Lögberg - 27.09.1917, Blaðsíða 1

SPIERS-PARNELL BAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verÖ sem veriÖ
getur. REYNIÐ ÞÁ!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG
oiiluro.
Þetta auglýsinga-pláss
er til sölu
30. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 27. SEPTEMBER 1917
NÚMER 40
Canada.
Ogilvie hveitifélagiS hélt ársfund
sinn í Montreal 19. þ. ni. Var þar
útbýtt $250,000 í ágóða, eins og vant
er meöal hluthafa, og svo mikill hafSi
gróSinn veriS aS einnig var úthlutaS
$375,000 í auka ágóSa. Hlutir í fé-
laginu nema 2,500,000. Um nokkur
ár voru bo gaSir lyí í ágóSa; ári'S
1910 var þaS hækkaS upp í 10%; í
fyrra vo u borguS í aukaágóSa
og í ár er ágóSinn 25% tvisvar eSa
alís 50%.
SiSbótaþing var byrjaS í Ottawa á
laugardaginn og stóS yfir þangaS til
á þriSjudaginn. T>ar var rætt um öll
helztu velferSamál þjóSa innar í siS-
bótaáttina. Thos. H. Johnson ráS-
herra átti aS vera á þinginu, en hafSi
ekki tíma til þess aS fara. Howard
Falk, Dr. J. H. Riddell og séra A.
C. Rose vo u þar frá Winnipeg og
fluttu allir ræSur.
Manntal hefir nvlega veriS tekiS í
Saskatchewan; var því lokiS 1. júlí
1916 og v'ar þá mannfjöldinn þar
647,835; þar af voru 363,787 kar'-
menn og 284,048 kvenmenn. ÁriS
1911 voru í fylkinu 492,432 og hefir
því fólksfjöldinn v’axiS síSan um
155,430 eSa rúmlega 41% á fimm ár-
um. ÁriS 1916 voru 128 karlmenn
á móti hverjum 100 konum. íbúatala
í bæjum fylkisins hafSi tvöfaldast á
jjessum á um. Alt land fylkisins er
taliS 155,745,000 ekrur; af því eru
38,800,936 ekru1- bygSar eSa hér um
bil 24%, 94,000,000 ekra eru taldar
ræktanlegar.
$830,000 verSa borgaSir í hagl-
ábyrgS frá stjórninni í Saskatchewan
í ár; skiftist þaS á milli 5,000 bænda.
Eiginlega e u þetta héraSsábyrgSir
undir stjórna umsjón og heitir sá E.
G. Hingley sem þvi stjórnar.
Fundur var haldinn i Vancouver
á föstudaginn af jafnréttisfélagi sem
þar starfar og var þar samþykt for-
dæming á hinum nýju kosningalögum,
sem algerlega óbrezkum og andstæS-
um öllum þjóSstjórnaihugmyndum.
Kartöflu æktarfélag í Winuipeg
hefir sáS í 500 ekrur; eru þaö alt
lóSir til ogf frá í bænum og blettir
fyrir utan bæinn. Félag þetta hefir
nú gert samninga viö skólaráSiS um
þaS aS piltar á skóla 12 ára og eld i
megi fá frí til þess aS taka upp þess-
ar ka.töflur.
hjóSverjar í vestur Canada hafa
myndaö nýja hreifingu, eftir því sem
blööin segja frá á laugardaginn.
Ætla þeir aö safna fé og mynda félag
í því skyni aS viöhalda tungu sinni og
þjóöerni hér í landi eftir stríöiS;
koma sínum eigin mþnnum á þing og
beif^ öllu afli til þess aö ve Sa hér
atkvæöamikill þjóöflokkur. KveSast
þeir hafa komiS hingaS samkvæmt
auglýsingum og tilboSum í þv'í skyni
aS samþýöast þessari þjóö og renna
inn í hana; vinna landinu gagn og
sjálfum sér framtiSar bústaSi. Nú
kveöast þeir sjá aö sér hafi veriS
boöiS hingaS einungis til þess aö bera
byröi þjóöarinnar hlutfallslega viS
önnur þjóSbrot, en ekki til þe^s aS
njóta réttar lienna-, þar sem þeir
séu svifti þeim allra helgasta rétti
sem nokkur þjóS hafi — atkvæöis-
réttinum. I'essu kveöast þeir fram-
vegis munu svara þannig aö vinna
sér og efla sinn eigin hag og gengi
fyrst hinir canadisku bræöur þeirra
beiti þá hnefarétti.
Til loka ágústmánaSar höföu
48,792,624 mælar hveitis veriö fluttir
út úr landinu f,á kornhlööunum í
Montreal.
Þau lög hafa veriö samin í Ottawa
aö þeir hermenn sem séu í stríöinu og
eigi heimilisréttariónd þurfi ekki aö
byggja hús á þeim fvr en þeir hafi
fengiS eignarrétt á löndunum.
Veikir................... 5
Skemdir af gasi .. .. .. 7
Alls............377
SíSastliöinn mánuö verSur talan
601 og alt áriö frá fyrsta janúar 1917
5,749.
Svo er sagt aö læknarnir í Manitoba
séu aS rannsaka orSróm, sem mjög
hefir kveöiö aS nýlega. Því er hald-
iö fram aö margir læknar séu sekir
um fóstureyöingu og þykir slíkt stór
vanviröa læknastéttinni. Sagt er aS
fjórar konur aö minsta kosti hafi dá-
iö nýlega af blóöeitrun i sambandi
viS slikt athæfi.
Tvennar kosningar fara aS líkind-
um fram í Manitoba bráölega. ASr-
a- í Roblin kjördæminu, þar sem F.
Y. Newton varS aö segja af sér vegna
fjárdráttar í vegamálum; hitt kjör-
dæmiS er Iberville þar sem Aime
Benard var, en hefir nú veriS settur
í efri deildina í Ottawa.
Fundur var haldinn í héraSinu
Roaring.River á föstudaginn og jafn-
réttisfélagi sem þar er. Var þar sam-
þykt í einu hljóöi fordæmingar yfi--
lýsing á hinnm svo kölluöu nýju kosn-
ingarlögum Bordens. Fundurinn lýsti
þvi yfir í einu hljóöi aS lögin væru
skaöleg, ranglát, óþjóöleg og hættu-
leg og heimtaöi jafnrétti fyrir alla
borgara landsins, sem ekki heföu gert
sig seka í neinu broti.
Northcliffe lávarSur frá Englandi,
sem e- verzlunarerindreki Breta hér
í landi flutti nýlega ræSu þar sem
hann talaSi um starf sitt og lýsti því
yfir aö hann eyddi hér $60,000,000
(sextíu miljónum dala) á hverri viku.
Einhver fær skilding.
F. W. Lent formaöur bifreiöavega
i Alberta lýsti þvi yfir á fimtudaginn
aö þingiö mundi bráölega koma sam-
an til þess aS samþykkja $3,000,000
fjárveitingu til þjóSvega i fylkinu.
Frá Canada er fjöldi kvenna og
barna staddu- á Englandi, liöur þeirn
þar illa aS mörgu leyti og vilja kom-
ast heim, en lögin eru þannig úr
garSi gerS aö þaö er ekki liægt. Ails
eru þar um 2000 konur, sem heim
vilja komast.
öSru. Hann kvaS þaö vera hlutverk I landi hefir meö sér heila herskara,
bandamanna aö svelta ÞjóSverja til jafnvel þeirra sem hún kúgar. Þeg-
undirgefni og í því efni yröu Banda- ar rússneska þjóSir hefir nuddaö
ríkin langdrjúgust þegar til lengdar stírurnar úr augum sér ris hún upp
léki. Hann kvaö þaS vera aukna og tekur til starfa; og þess veröur
framleiSslu og minkaöa og hagkvæm- ekki langt aö biöa aS jafnvel aörar
a i eyöslu sem mest væri um vert. Sú þjóöir geti lært af veslings Rússlandi
þjóöin sem skaraöi fram úr í þessu þótt þar sé alt i molum nú sem
hvorutveggja hlyti aö vinna sigur stendur; molunum veröur meS aS
og eggjaöi hann þjóö sína til þess stoö hamingjunnar safnaS saman í
aö liggja ekki á liSi sínu í þessum eina heild og þá er upprunninn laug-
efnum. | ur og bjartur dagur fyrir Rússlandi.
„ , , , , . . ÞaS er sárt og átakanlegt aS verSa
A annaS hundraS bloS og timarit aS kvegja um ,e ti sem sá dagur
í Bandarikjunum þykja nu svo upp-1 er ag renna llpp. og eg dey naugug
vööslu mikil í stríðsmálum aö rann-
sókn hefir veriö hafin gegn þeim.
Flest þessara blaöa eru gefinn út
af jafnaöarmönnum, verkamönnum
og f iöa- mönnum. öll eru þau
móti stjórninni í Washington og öll
þótt eg búist bráölega viS aS heyra
lúSurinn gjalla, en samt — jú, samt
er þaö óviðjafnanleg sæla aS líta
dagsbrún áSur en maöur kveður
a ' myrkrið.”
VaröliS þaS sem átti aS gæta
e™ þau með þvi aS fnSur kom1St a Korniloffs hershöfSingja, er sagt aö
meö samnmgum. Eru þessi bloö dreifö hafi veriö hlynt honlim og hafi ekki
um alt nkiö; hafa allmorg blöö venS faric neitt dult meS samhygS sina
gerö upptæk þegar og þykir hklegt vi# hann_ Kerensky hefir þv'í látiö
aö eitthvaö gerist sögulegt_ aSur en reka hessa varðdeild frá störfum og
langt liður, þannig að fjöldamorg skipag agra sem betur má treysta.
þei-ra sem enn þa eru gefm út veröi S4 heitir Alexieff sem settur haföi
utdokuS fra posti eða bonnuS meS veri8 yfirhershöfSingi alls Rússlands
lögum. BlaSiS “The Amencan So- undir yfirrágum Kerenskys; var þaö
ciahst” i Clucago er stærsta blaSiS, vegna ósamhykkis þeirra> hans og
sem bannaS hefir veriö enn þa. Hefir forsætisráSherrans. Ke ænsky hafSi
þetta blaö nú venð sent meö flutn- skipag ag taka völd af öllum herfor.
mgafelógum fExpress Companies) ingjum> sem grunagir væru um fyigi
en svo er sagt aö þeim mum einmg vig Korniloff, en þessu neitaSi hers-
veroa bannað að flytja það. Pað eru | höfðinginn
aSallega friðarmálin sem þetta blað | Rins og' 4öur var fr4skýrt hefir
,, „ . . myndast konuherdeild á Rússlandi;
malgagn felags þess, sem kallar sig heitir sú Vera Butshke-off sem her-
Peoples Council og haldiö hefir stjúrnina hefir 4 hendi í þeirri deild.
fr.Sarfundi allstaöar þar setn þaö_ er Nýlega varg talsverg uppreist j deild.
ekk. svo ofsott aS þaö verö. aS flyja. inni þar sem konurnar voru vig her.
Út af þessu eru aS v.su m.klar de.lur æfmgar Qg yarS ag bjarga Butchka_
aln.ent og næstum vandræS. á v.ssum reff ' fr4 misþy. mingu. Hún hefir
stoöum. La Follelte er lofaöur mjog þegar særst tvisvar áSur og særgist
. þessum bloSum. Hann k afS.st þess nú . þriöja skiftL Af þessum óei g.
nylega í ef . malstofu þ.ngs.ns að um ,eiddi þaS aS margar a{ stulkun.
80% af hervorugroöa skyld, herskyld- lm hafa yeris 14tnar fara heim úr
aS, en því hef.r ekk, v'er.S s.nt svo hernum og eru nú aö eins eftir 250
aö nokkru nemi. BlaS.S Free Press konur sem leyft verStlr ; striSið.
flytur a f.mtudagmn var utdratt ur Hvag þessum kven-hermönnuni het-
aSalstefnu þessara blaSa og felaga jr þótt yis foringja sinn vita menn
sem gefm l.ef.r ver.ð ut , bæklmg,. | ekk; meS yissu
en bannaSur postflutmngur; þorum
vér ekki aö birta þaö eins og þaö er
jafnvel þótt það sé flutt í enskum
blöðum. Þessi blöð hafa margt um
þaö aö segja hversu einveldislega sé
stjórnaö Bandaríkjunum, sem teljist
þó aö nafninu til þjóðstjórnar land.
Frakkland.
Norðurlönd.
Bæjarstjórnin.
Meira en 10 smálestir af vistum
sem flutt var til Winnipeg . ágúst-
mánuSi . því skyni aS selja þær, voru
svo skemdar aö bæjarstjórnin lét
eySieggja þær. Þar á meSal voru
fimm smálestir af nýjum ávöxtum,
1400 pund af mjöli, 130 pottar (quarts)
af mjólk, 200 pund af sykri, 95 pund
af sætindum, 205 pund af smjöri og
5,060 pund af garSávöxtum.
Frá þvi var skýrt í síðasta blaöi aS
einn af heldri starfsmönnum bæjar-
ins W. J. B. Hyatl hefði veriS kærö
ur uni aö stela nokkrum þúsundum
dala af bœjarfé. F. H. Davidson
bæjarstjóri segir aö þegar málinu sé
lokiö verði stefnt af hálfu bæjarins
til þess aö fá upphæöina greidda ef
hún verSi ekki greidd án þess.
Sömuleiðis segir hann aS heimtuS
verSi skýring á því hvernig þaS hafi
getað oröiS aS jafn mikiS fé færi
í óreiðu þar sem yfirskoöunarmenn
eigi aö fara yfir allar bækur mánaS-
arlega og þeir hafi ald' ei fundiS neitt
athugavert í bókum Hyatts.
YfirráSsmenn bæjarins fengu í
hendur reikninga frá slökkviliösdeild-
inni fyrir helgina og bera þeir þaö
meö sér aö sú deild hefir eitt miklu
minna en viö var búist. í þrjá mán-
uði sem enduSu síöasta ágúst l.efir
deildin eytt $10,918,40 minna en áætl-
aö var. í maímanuöi eyddi deildin
$36,544,69, en voru ekki áætlaðar
nema $33,789,76. I júní eyddi hún
$25,633,52, en voru áætlaðir $33,789,75
og í júlí $28,272,67 af $33,789,75 sem
áætlað var.
Borgun til siSbóta og hjálpadeild-
arinnar i ágústmánuði v'ar $1,261.32
og útgjöld til lögregludeildarinnar á
sama tíma voru $27, 905.11.
Veriö er aö byggja nýtt heimili
handa hjúkrunarkonum hjá King Ed-
ward sjúkrahúsinu og hefir bæjar-
stjórnin í hyggju aö breyta þá gömlu
hjúkrunarkvenna byggingunni í deild
jar sem hafðir séu tæringarveikir
menn.
Danmörk.
Mestu vandræöi eru í Kaupmanna-
höfn meö lýsingu. Steinoha e- alls
ekki fáanleg, en raftnagn og gas er
mjög takmarkað, eru þvi viöast not-
uS gasolíu ljós.
Bretland.
AS þvl er stríöið snertir hafa Tvöfalda loftbraut er veriö aö
Frakkar sýnt allmikinn dugnað síðan byggja i Kaupmannahöfn frá Frede-
seinustu fréttu vortt fluttar í “Lög- iksberg og NorSurbrú til No öur-
, . , . ... r, . bergi”. Þá voru þar nýlega o Sin brautarinnar. Er áætlað aS kostnaö-
Á Iaugardagmn reðust retar a stjórnarskifti og haföi þaS ekki önn- urinn vergj 8,000,000 krónur.
ur áhrif á stríöiS en þau, aö menn
vi tust enn þá meira samhuga eftir Manntal þeirra útlendinga sem flutt
en áSur. Stórorustur hafa átt sér hafa t!1 Kaupmannahafnar síöan
staö í Flandern milli f akka og ÞjóS- st íðiö hófst hefir nýlega fariS fram;
verja í síÖastliSnar sex vikur, frá 18. eru Þelr 5,400; þar af 3,034 NorS-
júlí til 29. ágúst. Voru þar 35 þýzk- 'ueuu og Svía-. 610 erlendar fjöl-
ar hersveitir, en nú er ekki efti - af skyldur eiga ekkert heimili í bænum
þeim nema 8 og þær mjög lamaöar. ] °S eru húsviltar; auk þess eru 250
herskipastöðvar ÞjóSverja viS Ostend
Þrjú þýzk loftskip sem reyndu að
hjálpa herskipum ÞjóSverja voru
skotin niöur af Bretum og auk þess
skemdu þeir stó kostlega skipastöðv-
arnar og löskuSu nokkur skip.
E. R. Chapman he skyldustjóri
lýsti þvi yfir á Iaugardaginn aS ekki
þyrfti annað, en asmþykkja þaS á hann upphafiega.
stjó narráösfundi í Ottawa aS kalla
út annan flokkinn hvenær sem vildi.
í þeim flokki eru kvæntir menn og
ekkjumenn, sem börn eiga og fæddir
eru ^ftir 1. janúar 1888 og orSnir eru
20 áfa aö aid i.
Nýmæli eru þaö sem heilbrigSisrað-
iö í Winnipeg hefir tekið upp. ÞaS
er skóli fy ir foreldra, sérstaklega
fyrir mæSur; er þeim kent þar hvern
ig eigi aö fara n.eð bö n, bæöi aö
þvi er fæöi snertir og ýmiselgt annaS.
Sá heitir P. B. Tustin sem fyrír þessu
stendur og hafa þegar 75 mæöur tek
iS þátt í þessu námi. Deildin hefi
áhöld og tækifæri til þess aö kenna-
215 mæðrum i einu. Þetta er mjög
þarfleg stofnun og ætti aö hafa mikla
aösókn, þvi kenslan er meS öllu ó-
keypis.
Mannfall frá Manitoba v’ar óvenju-
Aftur á móti komu þær fréttir sama
dag að sjö brezkum skipum hefSi ver-
ið sökt af þýzkum niSansjáv'arbátum
3. septembe •. Voru þetta 4 gufuskip
og þrjú herskip sem voru öll nýlega
lögS af staS frá írlandi. Sömuleiöis
va- nýlega sökt hlöðnu skipi af kjöti
á leiðinni frá Argentina; skipiö hét
“Lenegra” og fórust á því átta manns.
Fyrra miövikudag réðust ÞjóS-
verjar á Breta skamt fyrir austan
Ypres en fengu svo h auslegaar viS-
tökur aS þei • uröu aö hörfa undan;
notuSu þá B etar tækifæriö og tóku
skotgrafir á alllöngu svæöi og 400
fanga. Siöan varö hlé á orustunni
stundarkorn, en ÞjóSverjar sóttu aft-
ur á þegar þeir höföu hvílt sig. Þá
va • þaS sem Bretar unau stærsta sig-
itr sem þeim hefir hlotnast lengi Á
átta mílna svæöi fóru þeir áf am
meira en mílu; herfóku bæöi smáborg-
ir, hæðir og landspildur auk skotgrafa
Alls náöu þeir 2000 þýskum föngum
í þessu áhlaupi og meSal annara þeim
stÖSvum er hér segir: Nunnuskógi,
Elencorseskógi, Inverness Co pse-
skógi, Shrewsburgskógi. Fyrir suS-
vestan Zounebake tóku þeir staS sem
Anzac heitir og segir fréttin aö þar
hafi flagg Ástralíu veriö dregiö í iulla
stöng; sýnir þaS aS Ástralíumenn
nmnu haía átt þátt í sig inum. Er.
þessi staöur hefir ve iö varin af al-
efli af ÞjóSverjum síöan þeir tóku
Rússland.
Þar gengur nú alt bærilega efti
því sem fréttirnar flytja; veriS e~ aö
koma á skipulagi bæöi innanríkis og
fjölskyldur sem þar eiga heima einn-
ig húsns/Sislausar.
Nýlega dó kona í Kaupmannahöfn
sem B. K. Sturup hét, 73 ára gömul.
Hún hafði á yngri árum ve iS kenn-
ari viS skóla og þótti lærisveinum
út á viö. Ymsar stjórnarbætur og hennar mjög vænt um hana, því hún
breytingar á fyrirkomulagi heima | hafði látiö sér mjög ant um velferð
fyrir eru þar á p jónunum og Keren- 1 þeir a. Kona þ^si hafði v’eriS ein
sky hefir góða von um aö alt sé aö búi og ógift og lifað sérstaklega
komast í f iðsamlega samvinnu. Her- óbrotnu lífi; héldu menn aS hún væri
inn, sem allur var kominn á ringul- bláfátæk, en þegar lögreglan fór aS
reið, er veriS aö endurbæta og koma rannsaka herbergi hennár fanst þar
á bann skipulagi, þótt eSlilega gangi kassi meS 1400 krónum í peningum
seint og erfiölega eftir öll þau ósköp og 100,000 krónum í ríkisskuldarbréf-
sem afstaöin eru. um; haföi hún arfleitt aö öllu þessu
Kona nokkur er á Rússlandi sem ýmsa fátæka skóla og liknarstofnani-.
Chatarine B estikovska heitir; hún Maöur nokkur í Tisvilde í Dan-
e" 74 ára gömul og haföi v’erið 501 mörk, Gartner B. Frydensberg aö
ár í fangelsi fyri uppreist; er hún nafni, hefir fundiS þaS upp aS búa
kölluS amma uppreistarinnar á Rúss- ti pappí - úr þangi. Þykir uppfynding
landi Þessi kona á nú heima uppi þessi mjög mikils viröi og hefir verið
yfir stjórnarráössalnum, sem Mala- keyptur á henni einkaréttur af félagi
chute kallast í Pétursborg, þar sem | i Noregi
nýja stjórnin setur á ráðstefnum dag-
Kínar bjóða 300,000
Því var lýst yfir nýlega aö Kínar
heföu boöist til þess aö senda 300,000
hermenn ti! Frakklands í stríSS á
móti Þjóöverjum ef bandamenn ósk-
uðu þess. Er talið líklegt aS þetta
boö verði þegiö. Þaö fylgdi fréttinni
aS ráða hefði veriö leitaö til Japan
um þetta mál, og er sagt aS þeir hafi
lýst því yfir aö þeir settu sig ekkert
upp á móti þessu. Búist er viS aS
Kínar geti haft her sinn á Frakk-
landi um fyrsta ianúar ef vel gengur.
Enn þá hafa bandamenn ekki svaraS
tilboöi Kínverja; en ólíklegt þykir aS
jaö svar veröi nema á einn veg.
Búnaðarráðherrann slasast.
Valentine Winkler búnaðarráS-
herra i Manítoba slazaöist allmikiö í
vikunni sem leið. Hann er bóndi í
Morden og va" þar úti aS vinna viö
jreskingu; höföu raftar verið IagSir
á staura sem hann steig upp á en þeir
féllu niður og hann maröist mikiö og
skarst á báöum fótum. Hann hefir
legiS rúmfastur síöan og hefir komiS
snertur af blóSeitrun í sá' in.
Bandaríkin.
lega mikiS vikuna sem leiö; var
sem hér segir:
Fallnir , .. ..24
Dánir .. ..12
Týndir .... 1
SærSir .. .. 328
lega aö ræöa málefni þjóöa innar; er
álitiö aS hún viti jafn langt og nef
hennar nær um ásigkomulag á Rúss-
landi.
Hún talaöi viö blaðamenn á fimtu-
Eins og menn minnast var La Fol-
lette efri deildar maöur sá er lengst
og harSast barðist móti því aö Banda-
íkin færu í stríöiö. SíSan stríöiS
hófst liefi • hann andmælt þvi og unn-
iS gegn því á allan hátt og eins síSan
Bandarikin fóru í þaö. Á þingi sem
nýlega v’ar haldiö í Minnisota flutti
hann ræöur þar sem honum er boriS
á brýn aö hafa eggjað til mótspyrnu
gegn stjórninni og til baráttu
gegn herskyldulögum og þátttöku
Bandaríkjanna í stríöinu yfir höfuö.
Burnqvist úkisstjó i í Minnesota
lýsti því yfir á föstudaginn aS ef
rannsókn sú sem nú stendur yfir út
af þessu þingi leiöi þaS í ljós aö þess-
ar fréttir séu sannar og La Follelte
hafi virkilega eggjaö til landráöa, þá
ætli hann sér aö krefjast þess aö hann
veröi tekinn fastur og settur í fangelsi
Herbe-t C. Hoover flutti ræöu í
Atlantic City 19. þ.m. og lýsti því yfir
aS stríöiS ynnist meö sveltu og engu
AS a merká uppfyndingu er sagt
að danskur maöur hafi komiö fram
meö nýlega. Hún er sú aS nota sól-
argeislana til þess aö hita meö þeim
Hann hefir fundið upp áhald sem
. . , safnar geislunum og má hafa áhaldiö
aginn \ar og ktaðst hafa bjartar undir potti Gg nota S(Marhitann þann
von.r um framt.S Russlands. Þott jg Ljl þess aS sjoíia viö hann. MaS
þar vær, ofnölegt mnanlands sen. L, ,nn heitir Th Madsell og er ungur
stæöi kvaö hún þaö meS öllu eSlilegt ; efnafr:c5ingur. rélag hefir iát
þjoöin sem hefði ver.S , myrkr, um jg smi5a 500 kat]a þcss aS bvrj
margar ald.r væ , e.ns og fang. sem meK. kosta þcir 4 kr. ()g 50 au a
slept hefSi venö ur anauö og -eði ser hvcr. tekur hann tv0 po5ta af vatn
ekk. fynr kæt, og fögnuöi annars- og þarf tvœr kl undir til þess a
Ieg,ar; e" IT ekkl hvernig hita þaS svo aö þaS veröi 140 gráSur
frelsiS ætti aS fara hins vegar. Korni- 1 (
loffs uppreistin var ekki Rússlandi til
ills, eftir því sem hún segi-; heldur
var hún til þess aS opna augu manna
og þjóðarinnar i heild sinni fy Ir
þeirri hættu sem hún er í, og muni
þaö veröa til þess aö sameina krafta
og samþýSa hugi.
Fahrenhcit.
V egaskoðun.
Thos. H. Johnson verkamálaráö
herra og Archic McGilvray vegamála
stjóri fóru af staS fyrra mánudag
vegaskoðun um fylkiö. VerSa þei
Þjóöin þekkir ekki sina eigin sögu; I burtu í viku tíma og ætla aS skoöa
veit einu sinni ekki um takmörk lands- alla helztu vegi sem gerðir hafa ver
ins né víöáttu ríkisins; hún hefir ekki
hugmynd um hættu þá sem henni er
búin utan aö fremur en barniB ; “þes.-i
þjóS er ekki fædd enn þá”, sagSi kon-
an. “En sá tími kemur og er ekki
fjarlægur, aö henni skapast skyn og
þekking og hún vaknar til fulls.
þetta er ekkert sérkennilegt meS
Rússland; hvernig var þaS eftlr
stjórnarbyltinguna á Frakklandi?
Stjórnarbyltingar verSa aldrei fyr en
úr hófi keyri •; þær veröa aldrei meS
samtökum allra; haröstjórnin í hverju
Um langan tíma hafa margar umsóknir um inntöku á gamal-
mennaheimilið Betel borist forstöðunefnd þess fyrirtækis, en þeim
hefir orðið að neita plássleysis vegna. Síðasta kirkjuþing fól
nefndinni allar framkvæmdir stækkun heimilisins viðkomandi, en
sökum peningaskorts og einnig sökum þess hversu afar dýrt alt er
nú sem byggingum viðkemur, þá sá nefndin sér ekki fært alt að
þessum tíma að gera nokkra verulega tilraun til þess að stækka
stofnunina. En einmitt nú undir veturinn, þegar þörfin sýnist
stærri en nokkru sinni fyr, þá opnuðust möguleikar til þess að
bæta úr henni. Nefndinni bauðst til kaups Lakeview gistihúsið
á Gimli, með mjög góðum kjörum. Hún réði því af að kaupa þetta
hús, þótt ekki væru efni til að mæta þeim kostnaði nú þegar,
treystandi því að almenningur komi nefndinni og um leið fyrir-
tækinu til hjálpar þegar mest á liggur. petta nýkeypta hús er svo
stórt að það rúmar um 40 vistmenn. Húsið er í alla staði vandað,
bygt úr steinsteypu og hitað með gufu. En vegna þess að ekkert
hefir verið gert við húsið nú í fleiri ár þarf það endurbóta við til
þess að það sé í alla staði gott. En með þeim endurbótum sem
nefndin hefir hugsað sér verður byggingin svo úr garði g.jör að
allir mega vera vel ánægðir. Hún kemur til með að hafa öll nú-
tíðar þægindi, vatnsleiðslu, gufuhitun, rafljós o. s. frv.
Ef almenningi væri eins vel kunnugt eins og nefndinni hve
mikil þörf er á þessari stofnun, þá er ekld að efast um að samskot
stofnuninni til styrktar yrðu svo almenn og rífleg að stofnunin
gæti byrjað starf sitt í sínu nýja heimili skuldlaus. Svo þyrfti
það að vera ef vel á að fara, en til þess útheimtast $6000 auk vana-
legs starfsrækslu kostnaðar.
Mjög fá loforð hafa enn þá komið fyrir byggingarsjóð stofn-
unarinnar, og vill nú nefndin skora á alt fólk vort að láta ekki
lengur svo búið standa. í fullu trausti til drenglyndis fólks vors
hefir nefndin ráðist í þetta stórræði, og hefir hún alla ástæðu til
að vona að hún verði ekki fyrir vonbrigðum.
Bent var á það í skýrslu þeirri frá Betel, sem nýlega var send
út til almeninngs að fagurt væri það ef menn gæfu stofnuninni
gjafir í minningu um látna ástvini. Sérstaklega væri þetta vel
við eigandi ef þessir látnu ástvinir sem minnast ætti hefðu verið
frumbýlingar í þessu landi. Á engan hátt væri mögulegt að heiðra
minningu þessara látnu ástvina betur eða reisa þeim fegurra
minnismerki. Slíkar gjafir tíðkast mjög víða meðal hérlendra
manna, og ættu fslendingar sem fyrst að læra að gefa slíkar gjafir.
Allra slíkra gjafa hugsar nefndin sér að minnast sérstaklega á
einhvem viðeigandi hátt.
Að endingu mætti minnast þess að einn af vinum stofnunar-
innar hefir lofað að gefa henni aðra jafnstóra gjöf og þá stærstu
sem stofnuninni verður gefin fyrir fyrsta dag nóvember næst-
komandi. pó skal það tekið fram að ef svo skyldi vil.ja til að
einhver sækti um inngöngu á heimilið, sem fé legði með sér, þá
er það ekki talið í þessu sambandi.
petta er þess virði að hafa hugfast, og er vonandi að einhver
.áti nú til sín taka svo um muni, því hver einn dollar af þeirri g.jöf
sem stærst er þýðir annan dollar fyrirtækinu til handa. Einmitt
nú liggur á peningunum, því hugmyndin er að hafa húsið full-
gjört ekki seinna en um miðjan nóvember. Skorar nefndin þvi á
aíla þá, sem þessu góða máli unna að hjálpa nú til að tryggja fram-
tíð fyrirtækisins með því að styrkja það eftir föngum. Ekkert
fyrirtæki á meðal Vestur-íslendinga hefir enn sem komið er notið
ivílíkra vinsælda og þetta, og nú ríður á því að allir þess mörgu
'/inir fjær og nær gjöri sitt ítrasta til þess að koma fyrirtækinu
í viðunanlegt horf, og gjöri því mögulegt að geta komið að til-
ætluðum notum, og um leið orðið öllum sem hlut eiga að máli til
blessunar.
í umboði nefndarinnar.
B. J. Brandson, formaður.
íosningar í nóvember snemma?
A. P. MacNab verkamálaráSherra
frá Saskatchewan var hér í Winnipeg
fyrra mánudag. Hann kvaö þaS vera
vegna óeinlægni og einræðis aftur-
haldsflokksins í Ottawa aö samsteypu-
stjórn gat ekki kornist á. Hann kvaðst
álíta aS kosningarnar mundu fara
fram snemma í nóvember.
Bæjarfréttir.
Kristján Sigurösson frá Lundar
kom til bæja ins á þriSjudaginn.
Halldór Jónsson frá Cypress River
andaðist á sjúkrahúsinu í Winnipeg
25. þ. m. Líkiö veröur aS líkindum
flutt þangað vestur í dag (27.). Hall
dór sál. brendist hættulega viö þresk
ingu eins og nýlega var frá skýrt og
leiddi þaö hann til bana. Hann va
kvæntur dóttur Skúla Árnasonar og
fyrri kont, hans, sem lengi bjuggu
A-gyle, en eru nú flutt til Winnipeg
Hans verður nánar getiö síöar.
Mrs.Sina Benscn frá Bellingham
Washington kom hingaS til bæjar-
ins nýlega og dvelur hjá systur sinni
Mrs. Sólrúnu Hermannsson. Þær
systurnar fóru noröur til Nýja íslands
aö finna önund bróSur sinn, en Mrs
Benson fer þessa dagana norður til
Narrows- bygðar aS heimsækja bræð-
ur sina Magnús og Stefán Brandssyni
Þær báSu Lögberg aö flytja kæra
kveSju og þakklæti til Nýja-íslend-
inga fyrir góöar og ágætar viötökur.
Mrs. Benson kvað líSan 'manna þar
vestra yfirleitt góöa; fiskiveiSar höfðu
algerlega brugöist fyrst en veriS afar-
miklar síðar. MeS henni er 5 ára
gamall sonur hennar og býst liún viö
aS dvelja hér eystra i tvo mánuöi.
Teitur Thomas sem lengi hefir búiS
hér i Winnipeg og öllum íslendingum
r kunnur andaðist á fimtudaginn
20. þ. m. og var jarösettur á mánu-
dagtnn af séra Birni B. Jónssyni.
HafSi hann veriS veikur all-
lengi og viöa leitaö sér lækninga á
rangurslaust. Hann var dugnaSar-
maður mikill og merkur aS mörgu
leyti. Hans verður rækilegar minst
síöar í þessu blaSi.
SigurSur Á’nason frá Sturgeon
Creek er nýfluttur út til Silver Bay
hefir hann tekiö þar land og farið aS
búa.
iö í sumar; auk þess nokkra staöi þar
sem þörf er á nýjum vegum.
Nafnabreytingar.
ÞaS er einkennilegt aS heimtaöar
hafa veriS ýmsar nafnabreytingar í
sambandi viS stríSiö. St. Peters borg
hefir veriö brevtt í Petrograd, Berlin
í Kitchener o. s. frV. Nú hefir komiö
krafa frá einhverjum í Manitoba um
þaö aö fylkiö New Brunswick breyti
nafni og kallist New Windsor.
W? H. Paulson þingmaður frá Les
lie og kona hans komu til bæjarins
mánudaginn og fóru næsta dag suður
til Mountain í NorSur Dakota aS
heimsækja þar vini og vandamenn
bjuggust þau viö aS dvelja þar viku
tíma.
R. J. Davidson er ný komin vestan
frá Saskatchewan þar sem hún hefir
dvaliö um tíma, er hún alllasin og
kom ]>ess v’egna fyr en hún ætlaði sér.
G. V. Leifur frá Pembina kom hing-
aS til bæjarins á mánudaginn með
sé a K. K. Olafssyni. PrédikaSi séra
K istinn þar á sui.nudaginn og kom
síöan noröur hingaö til þess aS flytja
ræöu viö skólasetninguna og sitja hér
fundi.
Samkomu hélt Jóns Sigurössonar
félagiö í Lyceum á sunnudaginn til
ágóSa fyrir hermannasjóðina. Skemt-
ttn var ágæt; myndasýning og ma-gt
fleira uppbyggilegt; varS ágóSinn
$110.96. ÞaS bezta viö samkomuna
var að tilkostnaöur var svo aö segja
ekki neinn. HúsiS var góðfúslega
léö endurgjaldslaust og flest gert
ókeypis. Þakkar íélagiö öllum þeim
er aS því studdu aS samkoman fór
eins vjel frani og varö eins arSmikil
og raun varö á.
Mrs. Sigríöur Einarsson frá Mark-
e ville, sem lengi hefir veriS hér veik
eftir uppskurö fór heimleiðis í dag,
allhress.
Eimskipafélag Island
Söluverð og hluta lœkkun.
NýkomiS bréf frá herra Árna Egg-
ertssyni skýrir frá þv. aS hann hafi
komist aö samningum New York
sem geri mögulegt aS selja Vestur-
íslendingum hluti i Eimskipafélagi
íslands fyrir $28.50 hverjar 100 krón-
ur í staS $30.50 sem síðast var auglýst.
Þetta er rúmum $3.00 minna fyrir
hve jar 100 krónur heldur en Winni-
peg Iiankar þiggja í dag fyrir 100 kr.
útborgun á Islandi. Hlutasölu nefnd-
in hér hefir því komiS sér saman um
aS bjóSa Vestur-íslendingum aS
bregSa nú við og kaupa hluti í félag-
inu fyrir $28.50 hverjar 100 krónur,
og skal boö þetta standa til 1. nóv. n. k
SömuleiSis auglýsir nefndin hér
meö aö þeir sem keypt hafa hluti í
félaginu á $30.50 hverjar 100 kr. fái
nú þá liluti fyrir $28.50 og eiga þess
vegna til góSa hjá féhirSi nefndar-
innar á Northcrn Crown bankanum
hér þá fjárupphæS sem þeir hafa
borgaö umfram lækkaða verðiS, og
geta þeir hvort sem vill fengið þaS sér
endursent aS frádregnum sendingar-
kostnaöi eöa látiS það liggja hjá fé-
hirSi til afborgunar á frekari hluta-
kaupum fyri- 1. nóvember n. k.
Nefndin skorar á Vestur-íslendinga
aS kaupa nú hluti í Eimskipafélaginu
innan ákveöins tima á meöan þetta
lága verS gildir.
Skip félagsins eru þau einu skip
tilheyrandi Scandanavisku þjóBunum
sem nú fá að flytja vörur f á Amer-
íku til Noröurálfunnar.
Eimskipafélag íslands hefir því þaS
erindi aö vera bjargvættu- íslenzku
þjóðarinnar á yfirstandandi tima og
þaö eitt ætti aS vera Vetsur-íslend-
ingum næg kvöt tij þess nú aö styrkja
félagiö af íírustu kröftum.
Winnipeg 25. sept. 1917.
B. L. Baldwinson.
rita i
Oli Coghill frá Fai’ford kom til
bæjarins á þriðjudaginn til þess aS
sækja lik Jakobs sál. Andersonar.
Var líkiS flutt út þangaS þvi hann
hafði sjálfur gert svo ráS fyrir aS
láta grafa sig heima.
Sveinn Skaftfell frá Narrows kom
til bæjarins á þ iöjudaginn og fór
heim aftur í gær. Sveinn er ákveöinn
í skoöunum og sannur íslendingur i
lund; þykir honum sem fo n íslend-
ingar mundu aö ýmsu leyti hafa kom-
iS öSru vísi fram en sumir landar gera
nú í ýmsum málum þótt allur fjöldi
þeirra fylgi réttum málum.
Jakob Andc son bóndi frá Fairford
lézt á sjúkrahúsinu í Winnipeg á
föstudaginn 20 þ. m. úr lungnabólgu.
Hann var fluttur heim til greftrunar
í gær. Jakob var maöur um fimtugt,
aS mörgu vel gefinn. Hann var sonur
Andrésar á Hvassafelli i Norðurár-
dal í Mýrasýslu. Hans veröur nánar
getiS í blaÖinu síðar meir.
Jóhannes Magnússon og Oddbjörg
Kristín Oddsson frá Nesi í Nýja Is-
landi voru gefin saman i hjónaband
19. þ. m. af séra B. B. Jónssyni.
>