ekki menskur maður. Hún er svo sanntrú mynd af islenzku jijóðlifi, að það er van- virða ef hún verður ekki keypt heima og sett þar á viðeigandi stað. Maður og kona. 4. “Maður og kona” (man and womaný er nafn á einni myndinni. Eru það tvær persónur í fullri stærð allsnaktar og tilgerðarlaus- ar, eins og maður og kona frá hendi náttúrunnar. Þau falla á kné og eru í faðmlögum. Maður- inn heldur konunni upp að sér og er eins og hann segi með svipnum: “komi hvað sem koma vill, eg á nóga krafta, hana skal eg verja hvað sem á dynur; meðan eg á hana get eg alt”. Og konan hall- ar höfði sínu að brjósti hans með öruggu trausti og óblandinni á- nægju. Þessi mynd er ólík öllum öðrum myndum, sem Einar hefir gert og sú eina sem nokkuð svipar til annara mynda eftir aðra höfunda að hugmyndinni til. Því annars er hann alveg sérstakur og gagnólík- ur öllum öðruni. Eg vildi sjá þessa mynd höggna í marmara í mátulegri stærð til þess að vera á borði og keypta á hverju íslenzku heimili þar sem efni leyfa. Þótt um kaldan marmara væri að ræða, mundi streyma út frá henni sann- ur heimilis- og friðarandi og á því er ekki vanþörf sumstaðar. Höndin. 5. “Höndin” fThe Handjý heitir listaverk eitt eftir Einar, sem á talsverða sögu að baki sér og verður ekki skýrt nema hún sé stuttlega sögð. Færevstur maður dó 1801. Hann hét Nólsoyarpáll. Flann var nokkurs konar Jón Sig- urðsson síns lands; hann var ágætt skáld, orti liann frægt kvæði sem hann nefndi “Fuglakviðu. Voru þar yfirvöldin látin vera ránfugl- ar en smáfuglarnir fólkið. Er því átakanlega lýst hvernig ránfugl- arnir leika smáfuglana og hafði kvæðið afarmikil áhrif. Maður þessi barðist líkt og Skúli fógeti á móti verzlunarófrelsi og lagði hann af stað á skipi er hann bygði sjálfur i8o'i til Englands, til þess að sækja vörur fyrir lægra verð en einokunarkaupmenn vildu selja fyrir. Úr þeirri ferð kom hann aldrei aftur og leikur það orð á a* mótstöðumenn hans hafi látið ráða honum bana. 1901 reistu Færeyingar honum. minnismerki og til þess gerði Einar “Höndina”. Er það mannshönd, hún er upp- rétt og snýr lófinn upp; á lófanum hvílir stór steinn sem höndin er að lyfta upp til þess að kasta brott; •mikill þungi steinsins hvílir á þumalfingrinum, en undir honum stendur skáldgyðjan með hörpu sína, styður hann og gefur honum afl. Dögun. 6. “Dögun” fDaylightý er stórfengleg mynd og er hún tekin úr íslenzkum þjóðsögum. Nátt- tröll nemur konu úr bygð, en kemst ekki með hana alla leið því dagur ljómar áður, og verður tröllið þá að steini. Konan réttir út höndina mót geislum dagsins og fagnar frelsi sínu, en tröllið yglir sig við þá sýn og breytist í stein um leið og það missir tök á konunni. Þó þetta sé þjóðsaga og ekki merkilegt, þá er þar afar- mikill lærdómur að baki eins og reyndar víða í þjóðsögum vorum. Gamlar venjur og fornir siðir, sem haldið hafa ólosanlegu tröllitaki á þjóðinni, ygla sig við geislum þeirra daga, sent flytja nýja siði og nýjar skoðanir. En geislarnir styrkjast smámsaman þangað til gömlu sið- irnir — fornu tröllin — blindast af ofbirtu og verða virkilega að and- legum steingjörfungum, en þjóðin fagnar frelsi sínu og ljósi, þegar dagur nýrrar og heilbrigðari skoð- ana rennur upp og lýsir henni. Mynd þessi er bjartsýnis pré-» dikun og fyllir huga manns eld- móði til þess að berjast fyrir og ryðja braut nýjum skoðunum og siðbótastörfum, þrátt fyrir alla erfiðleika, með þeirri vissu von, að sigur sé í vændum. Mold. 7. “Mold” fEarth) sýnir konu sem situr flötum beinum og held- ur á dánu barni. Liggur það upp í loft í kjöltu hennar með kross- lagðar liendur á brjósti, þannig að höfu'ðið snýr upp að fangi konunn- ar en fæturnir frá henni; en hún teygir fram heridurnar svo að .handleggirnir hvíla sinn á hvoru læri, sinn hvoru megin við dána barnið og spennir hún greipar fyr- ir neðan yljar þess. Mynda hand- leggirnir ’ þannig líkkistulag, þar sem barnið liggur í. Sjálf horfir konan alvarlega en blíðlega niður á andlit barnsins, rétt eins og ást- fangin móðir sem horfir á sofandi barn i faðmi sér. Táknar þetta jörðina eða moldina móður alls er veitir börnum sinum eilífa hvíld og fullan frið í skauti sínu, eftir stríð og baráttu þessa lífs. Mynd- in er einkar áhrifamikil. 8. “Vond samvizka” CBad con- cieincej er mynd af mannsandliti, er lýsir þvilíkri angist, óþreyju og kvölum, að orð eru einskis virði til að lýsa því. Andi hvislar einhverju i eyra hans með glettnisglotti, en hann reynir að reigja hofuðið sem lengst til hinnar hliðarinnar til þess að komast undan- Annar andi klifrar upp eftir baki hans, teygir upp andlitið og réttir hend- urnar fratn yfir höfiðið á honum til þess að reyna að opna á honum augun, en hann reynir einnig að stríða á móti því og hafa augun aftur. Honum ógna illverk hans og vill hvorki lieyra ]tau né sjá, en samvizkan veitir honum engan frið. Þessi mynd er hræðileg, en hún er lærdómsrik. Eg skal ekki þreyta menn á lýs- ing fleiri mynda — eg segi þreyta menn, ekki af því að eg haldi að menn mundu þreytast af þvi að skoða þær ef menn hefðu tækifæri til; nei langt frá, en lýsingin hlýt- ur að verða svo ófullkomin að hún getur þreytt, alveg eins og það get- ur verið þreytandi að heyra farið með kyæði. sem í sjálfu sért er listaverk, ef illa er með farið. Við skoðuðum allar þessar myndir og höfðum unun af; svo kvöddum við Einar með heillaósk- um. Hann rétti okkur Öllum hend- ina að skilnaði, með þessu ein- kennilega, þétta. vinfasta handtaki, sém skilur eitthvað eftir hjá manni meir og öðruvisi en handtök gera alment. Þegar við gengum burtu litum við aftur til þess að virða fyrir okkur húsið sem geymdi ís- lenzka listamanninn og verk hans, og ef marka má svip manna óg til- finningar þær, sem í, látbragði birtast, þá datt okkur vist öllum það sama í hug: “Að undarleg væri tilhögun náttúrunnar að hún skyldi geta þolað það að svona menn og svona verk ættu heima í svo afskektum og þeim/ ósam- boðnum stað”. Og svo komum við út í fagra og fjölfarna götu með stórum og dýrum byggingum, sem sumar hverjar höfðu ekkert inni að halda annað en fánýtt glingur og jafnvel verra en það. Daginn eftir fundum við bræð- urnir Einar aftur og var þá hjá honum unnusta hans; er hún af þýzkum ættum, systir konu Gunn- ars Gunnarssonar skálds; geðsleg stúlka og gáfuleg. íslendingar eiga ekki að láta það við gangast að Einar verði að haf- ast við þarna úti á náströndum. Kaupmannahafnar. Hann hefir þar ekkert, tækifæri til að sýna lista- verk sín og þar af leiðandi ekki til að selja þau. Hann er þar sama sem grafinn í jörð og alt hans stóra pund. Alþingi á að bjóða honum ókeypis húsnæði og það sómasamlegt, fyrir sýningarsal listaverkanna og fyrir vinnustofu; því fé væri vel varíð og skynsam- lega. Og Vestur-íslendingar ættu að sýna Einari hversu mikils þeir virða hann með því að kaupa af honum nokkur listaverk. Eg vildi sjá nokkra islenzku auðmennina héy kaupa af honum fjórar mynd- ir og gefa sina hverri kirkjunni og eina Goodtemplarahúsinu; það væri kirkjunum prýði, auglýsing Islendingum, sómi þeirra er legðu fé fram og listmanninum styrkur. Pasteignasalana í Winnipeg mun- aði ekkert um að gjöra þetta, ef þeir eru eins auðugir og orð fer af. Thorwaldson tapaðist íslending- um að mestu leyti. við megum ekki við því að' tapa Einari lika — eða grafa hann lifandi.. Sig. Júl. Jóhannesson. Frá íslandi. Reykjavík 6. Set. Þeir Karl Löve, Jón Pálsson og Magnús Vagnsson skipstj. komu hingað á mánudaginn var frá Frið- rikshöfn á nýjum mótorbát, er hefir verið smíðaður þar i sumar. Bátur þessi er allstór, 25 smálestii að stærð með 40 hesta vél, allur úr eik, nema þilfar og þiljur, og kostar rúmar 18 þús. kr. hingað kominn. Þeir félagar voru 8 daga frá Friðrikshöfn. Eigendur bátsins eru þeir Karl Löve, Axel Ketilsson kaupm. og verzlunarmenn Björn Hallgríms- son og Sigurður Hafliðason. Mælt er að von sé á tveim bátum af sömu stærð hingað í haust. Gæzlustjóri Landsbanknas var kosinn í gær af efri deild Alþingis: Jón- Gunnarsson, samábyrgðarstj., með 8 atkv. Á hann að taka við starfinu 1. Júli að ári og hafa það á hendi til 30. Júni 1918. Gæzlustjóri söfnunarsjóðsins vari kosinn í gær af efri deild alþingis I Julius Havsteen amtmaður fyrir | tímabilið 1. Jan. næstk. til 31. Des. 1917. Yfirskoðunarmaður landsreikn-| inganna fyrir árin 1912 og 1913 j var kosinn af efri deild alþingis í gær séra E. Briem próf. Neðri deild hafði áður kosið Skúla Thoroddsen. Revkjavik 7- Sept. Séra Friðrik Friðriksson fer til j Vesturheims seint í þessum mán- j uði og ætlar að dvelja þar um tvö | misseri. Er för þessi farin fyrir } beiðni Vestur-Islendinga og til þess að koma á K. F. U. M. viðs- vegar um íslendinga-bygðir vestra. Mun séra Friðriks vera saknað hér mjög, enda þótt ekki sé um lengri tíma að ræða en þetta. , Samsæti var Sig. Júl. Jóhannes- syni lækni haldið í dag á Hótel j Reykjavík af ýmsum kunningjum j hans hér í bæ. Hann heldur heim- j leiðis aftur með Ceres á morgun. EHiðaey á Breiðafirði er sögð seld nýlega canadisku félagi sem ætlar að liafa þar tóurækt. Dr. Helgi Péturss er nýkominn úr rannsóknarför sinni áð austan. Meðal annars, er hann uppgötvaði í þessari ferð, er að skriðjökull er á Heklu. Margir vísindamenn hafa rannsakað Heklu, en enginm komið á þær stöðvar fyr, sem skriðjökullinn er. Botnvörpuskip þýzkt strandaði á Garðskagaflös í gærmorgun. Björgunarskipið Geir fór þangað og kom aftur. kl. 7 í morgun. IJafði náð mönnunum ur skipinu við illan leik — sökum brims — en skipið sjálft er tahð ónýtt. Reykjavík 5. Sept. Þann 3. Sept. brann á Akureyri hús Kristjáns Helgasonar þurra- búðarmanns. Eigandi var ekki heima og enginn í húsinu. Brunnu þar allir innanstokksmunir, en alt er sagt vátrygt. Enginn veit um upptök eldsins fremur en vant er á þeim stað. Jón Borgfjörð söðlasmiður dó á Akureyri i fyrradag, 59 ára, hafði verið borgari á Akureyri í 30 ár. Hann var ættaður úr Borg- arfirði, bróðir Jakobs sál. á Varma- læk. Bezti þurkur á Eyjafirði, allir hafa alhirt hey sín. — Síldarlaust er nyrðra sem stendur. —Vísir. Reykjavík 6. Sept. Lækningastofa, ætluð fátækum CpolyklinikJ verður í vetur í gamla prestaskólanum. Þar er verið að gera viö húsið nú sem stendur,, enda varla vanþörf á. Háskólinn gerir stofuna út. Kristján Jónasson, sem fyrir mörgum árum var kaupmaður á Akureyri all-lengi, en nú um nokk- ur ár hefir átt heima hér í bænum, hefir nýlega gefið hinum gamla dvalarstað sínum myndarlega gjöf. Hann hefir sett í sjóð 3000 kr., og ákveðið að vöxtum hans skuli varið til þess að gleðja fátæk börn í Akureyrarkaupstað. Þetta er fallega gert og eftir- breytnisvert. Auðlegð skyldar — ekki síður en aðall En þessu gleyma menn of oft. Sjaldgæft er að menn gefi hér stórgjafir í lifanda lifi. Eiga þeir menn því þökk vora skilið, sem eins og Kristján Jónasson brjóta eitthvað ísinn., Einnig finst oss Kristján hafi hugsað vel, er hann hugsaði um að gleðja börnin. Því að gleðin og bernskan eiga að fylgjast og oft hvílir þeirra hrygð þungt á öðrum. Kr. Jónasson sigldi til útlanda ný- lega. Ekki vitum vér hvort hann hugsar heim til Islands aftur. Hann á einmanaleg efri ár æfi sinnar, og er einasta barn hans — dóttir er Anna heitir — í Vestur- heimi, og hefir verið þar í mörg ár. —Reykjavík. Reykjavík 3. Sept. Dáinn er 27. Ágúst Guðmundur Sigurbjörnsson á Þorkelshóli í Húnavatnssýslu, nálægt 70 ára að aldri, einn merkasti bóndi þar um slóðir. Við barnaskólann a lsafirði er nýráðinn kennari Baldur Sveins- son kand. Skip brann nýlega úti fyrir Ólafsvík, mótorkútter, sem ‘Ágúst’ hét og Brillouin fyrv. Frakka-kon- CANADA'S riMESI THEATRE Matinee Miövlkud. og og Laugard. SHEEHAN and BEKC sýna þá anmnleik t'rá l’arís í þrem þáttum The Girl from Mumms sem leikin er af —OI.IVE VAII.— og ágætum söngflokk söfnuðum saman —AEI.A NÆSTC VIIvU— The Whitney Opera Company sýna —“TIIE KETUKN OF MY IIERO”— THE Chocolate Soldier MUSfK EFTIK OSCAK STRAUSS — 60 LEIKENDUR I HÓPNUM 60 — Sérstakur músíkl'lokkur Tjöld o” allur útbúuaður hið fegursta. Tickets seld 3. Okt. Kveld $2 til 25c.; Mats. §1.50 til 25c. Fáið ánægju af skóakaup- um með því að kaupa þá í Quebec Shoe Store 639 Main Street, Winnipeg Rétt fyrir norðan Logan Ave. súll átti. Skipverjar höfðu með naumindum bjargast til lands. “Prosperó” hefir legið í lama sessi rétt fyrir utan Akureyri nú í nokkra daga. Hafði rekist þar upp í sand er hún var að fara út, og voru vörur bornar úr henni til þess að ná henni á flot afur. Talið að hún sé ekki skemd til muna. Annað skip “Norðby”, frá Duus- verzlun hér, er var* 1 * * * á leið út með fisk, rakst upp í sand á Seyðisfirði en er ekki beldur talið skemt til muna. Björgunarskipið “Geir” er hú á leið austur og norður. Reykjavík 3. Sept. Stefán Eyólfsson prentari lézt i sjúkrahúsi í Khöfn 8. f. mán. Hann var fæddur 25. Des. 1859 á Horni í Homafirði. souur Eyólfs trésmiðs Sigurðssonar, er þar bjó. —Lögrtéta. Thorsteinson Bros. & Co. Eru að byggja, og hafa nú til sölu <h O C AA nýbygð hús, sem J>eir selja fyrir ^ -s kJ v/ og þar yfir, — eftir stœrð og gæðum húsanna. Aðeins $ 1 00 út í hönd og $30 á mánuði Ef kaupandi óskar að Kúsið sé bygt eftir hans eigin fyrirskipan, fæst það einnig. Þeir taka einnig að sér húsabyggingu fyrir aðra. o”nJ 815-81/ Somepset Building, WinnK TAUSÍMAR—Skrlfstofa: Main 2992. Heimili: Garry 738 NOTIÐ IDEAL CLEANSER til að hreinsa og þvo sink, baðker, og innviði, í | Ideal Cleans E* REDUCES WOB|( Stór kanna með síugötum 3 könnur fyrir 25c Búið til í Winni i e BLAÐIÐ ÞITT! I SJÁLFSAGT ánægjulegra að lesa Lögberg ef búið er að borga fyrir það. Viltu aðgæta hvernig sakir standa með blaðið þitt? Athugaðu litla miðann sem límdur er á blaðið þitt, bann sýn- ir upp að bvaða tíma þú befir borgað Lögberg. Leikhúsin. “The Girl from Mumms” verður sýnd í fyrsta sinn í Winnipeg, á Walker leikhúsi þessa viku, með matinees á miðku og laugar dög- um. Það er kátlegur söngleikur, sem allir hlægja sig mattlausa að. “The Chocolate soldier” verður sýndur á Walken leikhúsi alla næstu viku með matinees á miðku og latigardögum. Músikin í þess- um leik er meistara verk Oscar Strauss en Whitney Opera Con> pany syngur og spilar, hið fræg- asta félag sinnar tegimdar hér í álfu. “The Pink Lady” gerði feikna lukku í New York og London. Sá leikur verður bráðum sýndur á Walker. — Á Þýzkalandi er upp komin trú á það, aö efni nokkurt sem kallað er Mesothorium, sé óyggj- andi meðal við krabbameini. Efn- ið er ekki óskylt radium, en miklu ódýrara heldur en sá dýri málmur.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.