Lögberg - 05.05.1932, Blaðsíða 1

45. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 5. MAl 1932
NÚMER 18
Kirkjuþing 1932
Hið fertugasta og áttunda ársþing Hins evangeliska lúterska
kirkjufélags Islendinga í Vesturheimi verður haldið í kirkju
Fyrsta lúterska safnaðar í Winnipeg dagana 16.—20. júní,
1932. Þingsetningar-guðsþjónusta með altarisgöngu verður
haldin að kveldi fimtudagsins, 16. júní. Byrjar kl. 8 e.h.
Söfnuðir er telja eitt hundrað fermda meðlimi eða fctrri, hafa
rétt til að senda einn erindreka. Svo bætist einn erindreki
fyrir hvert hundrað fermdra meðlima eða brot úr hundraði,
með því skilyrði að enginn söfnuður hafi rétt til að senda
fleiri en fjóra erindreka. Eru söfnuðirnir ámintir um að
senda erindreka eftir því sem þeim er þannig heimilað að
lögum.
Allir embœttismenn og fastanefndir minnist þess að skýrsl-
ur þeirra ber að leggja fram á fyrsta 'þingdegi.
Seattle, Wash. K. K. Ólafson,
15. apríl, 1932. forseti.
Kosinn forseti
Fyrir
fjörutíu og þremur árum
f
Fyrir nokkrum dögum fékk kona
mér úrklippu úr blaði, sem var
gefið út á england; er dagsetning
úrklippunnar 27. jan. 1889. Ein-
hver ritar fréttir frá Canada og
er að minnast á íslendinga, og
mælir á þessa leið:
“Enn eru íslenzkir innflytjend
ur að koma. ísland hefir ávalt
verið mjöig kalt og ömurlegt, virð-
ist vera að verða enn óbyggilegra;
er ekki mót von, að það komi að
því, að það verði í eyði og mann-
laust; 0g allir þeir, sem ekki
deyja af elli eða harðrétti, komi á
eftir þeim, sem hafa hlotið meiri
hagsmuni og ánægjulegra líf í
hinum nýja heimi, sér í lagi í Mið-
Canada. Canada hefir nú þegar
grætt stór-mikið á því að fá þessa
innflytjendur.
íslendingar hófu flutning hin!g-
að kring um árið 1873. Er talið,
að orsökin hafi að nokkru Jeyti
verið óánægja með stjórnarfar
landsins. Voru það 120 manns,
sem lögðu upp, flestir vel metnir
bændur, sem sáu ekki að þeir gætu
látið sér líða bærilega á ættjörð-
inni, sigldu því með fjö.lskyldur
sínar til Canada.
Nokkrir af mönnum þessum fóru
til Bandaríkjanna, en allflestir
settust að í Ontariofylki. Þar
farnaðist þeim svo vel, að þeir
hvöttu frændur og vini til að koma
á eftir. Það fæst ekkert land gef-
ins í Ontariofylki, sem á annað
borð er hentugt til Akuryrkju. En
íslendingar höfðu ekki mikil pen
ingaráð, þeir leituðu því lengra
vestur á bóginn, og fyrir milli-
göngu Dufferin lávaréar, sem þá
var landstjóri í Canada, tók Can-
adastjórn þátt í flutningsskostn-
aðinum. Tóku þeir sér bygð í
grend við stað, sem nefnist Gimli.
Er það suðvestanvert við Winni-
pegvatn. Þar er nóg veiði í vatn-
inu, og í grendinni sléttlendi fyr-
ir haga og akuryrkju. Þetta gerð-
ist árið 1876. Gimlihérað hefir
náð nokkurri útbreiðslu; munu
vera um 15 til 16 hundruð manns
tiJ heimilis á þessu svæði.
Árið 1880 flæddi vatnið og vann
mikinn skaða á afurðum manna;
kom það inn óhug hjá mönnum, og
með því að góðæri mikið var í
höfuðbæ Manitobafylkis, snerust
þeir framgjarnari að því, að flytja
suður á leið og taka sér bólfestu
í Winnipeg. Þangað komu flestir
til viðnáms, sem ætla sér að stað-
næmast í Canada. Aftur fara
sumir þeirra aðra' leið, sem ætla
til Dakota og nærliggjandi ríkja
í Bandaríkjunum.
Það eru í Winnipeg og grend-
inni um eða yfir 2,000 íslendinig-
ar. Nokkrir reka verzilun, en
fleiri hlutinn stundar ýmsar aðr
ar handiðnir: á járnbrautum, inn-
anhúss verk og fleira þess hátt-
ar. Margir leita sér atvinnu í
hinum yngri þorpum með fram
Kyrrahafs brautinni, sérstaklega
í Portage la Prairie, Brandon og
Calgary. Aðrir, um 3,000, hafa
sezt að í smá-sveitum, numið ser
land og orðið að bjargandi bænd
um. Ein sveitin heitir Þelamörk,
við Manitobavatn; önnur er Þing-
valla, nokkuð stærri; hún er í
grend við Langenburlg, rétt vestan
við Manitobafylki. Þá er ein
lengra vestur í Norðvestur Can-
ada. Álitlegasta sveitin er sú,
sem er kend við Grund í suður-
Manitoba. Glenboro er markaðs-
bærinn, sem er við grein af
Kyrrahafs járnbrautinni.
Mr. Frederickson er með fremstu
mönnum meðal þjóðar sinnar hér.
Hann er bóndason, mentaður vel.
Hann fluttist með fyrsta hóp
landa sinna hingað, þá 24 ára að
aldri, og staðnæmdist við Gimli.
Hafði hann þar margt fyrir stafni.
Hann rekur verzlun í Glenboro og
á bújörð nálægt Grund.
Það eru tvö atriði einkennileg í
sambandi við íslenzka innflytj-
endur. Þeir biðja .ekki um og
þig'gja ekki utan að komandi
styrk til landnáms. Þeir fengu að
vísu ívilnun í fargjaldi sínu vest-
ur hingað frá Ontariofylki, og eins
yfir sjóinn á leið sinni frá fslandi
Annað fá þeir ekki.
Þeir sem heima á gamla land-
L. H. Thorláksson.
Hann hefir verið kosinn forseti
yn!gri deildar verzlunarráðsins í
Edmonton, Alta. Mr. Thorlaksson
er einn af embættismönnum Hud
son’s Bay félagsins og hefir síð-
an 1928 verið skrifstofustjóri fé-
Jagsins í Edmonton. Hann er einn
af sonum séra N. S. og frú Thor-
laksson.
Fyráti Maí
Fyrsti maí er nokkurs konar há-
tiðisdagur verkamanna víða um
heim, eins og kunnugt er. Þó
þessi dagur sé sérstaklega nefnd-
ur verkamannadagur, þá eru það
engan veginn verkemenn einir,
sem þar láta á sér bera, heldur
ýms fálög, sem krefjast margs-
konar breytin!ga á fyrirkomulagi
þjóðfélaganna, en sérstaklega eru
kröfurnar um bætt kjör fátækara
fólksins. Sýnast kommúnistar þar
nú fremstir í flokki. Eru þessar
kröfur um bætt kjör sérstaklega
fram bornar á þann hátt, að fjöldi
fólks gengur í fylkingu um borg-
arstrætin og eru þar margir fán-
ar á lofti, og eru á þá letraðar
margskonar kröfur. Svo eru vana-
lega ræðuhöld, sem nokkuð þykja
stóryrt stundum og söngvar
sungnir, sem sumir kalla frelsis-
söngva. Ein af þessum göngum
fór fram í Winnipeg á sunn.udag-
inn. Hún var fjölmenn mjög og
haldið, að í henni hafi tekið þátt
einar fjórar þúsundir karla,
kvenna og barna. Alt fór þar frið-
samle&a fram og enginn varð fyr-
ir meiðslum, eða nokkru þess kon-
ar. Víðast hvar annars staðar
virðist fyrsti maí hafa verið frið-
samari heldur en oft áður.
inu vilja komast til Canada, en
geta það ekki vegna <%fnaskorts,
bíða þar til frændur þeirra að
vestan senda þeim fargjaldið
Þegar kemur vestur, vinna þeir
vanalega af sér þá skuJd innan
lítils tíma, og draga svo saman
nóiga peninga til þess að geta
borgað fargjald ættingja sinna
heima. Þegar þeir koma, er skof-
ið yfir þá skjólshúsi, þar til þeir
hafa sjálfir komið sér fyrir með
verustað. '
“Við hjálpum hverir öðrum, og
leitum ekki liðsinnis annara. Það]
reynist okkur bezt,” sagði MrJ
Christopherson við mig.
Mr. Christopherson heldur póst-
húsið Grund. Þar er bújörð
hans. Hann fer iðulega til
Winnipeg og tekur á móti löndum
sínum að heiman, og hjálpar þeim
til þess að sjá sér fyrir heimili.”
Konan, sem fékk mér úrklippu
þessa, er ensk og mjög vel ment-
uð. Hún Igeymir hana eins og ger-
semi, vegna þess segir hún, að það
sem sagt er um íslendinga í grein-
inni, er “alveg satt þann dag í
dag.” Vildi hún endilega sýna
mér þessa gersemi. Hélt eg að
einhverjum þætti gaman að sjá
hvað var skrifað um okkur til Eng-
lands á þeim árum. En eg ber enga
ábyrgð á villum þeim, sem grein-
in kann að bera með sér.
S. S. C.
Við fjall undir hlíðarfæti
(Þýtt við lag.)
Við fjall undir hlíðarfæti
eg frjósaman þekti giróðurblett;
í honum á selið sæti,
þar syngjandi steypist foss af klett;
þar heiðloftin skína há og víð
um hádag á miðri sumartíð.
Hvert laufblað er lífræn tunga,
er limið í skógi snertir blær;
hann sál mína syngur unga,
og sólguðinn mildur taktinn slær,
en áin um nótt 0g nýtan dag
þar niðar sitt fagra vögtgulag.
Sig. Júl. Jóharmesson.
Fjárlögin samþykt
Fjárla!ga frumvarp sambands-
stjórnarinnar var samþykt á þing
inu hinn 28. f. m., með 36 atkvæða
meiri hluta. 108 atkvæði með, en
72 á móti. Umræðurnar um það
urðu langar og
mikill, en þær umræður virðast
hafa komið fyrir lítið. Stjórnin
hefir mikinn meiri hluta í þinginu
og getur komið fram hverju, sem
hún vill og sýnist mjög lítið gefin
fyrir að taka nokkuð til greina
annað en sinn eigin vilja.
Ekki Sjálfrátt
Þessi saga gerðist í Warren
Ontario. Það hefir margan mann-
inn hent, að lítast nokkuð vel á
stúlkurnar. Giroux Ovila er lík-
Iega einn af þeim mörlgu, sem
“þykja stúlkur drottins bezta
smíði”, og nokkuð var það, að
hann reyndi að kyssa unga stúlku,
sem Elizabet heitir. Faðir hennar
var sjálfsagt siðavandur maður,
stefndi Ovila fyrir þetta tiltæki.
En þegar fyrir réttinn kom og
kviðdómurinn var búinn að at-
huga málið, komst hann að þeirri
niðurstöðu, að varir ungu og fall-
egu stúlkunnar væru svo aðlað-
andi, að manni væri að minsta
kosti mikil vorkun, þó hann reyndi
að kyssa þær. Úrskurður kvið-
dómsins varð því sá, að Ovila
væri “ekki sekur.”
“Ekki sekur um hvað?” þrum-
aði dómarinn úr sæti sínu.
“Ekki sekur um neitt,” svaraði
formaður kviðdómsins.
Fylkiskosningarnar
Það hefir enn ekki verið ákveð-
l
ð, hvenær fylkiskosningarnar í
Manitoba fari fram, en það þykir
nokkurn veginn áreiðanlegt, að
xað verði seint í júnímánuði.
Stjórnarsinnar og eins íhalds-
menn gera ráð fyrir að hafa fram-
bjóðendur í öllum kjördæmum
Og þar að auki verður sjálfsagt
fjöldi annara manna í kjöri, ýmist
tilheyrandi einhverjum flokkum,
eða þá óháðir. Þeir eru jafnan ó-
trúlega margir, sem sjálfum finst,
að þeir séu einstaklega vel til þess
fallnir, að vera löggjafar og sækj-
ast mjög eftir því. Mun sú verða
raunin á við næstu fylkiskosn-
in!gar í Manitoba.
Þingkosningar Frakka
Almennar þingkosningar fóru
fram á Frakklandi á sunnudag-
inn. Nákvæmar fréttir af þeim
koma ekki fyr en í næstu viku. En
svo virðist, sem ekki hafi þar orð-
ið neinar stórkostlegar breyting-
ar, hvað stjórnmálaflokkana
snertir. Helztu flokksforingjarn-
ir, Tardieu, Blúm o!g Herriot
náðu allir kosningu.
Bóndi skrifar H. B. C.
Hverfa aftur til sveitanna
Þess var getið í síðasta blaði.
að sambandstjórnin væri ófáan-
leg til að hjálpa fólki í Winnipeg
til að byrja búskap, eins og bæj-
arstjórnin og fylkisstjórnin vilja
gera. Nú mun stjórnin hafa séð
sig um hönd í þessu máli fyrir á
hrif þingmanna hér að vestan, og
kvað nú vera viljug að taka ein
hvern þátt í þessu.
Á fundi, sem Hudsons Bay fél
hélt í London fyrir skömmu, las
meiningamunur forseti félalgsins, Sir Ashley Coop
er, bréf til félagsins frá bónda
Canada, sem honum þótti að vísu
heldur raunalegt, en þrátt fyrir
það, ekki laust við gamansemina
Bréfið er á þessa leið, þó þýðing
in sé ekki alveg nákvæm, vegna
þess að þetta málfæri, sem kallað
er “slang”, er ekki til á íslenzku
“Eg fékk bréf yðar, viðvíkjandi
því, sem eg skulda. Þér verðið að
sýna þolinmæði. Eg hefi ekki
gleymt yður. Gerið þér svo vel
að bíða. Þegar e!g hefi peninga,
skal eg borga yður. Ef þetta væri
dómsdagur, og þér væruð ekki bet-
ur við því búinn að koma fram
fyrir skaparann, heldur en eg er
með að mæta skuldakrðfum yðar
þá yrðuð þér áreiðanlega að fara
til helvítis. Vona þér gerið þetta.”
I
Guðsþjónustur í Fyrstu lút. kirkju 8. maí.
Mothers’ Day \
I. Kl. 11 f. h., ensk guðsþjónusta.
Á þessa samkomu er öllum mæðrum safnaðarins
sérstaklega boðið, ásamt börnum þeirra, til minn-
ingar um “Mæðradaginn”.
II. Kl. 7 e. h., íslenzk guðsþjónusta.
Allir veilkomnir.
Útyarp.
Úr öllum áttum hafa Fyrsta lúterska söfnuði lengi borist
áskoranir um að útvarpa !guðsþjónustum. Það hefir mikinn
kostnað í för með sér, enda ekki auðvelt að komast að út-
varpinu. Nú hefir þó auðnast að ráða bug á erfiðleikunum,
og hefir verið samið við fylkis-útvarpið um útvarp íslenzkr-
ar guðsþjónustu frá Fyrstu lútersku kirkju, sunnudags-
kvöldið 5. júní, kl. 7. Verður það í fyrsta sinn, að íslenzkri
guðsþjónustu er útvarpað um þessa heimsálfu.
Járnbrautirnar og giátihúsin
Sir Henry Thornton, forseti
Canadian National járnbrautanna,
sa&ði í vikunni sem leið þingnfend
sem járnbrautamálið hefir til
meðferðar, að hann vildi feginn
að járnbrautakerfið ætti engin
gistihús, því þau væru sér til
meiri erfiðleika og óþæginda held-
ur en allir aðrir sínir eífiðleikar
samanlagðir. Mörg þeirra hefðu
verið til áður en hann tók við
stjórn kerfisins, • en ýms hefðu
verið bygð síðan til að keppa við
C. P. R. félagið. En þessi hótel
hefðu orðið járnbrautarfélaginu
til mikils skaða og valdið sér af-
ar-miklum erfiðleikum.
Frá Shanghai
Vopnahlé hefir nú um tíma
verið milli Japana og Kínverja og
hafa þessar þjóðir, eða fulltrúar
þeirra, verið að reyna að koma
sér saman um friðarsamninga
sem báðir hlutaðeifcendur gætu
unað við. Virðist það hafa gengið
nokku seint, en síðustu fréttir
segja þó, að nú sé svo langt kom-
ið, að þessar þjóðir hafi fallist á
nokkur grundvallaratriði væntan-
legra friðarsamninga. Lítur því
út fyrir nú sem stendur, að ekki
muni verða meira úr ófriðnum
milli þessara tveggja þjóða, í þetta
sinn.
MacDougald segir af sér
Það hefir lítilsháttar verið skýrt
frá því hér í blaðinu, að þing-
nefnd hefir í vetur verið að rann-
saka afskifti þriggja Senatora af
Beauharnois málinu. Komst meiri
hluti nefndarinnar að þeirri nið-
urstöðu, að þar væri ekki alt eins
og vera bæri, hvað tvo þeirra
snertir að minsta kosti. Hefir nú
annar þeirra, MacDougald, sagt
af sér. Þessi frétt barst, þe'gar
blaðið er tilbúið til prentunar og
því ekki hægt að skýra frekar frá
þessu máli í þetta sinn.
Móðurbróðir
Mrs. Herridge, kona sendiherra
Canada til Bandaríkjanna, ól son
hinn 28. f. m. Hún er systir Ben-
netts forsætisráðherra. Það merki-
legasta við þá frétt er það, að
Bennett er orðinn móðurbróðir.
Jón Bjarnason Academy
GJAFIR
Vinkona skóJane í Wpeg .... $10.00
Áheit frá vini skólans,
Deerhorn, Man........... 25.00
Jón Hannesson, Svold, N.D. 5.00
Proceeds of Concert and Social
held by teachers and students
of the school (april 27th)—47.00
Peter Anderson, Winnipeg 25.00
Mrs. Howard Jackson,
Langruth, Man........... 2.00
Með alúðar þakklæti,
S. W. Melsted, gjaldk.
Syng, syng—
(úr sænsku)
Syng, syng, hafalda liátt,
hljómana þína kann óg.
Smáfugl, kvakaðu kátt,
kenni ég ljóðs þíns mátt.
Syng, syng, blævakið blóm,
brjóst þitt ei finni trega.
Bjart sé í hjarta og hug,
harmi skal vísa á bug.
Svng, syng, hafalda hátt,
hljómana þína kann ég.
Smáfugl, kvakaðu kátt,
kenni ég Ijóðs þíns mátt.
Einar P. Jónsson.