Lögberg - 05.02.1931, Blaðsíða 1

44. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 5. FEBRÚAR 1931
NÚMER6
MANITOBA’S NEW SUMMER PLAYGROUND
Mótsindur
“Stefna blaðsins kemur ritstjór-
anum alls ekkert við; hann skrif-
ar að sjálfsögðu það, sem útgef-
endurnir segja honum.” — Rit-
stjóri Heimskringlu.
“Hvers vegna skammarðu ekki
ritstjóra Heimskringlu fyrir nart-
ið?” sagði kunningi minn nýlega.
Þá fæddist þessi staka:
Ef kastað er að mér skarni aí
skóflu
og skarnhöfðingjann vei ég þekki.
þá skamma ég aldrei skóflu-greyið
—hún skítkastinu ræður ekki.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Manitobaþingið
Umræður unf hásætisræðuna,
eða út af henni, er nokkurn veg-
inn alt, sem fram hefir farið þar
enn þá. Þeir tveir menn, sem sagt
var frá í síðasta blaði, að valdir
hefðu verið til að svara hásætis-
ræðunni, gerðu það vitanlega á
sínum tíma. Síðan hafa haldið
ræður leiðtogar allra flokka á
þinlginu. Leiðtogi frjálslynda
flokksins, J. W. Breakey, hafði
ekki mikið að segja, annað en það,
r’^ii ri . • .-i I að hans'ílokkur ætlaði að halda
rolksrlutnineur til .... . „ , ....
& 1 ....* X ' sjalfstæði sinu, þo famennur væn
Canada stoðvaöur , þinginu Það var öðru máli að
Hon. W. A. Gordon, innflufnings- | gegna með F. G. Taylor, leiðtoga
ráðherra segir að innflutningur j íhaldsflokksins. Hann hélt langa
_ íólks til Canada verði nijög tak- ræðu 0g hafði alt á hornum sér,
heimana.. Eftir tvo ósigra, er þeir markaður, eða svo að segja aftekinn, en þð sérstaklega það, að stjórnin
Clear Lake looking west, Riding Mountains,
National Park.
Fálka flug
Fálkar 5 — Víkingar 0.
Fálkarnir sýna Víkingum í tvo
meðan ekki rætist úr því atvinnu-
leysi, sem nú á sér stað í landinu.
Eftir því sem blöðin hafa eftir ráð-
lierranum, verður eiginlega engurn j
jhefði keypt orkustöðvarnar í
Brandon o!g borgað fyrir þær
j 400,000 meira en þær væru virði.
hafa beðið af hálfu Geysis og.
Natives, sýndu nú Fálkarnir, að;
þeir eru menn á móti flestu, er áj
svell er hægt að setja, þegar þeir. iéyfta# fÍytja'tH þes'a lands, fyrst, út af Þessu máli gerði hann 1 enda
eru upp á sitt hið bezta. jurn sjnlli nema þeim> sem ætla að I ræðu sinnar tillögu, sem að efni
Það var auðséð á Fálkunum að <rerast bændur og hafa nægileg efnf | til var vantrausts yfirlýsing gegn
það vár nokkur alvara, sem fylgdi til að byrja búskap, svo ekki séu lík- j stjórninni. John Haig studdi til
þessum leik. Þeim stökk ekkii ur til að þeir hætti fljótlega við bú- j löguna, en þegar til atkvæða kom.
bros á vör, en !gengu þögulir og skapinn og flytji inn í bæina. i greiddi henni enginn atkvæði nema
hljóðalítið á svellið. En þegar j íhaldsliðið, fimtán alls., Þá hefir
leikurinn hófst, voru þeir sem RamikandcLinrriA ! og John Queen, leiðtogi verka-
manna fjokksins, haldið eina mikla
. Sambandsþingið
tundurkúla, er elding hefir snort-
ið. Gengu þeir Ingi Jóhannesson' 1 >ai> er ekki búist við að Sambands-
og Albert Jöhnson svo fast fram,!ljingis verÖi kal,að saman f>’ren 1
að Víkingar gátu engri vörn við amtan v.ku marz manaðar. Er helzt
1 haldið að pað komi saman 12. marz.
komið. Einnig ' voru bakverðir ,,, , ,,r ,
i.Ma það sjalfsagt ekki seinna vera,
því þingið verður að sjálfsögðu að
gera nauðsynlegar ráðstafanir fjár-
málunum viðvíkjandi, áður en fjár-
hagsárið er á enda. Mr. King telur
það ekki vel ráðið að draga svona
Fálkanna ósi!grandi. Yfirleitt var
samspil eitt hið bezta, er Fálkarn-
ir hafa^sýnt á vetrinum.
Þótt Víkingar yrðu undir í þess-
ari viðureign, þá hafa þeir þó á-
gætum flokk á að skipa. Þurfa
þeir að ná betri tökum á samspili.
Natives 4 — Geysir 3.
Natives taka traustari tökum
forustu í Hockey sambandinu.
Wally Bjarnason leiðir flokk
sinn til sigurs, en þó ekki fyr en
á síðustu mínútunni, því Geysis-
*ttenn eru engar liðleskjur. Hér
efu engin grið gefin, né um nokk-
ur grið beðið, þá er þessir tveir
flokkar mætast. Var leikurinn
hafinn í þeim vígamóð, að sjald-
lengi að kalla þingið saman, því
verkefnin séu nóg fyrir þingið að
vinna og mörg þeirra þannig vaxin,
að þau þurfi skjótrar úrlausnar.
Óeirðir í Þýskalandi
í vikunni sem leið lenti í alvar-
legum skærum milli kommúnista og
Fascista í smábæi í grend við Ham-
burg. Fascistarnir þýsku eru svipað-
ir hinum ítölsku að því leyti að þeir
eru erki-óvinir kommúnistanna. Að-
al leiðtogi þeirra er Adolf Hitler,
an hefir betur á svelli verið bar- hávaðamaður mikill og óvæginn í
orðum að minsta kosti, svo með af-
brigðum þykir. Reyndu kommún-
tst. Sóttu þeir Wally Sigmunds-
son, Harald Gíslason og Paul
Frederickson svo fast að Natives,
að þeir máttu hafa sig alla við.
Og hefði það ekki verið fyrir hina
frábæru leikni Walla Bjarnason-
ar, þá hefðu Geysismenn orðið
þeim yfirsterkari. Það voru þeir
Wally og Árni Jóhannesson, er
Gesismenn áttu verst með. Þeir
voru hér og þar allstaðar, og á-
valt þar sem þeir urðu mest að
liði, enda varð það líka þeim til
sigurs.
Cirty Hall League skoraði á Fálk-
ana til orustu við si!g í vikunni
sem leið. Fáir höfðu nokkra hug-
^tynd um, að Fálkarnir mundu
standa þessum æfða flokk snún-
lnR- En reynslan varð þó önnur,
því aldrei á vetrinum hefir City
Kall flokkurinn verið ver útleik-
inn. Voru Fálkarnir bæði sterk-
ari í sókn og vörn og léku með
City Hall flokkinn sem köttur með
aiús. Höfðu Fálkarnir 5 vinninga,
en City Hall einn.
Rúist er við, að þessir flokkar
mætist aftur, áður en vora tekur.
Ari G. Magnusson.
ístar með ofbeldi að gera Fascistum
ómögulegt að halda áfram fundi,
sem þeir voru að halda og varð þar
bardagi mikill. Tveir menn voru
drepnir og margir særðir. Vopn af
ýmsu tægi voru notuð og þar á
meðal skammíbyssur. *
Ofbeldisverk
Schaffer heitir bær í North Dak-
ota, einar 6o mílur frá Canada landa-
mærunum, beint suður frá Estevan,
Sask. Þar gerðust þau tíðindi að-
íaranótt hins 29. desember síðastl.,
að um áttatíu rnenn með grímur
fyrir andlitum, réðust inn í fanga-
húsið, tóku þar tuttugu og tveggja
ára gamlan pilt, Charles Bannon að
nafni, fóru með hann að brú einni
tvær milur austan við bæinn og
hengdu hann þar. Þessi maður hafði
játað á sig að hafa myrt mann að
nafni A. E. Haven, konu hans og
fjögur 'börn þeirra. Mun þetta vera
í fyrsta sinn sem slíkt ofbeldisverk
og þetta, er unnið í North Dakota,
j>ó j>að sé engan veginn fátítt í Suð-
urríkjunum, að menn séu teknir af
lífi án dóms og laga, negrar sér-
staklega.
ræðu og var mikið af henni þess
efnis, að sýna fram á, að Mr.
Taylor hefði í ræðu sinni aðllega
verið að “leika pólitík”, eða með
öðrum orðupm, að hann hefði ver-
ið að hugsa meira um hagsmuni
flokks síns, heldur en fylkisins.
Á mánudagskveldið talaði Bracken
stjórnarformaður í meir en tvo
klukuutíma o!g gerði, að því er
virtist, ljósa grein fyrir kaupun-
um á þessum orkustöðvum í Bran-
don. Hélt hann því fast fram, að
stjórnin hefði þar gert góð kaup,
og keypt eignirnar fyrir töluvert
minna en virðingarverð. Varði
hann hásætisræðuna lið fyrir lið
og í öllum efnum.
Síðan hafa nokkrir fleiri þing-
menn tekið til máls, þar á meðal
Mr. Ingaldson, þingmaður Gimli-
kjördæmis. Talaði hann sérstak-
lega um þau vandræði, sem nú
væru á sölu canadiskra landúnað-
ar afurða til útlanda. Hafði hann
ýmisle!gt að athuga við stefnu
sambandsstjórnarinnar í því sam-
bandi, og sagðist sjálfur hafa orð-
ið þess var, þegar hann var stadd-
ur á Englandi í sumai*-, að Bretar
vildu ógjarna kaupa af þeim, sem
ekki vildu verzla við þá. Einnig
sagði hann frá för sinni til ís-
lands í sumar og Alþingishátíð-
inni, en þar mætti hann sem full
trúi Manitoaþin'gsins.
Blökkumaður í franska
ráðuneytinu
t hinu nýja ráðuneyti, sem nú
situr að völdum á Frakklandi, er
einn af ráSherrunum blökkumaSur,
þingmaður frá Senegal í Afríku og
heitir Blaise Diagne. Hann er ný-
lendu ráÖherra. Þykir þetta all-
merkilegt, ]>ví jiað hefir aldrei kom-
ið fyrir áður á Frakklandi aö negri
hafi átt sæti í ráðuneytinu. Hefir
maður þessi átt sæti á þinginu í
nokkur ár og unnið sér þar allmikið
álit. Hann er 58 ára gamall. Hin
nýi forsætisráðherra, Pierre Laval,
er ekki nema rúmlega þrítugur að
ldri og yngsti forsætisráðherra, sem
nokkurn tíma hefir verið á Frakk-
landi.
TH0RÐUR H. J0HNS0N
Frá andláti hans, hér í Winnipeg, hefir þe!gar verið
skýrt í blöðum borgarinnar, bæði énskum og íslenzkum.
Nú langar mig til að bæta við nokkrum orðum.
Það var haustið 1883, sem eg kyntist honum fyrst. Við
vorum drengir á sama ári, báðir nýkomnir frá íslandi. Við
'gengum í sama skóla, gamla “Central School”, sem þá var
stærsti barnaskóli borgarinnar. Hann var settur í þriðja
bekk, en ég í annan. Okkur, hinum nýkomnu, fanst það stór-
kostlegt, að nokkur, sem ekki kunni neitt í ensku, skyldi hljóta
svo háan sess, að komast í þriðja bekk. Reikningskunnátta
hlýtur þar aðallega að hafa átt hlut að máli.
Thórður var fæddur að Borg í Miklaholtshreppi í Snæ-
fellssnessýslu, 4. nóv. 1870. Foreldrar hans voru þau hjón-
in, Jón Jónsson og Vilborg Guðmundsdóttir.
Þegar Thórður var ungur, flutti fjölskyldan að Hjarð-
arfelli í sömu sveit og var heimilið þar þangað til, að þau
öll fluttu vestur um haf og settust að í Winnipeg. Oft hér
vestra voru þau kend við Hjarðarfell, og Thórður sálugi tók
það í sitt nafn, svo að fult nafn hans var Thórður Hjarð-
arfell Johnson,.-
Fyrsta veturinn hér i borginni, og líklega len'gur, áttu
þau heima á “Young Street”. Þar bygði Jón dálítið hús,
sem bendir til þess, að hann hafi haft svolítið meiri efni, en
sumir aðrir. Þann vetur átti ég einnig heima á Young
Street, og sáumst við Thórður af o!g til; en næsta vor skild-
ust leiðir, því þá fór eg burt úr borginni, en hann hélt áfram
að eiga heima íWinnipeg, var hér til dauðadags.
Mjög ungur tók hann að læra gullsmíði. Vann hann
að því verki fleiri ár hjá Dingwall Jewelry Co. Að nokkrum
árum liðnum setti hann á fót verkstofu og verzlun. Var hún
lengst af á Main Street, svo nokkra mánuði á Portage Ave.
og allra síðast í St. James. Hann var verkmaður góður og
verzlun sína annaðist hann með þeim myndarskap, sem ein-
kendi hann í öllu. Honum græddist ekki fé til stórra muna,
en hann sá þeim, sem honum voru bundnir, fyrir góðu lífs-
viðurværi.
Hann tók all-mikinn og 'góðan þátt í ýmsum félagsmál-
um. Hann var meðlimur í félagi “liberala’’ og hafði mikinn
áhuga fyrir þeim málum. Lengi var hann í “íslendingadags-
nefndinni” hér í borginni, og stundum formaður hennar.
Hann lét sig þau mál miklu skifta. Hann var lengi tilheyr-
andi Tjaldbúðarsöfnuðinum íslenzka og lúterska hér í borg
og stundum forseti safnaðarins. Hann var óefað einn af
atkvæðamestu mönnum þess félagsskapar.
Thórður átti fjóra bræður: Guðjón, Kristján, Magnús
og Alex, og þrjár systur: Mrs. Kristólína Halldórsson, Mrs.
Sólboúg Hillmann og Mrs. Kristín Swanson. Þau eru öll í
Winnipeg.
Thórður var kvæntur Guðnýju Olson, frá Westbourne,
Man. Samleið þeirra var 37 ár. Þau eignuðust fimm börn,
sem öll eru á lífi: Mrs. Ethel Matthews, í Winnipeg; Stan-
ley, kvæntur maður, einnig til heimilis hér í borg; Clifford
í Calgary, og Dorothy og Vivienne, heima með móður sinni.
Lengstaf var Thórður heilsugóður, en fyrir nokkru fékk
hann slag og náði ekki fullri heilsu eftir það. Hvíldina fékk
hann með hægu andláti 27. dag nóvember-mánaðar.
Thórður var góður maður og mikils metinn. Hann átti
fjölda vina, bæði meðal íslendinga o!g annara. Hann var
nettur og prúður maður í allri framgöngu, með glæsileg-
ustu mönnum í sjón, þýður, bjartsýnn og skemtilegur í við-
tali. Hann var fjörgandi o!g hressandi, hvar sem maður
þitti hann. Jafnaðargeð hafði hann óefað fram yfir það
vanalega. Heimilislíf átti hann hið ákjósanlegasta, hjóna-
band fagurt og ástríki milli foreldra og barna, enda var
hann góður heimilisfaðir. Trúmaður var hann sannur, og
prýddi trú sína með 'góðu dagfari.
Sérstaklega þakka ég honum trygga vináttu. Eftir að
eg kom aftur til Winnipeg endurnýjaðist æskuhlýleikinn.
Það var aðallega honnum að þakka. Hann var mér óvana-
lega vingjarn og tryggur.
Með Thórði hefir íslenzka mannfélagið í Winnipeg mist
einn sinna beztu drengja.
Blessun drottins hvíli yfir ástvinum hans og endur-
minningum um hann.
Rúnólfur Marteinsson.
Fyrirleálrar
í tuttugu og fimm ár hefir há-
skóli Manitobafylkis gengist fyr-
ir því, að fræðandi fyrirlestrar
hafa evrið fluttir í skólanum viku-
lega í febrúarmánuði á hverju
ári, þar sem almenningi er boðið
að koma endurgjaldslaust. Gerir
háskólinn þetta enn eins og að
undanfförnu og verða fyrirlestr-
arnir fluttir í Theatre A, á Broad-
way, á hverju föstudagskveldi
þennan mánuð, kl. 8.30. Fyrsta
fyrirlesturinn flytur prófessor R.
A. Wardle á föstudagskveldið í
þessari viku: “Some Aspects of
Human Heridity”. Næst, 13. feb-
rúar, talar prófessor Alfred Sav-
age um “The Veterinarian, the
Farmer and the Public”. Þar
næst, 20. febr., talar prófessor S.
R. Kirk, og er ræðuefnið: “Fossils
and their Story”, og síðast, 27.
rebr., talar prófessor William M.
Hugill. Hans erindi er um
“Greece, Yesterday and Today.”
Hefir hann fyrir skömmu verið
um tíma á Grikklandi.
Bruni í Kristnesshæli
Akureyrn, 8. jan.
Milli kl. 7 og 8 í gærkveldi, varð
vart við eld á efstu hæð Krist-
nesshælis. Urðu hjúkrunarmenn
varir við að allmikill eldur var
kominn í eitt herbergið, er þeir
voru á leið til herbergja sinna.
Vegna þess hve eldurinn var þeg-
ar orðinn mikill og litlar horfur
á, að takast mundi að slökkva
hann án aðstoðar utanheimilis-
manna, var þegar sent eftir
slökkviliði Akureyrar. Brá þá
slökkviliðið þe'gar við, en slökkvi-
tæki þau, sem liðið kom með, urðu
ekki notuð, vegna þess að slöngur
og vatnslásar voru ekki af til-
svarandi stærðum. Varð að notast
við garðslöngur.
Var lögð áherzla á að varna því,
að eldurinn bærist niður á neðri
hæðir hússins, þar sem engin
slökkvitæki voru við hendina, sem
verulegt gagn er í, og vatnsþrýst-
ingurinn auk þess of lítill. Á
meðan á þessum tilraunum stóð,
að varna frekari útbreiðslu elds-
ins í húsinu; voru sjúklingarnir
klæddir og fluttir í stofubygð
spítalans. Um sjötíu ejúklingar
eru á hælinu og er viðbúið, að
flytja verði þá af hælinu.
Síðar: Eldurinn kom upp um
kl. 8 og var lofthæðin að brenna
til kl. 1 í nótt. Brann aðeins loft-
hæðin, enda eru hinar hæðirnar
sæmilega eldtryggar. Á lofthæð-
inni var aðallega geymsla. Voru
þar aðallega geymd koffort sjúk-
linga 0. þ. h., og þar voru þrjú í-
búðarherbergi starfsfólksins. Ein
stúlka, sem ætlaði að bjarga dóti
sínu brendist allmikið. Kviknaði
í hári hennar. Annars engin slys.
Læknir segir m. a.: “Sjúklingarn-
ir voru alveg rólegir og héldu
kyrru fyrir í spítalanum, á meðan
á brunanum stóð. Hefir þess ekki
orðið vart, að neinum þeirra hafi
orðið meint við þetta á nokkurn
hátt. í gærkveldi var búist við,
að flytja þyrfti sjúklingana af
hælinu, af því að hitaleiðslur voru
bilaðar, en vegna þess að veður
var milt í da!g og hitaleiðslur kom-
ast væntanlega í lag í dag, verður
ekki af flutningnum.
Nokkrar skemdir urðu á neðri
hæðunum, aðallega af vatni, en þó
ekki miklar, málning sprungin a.
s. frv. Húsgögn skemdust eitthvað
lítilsháttar. — Læknir álítur, að
kviknað hafi út frá rafmagni, en
auðvitað er það órannsakað mál
enn þá. Ekkert hafði verið farið
með eld á lofthæðinni. —.Vísir.
Ingigerður M.
Eldjárnsson
Fædd 24. júlí 1884
Dáin 14. okt. 1930.
Sem bylgjan springi á brjóst-
um hafs
í blíða logni
og bátinn fyllir, berist menn
að bana-sogni.
Sem hrynji skúr úr heiði lofts
um hádags leyti
og sólskinshöndin hendi fönn
og hagli þeyti.
Sem lífsins engill beri boð
um blóma-lundi,
en feli’ í hendi farbréf vort
að feigðar-sundi.
Svo hverft o!g óvænt kom’ún
heim
þín kveðjan hinsta —
hún strauk til harms og storma-
lags
vorn strenginn insta.
Og það mun lengi lifa þar
sem leyndur ómur,
og heyrast gegn um hávaðann
sem helgidómur.
Því svo er minninig mörg og
ljúf,
sem má því valda,
að aldrei getur gleymst oss þú
unz grafir tjalda.
En hvað skal okkar orða-fjas
um angur-nætur?
Það megnar lítt að lýsa þeim,
né Ijá oss bætur.
En blessuð vertu í þun!gri þögn
unz þrautir rakna —
af þeim sem hafa mikið mist
er margs að sakna.
Þig drottinn blessi og bendi þér
á býartar leiðir,
hinn eini, sem að vitum vér
að veginn greiðir.
í þeirri hugsjón huggun býr
og hjartans friður,
og þan'gað harmsár hugur snýr
og hjálpar biður.
J.
Atvinnuleysið í Banda-
ríkjunum
Þrátt fyrir alt, sem gert er til að
bæta úr atvinnuskortinum, fjölgar
þeirn þó enn sem atvinnulausir eru,
eftir þvi sem Williant Green, forseti
verkamanna sambands Bandaríkj-
anna segir. Segir hann að fyrri
hluta janúar mánaðar hafi 5,700,cxx>
verkamenn í Bandarikjunum verið
vinnulansir, eða 200,000*fleiri en í
desember. Hér með eru ekki taldir
jieir, sem vinna hjá bændum, eða
skrifstofufólk.
Eldsvoði í Leslie
Blaðið Wynyard Advance skýrir
frá þvi, að hinn 25. f. m. hafi mikið
tjón orðið af eldi í Leslie, Sask.,
ijögur verslunarhús brunnið og eitt-
hvað töluvert af vörum. Telur blað-
ið skaðann $70,000 eða þar yfir og
segir að eignirnar hafi ekki verið
trygðar gegn eldsvoða nema að ein-
hverju litlu leyti. Hafði eldurinn
ikviknað í auðri búð, en annars vita
menn ekki um orsakir hans.
Flugslys—Knattleikar
Tveir ungir menn fórust í flug-
slysi á sunnudaginn var í grend
við Lethbridge, Alberta. Flugvél-
in hrapaði úr háalofti og menn-
irnir dóu samstundis. Þeir hétu
Ivan Thompson, 19 ára, og Donald
MacKenzie, 18 ára. Áttu báðir
heima í Lethbridge. Á slys þetta
horfðu um þrjú þúsund manns, sem
voru að skemta sér við að horfa á
knattleik (baseboll), er menn voru
að leika þar utan við bæinn. Það
mun vera sjaldgæft, að slíkir leik-
ar séu háðir í Vestur-Canada um
þetta leyti árs, um háveturinn. En
veðurblíðan er óvanalega mikil.
Lundborg dáinn
Einar Paul Lundborg, hinn frægi
svenski flugmaður fórst af flug-
slysi hinn 27. janúar, þegar hann
var að reyna nýja flugvél fyrir
svensku stjórnina. Þrátt fyrir það,
að hann meiddist mjög mikið, var
fyrst haldið að hann mundi kannske
halda lífi, því hann var sérstaklega
hraustur maður. En sú varð ekki
raunin á,. og andaðist hann skömmu
eftir að slysið vildi til. Hann var
maðurinn, sem bjargaði Umberio
Nobile hershöfðingja af ísjaka,
norður i höfum, eftir að loftskipið
Italia fórst þar á leið til Norður-
pólsins, fyrir nokkrum árum. Þótti
það afreksverk mikið.