Lögberg - 17.11.1927, Blaðsíða 1
• \
0.
40 ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 17. NÓVEMBER 1927
NÚMER 46
Canada.
Tuttugu miljónum dala vill auð-
mannafélag eitt í New York
verja til að byggja járnbraut út
frá Hudsons Bay brautinni til
Flin Flon koparnámanna í Mani-
tobafylki norðanverðu. En um-
boðsmenn þessa félags, Whitney
Company, New York, eru nú í
Ottawa til að semja við stjórn-
ina um það sem að þessari braut-
arbyggingu lýtur. Hvernig sam-
ist hefir, eða hvernig semst milli
félags þessa og stjórnarinnar, er
enn ekki kunnugt, en félagið er
viljugt að verja þessu afar-mikla
fé til að byggja brautina, svo
námurnar verði starfræktar, og
sýnir það ljóslega, að félagið er
ekki í miklum vafa um, að hér er
um miklar auðsuppsprettur að
ræða. Margt er það annað, er auð-
menn í Bandarikjunum eru nú að
leggja fé sitt í í Manitoba, svo
sem timburtekju til pappírsgerð-
ar, fossavirkjun og fleira, því
þeim er það fyllilega ljóst, að hér
er gróðavon.
* * *
Ráðstafanir hafa verið gerðar
til að flytja 36,000,000 mæla af
\ estur-Canada hveiti til Bret-
lands og annara landa í Evrópu
í þessum mánuði og tveimur
næstu mánuðum, eða 20 miljónir
mæla í desember, sex miljónir
í nóvember og tíu miljónir í jan-
uar. Það er álitið, að í desem-
bermánuði einum þurfi hundrað
skip að minsta kosti til að flytja
hveiti frá Canada til Evrópu.
* * *
Horace CaliVer, conservative,
var hinn 1. þ.m. kosinn gagnskókn-
arlaust þingmaður fyrir Ontario-
þingið í Prince Edward kjördæmi.
Við síðustu fylkiskosningar beið
hann þar ósigur fyrir W. E. Ra-
ney, progressive, sem hefir verið
gerður að dómara og varð því að
segja af sér þingmensku. Þessi
kosning hefir litla þýðingu hvað
snertir afstöðu flokkanna á þing-
inu í Ontario, því conservatívar
halda þar 75 þingsætum, en allir
aðrir ekki nema 37, því í þinginu
eru alls 112 þingmenn.
* * *
•George Spence, M.P., hefir ver-
ið tekinn inn í Gardiners ráðu
neytið í 'Saskatchewan, sem járn-
brautaráðherra. Einhverjar fleiri
breytingar er búist við að gerðar
verði á ráðuneytinu þar, og því
öllu komið í fast horf áður en
þingið kemur saman í vetur.
* * *
Bílunum í Manitoba fjölgar
stöðugt. Allir, sem bíla eiga,
verða að fá leyfi hjá fylkisstjórn-
inni árlega til að nota þá og borg-
ar 'hver maður stjórninni nokkra
fjárupphæð fyrir það. Þau leyfi,
sem stjórnin gaf út árið 1926, voru
alls 59,875, en í septemberlok á
þessu ári, voru þau orðin 60,479.
Arið 1925 urðu tekjur stjórnar-
innar af þessu $660,844, en 1926
námu þær $761,033. Þetta á við
bæði fólksflutnings og vöruflutn-
inga bíla.
# # #
Verzlunarfélagið mikla, T.
Eaton Co., Ltd., hefir keypt stóra
lóð í Calgary, Alberta, og gerir
félagið ráð fyrir að byggja þar
eitt af sínum stóru verzlunarhús-
um áður en langt líður. Félagið
hefir einnig keypt nokkrar fleiri
lóðir í Calgary, svo það lítur út
fyrir, að fðlagið hugsi sér að
hafa þar töluvert mikið um s‘ig.
Hon. C. A. Aemlin, stjórnarfor-
maður í British Columbia 1894—
1900, dó að Ashcroft, B. C., fyrir
skömmu, 94 ára að aldri. Hann
kom til British Columbia frá Ont-
ario 1862.
* y * *
Canada hefir gefið Bandaríkj-
unum steinkross mikinn og fall-
egan til minningar um Banda-
ríkjamenn, sem börðust undir
brezkum merkjum í Evrópustríð-
inu og létu þar líf sitt. Var minn-
ismerki þetta afhjúpað í Arling-
ton grafreitnum, hinn 11. þ.m., af
sendiherra Canada, Hon. Vincent
Massey.
þátt tóku í stríðinu, með því að
öllum vinnubrögðum er hætt í
tvær mínútur þegar klukkan slær
ellefu, og er þá ætlast til að all-
ir minnist í huga og hjarta þeirra,
er lífið létu í hinum voðalega ó-
friði. Þetta var gert alstaðar í
Canada í þetta sinn, eins og und-
anfarin ár og á fleiri vegu var
stríðslokanna minst, viða í Can-
ada.
milli
anna.
Frakklands og Bandaríkj-
Charles R. Hosmer andaðist í
Montreal hinn 14. þ.m., 76 ára að
aldri, Hann var einn með þekt-
ustu fjársýslumönnum hér í landi,
forseti Ogilvie Flour Mills félags-
ins og fleiri stórfélaga og með-
ráðamaður 1 ýmsum öðrum. Sjálf
ur hafði hann hafist til auðs og
valda, því hann var eitt sinn fá-
tækur símaþjónn hjá Grand
Trunk járnbrautarfélaginu.
Bretland.
Fjórtán konur hafa í haust ver-
ið kosnar til að gegna borgar-
stjóra embættum á Englandi og
í Wales. Þektastar þeirra eru
Miss Margaret Beavan í Liverpool
og Lady Hulse í Salisbury. Þetta
er í fyrsta sinn, sem þessar borg-
ir hafa konur til að gegna þessum
embættum, þó ýmsar aðrar borgir
hafi gert það. Árið 1923 kaus
Norwich konu til að vera borgar-
stjóra og hafa ýmsir smærri bæ-
ir gert það síðan.
Bretar eru í þann veginn að
byrja að byggja eitt herskip
(cruiser) sem verður 10,000 tons
að stærð, tvö 8,000 tons og 15
/smærri skip, og er gert ráð fyrir,
að þau kosti öll $58,000,000. Þetta
er afleiðingin af þvi, að takmörk-
un herflotanna, sem svo mikið var
talað um í sumar, náði ekki fram
að ganga.
* * *
Bretum er farið að lítast alvar-
lega á það, að prinzinn af Wales
er nú orðinn 33 ára gamall, og er
enn ógiftur og allar tilgáturnar
um það, að hann ætlaði þá og þeg-
Hinn 7. þ.m. var Bolshevik
stjórnarbyltingarinriar á Rúss-
landi víða minst með skrúðgöng-
um og ræðuhöldum og í Moscow
var þann dag almennur helgi-
dagur.
* * *
Mihall Manoilescu, stjórnmála-
maður í Rumeníu, hefir verið
sýknaður af þeirri kæru, að hafa
reynt að nota vald sitt og áhrif
til þess að koma Carol prinz þar
til valda og gera hann að kon-
ungi yfir landinu, þótt hann
hefði verið sviftur erfðarétti.
Dómararnir voru fimm og voru
þrír af þeim á þeirri skoðun, að
Manoilescu ætti að vera sýknað-
ur af þessari kæru.
Bracken stjórnarformaður í
Manitoba, og þeir aðrir, sem með
honum fóru til Ottawa, til fundt
við sambandsstjórnina, komu aft-
ur á mánudaginn. Sagði hann, að
fylkisstjórnin mundi lögleiða elli-
styrkinn, annað hvort á því þingi, I ar e*£a Þessa e®a hina prins-
esuna, hafa að engu orðið. En
sem nú fer í hönd, eða þá næsta
þingi þar á eftir, nema ef sam-
bandsstjórnin kynni að vilja bera
! allan kostnaðinn, annars myndi
ellistyrkurinn auka útgjöld fylk-
isins um $590,000 eða meira.
Stjórnarflokkurinn er í dag að
halda flokksfund og verður nú
vafalaust fast á kveðið hvenær
þingið kemur saman, því Mr.
Bracken segir, að það hafi ekki
verið gert enn, þó helzt hafi ver-
ið talað um 1. desember.
Or bœnum.
Bæjarstjórna,rkosningar fara
fram í Winnipeg hinn 25. þ.m., an
útnefningar fóru fram á fimtu-
daginn í vikunni sem leið. Það
var búist við, að þrír menn yrðu
í kjöri um borgarstjóra embættið,
en þegar til kom, dró Mr. Pulford
sig í hlé, svo nú eru í vali tveir
að eins, þeir Dan v McLean, sem
sæti hefir átt í bæjarstjórninni í
mörg ár og gegnt borgarstjóra-
störfum í fjarveru borgarstjóra,
og John Queen fylkisþingmaður
og leiðtogi verkamannaflokksins
á þinginu. Sækir hann um borgar-
stjóraembættið undir merkjum
það er samt ekki mjög hætt við, þess flokks. Bæjarráðsmenn, er
Bandaríkin.
Thomas A. Edison, hugvitsmað-
urinn frægi, telur það ekkert vafa-
mál, að einhvern tima lendi Ame-
ríka í stríði við Evrópu, þó það
kunni að verða nokkuð langt
þangað til, eða all-mörg ár að
minsta kosti. En þegar að þessu
komi þá verði Evrópumenn fljót-
ir til að koma í veg fyrir, að nokk-
urt togleður flytjist til Ameríku.
Honum fínst því ríða ósköp mik-
ið á, að Bandaríkjamenn komist
upp á lag með að framleiða fljót-
lega mikið af togleðri, eða þá að
finna upp eitthvert annað efni,
sem geti komið í þess stað. Er
hann nú að vinna að því, að þetta
geti haft framgang.
* * *
Wiliiam Hale Tohmpson, borg-
arstjóri í Ohicago, hefir*að und-
anförnu verið í Washington og er
haldið, að hann hafi töluverðan
áhuga á að ná útnefningu sem
forsetaefni við kosningarnar 1928,
og þykir ekki með öllu ólíklegt, að
honum kannske hepnist það. Með-
an Thompson var í Washington*
heimsótti hann forseta, og þegar
hann kom þaðan, sat fyrir honum
blaðamaður, þem vildi hafa tal
af honum, og byrjaði hann sam-
talið þannig: “Hvert ætlið þér að
fara héðan, herra borgarstjóri?”
“Ég vildi helzt fara eitthvað þar
sem eg gæti fengið drykk;; getið
þér leiðbeint mér nokkuð?”
“Þér getið reynt skrifstofu
brezka sendiherrans.”
Það er sagt, að svar Thompsons
sé ekki eftir hafandi
að ríkiserfðirnar gangi úr ætt-
inni, því bróðir hans á dálitla
dóttur, sem gæti vel orðið drotn-
ing, ef á þyrfti að halda.
* * *
Þeir sem eftirlaun þiggja á
Bretlandi nú eru 1,600,000, eða
einn af hvérjum 26 af allri heima-
þjóðinni. Hefir þeim þó vafalaust
fækkað mikið frá þeim tíma, að
þeir voru flestir, eða skömmu eft-
ir stríðið, því árl’ega giftast 4,000
ekkjur fallinna hermanna og
margt fólk, sem eftirlaun hefir
fengið, deyr á hverju ári.
kjósa ber, eru tíu; þrír í hverri
deild til tveggja ára og þar að
auki einn í 3. deild til eins árs, í
staðinn fyrir Dan McLean, sem
sagði af sér til að sækja um borg-
arstjóra embættið. Þrír menn
voru kosnir í skólaráðið gagnsókn-
arlaust, og eru þá 20 eftir, sem
kjósa ber, bæði í bæjarstjórn og
skólaráð, en umsækjendur eru 36
alls. Enginn íslendingur er í
kjöri í þetta sinn.
Níu ár voru liðin kl.' 11 að
morgni hins 11. þ.m. síðan stríð-
inu mikla lauk. Þess er jafnan
minst þennan dag í Cánada, eins
og í mörgum öðrum löndum, sem
Ákaflega stór gasgeymir sprakk
í loft upp á mánudaginn var, í
Pittsburgh, Pa., og olli feykilegu
tjóni. Það er haldið, að um eða
yfir 50 manns hafi farist þar og
eignatjónið nemur mörgum milj-
ónum dala. Byggingar þar víða
í nágrenninu hrundu og eyðilögð-
ust, og misti þar margt fólk
héimili sín.
* * *
Árið 1926 er íbúatala Bandaríkj-
anna talin að vera 117 miljónir,
en samanlagðar árstekjur alls
þessa fólks níutíu biljónir dala.
Hafa því tekjurnar vaxið um tut.t-
ugu og sjö bilj. eða rúmlega 43
per cent. á fimm' árum, eða síð-
an 1921.
* * *
Sjö hundruð prestar, sem heima
eiga Víðsvegar í Bandaríkjunum,
hafa sent Coolidge forsta áskor-
un um að fallast á uppástungu
Aristide Briand, utanríkisráðherra
Frakka, um að ólög'helga stríð
Hvaðanœfa.
Dr. Otto Friedlaender, sem er
alkunnur þýzkur jafnaðarmaður,
ferðaðist í sumar um Rússland og
hafði fult leyfi Soviet stjórnar-
innar til að kynna sér ástandið í
landinu eins og hann vildi, hefir
nú gefið út álit sitt, á ástandinu
yfirleitt. Fólkið býr við mikla
fátækt, segir hann. Tvær fjöl-
skyldur búa oft í samaherberg-
inu og ekkert sem aðskilur þær
nema krítarstrik á gólfinu. Fá-
tækt og eymd verkalýðsins er svo
mikil, að fjöldi barna vaxa upp
heimilislaus og án eftilits og um-
hyggju foreldra, en lifa á því að
betla og stela og jafnvel því sem
enn er lakara. Rússar eyða gíf-
urlegum fjármunum til að út-
breiða kenningar sínar ,en jafn-
framt vex upp í landinu heil kyn-
slóð af glæpamönnum, er bænda-
fólkið krefst harðlega að sé eyði-
lögð. Skoðanafrelsi er algerlega
fyrir borð borið, sem er öðrum
en Rússum alveg óþolandi. Villu-
myrkur andlegrar eymdar grúfir
yfir landinu. Dr. Friedlaender
lítur svo á, að útlitið sé mjög í-
skyggilegt og fjármálavandræðin
séu fyrir dyrum, nema Rússar
geti fengið lánsfé frá öðrum
löndum.
Manntal það, sem fram fór í
Tyrkja veldi, og sem getið var um
í síðasta blaði, sýnir, að fólkstal-
an er sem næst 14,000,000. Er
þetta í fyrsta sinni, sem nokkur
veit með vissu, hvað Tyrkir eru
mannmargir. Constantinople er
fjölmennasta borgin þar, með 850
þús. og eru þar fleiri konur en
karlar. 1 Angora eru þar á móti
49,500 karlmenn, en konur ekki
nema 25,500, eða alls 75,000 íbúar.
Gefin voru saman í hjónaband a'ð
Gimli, þann 5. nóv., af séra Sig-jtil frelsis frumuðirnir
urði ólafsyni: Mr. Haraldur Ein-
arsson og Miss Kristjana Magn-
úsína Johnson. Haraldur er son-
ur Sigurðar Einarssonar frá
Auðnum og konu hans Maríu Jó-
hannsdóttur frá Bólstað, búa þau
hjón vestanvert við Gimli-bæ.
Foreldrar brúðarinnar eru Þorkell
(IKelly) Johnson, uppalinn í Win-
nipeg, og Friðrika kona hans Jó-
hannsdóttir Árnason, frá Espi-
hóli. Búa þau hjón einnig í grend
við Gimli. Framtíðarheimili ungu
hjónanna verður á Gimli.
Nefnd í ríkisþinginu á Þýzka-
landi, sem kosin var til að athuga
umbætur £ hegningarlögunum,
hefir felt þá tillögu sem kom frá
jafnaðarmönnum, að afnema
dauðahegningu.
* * *
Vilhjálmur, fyrverandi Þýzka-
landskeisari, hefir keypt tvær
smáeyjar í Maggiore vatninu,
gagnvart Locarno, fyrir $70,000,
og er sagt, að hann ætli að láta
byggja þar heimili handa sjálfum
sér og halda þar til að vetrinum,
og eigi önnur eyjan að heita
“Heimsfriðareyjan”.
V
Stefán frá Mjóadal.
iii.
Stephan G. og mannfélagsmál.
Þetta eru all einkennilegir tím-
ar. Allskyns öfgar og ýmiskon
ar andstæður mætast og rekast á
í menningarstraumhvörfum ald-
arfarsins. Gamlar venjur og
vanahelgaðar trúarskoðanir ganga
nú til prófs, en nýjar lífsstefnur
ryðja sér til rúms. Allir, eða
flestir, leggja eitthvað til mál-
anna, þess vegna .ber nú meir en
nokkru sinni áður á gáfna mis-
mun manna.
Aldrei, í sögu mannkynsins, hafa
fleiri né færari menn starfað, með
þrotlausum áhuga, í þarfir vís-
indanna, en á vorum dögum. Aldr-
ei hefir verið meira af lýðskrumara
lýgi, blaða bulli og hégóma hjali.
Meðan þögulir og varfærnir vís-
indamenn þreifa sig áfram fet
fyrir fet í völundarhúsi náttúr-
unnar, þjóta hálfærðir heim-
spekingar á ' andlegri gandreið
um alla geima og hyggjast hljóta
alla vizku að ómakslaunum, en
forsöngvarinn og fólkið ansar:
“spámaður mikill er upprisinn”
o. s. frv.
Próf. Buttler fullyrðir, að nú
séu engir verulegir Vitringar uppi.
En sú vitleysa. Heimurinn er of-
hlaðinn af andans mönnum, og
fólkið bókstaflega ölvað af illa
meltum sannleika — og auð-
gleyptri heimsku.
Lítum t. d. á trúarbrögðin.
Prestarnir mæla af meira viti nú
en nokkurn tíma áður í sögu
kirkjunnar. Aldrei hefir verið
gerð einlægari tilraun til að sam-
ræma boðskap kirkjunnar við vits-
munaþroska og sannverulega
nauðsyn mannkynsins. En jafn-
framt 'þessu prédika sjálfkjörnir
siáendur ýms fáránleg trúar-
bragða afbrigði fyrir fólkinu, og
alný kirkja með hinni einu áreið-
anlegu sáluhjálplegu trú er dag-
lega gróðursett.
Sama er að segja um skáldskap-
inn. Djúphyggjumennirnir beita
öllu sínu sálarafli til að fram-
leiða alsannar lífsmyndir, en ó-
náttúrlegar ófreskjur skapast í
hugarheimi sefasjúkra, “sexual”
svallara, svo hraustir karlmenn
fá móðursýki og taka að þjást af
ógurlegum ástarkvölum í samlíð-
an með sögupersónunum.
Haldið þið, að stjórnumálunum
sé öðru vísi farið? Eg held nú
síður. Forstöðumennirnir á þeim
sviðum þurfa nú að þreyta hug-
ann við fleiri og stærri vandamál
en nokkru sinni áður, og þeir vita
glegst sem bezt hugsa, að vand-
ræðin eru engan veginn auðleyst.
Aftur á móti hafa óreyndir orða-
belgir, allskonar einkaleyfis með-
ul — nokkurs konar pólitiskan
painkiller — á reiðum höndum,
eiga að lækna allar mannkyns
meinsemdir með einni inntöku.
Óttalegt!!! Ónei — það er þó
að minsta kosti líf í þessum leik;
og eitt ber að forðast öllu fremur,
kyrstöðu, sem veldur andlegum
dauða. Hann er enn þá óttalegri
en öll gönuhlaup fávizkunnar.
Það fer þó aldrei svo, að menn
finni ekki einhver sannleikskorn
á þessu ferðalagi. Þau verða
þeim leiðarljós í næsta áfanga-
stað, en gorkúlugróður ofremb-
inganna verður auðvitað að kerl-
ingareldi og rýkur út í loftið.
Sumum virðist nú heimurinn
heimskari en áður, af því “allir
hafa á öllu vit og enginn kann að
skammast sín.” Þetta álit kemur
til af því, að fæstir hafa gert sér
fulla grein fyrir breytingunum.
í barnæsku allmargra nútíðar-
manna var alt svo yndislega ein-
falt og óbrotið. Hver og einn
hafði sínar afmörkuðu skyldur.
Alt vald kom að ofan frá kóngum
og klerkum, sem í umboði Guðs
áttu að stjórna og leiðbeina þjóð-
unum. ■ Þeim bar að hugsa og
tala, alþýðunni að hlusta, hlýða
— og þegja.
Alt gekk eins og í sögu, þangað
komu til
sögunnar. Þeir fluttu elkdveikju
fríhyiggjunnar inn í þennan frið-
semdar he’im, með því að kenna
að allir menn séu í raun og veru
jafningjar, með nákvæmlega sömu
réttindum til að njóta lífsins.
Fleiri og fleiri heyrðu herlúður
hins nýja dags; frelsiskröfurnar
urðu stöðugt almennari og ákveðn-
ari. Hin ramgjörðu vígi sérétt-
indanna létu undan. Allir fengu
réttinn, og flestir fyltust löngun
til þess að ræða og rita um alla
hluti, hvort sem þeir höfðu nokk-
urt vit á þeim eða ekki
Menn hugðu sig alfrjálsa, en
voru þeir það? Nei, því sannleik-
urinn einn, þ. e. þekkingin, getur
um potti”. Hann vissi, “að alt er
ónýtt verk, sem ekki studdi mann-
úð sterk”, og að “eigin elskan
blind, er aldarfarsins stærsta
synd, og þyngst á afl og anda
manns er okið lagt af bróður
hans.” Hann vissi, að lítt mundi
bregða til batnaðar, þó breytt yrði
til um fyrirkomulagið, meðan
“keisara lund og páfa andi drotn-
ar enn í koti karls” (Remus II.
bók, bls. 271).
Hann þráir að vísu samvinnu
og bræðralag; en bræðraborg hug-
sjóna hans á að byggjast af þeim,
sem “vega ei verk sín mót gjöld-
um”, og, hugsa ei í árum en öld-
um og alheimta ei daglaun að
kvöldum (JBræðrabiti II. bók, bls.
301).
Stefán elskaði frelsi, og sjálf-
ræði flestum fremur. Hverskonar
aðhald og yfirstjór® mundi hafa
orðið honum lítt bærilegt böl,
nema því að eins, að hún yrði til
auðsærra almennings heilla. Jafn-
aðarmenskan er að vísu ekki ósam
rýmanleg einstaklings frelsi, inn-
an vissra takmarka, en hitt er
Framh.-á bls 5.
in verður því að láta þinginu eft-
ir að ráða fram úr því, hvort ekki
sé hægt að gera meira en áður
æssu máli til eflingar. Fjárhag-
ur nefndarinnar er þessi:
í sjóði 1. jan. 1926 ... $180.00
Ágóði af glímumóti ....... 52.75
31. mai, vextir............ 0.85
30. nóv., vextir........... 1.60
$235.20
Gjöld—
7. febr., til verðlauna ...$100.00
I. —3. mar, augl. og prent. 18.79
20. mar, styrkur (húsal) til
Sleipnis................. $25.00
20. mar, fyrir glímubeltid.... 15.00
(Fyrir Oak Point)
II. febr. í sjóði........... 76.41
$235.20
The Cenoíaph.
Flesta mun reka minni til, a8
:'yrir tveimur árum var uppdrætti
af “Cenotaph,” sem Winnipeg
hygst að koma upp, hafnað af
oeirri einni ástæðu, að listamaður-
mn, sem uppdráttinn gerði var
fæddur á Þýskalandi. Heitir hann
Emanuel Hohan og á heima x Tor-
onto. Nú hafa þeir, sem valdir voru
dómnefnd, fallist á annan upp-
drátt og úrskurðað honum fyrstu
verðlaun og er hann eftir Miss
Elizabeth Wood, sem lika á heima
Toronto. Ekki er hún þýsk, en
hún heitir nú ekki lengur Miss
Wood, þó hún noti það nafn sem
listakona, því hún er kona manns-
ins, sem fyrri uppdráttinn gerði og
má hamingjan ráða, að maSurinn
eigi nú ekki einhvern hlut i þessu
verki. Einhver óánægja er þegar
risin út af því að þessi uppdráttur
verði notaður, hvað sem úr þvi
verftur. Meira um þetta í næsta
xlaði.
gert menn frjálsa — frjálsa við
öfgar 0g ofstæki, flokksblindni og
flokkaríg, trotrygni og hleypi
dóma. Lögin leystu menn undan
drottinvaldi arfgengrar aðaðls
stéttar, en þau gátu auðvitað ekki
gert alla vitra eða víðsýna í
einni svipan.
Frelsishetjurnar lögðu alla á
herzluna á aukin mannréttindi
þeim yfirsást í því, að innræta
mönnum jafnframt, og jafnvel
fyrst og fremst, almenna ábyrgð
artilfinning. Þeir unnu sigur, en
Vissu ekki hvernig þeir ættu að
hagnýta sér hann. Hið nýfengna
frelsi varð enda stundum böl
valdur heimsins í höndum óvit
anna, og enn þá heyrir maður end
uróminn af orðum Rolands, frá
höggstokknum: “ó frelsi, frelsi!!
hversu margir glæpir eru drýðgir
i þínu nafni.”
Þess vegna finna menn, enn sem
áður, að betur má ef duga skal
St. G. fann það, sem aðrir, bæði
af því að hann varð að bera ok
öreigans á vinnulúnum herðum,
en engu síður af því hann var
gæddur tilfinningar næmleik
skáldsins fjTÍr annara böli.
Það væri auðvitað lang fyrir-
hafnar minst að ganga frá skáld-
inu, stjórnmálalega, með því að
fella hann inn í einhvern flokk og
láta hann gera einhverja uppskrif-
að stefnuskrá að eigin játningu,
en eg er ekki viss um, að það sé
hægt — né að það sé sánngjarnt
gagnvart jafn gáfuðum manni.
Að vísu mun hann hafa aðhylst
jafnaðarstefnuna, sem margir
aðrir hugsjónamenn. Hann átti,
jafnframt, það glöggskygni, er sá
upp og út yiir þann hyllinga-
heim, sem skapast í æstri og ó-
frjórri ímyndun þeirra, sem alt
hyggjast hreppa áreynslulítið eða
áreynslulaust. Honum datt víst
aldrei í hug, að alt mundi lagast,
ef allir tækju að “elda graut í ein-
Dr. Hannes Hannesson.
Þessi ungi læknir er sonur Mr.
og Mrs. J. M. Hannesson, Selkirk,
Man. Þar gekk hann á barna-
skóla og miðskóla og hlaut verð-
launa medalínu frá landstjóran-
um fyrir framúrskarandi náms-
hæfileika. Árið 1923 útskrifað-
ist hann með heiðri frá Manitoba-
'háskólanum. Fór hann þá til
London á Englandi og lærði þar
læknisfræði og er nú læknir við
Poplar Hosp. for Accidents, Lon-
don. Spítali þessi tekur á móti
fólki, sem meiðist eða slasast á
einhvern hátt, og er stærsti spít-
ali á Englandi af þeirri tegund.
Hann tilheyrir helztu læknafélög-
um í London, og hefir verið að-
stoðarmaður þeirra Lord Dawsou
og Sir Hugh Rigby, sem eru lækn-
ar konungsfjölskyldunnar. Kon-
ungur og drotning hafa sýnt þess-
um unga manni,’ sem enn er að
eins 25 ára, þá sæmd, að bjóða
honum heim til sín ásamt öðrum
veizlugestum. ^
Útdráttur
úr gerðabók 8. ársþings Þjóð-
ræknisf élagsins.
(Framh.)-
Þá las Jón Tómasson skýrslu
milliþinganefndar um íþróttamál,
er hér fylgir:
“Glímunefndin hefir ekki gert
mikið á árinu, fyrst og fremst
vegna þess, að hún hefir ekki haft
miklu fé úr að moða, að eins það
sem afgangs vár frá síðasta ári,
og það, sem inn kom fyrir glím-
urnar í fyrra; en svo hefir það
háð nefndinni, að hún hefir ekki
mætt þeim undirtektum, er hún
bjóst við, þar sem hún hefir leit-
að fyrir sér. Ritari skrifaði 1 tvo
staði í haust, til Gimli og Wyn-
yard, en ekki svar fengið. For-
maður nefndarinnar, Ben. ólafs-
son, hefir haldið uppi æfingum
vetur norður við Oak Point, þar
s m hann hefir stundað fiskiveið-
ar. — Nefndina hefir langað að
leggja fyrir þingið tillögu, um
frekari gangskör að því að hrinda
þessu máli áfram, en sökum fjar-
Var samþykt tillaga frá Ágúst
Sædal, er Andr. Skagfeld studdi,
að vísa skýrslunni til þriggja
manna þingnefndar.
1 nefndina voru skipaðir: Sig-
fús Halldórs frá Höfnum, Jón
Tómasson og Ágúst Sædal.
Þá las Einar P. Jónsson skýrslu
milliþinganefndar um Björgvins-
! máið, þá er hér fylgir:
“Til áttunda ársþings Þjóðrækn-
isfélags íslendinga 1 Vesturheimi.
Á síðasta ársþingi Þjóðræknis-
félags íslendinga í Vesturheimi,
var eg undirritaður kosinn í nefnd
ásamt með séra Friðrik A. Frið-
rikssyni og Dr. P. Pálssyni, til
að annast um framkvæmdir í
Björgvinsmálinu.
Höfum við frá þeim tíma starf-
að í samráði við nefnd þá, er söng-
flokkur Björgvins, frá í fyrra,
kaus. Hefir nefndin sem kunn-
ugt er, haldið málinu vakandi, 1
íslenzku blöðunum, við góðum á-
rangri, þar sem safnast hefir í
námsstyrktarsjóð Björgvins^ um
$2,248.98. Hefir Björgvin nú sem
kunnugt er stundað nám við kon-
unglega hljómlistarskólann í Lon-
donborg, síðan í haust og rækt
námið af frábæru kappi.
Samkvæmt margítrekuðum yfir-
lýsingum í vestanblöðunum ís-
lenzku, er ráðgert að Björgvin
stundi nám við stofnun þessa, í
þrjú ár alls. Til þess þarf að
sjálfsögðu allmikið fé. En þvi
treysti eg eindregið, og hið sama
hygg eg áð meðnefndarmenn mín-
ir allir geri, að Vestur-íslending-
ar skilji eigi fyr við málið, en því
3é borgið að fullu. En skoðun
mín, og hinna nefndarmannanna,
er sú, að þjóðfélag vort muni síð-
ar meir mikla sæmd hljóta, af tón-
listarstarfi hr. Björgvins Guð-
munctssonar, (ef honum ' endxst
heilsa og líf. Sómi vor liggur við
að málinu sé enn haldið glaðvak-
andi, og leyfi eg mér því að fara
þess á leit, við háttvirt þing, að
það kjósi nefnd í málið á ný.
Á Þjóðræknisþingi í Winnipeg,
23. febrúar 1927.
Einar P. Jónsson.”
Var samþykt tillaga frá J. S.
Gillis, er B. B. Olson studdi, að
samþykkja skýrsluna sem lesna.^
Þá var og samþykt tillaga frá
Árna Eggertssyni, er Guðm. Jón-
atansson studdi, að fela Björg-
vinsmálið sömu milliþinganefnd-
inni og skipuð var í fyrra.
Þá las séra Ragnar E. Kvaran
álit það frá samvinnumálanefnd,
er hér fylgir:
Nefndin, sem skipuð var til að
fjalla um samvinnumál við ísland,
hefir engar ákveðnar tillögur fram
að bera. Hún lítur svo á, að þeim
málum, sem sérstaklega sé sam-
vinnuþörf nú, og nú liggi bein-
línis fyrir, sé þegar ráðstafað a
hagkvæman hátt.' Nefnd sú, sem
stjórnarvöld íslands hafa skipað
til þess að sjá um undirbúning a
Alþingisbátíðinni miklu, hefir
æskt samvinnu við þetta félag.
En í það mál hefir þegar verið
kosin sérstök nefnd af vorri
hálfu. — Eins hefir stjórnarnefnd
félagsins haft svokallaða “Sel-
skinnu” með höndum, og teljum
vér víst, að hún láti sér ant um,
að sem mestur árangur verði af
sendingu hennar hingað vestur.
Að öðru leyti væntir nefndin þess,
að stjórnarnefndin annist dyggi-
lega þau mál, sem upp kunna að
koma á árinu, og undir þennan
starfslið félagsins heyra.
Ragnar E. Kvaran,
Á. P. Jóihannsson,”
Lagði séra Rögnvaldur Péturs-
son til, en B. B. Olson studdi, að
samþykkja álitið sem lesið; — var
veru forsetans hefir hún ekki náð tillagan samþykt í einu hljóði.
saman til fundar, og núna þegar
hann kom til bæjarins til að taka
þátt í glimunni, þá þurfti hann
að fara burtu næsta dag. Nefnd-
Þá var samþykt tillaga frá Árna
Eggertssyni, studd af A. Skagfeld,
að fresta fundi til kl. 2 e. h.
(Framh.)