Lögberg - 25.04.1929, Blaðsíða 1

42 ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 25. APRÍL 1929
NUMER 17
Sannleikurinn um styrkbetl heimfararnefndarinnar leiddur i ljós
Bréfaskiftin milli heimfararnefndar Þjóðrœknisfélagsins
og Mr. Bracken, ásamt bréfi Dr. Brandson’s, svari
forsætisráðgjafans, og inngangsorðum doktorsins,
þeim, er hér fylgja.
Það er nú liðið meir en ár síð-
an eg ritaði fyrstu mótmælagrein
mína igegn stjórnarstyrks 'um-
sóknum heimfararnetfndar Þjóð-
ræknisfélagsins. Eg lét þá í ljós
þá skoðun að slíks styrks gjörðist
alls engin þörf, og þar að auki
væri það minkun fyrir Vestur-ls-
lendinga að þiggja slíkan styrk.
Einnig þegar það er tekið til
greina að Manitoba stjórn vildi
aðeins veita peninga úr auglýs-
inga sjóði fylkisins, sem er auð-
vitað aðallega ætlaður til að auka
innflytjenda fjölda inn í ’fylkið, þá
væri það í augum margra stór
móðgun, að nota stórhátíð Is-
lands til þess að auglýsa annað
land, og með því ef til vill, vekja
nýjan vesturfara hug í landinu.
Síðan mótmæli mín ífyrst birt-
ust hefir heimfararne'fndin gjört
sitt ítrasta til þess að sanna, að
afstaða mín væri bygð á misskiln-
ingi, fákunnáttu, skilningsleysi
eða iilgirni. Mönnum hefir verið
talin trú um, að hér væri ekki um
neitt auglýsingafé að' ræða heldur
um heiðursgjöf til íslendinga, sem
þeim sé ge'fin eiginlega án þess
að þeir hafi farið hennar á leit.
Til sönnunar mínu máli legg eg
nú hér fram bréf þau, þessu máli
viðvíkjandi, sem heimfararnefndin
og stjórnafformaður Manitoba
ifylkis John Bracken skiftust á.
Líka læt eg hér fylgja bréf, sem
eg skrifaði Mr. Bracken þegar út-
séð var um samkomulag í þessu
máli, og svo svar hans til mín.
Eg vona að menn lesi þessi bréf
með athygli. Þau sanna svo ótví-
rætt að engin mótmæli lengur
duga, að Manitoba stjórn setti sem
skilyrði fyrir hinni tilvonandi fjár-
veitingu, að peningunum skyldi
varið til að auglýsa Manitoba, en
ekki til nein§ annars. Þar er ekki
eitt einasta orð um nokkra “heið-
ursgjöf” til íslands eða Vestur-
fslendinga. Að þessum skilyrðum
gengur ne'fndin fúslega, og með
þvi skuldbindur hún sig til að
nota þjóðhátíð íslands, sem aug-
íýsingu fyrir framandi land. Fá-
um mun finnast þetta sýna al-
menna kurteisi gagnvart íslandi,
hvað þá heldur ræktarsemi við
sitt feðrafrón.
Ef til vill segir nefhdin að þessi
skilyrði nái ekki til fjárveiting-
anna frá Saskatchewan. Þetta
kann að vera rétt, en ef svo er, þá
er það ekki nefndinni að þakka
ef engin skilyrði voru sett af
stjórn Saskatchewan fylkis. Eins
og bréf eitt, sem hér er birt sýn-
ir, þá gjörði nefndin báðum þess-
um fylkjum, Manitoba og Sask-
atc'hewan jafnt undir höfði. Ef
stjórn Saskatohewan fylkis hefði
sett nokkur álíka skilyrði og Mani-
toba gjörði, þá hefði nefndin ef-
laust viðtekið þau á sama hátt og
hún viðtók skilyrði Manitoba-
stjórnar. Hvað sýnist mönnum nú
um hina miklu “'heiðursgjöf” frá
Saskatchewan ?
Eins og bréf Mr. Bracken’s ber
með sér, vildi hann og ráðunautar
hans, ekki veita nefndinni neitt ffé
nema vissa væri fengin fyrir því,
að sú fjárveiting væri samkvæmt
vilja svo að segja allra íslendinga
í Manitoba. Nefndinni ætti að
vera nokkurn veginn kunnugt um
þá mótspyrnu, sem styrkbeiðnin
hefir hlotið. Þrátt fyrir það fer
hún enn á ný á fund iManitoba-
stjórnar nú ffyrir nokkrum vikum
síðan, og fer fram á að fá hinn um-
talaða styrk og fullvissar stjórn-
ina um að svo að segja allir fs-
lendingar séu nú á eitt sáttir í
þessu máli og styrknum meðmælt-
ir. Því miður er ekkert af þeim
bréfum, sem hér'fylgja, sem sanna
þessa sögu mína. Eg hefi aðeins
orð tveggja af ráðgjöfunum þessu
til sönnunar. En ef á liggur get
eg eflaust fengið frekari sannanir
máli mínu til stuðnings. Það er
mikið elfamál, hvort eg hefði álit-
ið það ómaksins vert að ]eggja
frekar til deilunnar út af þessu
hiáli, ef heimlfararnefndin hefði
®kki gjört þetta nýafstaðna áhlaup
á auglýsingasjóð fylkisins. En
tegar tillit var tekið til þess, sem
a undan var gengið, þá gat eg ekki
látið slíkt fram ganga án frekari
ttiótmæla.
Það eru eflaust til menn, sem
álíta að ekkert sé vítavert í fram-
komu nefndarinnar, að það sé gott
og blessað ef hægt sé að ná í
styrk af almennings fé, þó ekkert
komi í aðra hönd. Enn aðrir sjá
ekkert á móti því þó að íslandsför
þeirra sé styrkt af almennings fé,
með þeirri skuldbinding af þeirra
hendi, sem ferðinni stjórna, að
ferðin skuli auglýsa Manitoba eða
eitthvert annað land, á íslandi.
Ef menn eru þannig styrktir af
opinberu fé, er þá ekki öldungis
eðlilegt að líta á þá sem útflutn-
ings agenta, sérstaklega ef styrkt-
arféð kemur úr sjóði þeim, sem
ætlaður er fölksiflutning til Can-
ada til eflingar? Þeir, sem ekkert
sjá á móti því að verða stjórnar-
styrks aðnjótandi til ferðarinnar,
jalfnvel þótt sá styrkur sé ýmsum
skilyrðum bundinn, auðvitað fylla
hóp þeirra, sem til íslands fara
undir merkjum heimfararnelfndar
Þjóðræknisfélagsins. Aftur á móti,
þeir, sem hafa svo mikið sjálf-
stæði, að þeir vilja vera óháðir
þeim ógeðfeldu skilyrðum að ferð
þeirra til íslands 1930 skoðist
sem auglýsing fyrir Canada, munu
Ieyta sér farrýmis annarsstaðar.
Heimfararnefnd Þjóðræknis-
félagsins hefir nú í heilt ár reynt
til að sanna að staðhæfingar mín-
ar væru markleysa. Eg felli eng-
an dóm á nefndina, en almenn-
ingur getur nú dæmt 'hana sam-
kvæmt hennar eigin vitnisburði,
sem eg Iegg hér fram til athug-
unar. Þetta er vitnisburÖur
nefndarinnar sjálfrar og er það
ekkert ósanngjarnt að krefjast að
almenningur dæmi nefndina og
gjörðir hennar samkvæmt honum.
Leiðangur hennar út um bygðir
vorar á hinu liðna ári, kemur
henni nú að litlum notum, þegar
sannleikurinn um styrkbeiðni
hennar kémur fyllilega í ljós.
En naumast mun því tekið með
þökkum, að nefndin hefir reynt að
selja hina fyrithuguðu íslandsferð
sem auglýsingu, sem annað land
en ísland myndi hljóta hagnað af.
Þessari staðhæfingu verður ekki
neitað, svo framarlega að nefndin
ætlaði sér að uppfylla lofforð sín
við stjórn Manitoba fylkis.
Þegar Vilhjálmur Stefánsson
benti á, að heppilegasti vegurinn
til undirbúnings hinnar fyrirhug-
uðu fslandáferðar væri sá, að af-
henda það istarf einhverju flutn-
ingsfélagi, sem svo annaðist það
og bæri allan starfrækslukostnað,
þá var því mótmælt með fyrirlitn-
ingu fyrjr hönd nefndarinnar.
Það þótti óþolandi að fá það starf
í hendur útlendum flutningsfélög-
urn, sem svo kynnu að græða á
fyrirtækinu. En síðar meir, þegar
nefndinni tókst að semja við
flutningsfélag um að flytja fólk,
sem þessa ferð vildi fara, þá þótt-
ust þeir miklir menn, sem stór-
virki lægi eftir, þótt samningar
þeir, sem þeir gjörðu, væru að
engu leyti hagkvæmari en þeir, er
sjálfboðanefndin halfði gjört við
Cunard félagið. En þegar flutn-
ingsfélagið annast allan starf-
rækslukostnað til hvers þarf þá
stjórnarstyrk? Það sem hefir ein-
kent þessa heimfararneffnd frá því
fyrsta, er skortur á hreinskilni.
Skoðanir manna geta verið svo
gjörólikar að þær geta ekki sam-
rýmst undir neinum kringumstæð-
um. í þessu tilfelli eflaust, finst
nefndarmönnum, að þessi stjórn-
arstyrkur sé heiðursgjöf, þótt öðr-
um 'finnist að peningar úr aug-
lýsingasjóði, veittir með vissum
skilyrðum, geti ekki skoðast neinn
heiður fyrir þann, sem þiggur,
frekar en almenn kaup og sala er
sérstakur heiður. En þvi ekki að
kannast við sannleikann í stað
þess að þyrla upp ógurlegu mold-
viðri til þess að reyna að hylja
hann? Og nú síðast fer óhrein-
skilnin svo langt, að í þeirri von
að ná þessum umtalaða styrk frá
Manitoba-stjórn, fullvissar nefndin
stjórnina um að íslendingar séu
sama sem samróma í því að biðja
um þennan styrk, eflaust með
sömu kjörum og áður höffðu verið
sett.
Menn skilja nú eflaust þetta
mál til hlýtar, svo óþarft ætti að
vera að ræða það mikið meir. Eg
'þykist hafa fyllilega sannað mál
mitt og læt þar við sitja. Spurs-
málið er ofur einfalt og óþadft að
láta gjöra sér sjónhverfingar.
Vilja menn, eða vilja menn ekki
stjórnarstyrk til hinnar fyrirhug-
uðu ferðar? Vilja menn koma
heim til íslands eins og sjálfstæðir
menn, eða sem auglýsing frá öðru
landi, sem stjórn þess lands er
búin að borga Ifyrir fyrirfram?
B. J. Brandson.
1101 McArthur Bldg.,
Winnipeg, Man. Can.,
14. marz 1927.
Bracken forsætisráðherra,
Parliament Buildings,
Winnipeg, Man.
Kæri herra:
Fyrir hér um bil tveimur árum
byrjaði stjórnin á íslandi að und-
irbúa hátíðáhald í tilefni af því,
að þjóðþing hefir haldist á eyj-
unni um 1000 ár.
Öflug nefnd manna var kosin
af Alþingi til þess að hafa með
höndum undirbúninginn, sem há-
tíðlegur verður haldinn í júní
1930. Þessi nefnd er í sambandi
við stjórnirnar í Skandínavísku
löndunum, sem váfalaust taka þátt
í hátíðahaldinu í stórum stíl.
Nefndin hefir einnig viðskifti við
íslenzka sambandið í Norður-Ame-
ríku (Þjóðræknisfélagið?) og æsk-
ir þess að íslendingar, þeir sem af
íslenzku bergi eru brotnir og aðrir
vinir íslands taki þátt í þessu
minnisverða hátiðahaldi.
Á síðasta ársþingi sínu, sem
haldið var í Winnipeg með ffull-
trúum frá öllum hinum stærri
bygðum íslendinga, kaus íslenzka
sambandið ffimm manna nefnd,
sem hér segir: J. J. Bíldfell, séra
R. Pétursson, Arni Eggertson, A.
P. Jóhannsson og Jakob Krist-
jánsson. Átti sú nefnd að undir-
búa skemtiferð íslenzks fólks í
Norður-Ameríku til þess að taka
þátt í hátíðahaldinu, og veittist
þessari nefnd sú ánægja að heim-
sækja yður í morgun.
Eins og vér skýrðum fyrir yður
í samtali voru, er það allmikið
undirbúningsstarf, sem takast
verður á hendur í sambandi við |
þetta mál, er það aðallega í því!
fólgið að flokka eða skifta í héruð :
öllum íslenzkum bygðum í Norður-1
Ameríku og stofna til heimanefnd-1
ar í hverju héraði; og á sú nefnd |
að kjósa einn fulltrúa í aðalnefnd- i
ina í Winnipeg; þegar því verki |
er lokið, ætlar aðalnefndin að
helfja ákveðið starf til fylgisöfl-
unar í blöðunum og með sérstök-
um bæklingum frá þessum tínla
og halda því áfram til ársins 1930.
Alt þetta undirbúningsstarf verð-
ur háð eftirliti aðalnefndarinnar
í Winnipegborg.
Til þess að framkvæma undir-
búningsstarfið er það nauðsynlegt
að hafa nokkurt fé með höndum
og það var í því skyni og því
skyni einungis að vér báðum yð-
ur um fjárstyrk í morgun; og nú
biðjum vér yður og stjórn yðar
að veita oss $1000.00 styrk á
hverju ári þangað til 1930, eða
$3000.00 alls.
Hugmynd vor er sú að nægilega
margt fólk taki þátt í þessari
skemtiför til þess að oss verði ó-
hætt að leigja skip til fararinnar;
að alt fólkið komi saman í Winni-
peg, fari af stað héðan í einni
Ifylkingu og komi aftur frá Islandi
sömu leið til heimila sinna í Vest-
urlandinu. Þetta tækifæri er
afar þýðingarmikið, ekki einung-
ir fyrir hina íslenzku þjóð og fólk
af íslenzku bergi brotið í Ame-
ríku og annarsstaðar, heldur einn-
ig fyrir alla þá, sem fylgjast með
sögu þingbundinnar stjórnar um
víða veröld.
Vér leyfum oss því að halda
því fram að stjóm yðar geti full-
komlega réttlætt þá athöfn að
verða við þessari beiðni vegna þess
að ef skemtiferðin hepnast, þá
hefir hún verulegt gildi og verður
MESTA AUGLÝSING, SEM
FYLKIÐ MÖGULEGA GÆTI
HLOTIÐ.
Með einlægu þakklæti fyrir
hinar vingjarnlegu viðtökur í
morgun og von um að ffá hag-
kvæmt svar innan skamms tíma.
Yðar allra virðingarfylst,
J. J. Bíldfell
formaður.
142 Lyle Stræti,
St. James, Man.
(Úrklippa úr kvöldútgáfu Free
Press, þriðjudaginn 8. marz 1927
lögð innan í)
Winnipeg, Man.
26. marz, 1927.
Herra J. J. Bíldfell,
1101 McArthur Bldg.,
Winnipeg.
Kæri herra Bíldfell:
Sem svar við bréfi yðar dagsettu
14. þ. m. viðvíkjandi undirbúningi
undir hátíðahald á íslandi í sam-
bandi við 1000 ára tilveru þjóð-
bundins þings á eyjunni, leyfi eg
mér að tilkynna yður að stjórnin
hefir mjög mikla samúð með
beiðni yðar. Samt sem áður
finst oss ekki að vér getum veitt
fé til þjóðræknisfélags sem slíks,
en uppástungan felur í sér mjög
mikla möguleika að því er aug-
lýsingagildi snertir, og á þeim
grundvelli væri það mögulegt að
vér gætum hjálpað yður.
Mér væri það því ljúft, ef þér
eða samnefndarmenn yðar, vildu
koma til mín einhverntíma eftir
að þingi er slitið. Þá gætum vér
rætt málið nánar.
Oss væri það ánægja að veita
þjóðræknisfélagi yðar styrk, en
væri það gert, yrði það fordæmi,
sem vér gætum ekki framfylgt.
Auglýsingagildi uppástungunnar
hrífur oss samt sem áður, og eg
hefi von um að vér getum veitt
félagi yðar einhverja hjálp og
jafnframt aflað mikilsverðra aug-
lýsinga fyrir fylkið.
Yðar einlægur,
John Bracken.
Winnipeg, Man. 25. apríl 1927.
Hon. John Bracken,
forsætisráðherra í Manitoba.
Kæri 'herra:
Brðf yðar dagsett 29. síðastl.
er meðtekið. Eg virði sannarlega
hina góðgjarnlegu afstöðu yðar
gagnvart uppástungunni um þátt-
töku íslendinga í Manitoba og
Ganada í “þúsund ára” hátíðinni,
sem fram á að ifara á íslandi árið
1930.
I þessu sambandi langar mig
til þess að benda á það að þetta
fyrirtæki er algerlega almenn-
ingsmál.
Að því er íslendinga í Vestur-
Canada snertir langar þá aðéins
til þess að láta í ljós virðingu
sína við þessi sögulegu og þýð-
ingarmiklu tímamót í lífi ætt-
jarðar sinnar, og um ]eið og þeir
gera það, langar þá til að vitna
beinlínis og óbeinlínis um þá auð-
sæld og vellíðan, sem þeir hafa
notið í sínu nýja heimkynni í
Vesturheimi.
Það er á þeim grundvelli, nefni-
Iega auglýsingagildi hundraða og
jafnvel þúsunda af fólki, sem kom
tii Canada eignalaust og án hag-
kvæmrar þekkingar fyrir þrjátíu
til fimmtíu árum, sem fer heim í
fylkingu við slíkt tækifæri. Mani-
toba er fylkið, þar sem þetta fólk
er flest búsett, og þess vegna för-
um vér fram á f járhagslegan
styrk frá stjóm yðar.
Eins og vér bentum yður á í síð-
asta viðtali voru við yður þarf
á nokkru fé að halda til undir-
búnings starfsemi.
Þúsund dala upphæðin í þrjú
ár, sem nefndin, er málið hetfir
með höndum bað yður og stjórn
yðar a$ veita í þessu skyni, verð-
ur notuð algerlega til undirbún-
ings starfsemi, að mestu leyti í
Manitoba-fylki.
Þetta starf verður alt fram-
kvæmt frá Winnipeg og sömuleið-
ir allar auglýsingar í sambandi
við fyrirtækið. Fólkið saifnast
alt saman í Winnipeg til ferðar-
innar og kemur aftur til Winni-
peg að hátíðahaldinu loknu. Að
svo miklu leyti sem nokkur fjár-
hagslegur hagnaður stafar af för-
inni annar en járnbrauta og gufu-
skipafargjöld, þá nýtur Winnipeg
borg hans og Manitoba-fylki.
Moð von um ákveðið og hag-
kvæmt svar frá yður innan
skamms
er eg yðar einlægur
J. J. Bíldfell.
Winnipeg 29. apríl 1927.
Herra J. J. Bíldfell,
formaður canadísk-íslenzku
skemtifararinnar, Winnipeg.
Kæri herra:
Sem svar við bréfi yðar dag-
settu 25. þ. m. leyfi eg mér að til-
kynna yður að þótt stjórnin sjái
sér ekki fært að leggja fram neina
fjárveitingu nokkru þjóðræknis-
félagi, þá er oss samt sem áður
ant um að auglýsa Manitobafylki
eins mikið óg mögulegt er, sér-
staklega í Bandaríkjum, Stóra-
Bretlandi, í norðurhluta Evrópu
og á ÍSLANDI. Mér skilst það á
bréfi yðar og því, sem þér hafið
sagt að þessi viðburður veiti afar-
mikið tsekifæri til áhatasamra
auglýsinga fyrir Manitoba-fylki.
'Hftir að eg hefi ráðfært mig
við samstjórnarmenn mína höfum
vér ákveðið að með þeim skilyrð-
um að þér komið því svo fyrir að
skemtiferðin hqfjist frá ' Winni-
peg og komi aftur til Winnipeg
og með því skilyrði að þér sjáið
einnig um það að þeir peningar,
sem veittir verða af Manitoba-
stjórninni, verði notaðir til aug-
lýsjnga, erum vér reiðubúnir að
veita $1000.00 styrk árlega í þrjú
ár. Það verður að vera greinilega
áskilið þegar að þessum samning-
um er gengið, að þetta er alls ekki
árlegur styrkur til félags yðar,
heldur öllu fremur STYRKUR t
ÞVt SÉRSTAKA SKYNI AÐ
AUGLÝSA MANITOBA Á ÍS-
LANDI og í Bandaríkjum og
óbeinlínis í öðrum pörtum heims-
ins, þegar sagan um heimsókn yðar
canadísku og amerísku félaga til
íslands verður birt.
* Stjórnin væntir þess að styrkur
sá, er vér veitum verði notaður
elinungis í augfiýsingaskyni en
ekki til þess að greiða kaup fólki,
sem þér kynnuð að ráða í þjónustu
yðar.
Ef þér eruð reiðubúnir að ganga
að þessum skilyrðum, þá hygg eg
að engir erfiðleikar verði á því,
að koma uppástungunni í fram-
kvæmd.
Yðar einlægur
John Bracken.
Winnipeg, Man.,
3. maí, 1927.
Hon. John Bracken,
stjórnarformaður í Manitoba.
Kæri herra:
Bréf yðar frá 29. fyrra mánað-
ar meðtekið. Sem svar, óska eg
að láta það í ljós, að vér göngum
hiklaust að skilyrðum þeim og
skuldbindingum, sem sett eru fram
í bréfi yðar. Vér þökkum yður og
samverkamönnum yðar einlæglega
fyrir yðar vingjarnlégu undirtekt-
ir í þessu máli. Vér getum full-
vissað yður um, að skilyrðum yð-
ar verður dyggilega framfylgt, og
að sú er ófrávíkjanleg ósk nefnd-
arinnar, að framfylgja máli þessu
á þann hátt, að það verði Mani-
toba-fylki lil verulegs hagnaðar,
engu síður en því fólki, er hlut á
að máli.
Vér viljum vinsamlegast fara
fram á, að þér gefið út peninga-
ávísun, borganlega til “The
Canadian-Icelandic Excursion
Committee,” við yðar allra fyrstu
hentugleika.
Yðar einlægur,
J. J. Bíldfell.
Skrifað með blýant á sérstakan
miða í bréfasalfninu: “13. júlí,
Mr. Petursson kom, og bað um
$500 bráðabirgðaborgun.”
The United Conference of
Icelandic Churches Unitarian
and Liberal Christian.
Field Secretary,
45 Home Street,
Winnipeg, Canada,
20 október, 1927.
Hon. John Bracken,
stjórnarformaður í Manitoba,
Winnipeg, Man.
Kæri 'hr. Bracken:
Viðvíkjandi hinu árlega $1000
fjárframlagi v til framkvæmdar-
nefndar ‘ICanadian Icelandic Ex-
cursion olf 1930,” er stjórn yðar
hefir svo örlætislega veitt, til þess
að standast kostnað við auglýsing-
ar, ferðalög og undirbúnings út-
gjöld nefndarinnar, leyfi eg mér
virðingarfylst, sem féhirðir neifnd-
arinnar ,að tilkynna yður að
greiðsla nú þegar, annaðhvort að
parti til, eða til fulls, einkum ef
hún gæti farið fram bráðlega,
myndi verða þakksamlega meðtek-
in og metin, með því að nelfndin
ráðgerir að nota sér haustmánuð-
ina til áframhalds við þann undir-
búning, er hafinn var í sumar.
Megum vér eiga þess von, að þér
sýnið máli þessu vingjarnlega at-
hygli, og að svar komi bráðlega,
ásamt peningaávísun fyrir þessa
árs tillagi, ef kringumstæður leyfa
og það veldur ekki hlutaðeigandi
stjórnardeild nokkurra óþæginda?
Yðar með virðingu,
Rögnv. Petursson.
Winnipeg, Man.
22. október, 1927.
Rev. Rögnv. Pétursson,
45 Home Street,
City.
Kæri herra:
Sem svar við bréfi yðar Ifrá 20.
þessa mánaðar, viðvíkjandi hinu
fyrirhugaða tillagi til auglýsinga
í sambandi við Canadian Icelandic
Excursion 1930, leyfi eg mér að
tilkynna yður, að fjárveiting í
slíkum tilgangi, hefir enn ekki
verið afgreidd af þinginu, og
gæti því eftir venjulegum reglum,
eigi orðið til taks fyr en eftir að
þingið kemur saman.
Það er atriði í sambandi við
þetta mál, sem athygli mín hefir
nýlega verið dregin að, en sem
ekki var vandlega íhuguð, um það
leyti, er við áttum tal saman. Ef
þér eigið 'hægt með að líta inn á
skrilfstofu mína á næstunni, myndi
það fá mér ánægju, að ræða um
mál þetta við yður frekar.
Yðar einlægur,
John Bracken.
Winnipeg, Man.
5. marz, 1928.
Mr. J. J. Bíldfell,
142 Lyle Street,
St. James, Man.
Kæri hr. Bíldfell:
Sem afleiðing-alf samtali okkar
fyrir nokkrum dögum, er þér full-
vissuðuð mig um að enginn á-
greiningur myndi eiga sér stað
meðal fólks yðar, viðvíkjandi því,
hvort, augtlýsjingahliðin í sam-
bandi við hina fyrirhuguðu heim-
för, geti skoðast sæmileg, þá bar
eg málið að nýju undir ráðuneyt-
ið, og það féllst á að veita yður
fjárhagslegan stuðning.
Það var einróma úrskurður
stjórnarinnar, að ferðamanna
flokkurinn skyldi leggja upp frá
Manitoba hötfn, nefnilega Fort
CÍiurchilI. Var svo litið á, að
bæði frá því sjónarmiði að aug-
lýsa Manitoba-fylki, sem og för-
ina sjálfa, þá væri slíkt mjög
æskilegt. Ef þér getið komið
þessu í kring, ætti $1000 fjárveit-
ing að verða til taks innan skamms.
Ef yður finst einhverra orsaka
vegna, að þér getið ekki farið fró
Fort Churchill, þá vildi stjórnin
gjarnan eiga þess tök, að íhuga á
ný hvaða fjárupphæð skuli veitt.
Eg læt hér með fylgja bréfasafn
það, er þér skilduð eftir hjá mér.
Yðar einlægur
John Bracken.
P.S. Mér hefir verið sagt, að
Saskatchewan stjórnin hefði í
hyggju að leggja fram $2000,
þannig, að gi-eiddir verði $1000
ártega í næstu tvö ár. Viljið þér
gera svo vel og láta mig vita
hvort þetta er rétt.
J. B.
Winnipeg, Man., Canada.
8 marz, 1928.
Hon. John Bracken,
forsætisráðherra í Manitoba,
Parliament Buildings,
City.
Kæri herra Bracken:
Bróf yðar dagsett 5. þ. m. með-
tekið með þökkum.
Með tilliti til þess, að hin fyr-
irhugaðá ferð 1930 hefjist frá
Fort Churchill höfninni, get eg
fullvissað yður um það, að há-
tíðanefndin fylgir afdráttarlaust
og einhuga þeirri stefnu (is one
hundred percent behind that pro-
position), og mun sannarlega
beita áhrifum sínum að því tak-
marki. Auðvitað með því skil-
yrði að ekki sé neinn óyfirstígan-
legur þröskuldur í vegi og sigl-
ingamöguleikar að öðru leyti jafn-
ir því, sem gildir um aðrar cana-
dískar hafnir.
í sámbandi við styrk frá Sask-
atchewan, get eg endurtekið það,
sem eg sagði við yður persónulega
að við fórum fram á sörnu beiðni
við herra Gardiner, forsætisráð-
herra og við yður, og höfum enn
sem komið er aðeins fengið murtn-
legt loforð frá honum um þá styrk-
veitingu. Eg hefi enn enga til-
kynningu Ifengið um það, að til
standi að nokkuð verði dregið frá
þeirri aðalupphæð sem beðið var
um.
Eg mundi meta það mikils ef þér
sæjuð yður fært að greiða ein-
hverja upphæð fljótlega, með því
að okkur liggur á peningum til
þess að standast kostnað við und-
irbúningsstarfið.
Yðar einlægur,
J. J. Bíldfell.
ætlast til, að þessir peningar yrði
veittir úr þeim sjóði íylkisins, sem
hafður er til auglýsingakostnaðar,
og yrði þarafleiðandi ekki veittir
nema með því móti að þeim yrði
varið að minsta kosti óbeinlínis,
á þann hátt að auglýsa Manitoba,
og þannig að auka innflutning
fólks frá íslandi til Canada. Það
er fullkunnugt, að alt, sem á sér
hefir einhvern blæ innflutninga
öflunar (propaganda) er mjög ó-
vinsælt á íslandi, og ef þannig
yrði litið á að þessi ferð nyti styrks
af canadísku innflutningafé,
mundi það vafalaust vekja illan
hug á íslandi, en það væri sérlega
óheppilegt þegar tillit er tekið til
kringumstæðanna.
Fyrsta dag maí-mánaðar siðast-
liðinn, var haldinn fjölmennur
fundur íslenzkra borgara í Win-
nipeg í gömlu St. Stephens kirkj-
unni. Þann fund sóttu um 1290
manns. Á þeim fundi var lesin
upp tillaga, sem fordæmdi þessa
styrkbeiðni, en til þess að særa
ekki tilfinningar þeirra nefndar-
manna, sem loforðið fengu fyrir
þessum styrk, var tillagan ekki
borin upp til atkvæða. En á sama
tíma lét nefndin það í ljós við oss,
að væri tillagan ekki borin upp,
þá yrði málið tekið upp til nýrrar
athugunar, og oss virtist það mjög
líklegt að þeim peningum, sem
þegar höfðu fengist, yrði skilað
aftur og öll beiðni um frekari
styrkveitingu yrði dregin til baka.
Það urðu því fjöldamörgum Is-
lendingum 'hér í landi hin mestu
vonbrigði, að eftir rækilega íhug-
un, ákvað nefndin að hætta ekki
við beiðni sína um styrkveitingu,
og að halda þeim peningum, sem
hún þegar hafði fengið frá Sas-
katchewan stjórninni.
Af þessu leiddi það að mótstað-
an gegn því að þiggja þessa pen-
inga, er nú sterkari en nokkru
sinni áður, og um það er eg viss
að ekki sé of djúpt tekið í árinni,
þó sagt sé að milli áttatíu og níu-
tíu af hundraði íslenzkra borgara
í Vestur-Canada, séu ákveðnir á
móti því að þessi styrkur sé veitt-
ur.
Eg mætti geta þess að Thos. heit-
inn H. Johnson, K.C., var í nefnd
þeirri, sem um er getið, einungia
fáar vikur áður en hann dó. Hann
var aðeins á einum fundi nefnd-
arinnar, þar sem fyrst var minst
á þetta mál. Hver afstaða hans
hefir verið á þeim Ifundi, get eg
ekki sagt, en eg vissi það af per-
sónulegum samræðum við hann,
að áður en hann lézt var hann
kominn að þeirri niðurstöðu að
um engan styrk ætti að biðja frá
nokkurri stjórn í sambandi við
hina fyrirhuguðu ferð. Hann fór
svo langt að hann kvaðst verða
neyddur til þess að segja sig úr
nefndinni og snúast opinberlega
á móti henni, ef hún sæti föst
við einn keip, að biðja um þessa
styrkveitingu.
Ef þér kynnuð að æskja ein-
hverra fleiri upplýsinga í þessu
máli, get eg bent yður á herra A.
C. Johnson, danska ræðismanninn
í Winnipeg, íslenzku þingmennina
í fylkisþinginu, herra H. A. Berg-
man, K.C., og Dr. B. B. Jónsson hér
í bænum.
Mér fanst það rétt að þér vær-
uð látnir vita nákvæmlega um all-
ar kringumstæður, því mér skilst
að styrkveitingunni hafi verið
lofað með þeim skilningi að Is-
lendingar í Manitoba væru svo að
segja einhuga í þessu efni. Eg
vil því eindregið fara þess á leit
við yður að þér veitið enga pen-
inga í þessu sambandi, án þess að
íhuga málið nánar.
v Eg er yðar einlægur
v B. J. Brandson.
Winnipeg, 9. júní, 1928.
Hon. John Bracken,
stjórnarformaður í Manitoba,
Parliament Buildings,
Winnipeg, Man.
Kæri herrp:
(Eftir því sem mér skilst, hefir
fjárveitingu verið lofað í sambandi
við ferð þá, sem íslendingar hér
í landi hafa fyrirhugað til íslands
1930. Mér skilst að loforð fyrir
þessum styrk, hafi fengist gegn
fullvissu um það, að íslendingar
væru svo að segja einhuga í því
að biðja um slíka styrkveitingu.
Að því er einingu snertir, get
eg fullvissað yður um að skoðanir
eru mjög skiftar um það, hvort
heppilegt sé að þiggja þennan
styrk frá Manitoba-stjórninni,
eða nokkurri annari stjórn. Mér
er óhætt að fullyrða það, að mik-
ill meirihluti íslendinga hér í landi
litur þannig á, að styrkurinn sé
algerlega ónauðsynlegur, og ekki
einungis með öllu ónauðsynlegur,
heldur væri það lítillækkandi að
þiggja slíkan styrk og gæti vald-
ið misskilningi á Islandi.
Eftir því, sem mér skilst, var
Winnipeg, 12. júní, 1928.
Dr. B. J. Brandson,
Medical Arts Building,
Winnipeg.
Kæri Dr. Brandson:
Eg viðurkenni hér með að hafa
meðtekið bréf yðar dagsett 9. þ.
m. viðvíkjandi styrk þeim, er Is-
lendinganelfndin bað um fyrir ári
síðan eða meira.
Ef tilfinningar manna eru eins
og þér bendið á meðal samlanda
yðar, þá gleður það mig stórlega
að þér hafið gert mér aðvart um
það, sökum þess að vér viljum alls
ékki valda íslenzkum borgurum
neinna óþæginda á nokkurn hátt.
Samkvæmt bendingu yðar munum
vér ekkert frekar gera í þessu efni
að svo stöddu og væntum þess að
nokkurn veginn eining megi nást
í málinu meðal hlutaðeigenda.
Með þakklæti fyrir það að skýra
málið fyrir mér á þann hátt, sem
það kemur yður Ifyrir sjónir
er eg yðareinlægur
John Bracken.
(Leturbrejdingar gerðar
stjóra þessa blaðs).
af rit-