Lögberg - 24.09.1925, Síða 4

LÖGBERG FIMTÚDAGINN,
24. SEPTEMBER 1925.
/
\
— 1 ----
3£ogberg
Gefið út hvem Fimtudag af The Col
ambia Press, Ltd., (Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
Tnlnimari N«6327 o£ N-6328
JÓN J. BILDFELL, Editor
Utanáskrift til blaðsins:
THE tOUIWiBI^ PRE8S, Ltd., Bo«3l7l, Winnlpsg, M»n-
Utanáskrift ritstjórans:
fcOiTOR LOCBERC, Box 3172 Wlnnipag,
The '•Lögberg” is printed and publlshed by
The Columbía Press, Limited, in the Columbla
Building, CS5 Sargent Ave, Winnipeg, Manitoba.

Kosningarnar.
Svo heitir grein all-löng, er síöasta Heimskringla
flytur. Eru þar talin upp sum af velferðarmálum
þeifn, sem um er að ræða við kosningarnar, sem fram
eiga að fara 29. október n.k., og svo spurt að því, hvað
flokksforingjar þeir, sem um völdin sækja, háfi að
bjóða.
Ritstjórinn, því grein þessi er auösjáanlega rituð
af honum, kemst að þeirri niðurstöðu, að formaður
afturhaldsílokksins, Arthur Meighen, hafi ekki neitt
að bjóða íbúum Vesturfylkjanna, sem þeirn sé hagur
eða sómi í að þiggja, og erum vér ritstjóra Heims-
kringlu þar samdóma.
P>ændaflokkurinn, eða leiðtogi hans_, Robert Forke,
segir hann að hafi verið atkvæðalítill á þingi, en þess
l>eri að minnast, að málstaður hans og flokks hans sé
eins góður fyrir það.
Að því er fyrra atriðið snertir, erum vér ritstjór-
anum algjörlega sammála, en hvað síðari áylyktunina
snertir, ekki eins, því oss finst eins og skáldinu forð-
um, að “góð meining enga gerir stoð”, ef henni er ekki
fylgt fram og áhrif hennar látin ná til þeirra, sem hún
getur gott gjört.
. Um leiðtoga frjáslynda flokksins segir hann, að
hann hafi ,á stefnuskrá sinni öll velferðarmálin, sem
hann telur upp í grein sinni, og haft þau með höndum
í fjögur ár, með “algerðum meiri hluta” að baki sér
allan þann tíma, og hafi sáralítið gjört og “sumstaðar”
ekkert.
Út á þessi ummæli væri ekkert að setja, ef þau
væru sönn, en þau eru það ekki, og er því um að ræða
annað hvort þekkingarleysi á störfum stjórnarinnar á
siðastliðnunf fjórum árutn, eða þá hlutdrægni, og er
hvorutveggja slæmt, því alþjóC á heimtingu á að vita
hið rétta og sanna, hvort heldur það er hlutaðeigend-
um til sóma eða vanvirðu.
Eátum oss þá lítillega athuga ásakanir ritstjóra
Heimskringlu á hendur Mackenzie King og stjórn
hans. Og væri þá rétt að athuga ástandið að nokkru
eins og það var árið 1921, þegar Mackenzie King kom
til valda. ,
Afturhaldsflokkurinn, undir stjórn Sir Roberts Bor-
den og Hon. Arthur Meighen, hafði setið að völdum
í tíu ár. Striðið var um garð gengið, allan kostnað í
sambandi við það höfðu afturhalds leiðtogarnir tekið
að láni og veitt öllum lánveitendum skatta-undanþágu
í Canada á fé því, sem þeir höfðu lánað; og auk stríðs-
kostnaðarins alls, höfðu þeir Borden og Meighen
aukið þjóðarskuldina um $174,000,000, svo hún var
31. marz 1922, $2,422,000,000.
Þó að King stjórnin, eða hver önnur stjórn sem
verið hefði, hefði ekki haft um neitt annað að hugsa,
en að mæta vöxtunum af þessari feykilegu skuld, án
þess að taka úl þess lánsfé, þá hefði það verið ærið
verkefni, og það hefir Kingstjórnin ffert og meira; hún
hefir borgað frá því að hún kom til valda í desember
1921, og til 31. marz 1924, þrjár miljónir dollara nið-
ur i skuldinni sjálfri, auk vaxtanna.
Þjóðskuldin var þó ekki það eina, eða alvarlegasta
viðfangsefnið. Það, sem verra var, var, að viðskifti
þjóðarinnar út á við, voru í hinu ægilegasta ólagi. —
Árið 1920—1921 námu innfluttu vörurnar til Can-
ada $30,000,000 meira en þær útfluttu, eða með öðr-
um orðum, verzlunarha'li þjóðaritmar það ár nam
þrjátíu miljónum dollara.
Það var verkefni fyrir þjóð og stjórn að borga
þann halla. En þó var það ekki aðal verkefnið, sem
það ástand hafði í för með sér og bráðnauðsynlegt var
að bæta úr.
Með óhagstæðri verzlun féll gjaldmiðill þjóðar-
innar, svo að þegar skuld þurfti að borga í Bandaríkj-
unum, og mest af skuldunum var þar, að undantekn-
um innanlandslánum, þá urðu Canadamenn að borga
$1.20 fyrir hvert dollars virði i Bandarikjunum.
í janúarmánuði 1922 komust afföllin á Canada-
dollarnum ofan i 5y2 af hundraði, og verzlun þjóðar-
innar var henni i hag það f járhagsár, sefn nam að upp-
hæð 142,000,000. Næsta fjánhagsár þar á eftir, 1923
—24. nam verzlunar hagnaðurinn $165,000,000, og
fjárhagsárið, sem endaði 31. marz siðastl., nam verzl-
unarhagnaðurinn $284,000,000, og Canada-dollarinn
va/ hundrað centa virði hvar sem var í heimi.
Breytingar þær til batnaðar, sem orðið háfa á fjár-
tnálum Canadaþjóðarinnar á þessum fjórum árum,
1 sem Mackenzie King hefir verið við völdin, eiga ekki
sinn Uka i allri sögu þjóðarinnar. Og þó þær séu má-
ske ekki allar honum eða stjórn hans að þakka, þá er
eitt vist, og það er, að, það var hans stjóm, eða Mr.
Fielding, að þakka, að ekki varð gjaldmiðilshrun i
Canada árið 1922. Og i öðru lagi er það óllum ljóst,
sem með athygli hafa fylgst með málum Canada. að
hin aukna-verzlunar velgengni þjóðarinnar, er að
miklu leyti að þakka því, hve Kingstjórnjn hefir rösk-
lega gengið fram i að vera þjóðinni úti um nýja mark-
aði fyrir vörur sinar.
Ritstjóri Heimskringlu minnist á Hudsonsflóa-
brautina, i sambandi við framtaksleysi það, sem hann
segir að einkent hafi Mackenzie Kjng stjórnina, og
segir, að Hudsonsflóabrautin sé efigu1 nær.
Langt er frá, að Hudsonsflóabrautinni hafi farn-
ast eins vel á síðastlið^um fjórum árum, eins og vér
\ esturfylkjabúar höfum þráð. En minna mætti rit-
stjpra Heimskringlu á, og þá aðra, sem gleymt hafa
hvernig ástand þeirrar brautar var, þegar Mackenzie
Kiiig tók við völdunum. Það var búið að rífa upp '
hliðarspor meðfram brautinni, taka alla járnteina, sem
lausir voru, rífa upp nokkuð af brautinni s'jálfri, og
taka viðarbönd öll og flytja í burtu.
Meighen, sem þetta lét gjöra, var svö mjög kominn
á band fjandmanna brautarinnar í Austurfylkjunum,
að hann lagði blessun sína yfir verkið.
Mackanzie King aftur á hinn bóginn, tekur til að
gjöra við brautina skömmu eftir að hann 'kom til
valda, og í þrjú síðastliðin ár hefif stjórn hans látið
vinna á brautinni á hverju sumri, til þess að mölbera
hana og laga það, sem úr lagi var gengið, svo að nú
er meir en helmingur brautarinnar kominn í ágætt lag
og fær til flutninga, nær sem brautin verður fullgerð.
Engum manni dettur í hug að segja, að þetta sé full-
nægjandi, og ekki heldur dettur neinutn manni, sem
sanngjarn vill vera, í hug að segja, að ihún sé “engu
nær.”
Um Crow’s Nest samninginn segir ritstjórinn, að
•hann sé orðinn “ormafæða” í höndum Kingstjórnar-
innar. Þó oss þyki næsta einkennilegt að segja, að
samningur sé orðinn ormafæða, því vitanlega getur
samningur, sem ekkert er annað en orð og hugsanir,
aldrei orðið það, þá samt er hægt að ráða í hvað meint
er—að samningurinn sé orpinn moldu—deyddur, eyði-
lagður og numinn úr gildi; ef orðið “ormafæða” mein-
ar ekki alt þetta, þá meinar það eitthvað af því, sem
er sama.
Þetta er heldur ekki satt hjá ritstjóra Heimskringlu,
nema að nokkru leyti. Það er satt, að Crow’s Nest
samningurinn frá 1897 var numinn úr gildí á síðasta
þingi, að því leyti sem hann snertir flutningsgjald á
á vörum frá Austur- til Vestur-Canada með járnbraut-
um þeirn, sem búið var að byggja árið 1897, þegar sá
samningur gekk í gildi. En aðal kjarni þessa samn-
ings, sem trygði þændum í Canada frá 3 til 12 centum
ódýrara flutningsgjald á hvert bushel hveitis að vest-
an og austur að stórvötnum,. heldur en bændur í
Bandaríkjunum urðu að borga. Þetta ákvæði Crow’s
Nest samningsins náði þó að eins til jámbrauta þeirra,
sem búið var að byggja árið 1897.
Þó sumt af þeim hlunnindum, sem Vesturfylkjun-
um veittust með Crow's Nest samningunum, sé orðin
að “ormafæðu”, þá er það ekki þetta atriði. Það var
af Kingstjórninni trygt með lögum og fært svo út
eða aukið, að það nær út yfir allar járnbrautir, sem
nú eru eða nokkurn tíma Verða og flytja korn úr Vest-
urfylkjum og austur að Stórvötnunutn.
Vér höfum tapað hlunnindum þeim, sem íbúar
Vesturfylkjanna nutu á vörum að austan og sendar
voru meo brautum, er bygðar voru fyrir árið 1897, en
fengið í staðinn niðursett flutningsgjöld á korni og
hveitimjöli að vestan og austur að stórvötnum, á öll-
um brautum, sem korn og hveitimjöl flytja á þvi
svæði, sem er um það þrisvar sinnum meiri flutning-
ur, en fluttur var með brautum þeim, sem Crow’s Nest
samningurinn náði yfir.
Hvort um tap eða gróða er hér að ræða. að því er
Vesturfylkin snertir, skal hér ekki rætt. Hitt er aðal-
atriðið, að benda á, að aðalatriði Crow’s Nest samn-
ingsins, er ekkit “ormafæða”, heldur raunveruleiki, sem
ibúum Vesturfylkjanna er trygður með lögum, þeim
sjálfum, en ekki ormum til afnota.
Þá minnist ritstjórinn á samtök þau, er eimskipa-
félög hafa gjört með sér um vöruflutninga á Norður-
Atlantshafi og flutningstaxta, og segir, að “samsteypa”
sú skáki enn i “hróksvaldi almættisins”. Á það víst að
skiljast svo, að King-stjórnin hafi ekkert gjört til þess
að bæta úr því vandræða ástandi.
Þetta er einnig satt og ekki satt. Það er satt, að
stjórnin hefir ekki ráðið bót á því máli, en hún gjörði
þó tilraun til þess, eins og allir vita, — bar fram frum-
varp til laga, er heimiluðu stjórninni í Canada að
veita einum af eimskipaeigendum á Bretlandi fjár-
styrk til þes’s að hann flytti vörur á milli Evrópu og
Canada fyrir verð, er stjórnin sjálf ákvæði; en áður
en sá samningur náði fram að ganga, dó þessi maður
og féllu þá samningstilraunirnar niður. Kingstjórnin
er sú eina stjórn, sem setið hefir að völdum í Canada,
að undantekinni stjórn Sir Wilfrids Laurier, sem
gjört hefir ákveðna tilraun til þess að frelsa fólk frá
ánauð þeirri, er.það verður að þola frá hendi eim-
skipaéigenda þeirra, sem hér um ræðir.
Ummæli ritstjóra HeÍmskringu um tollmálin, eru
í fylsta máta ósanngjörn, svo ekki sé frekara tekið til
orða. Hann segir: “Tollar hafa lækkað, svo ó-
merkilegt er að mestu.”
Auðvitað er auðvelt að samsinna þvi, að tollar i
Canada séu mikils til of háir. En það er með tollana
eins og íslenzka málsháttinn, “Kaupmaður vill sigla.
en byr hlýtur að ráða ”. Hin fastákveðnu útgjöld
þjóðarinnar eru mikil, og einhvern veginn verður
að mæta þeim, og aðferðin, sem til þess hefir verið og
er notuð, eru tollar. En þrátt fyrir þau miklu útgjöld
og þungu skattabyrðar, hefir Kingstjómin fært niður
skatta að miklum mun.
Árið 1920—21 varð hver maður, kona og barn, að
borga skatt til Dominion stjórnarinnar, sem nam $41.99
á mann. En árið 1924—25 var sá skattur kominn of-
an í $31.38 á mann. Eða á því tímabili, — stjórnar-
tímabili Mackenzie Kings — voru skattar lækkaðir um
$10.61 á hverju mannsbarni í landinu. Þetta 'er að
vísu ekki eins mikil lækkun á tollunum og æskilegt
væri, en hún er meira en “ómerkileg”, því menn borga
nú í dag $3.00 i skatt, þar sem þeir borguðu $400 í
stjórnartíð Meighens.
LTm öldungaráðið, sem ritstj. minnist einnig á og
segir, að þvi hafi ekki verið “haggað”, er það að segja,
að við því hefir víst enginn maður búist, því fyrst og
fremst eru deildar meiningar um, hvort þingið í Can-
ada hafi lagalegan rétt til þess að hagga við þeirri
málstofu. í öðru lagi hefir mál það aldrei verið borið
undir kjósendur ríkisins af neinni stjóm fyr en King
gjörir það nú, en án úrskurðar og fulltingis þjóðar-
innar mundi engin stjórn í Canada bjóða sér að gjöra
slíkar breytingar.
Þáð er að eins um tvöt öfl að ræða, sem breytt geta
fyrir'komulagi efri málstofunnar: brezka þingið, og vilji
þjóðarinnar í Canada. Um hann biður Mackenze King
nú fyrstur allra stjórnarformanna í Canada, og með
hann að baki sér getur hann gjört tilraun til þeirra
breytinga, sem svo mjög eru tímabærar. Á sama tírfta
og breyting á efri málstofunni er þjóðþrifaverk, þá
er það lika þingræðis prófsteinn þjóðarinnar. Efri
málstofan í Canada er fyrirskipuð eins og hún nú er, í
stjórnarskrá landsins, British North America Act, og
eru margir bresk-sinnaðir og ekki bresk-sinnaðir lög-
fræðingar, sem halda fram, að fyrirskipun þeirri verði
að eins breytt af valdj því sem gaf ihana út — brezka
þinginu. Aðrir vilja ekki kannast við það og neita að
sækja s-líkt í hendur Breta: en halda fram, að þjóðin
s’jálf eigi heiintingu á áð ráða slíku til lykta og þeir
eru miklu fleiri og einn þeirra er MacKenzie King./
Framkvæmdir í því máli eru óhugsanlegar án
fulltingis þjóðarinnar, en um það hefir aldrei verið
beðið fyr en nú.
Bókafregn.
• Saga, misseris-rit 160 bls., ritstjóri og útgefandi
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, 732 McGee street, Win-
nipeg, Canada. Verð hvers árgangs $2.00 í Canada og
Bandaríkjunum, á íslandi, kr. 8.00.
Bók þessi hin nýja, hefir inni að halda sitt af
hverju til skemtunar og fróðleiks, er líklegt er að orðið
geti íslenskri alþýðu til “húgléttis”, eins og bersýnilega
er höfundinum áhuganxál, og er þá vel.
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, er fyrir löngu orðinn
víðkunnur austan hafs og veslan af ljóðum sínum.
Enda eru kvæði hans mörg Ijómandi falleg, einkum
þó sum hinna eldri. Fylgist þar víða að hugsanamátt-
ur og fagurt form. Með þessu er þó ekki endilega
sagt, að um afturför sé að ræða í ljóðagerð skáldsins,
heldur má vera að formbreytingin ráði þar mestu um.
Þorsteinn er mikilvirkur rithöfundur, — hann er alt
af að yrkja, annaðhvort í bundnu máli eða óbundnu,
þótt hann í seinni tíð virðist gefa sig meira við hinni
síðarnéfndu grein skáldskaparins, þeirri tegund, er
honum, að vorri hyggju, lætur tæpast eins vel. Þó er
víða vel að orði komist í sögum Þorsteins, margt, sem
vafalaust aflar þessari nýjustu bók 'hans almennra
vinsælda.
Fyrsta sagan, Lilja Skálholt, er einna veigamest að
efni. Lilja hafði verið vinnukona í Skálholti, síðasta
árið á íslandi og nafn þess þjóðfræga höfuðbóls festist
við Ihana, er vestur kom. Hún var góð stúlka, trúuð og
kirkjurækin, en verður fyrir þeirri ógæfu að leggja
lag sitt við auðnulítinn slarkara í Winnipeg, sem þó var
vel af guði gefinn, og eignast með honum sveinbarn í
lausaleik. Er Jæss getið í sögunni, að hún háfi unnað
tlrengnum, sem væri hann skilgetinn, og hefði tæpast
jmrft að taka sljkt fram. úr því að.sagan byrjar á þvi,
að Lilja.hafi verið barnslega góð. Lilja sá barnsföður
sinn aldrei eftir að sveinnlnn fæddist. Málsanergutinn
snýst í raun og veru um uppeldi barnsins. Lilja var
vönd að uppeldi sonar síns, bannaði honum margt og
leyfði honum aldrei aö leika sér með öðrum börnuin,
tii þess að fyrirbyggja að hann lenti í.solli. Drengnum
gekk vel þegar í barnas'kólann kom. Þó var það álit
skólabarnanna, að hann væri hálfgerð rola, vafalaust
sökum þess, að hann tók aldrei nokkurn minsta þátt í
'hnefaleik eða ryskingum. Þegar fram í sækir, lærir
drengur þó að fara í bröndótta og verður svo mikill
fyrir sér, að hann ber af skólabræðrunum. Lilja hafði
ætlað að ala hann upp á annan og strangari hátt, en
viðgekst um aðra drengi. Það tókst henni ekki. Samt
var hún ánægð. “Hafði hún sigrað, eða hafði hún
beðið ósigur?” spyr s'káldið.
Margt er vel sagt í sögu þessari, en sumt fljót-'
færnislegt. Hefir sá siður • meðal annars nokkru
sinni viðgengist hér i bofg, að konur eða stúlkur, væru
kendar við strætin, þar sem þær ættu heima, svo sem
Sigga á Sargent, Domma á Dominion, Alla á Alver-
stone, Vigga á yictor og þar fram eftir götunum?
Spyr sá, er ekki veit.
“Lam'bið hún litla Móra”, er einkar lagleg saga,
lýsingarnar hreinar, sannsögulegar og lausar við
mælgi. En fallegasta ritsmíðin þykir oss þó “Vitrun
Hallgríms Péturssonar.” Hún ein út af fyrir sig,
réttlætir fyllilega tilveru bókarinnar, hrifningar-hitinn
nýtur sín þar bezt. Hún beinlinis sannar, hve höfund-
urinn getur sett fram vel og skáldlega husanir sínar í
óbundqu máli, ef hann aðeins vandar sig og lætur ekki
alt fjúka.
Geta má þess og, að fyrirlesturinn “Austrænn
andi, sem hefst á bls. xi8 í riti þessu, befir að geyma
margvíslegan fróðleikskjarna, sem almenningur hefir
gott af að kynnast. Mun mega ganga út frá því sem
gefnu, að rit þetta nái allmiklli hylli, sökum efnis og
innihalds, og eins hins hve ódýrt það er, borið saman
við stærð'. Framsíðan er prentuð i rauðan skraut-
ramma, dreginn eftir ‘höfundinn, sem jafnframt þvi að
vera skáld, er hinn ágætasti dráttlistarmaður og málari.
Athugasemd við opið bréf.
f opnu bréfi, er kom út í Lögbergi 17. þ. m. gerir
C. Thorson m hr þá ærU að ,taka til yfirvegunar upp-
drætti, er eg gerði af landnáms-minnisvarða—- og sem
myndir komu af í Hkr. 9. sept.
Eg er alveg ,samdóma bréfritaranum í þessum
atriðum, að Jiað sé “tign í einfaldleikanum” og að
heildareining se æskileg. í listaverkum.
Hinar /Staðhæfingar hans “að uppdrátturinn sé í
ósamræmi við grundvallarreglur listarinnar” og “sam-
safn af ósamstæðum orðum",-eru sagðar út í hött, og
marklausar.
Þeir sem mest gaspra um “grundvallarreglur list-
arinnar” eru venjulega andlausastir. — Listin hefir
aldrei til lengdar játið skipa sér, eða króa sig inn í
nokkur þröng reglu'kerfi — þessvegna hefir hún lifað
— tekið breytingum og þroskast.
Rétt nýlega hefi e£ fengið álit manna á þessum
minnisvarða hugmyndum minum — feiginlega er
stærri varðir.n min tillaga — minni varðann teiknaði
eg að tilmælum manns úr minnisvarðanefndinníj. Eg
sendi þonum updr.ættina — og hefi rétt nýlega fengið
svar frá honum, sem eg læt fylgja þessari grein.
Maðurinn er listfmaður og iistfræðingur í miklu
áliti, H. Valentine Fanshaw, .yfirkennari við lista-
deildina-í Lord Kelvin f jöllistaskóla bér í borginni.
Eg vildi geta þess að Jressar myndir eru fremur
uppkast en fullnaðar teikningari — Svona hluti lagar
maður í hendi ‘sér í smærri atriðum, eins og gefur að
skilja.. Læt eg svo fylgja bréf hans á ensku —naum-
ast áríðandi að þýða bað á islensku. —
í sambandi við síðari hluta bréfs C. T. tel eg það
vafasamt mjög að aðstandendur þessa minnisvarða-
máls fái Jænnan C. T. —eða þá sem á bak við hann
standa — til að verðleggja landnemana íslensku og
mæla þeim ,út steina hrúgu, sem sé nógu “þegjandi”
mállaus og “lítið i borið” að hún hæfi þessum land-
’nemum, sem voru “ékkert sérstakir” og spursmál um
hvort nokkuð beri að minnast.
Fögnuð hefir það sjálfsagt vakið hjá þeim .sem
C. T. þekkja, að ísl. Jijóðarbrotið hér vestra fengi að
njóta. hans, sem verndarengils til að varna þvi að
“blettir” komi á skjöld vorn í þessu máli. Samt raula
kannské sumir:
“En þó var þvi aldrei um Álftanes spáð að ættjörðin
frelsaði'st þar.”
Fre-d Swanson.

ÞEIR SEM ÞURFA
LUMBER
KAUPl HANN AF
The Empire Sash& Door Co.
Limited
Office: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ og GŒDI ALVEG FYRIRTAK
Royal BanR
of Canada
ÞROSKI
HEILBlRIGÐAR grund-
vallar-reglur í við-
skiftum og útfærla starfs-
sviðsins jafnt og þéft hef-
ir einkent viðgang þessa
banka meir en fimtíu ár.
Nú í dag er banki þessi
einn hinn öflugasti í
heimi og styður viðskifta-
starfsemi og heimili
og gengur í broddi
fylkingar að því er
viðkemur aukinni ut-
anlandsveriun.
Brél Mr. Fanshaw’s.
161 Lyle St. Deer Lodge, Wpg.
Mr. Fredric Swanson, Wpg-
Sept. 17. — 1925.
1 Dear Mr. Swanson:
I have examined with interest the
project that you Icelandic people have
in view, The Commemoration of the
arrival og the Icelandic people as
settlers in Manitoba.
This awpcals to me as a fine idea,
þoth from the point of view as a
sincere appreciation of the sacrifices
born by tihe earlier settlers which
made possible the present enjoyment
of settled and organised community
life and also as a focal point upon
which their descendants can unite in
a generous spirit to perpetuate this
recognition by outward and visibl^
sign.
From the stafld point of canadian
history it is also well for us to be
reminded that not all the glory of
canadian achievement rests upon the
vigor of oi\e stock, but made possible
by the culture and vígor of several
people in unity and harmony of whom
the Icelandic people have contributed
no mean share.
The erection of a monument to this
effect, apart from being a record and
an enrichment of the town of Gimli,
should prove more valuable as time
passes, as a shrine to be visited and a
stimulus to your people to preserve
those qualities, which have made them
what they'are.
I have examined carefully the de-
signs you have made to visualize the
desire for remembrance.
These take the form first: A simple
cairn of stones with bronze records.
The second: A pillar of basaltic
formation, resting upon a platförm
of stone and matrix, with bronze re-
cords.
Both appeal to me as capable of
simple and dignified treatment in
iharmony with the Icelandic spirit.
The first carries with it the flavor
of the ancient civilization but on that
account loses immediate contact with
our present people. It could in fact
be duplicated by many races.
This is a point I.wish to stress, be-
cause in yoUr second design, I find a
quality in expression more nearly re-
presentative of what I value distinct
personal expression.
This second design I congratulate
you upon, not so much its details,
which can be more carefully con-
sidered but upon its idea.
,1 do not know any other people who
would have thought that way. The
idea is virile, original—and distinct-
ly personal to the Icelandic culture.
.Vhatéver chang.- in detail is evolved,
it should not be allowed to obscure the
quality of idea contained there.
You will readily seee that this form
1 could not have been produced bv the
primitive Icelandic culture, but is the
product of its modern achievements
and on that plane reaches a more
interesting and harmonious relation-
sbip between the earlier and lateY
people.
You will no doubt have difficulties
in uniting upon the scheme to be
used — one aspect of this will be the
cost, which to some is all important.
Tbere are in every race some, that
estimate their finer impulses upon a
cost basis. The nobler spirits do not
stop because it “hurts” and I believe
tbat once convinced of the advisabili-
ty of under-taking this projept of
memorijl, you people are the kind to
insist upon having the best, that
which is most representative and will
put it through even though it entail
sacrifice.
Do not let difficulties disconcert
you. A few will not see “eye to eye”
with you, hut rémember that whiqh
you are inspired to do is to give ex-
pression to the spirit of your own
race in a visible form, that shall tell
its story through the future of what
the Icelanders did — and where, at
this date. ,
It is not easy — you have done
Well so far.
I wish you continued success,
Yours faithfully,
H. Valentine Fanshaw,
Frú Dóra Sumarliða-
dóttir Lewis.
Á laugardaginn var kom hingað
til borgarinnar Dóra S'umarliða-
dóttir Lewis, forstöðukona kvenn-
deildar Normal ríks'skólans í
Cheney Washington ríki á leið til
Cölumbia háskólans í New-York,
þar sem hún í vetur ætlar að ljúka
meistaraprófi í kennaravísindum.
Dóra Sumarliðadóttir er fædd í
Milton N. D. og er dóttir Sumar-
liða gullsmiðs Sumarliðasohar og
Helgu Kristjánsdóttur, sem ættuð
eru af ísafirði á íslandi.
Barn að aldri fluttist Dóra með
foreldrunum vestur á Kyrrahafs-
strönd þar sem hún ólst upp og
mentaðist bæðj á alþýðu- og svo á
ríkisháskóla ív Washington og út-
skrifaðist þaðan með ágætiseinkun.
Eftir að hún útskrifaðist frá há-
skólanum sinti hún kennarastörf-
um, um þriggja ára skeið, en gekk
svo að eiga Lee C. Lewis er var
kafteinn í her Bandaríkjanna í
stríðinu mikla og féll i orustu við
Chateau Tlhierry, er þau höfðu ver-
ið aðeins eitt ár í hjónabandi.
Eftir fall tnanns síns snéri Mrs.
Lewis sér aftur að mentamálunum
og tók að lesa hússtjórnarfræði við
Cheney Normal skólann, lauk þar
prófi og gjörðist forstöðukona
Jieirrar deildar skólans, og gat sér
svo góðan orðstýr í þeirri stöðu,
að þegar umsjónarstaða námsmeyja
skólans losnaði, fór yfirmaður skól-
ans þess á. leit við Mrs. Lewis að
hún tæki að sér það vandaverk.
Hlutverk Mrs. Lewis er frempr að
líta eftir hegðan, klæðaburði, fé-
lagslífi og leiðbeina í öllum tilfell-
um, en bókleg kensla. Hún gengur
námsmeyjunum í móðurstað á með-
an þær eru við skólann og var tala
þeirra er hún fór 800. Sjálf segir
hún: “Vildarverk mitt er að leið-
beina stúlkum í húsmóður störfum.
Stærsta viðfangsefni kvenna og
karla, er að kunna að fara svo með
ákveðin laun að þau nægi til lifs-
framfærslu og að fjölskyldum
vinnist timi og efni til hæfilegra
skemtana.”
Vér sögðum að undir umsjón
Mrs. Lewis hefðu verið 800 náms-
meyjar er hún. fór. Það tekur mikla
umhugsun, þrek og lipurð að ganga
öllúm þeim hóþ í móðurstað, en það
hefir Mrs! Lewis tekist svo vel að
hún hefir getið sér lof og tiltrú allra
sem að skólanum og námsmeyjun-
um standa. Hún hefir að vísu sér
til hjálpar 30 raðskonur, er veita
hinum ýmsu ;hein/avistarheimi 1 um
sem námsmeyjarnar búa á forstöðu,
en þó undir hennar umsjón.
Skólinn veitti Mrs. Lewis lausn
frá embætti sínu i eitt ár með full-
um launum í þbjá mánuði. Að árinu
liðnu og meistaraprófinu loknu
tekur hún aftur til starfa í hinni
vandasömu stöðu sinni við Cheney
Normal skólann.
Mrs. Lewis er enn með æskuroða
I
#