Lögberg - 06.11.1941, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. NÓVBMBEE. 1941
%
Æfintýraríkt
ferðalag frá
Belgrad
og Spánar
i
Hundrað og tíu brezkir þegnar .
fögnuðu frelsi, þegar einkalest j
frá Italíu rann yfir spönsku
landamærin, með Mr. Ronald
Campbell, fyrverandi sendiherra
Breta í Belgrad.
Endi var bundinn á 10 vikna
ferðalag frá hinum brennandi
sprengjurústuin Belgradborgar,
55 daga kyrsetningu á ítaliu,
flótta og vonbrigði.
Við yfirgáfum Belgrad þann 6.
april eins fljótt og við gátum.
Þetta var á pálmasunnudag.
Sprengjuflugvélarnar þrásveim-
uðu yfir borginni. I>ær köstuðu
sprengjum sínum aðeins úr 1000
feta hæð. Mesti ruglingur komsl
þegar á. Bifreið mín eyðilagðist
og eg varð að útvega mér aðra í
öllum ruglingnum, meðan árás-
arflugvélarnar komu í nýjum
bylgjum yfir borgina, stungu sé];
niður og köstuðu sprengjum sín-
um og þrumuðu yfir höfðum
okkar. Reykjar- og sprengjuþef
lagði um borgina. Þykkir reykj-
armekkir stigu upp, hingað og
þangað brutust út a*stir eldar.
Sumir, sem höfðu séð verstu
árásirnar á London, sögðu þess-
ar árásir á Belgrad miklu ægi-
legri. Hér hafði heldur ekki ver-
ið búist við óvininum. Skotmark-
ið var lítið, hér voru engin
sprengjuheld byrgi, ekkert loft-
varnabrunalið, engar Rauða
Kross sveitir viðbúnar.
Á leið okkar frá borginni voru
gerðar vélbyssuárásir á okkur úr
flugvélum, sem flugu örlágt.
Slíkar árásir voru meira að segja
gerðar á líkfylgdir við jarðar-
farir.
Þreytulegir bændur, sem óku
vögnum sínum og kerrum, urðu
fyrir hinu sama, ef þeir urðu of
seinir til þess að stökkva út í
skurðina við veginn. Þegar Mað-
ur leit við sást himininn svartur
af reyk yfir hinni brennandi
borg. Það var kæfandi hiti.
Fyrsti áningarstaður okkar var
í * Mið-Serbíu, bærinn Vrnjacka
Banja. Mr. Campbell og nánustu
samverkamenn hans gátu komið
sér fyrir í veitingahúsi, en ann-
að þjónustulið ' varð að hafasl
við í húsi í grend við það.
Alstaðar voru farartæki falin
á milli trjánna. Fjöldi fókls af
stjórnarskrifstofum Júgóslafa og
úr utanrikismálaþjónustunni vai
þarna í húsunum í kring. Við
ætluðum að aka beint til grisku
landamæranna en innan 24
klukkustunda fréttum við, að
Þjóðverjar væru komnir til
Skoplije og sæktu fram til Mon-
astir Gap. Eftir að hafa frétt
það ákváðum við að halda til
strandar.
Á leiðinni frá Mið-Serbíu til
Dalmatíu liggur endi Dinaric
Alpanna. Þá leið hefir þessvegna
enginn farið sem skemtiveg. Þar
Business and Professional Cards
J. J. SWANSON & CO.
LIMITEÐ
308 AVENUE BLDG., WPEG.
•
Faateigiiasalar. Lelgja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgC,
bifreiSaábyrgð o. s. frv.
PHONE 26 821 !
ST. REGIS HOTEL
286 SMITH ST„ WINNIPEG
•
Pœoilegur og rólegur bú.itaóur
í mióbtkí borgarinnar
Herbergi $2.00 og þar yfir; me8
baBklefa $3.00 og þar yfir.
Agætar máltlOir 40c—60c
Free 1‘arking for (hieatt
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phone 22 866
9
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
Arthur R. Birt, M.D.
605 MEDICAL ARTS BLDG.
Winnipeg
Lækningastofu-sími 23 703
Heimilisslmi 46 341
Sérfrœðingur í öllu, er að
húðsjúkdómum lýtur
Viðtalstlmi: 12-1 og 2.30 til 6 e. h
DR. B. H. OLSON
Phones: 35 076 . 906 047
Consultation by Appolntment
Only
•
Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sth.
Phone 21 834—Office tímar 3-4.30
•
HeimiU: 214 WAVERLET ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba
Office Phone Res. Phone
87 293 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
109 MEDICAL ARTS BLDG.
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment
——r—■>—■■—•■—
DR. ROBERT BLACK
SérfræCingur 1 eyrna, augna, nef
og hálssjökdömum
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham & Kennedy
ViBtalstíml — 11 til 1 og 2 til 6
Skrifstofuslmi 22 261
Helmllissími 401 991
DRS. H. R. & H. W.
TWEED
Tannlæknar
•
40« TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smitta St.
PHONE 26 545 WINNIPEG
Dr. S. J. Johannesson
215 RUBY STREET
(Beint suður af Banning)
Talslmi 30 877
•
Viðtalstími 3—5 e. h.
Thorvaldson & Eggertson
Lögfræðingar
300 NANTON BLDG.
Talsími 97 024
H. A. BERGMAN, K.C. DR. A. V. JOHNSON
ialenzkur löofrœöinour Dentiat
m 9
Skrlfstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 1656 506 SOMERSET BLDG. Telephone 88 124
Phonea 95 062 og 39 043 Home Telephone 27 702
Dr. A. Blondal
Physician & Surgeon
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Slmi 22 296
Heimili: 806 Victor Street
Slmi 28 180
A. S. BARDAL
848 SHERBROOOKE ST.
Selur llkklstur og annast um út-
farlr. Allur fltbúnaOur sá beetl.
Ennfremur selur hann allskonur
mlnnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talslml 86 607
Helmilis talsfmi 501 662
sem vegirnir eru þar beztir eru
þeir að breidd og sléttleika svip-
aðir þröngum stígum í enskum
sveitum. Svipuðu máli gegnir
um, hversu beinir þeir eru. Við
krækluðumst yfir fjöllin í Bosníu
í frosti og fjúki, gegnum þröng
skörð, eftir tæpum fjallseggjum.
Okkur virtist það ofraun mann-
legu þolgæði að komast hverjar
10 mílur.
Fyrsti hvíldarstaður okkai
þarna var Zvorriik, bráðabirgða
aðsetursstaður júgó'slafneska
herforingjaráðsins. Staðurinn
var falinn djúpt í dalverpi. Á
þessari leið fórum við einnig
fram hjá aðalbækistöð Simovitsh
leyndri í litlu bændaþorpi. Hann
var rólegur, ákveðinn, mjög
kurteis að vanda og einarður.
Við skulfum nokkrar nætur á
gólfi í Zvornik og lögðum því
næst af stað til Sarajevo. Frá
Zvornik til Sarajevo fórum við
yfir verstu skörð, sem eg hefi
séð á ferðum mínum um Austur-
Evrópu. Það var frost og bylur.
. Skörðin voru alt að 4,000 feta
há.
ökuferðin endaði á aðfaranótt
fimtudags með innreið okkar i
Ilidja, sex mílum frá Sarajevo.
Á föstudaginn var þoka og snjó-
koma og einnig á laugardags-
morguninn. En er leið á daginn
breyttist veðrið og ineð þeirri
breytingu birtust sprengjuflug-
vélarnar aftur. Sprengjukastinu
linti ekki allan sunnudaginn.
Þjóðverjar veittú Sarajevo sömu
útreið og Belgrad. Það var á-
takanlegt að sjá þessa litlu borg,
varnarlausa og opna, sundur-
sprengda og eyðilagða. Við horfð-
um á þetta frá Hidja og sáum
hverja revkjarsúluna á fætur
annari stíga upp bak við hæðirn-
ar. Þvínæst kom röðin að okkur.
I Ilidja eru aðeins nokkur gisti-
hús og uppspretta og alt þorpið
er aðeins 5 ekrur lands.
Flugvélarnar geystust niður að
henni, sleptu sprengjum sínum
og sneru sér síðan að okkur með.
vélbyssuskothríð.
500 fet er ekki mikil hæð til
þess að taka á móti vélbyssu-
skothríð úr. Þegar við héldum
áleiðis eftir veginum urðum við
hvað eftir annað að dreifa okkur
undan sprengjuregninu, flýja út
á akra og liggja þar marflöt,
vanm,egna af bræði og skelfingu.
-f
Leiðin til strandar liggur gegn-
um Mostar. En nú var hún lok-
uð af króatiskum byltingamönn-
ym og við urðum að fara leið,
sem jafnvel Júgóslafar sjálfir
kalla lélega.
Vegurinn liggur um þverhnipi,
ísilögð fjallaskörð og svo þröng-
ar brýr, að öðru hverju vorum
við dauðskelfd.
Á mánudag fundum við yl
hinnar ófrjóu Dalmatíustrandar.
Eftir að hafa ekið alla nóttina
komum við niður úr 3000 feta
hæð niður að ströndinni \úð
Kotarflóa. Þá fór stjórnin leyni-
lega loftleiðis frá Nikshitch í
Montenegro og næsta dag heyrð-
um við talað um vopnahlé.
Undankoma okkar var ennþá
vafasamari en áður. Þó að okk-
ur yrði trygðir tveir flugbátar
frá Aþenu gátu þeir aðeins flutt
20 manns eða um það bil. Flota-
málasérfræðingur okkar reyndi í
3 daga að útvega okkur einhvers-
konar farartæki á sjó, gufubát
eða vélbáta nægilega sterkbygða
til þess að komast fram hjá
Albaníu til Korfu. En ekkert
varð úr því. Ef við hefðum ver-
ið þrem dögum fyr á ferðinni,
hefði okkur gengið betur^ en nú
höfðu Króatarnir meðal hinna
innfæddu, sem höfðu frétt um
vopnahlésmöguleikana, snúisl
gegn okkur.
Kotarflóinn var fullur af vél-
bátum, en okkur var ókleift að
fá nokkurt fljótandi far.
Loksins á miðvikudag kom
fregn um, að tungurspillir myndi
flytja okkur. burtu snemma
næsta morguns. Við tókum sam-
an föggur okkar og fórum eins
leynilega og unt var um borð í j
tvö lítil skip snemma á fimtu-
dagsmorgun.
—Nokkur hundruð Serbar
voru á bryggjunni. Þeim var
eins áfram um það og okkur að
komast undan til Grikklands og
halda áfram að berjast.
Fyrst við vorum nú einu sinni
komin um borð læddumst við
út í fjarðarmynnið. Það sást
ekkert bóla á tundurspillinum,
sem okkur hafði verið lofað.
Dagur rann, morguninn leið
og i ráðleysi cJíkar og óákveðni
fórum við til hafnar i Herzegó-
vínu. Það var örlagaríkt spor.
Annar skipstjóranna neitaði að
dvelja með okkur, ef við ilengd-
umst þar. Hinn hótaði að fara
frá okkur, ef við héldum ekki
kyrru fyrir þar. Hvorugt skipið
-var nægilega stórt til þess að
bera okkur öll.
Við mistum alla von um tund-
urspillinn þegar hersveitir Bersa-
glieri streymdu inn í borgina.
Við söfnuðumst saman á gisti-
húsi meðan ítalir afvopnuðu þær
júgóslafnesku hersveitir, sem
ekki hiifðii áður flúið til fjalla
með birgðirnar úr vopnabúri
borgarinnar, til þess að berjast
þar áfram.
f tvo daga vorum við að mestu
látin afskiftalaus af ltölum og
nokkrir okkar gerðu örvænting-
arfullar tilraunir til flótta. Síð-
asti undankomumöguleiki okkar
var sá, að við höfðum fengið
skip og jafnvel olíu. Það lagði
út aðra nóttina, en aðeins til
þess, að vél þess bilaði og það
varð að snúa við til viðgerðar.
En þá fengu ítalir nasasjón al
þessu, skipshöfn okkar strauk og
við vorum tekin til fanga, von-
laus um undankomu.
Nokkrum dögum síðar kom
kafbátur til þess að flytja sendi-
herrann burtu. Það eina, sem
við gátum gert, var að vænta
friðhelgi í skjóli sendi ráðsstarfa
okkar.
•f
Við dvöldum eina viku í Bika
gistihúsinu í Herzegóvínu í Dal-
matíu meðan hin ítölsku yfir-
völd réðu ráðuin sinum um ör-
lög okkar. Friður og fegurð um-
hverfisins var nokkurskonar
sárabót, sem aðeins var spilt
öðru hverju af grófgerðum og
illa öguðum hermönnum, sem
raéridu ýmsum einkaverðmætum
okkar og oft og tíðum kröfðust
af okkur matar eða drykkjar.
En varðmenn okkar voru ekki
óvingjarnlegir.
Dag einn heyrðum við á sam-
ræður þeirra um stríðið og
hversii lengi það myndi standa.
“Það stendur mjög langan
tima,” sagði einn þeirra, “svo
árum skiftir.” “Hví það?” sagði
annar í nöldurtón. “Vegna þess
að Bretar munu aldrei gefast
upp. Því mun ekki Ijúka fyr en
þeir hafa unnið.” .
Kl. 3.30 e. m. vorum við
skyndilega vakin eina nóttina og
fyrirskipað að vera ferðbúin inn-
an klukkustundar.
Við klæddumst og stóðum
ferðbúin, en ekkert gerðist fyr en
eftir hádegi. Þá var okkur skip-
að að setjast inn í tvo stóra
vagna og nokkrar þerflutninga-
bifreiðar og skyldi ferðinni heit-
ið til Durazzo.
Um miðnætti komum við
dauðþreytt til Scutari. Þar feng-
um við að borða nautkjötsbuff,
brauð og ost. Það var dásam-
legt, þar sem við vorum ban-
hungruð. Hvíldar nutum við
ýmist á gólfinu, í flutningabif-
reiðunum eða í vögnunum. Dag-
inn eftir komumst við seint af
stað, vegna þess að eina af bif-
reiðunum vantaði. Var það sú,
sem kvenfólkið var í. Hún hafði
orðið fyrir töfum.
Á meðan við biðum komu
hennar gegnum við um bæinn og
keyptum okkur mat. Fólkið var
ákaflega vingjarnlegt, strax og
það vissi, að við vorum ensk.
Nokkur augnablik lét það ó-
hindrað i ljósi álit sitt á ítölum.
f einni búð voru okkur seldir
smávindlingar og jafnframt full-
vissuð um þetta: “Við seljum
Þjóðverjum eða ftölum þá aldrei,
en þið getið fengið eins mikið
og 'þið þarfnist.” Bændurnir
báðu okkur að minnast þess, að
Albanía stefnir ennþá að sjálf-
stæði sér til handa.
Er við höfðum beðið nokkra
daga í Durazzo vorum við flutt i
ítölskum sprengjuflugvéluin til
Foggia og Brindisi. Þar var far-
ið með okkur eins og greifa.
Því næst vorum við flutt í járn-
brautarlest til Bagni di Chian-
ciano, sem er nálægt Siena. Þar
var lengsti dvalartími okkar, og
var okkur þar skipað niður á
þrjú þægileg gistihús. Frelsi
okkar var að vísu takmarkað,
en stundum gátum við talið
leyniþjónustuverðina á að lofa
okkur að ganga út.
Loksins kom brottferðardagur-
inn. Vingjarnleiki íbúanna í
Chianciano setti svip sinn á
brottför okkar. Þeir sögðust
vænta þess að sjá okkur síðar og
hörmuðu að missa af viðskift-
unum við okkur. Þeir sögðu.
að á þeim tæpum fimm vikum,
sem við dvöldum hjá þeim, hefð-
um við drukkið meiri bjór en alt
þorpið drykki vanalega á tveim-
ur árum.
Leyniþjónustuverðirnir okkar
fylgdu okkur til landamæranna
og skilnaðurinn var hinn inni-
legasti. Þeir horfðu einnig til
bjartari tima, er við gætum öll
litið Chianciano á ný og séð hina
fögru og friðsælu sveit án vit-
undarinnar um æðandi styrjöld.
—(Lesbók).
--------y---------
Breytið
veikindum
í blessun
Efti.r Dr. Louis E. Bisch.
í gær lcendir þú þér einskis
meins, í dag ertu hins vegar
orðinn veikur og' verður að
leggjast í rúmið. Skyndilega
takmarkast sjóndeildarhringur
þinn af sjúkrastofu, og þú ert
orðinn einn þeirra, sem þjást.
órieitanlega eru veikindi þín
bagaleg og geta haft verulegt tjón
í för með sér. En á hinn bóg-
inn veita þau þér skýrari útsýn
yfir æfiskeið þitt en þú hefðir
verið heilbrigður. Veikindi
skerpa greind manna að miklum
mun og veita þeim aukinn sálar-
þrótt. Hér á eg ekki við lang-
vinnar þjáningar, sem liggja eins
og mara á herðum sumra manna
árum saman og gera suma
þeirra að hetjum, sem ber hátt
yfir aðra samtíðarmenn þeirra.
Eg vil nefna sem dæmi hinn
merka, ameríska sagnaritara
Francis Parkman. Meiri hluta
æfinnar var hann svo sárþjáð-
ur, að hann gat ekki unnið nema
5 mínútur í einu. Sjón hans
var svo léleg, að hann gat ekki
lesið nema stærsta letur. Auk
þess þjáðist hann af kvalafullum
meltingarkvilla, ægilegri gigt og
sífeldum höfuðverk. Hann var
skemst frá að segja allur af göfl-
unum genginn líkamlega. Samt
sem áður auðnaðist honum að
skrifa nálega 20 frábær sagn-
fræðirit.
En það, sem hér er um að
ræða, eru aðeins venjuleg veik-
indatilfelli. Flestir líta á þau
sem persónulegt óhapp eða ó-
gæfu. Samt hafa þúsundir
manna beinlínis fundið sjálfa sig
á sjúkrabeði. Dr. Edward Liv-
ingston Trudeau var sendur á
heilsuhæli eitt uppi i fjöllum,
þegar hann var nýorðinn læknir.
Hann var þá svo tæringarveikur,
að enginn hugði honum lif. En
hann dó ekki. Þar, sem hann lá
í rúminu, sá hann sjálfan sig í
anda sem berklalækni á stóru
heilsuhæli. Honum var sem
hann sæi sig ganga milli sjúkra-
stofanna og líkna bágstöddum
mönnum. Og þessi draumur
rættist. Hann varð á furðu
skömmum tíma heill heilsu.
Hann vann og vann og honum
tókst loks að útvega sér nægi-
legt fé til þess að koma upp hinu
mikla berklahæli að Saranac.
Þar hafa þúsundir berkasjúkl-
inga komist til heilsu undir um-
sjón hans. Æskusjúkdómur
Trudeaus átti mikinn þátt í þvi
að gera hann að heimsfrægum
lækni.
Eugene O’Neill var stefnulaus
hengilmæna fram til 25 ára ald-
urs. Alvarleg veikindi veittu hon
um innsýn í mannlegt líf og
kendu honum að vega og meta
lífsreynslu sína, sem hann hafði
aldrei hugsað um eitt andartak.
Það var í sjúkrahúsi, sem hann
hóf að skrifa leikrit sin, sem
valdið hafa tímamótum í ame-
rískri leikritagerð.
Eins og öll meiri háttar lífs-
reynsla, orka veikindi mjög á
hugi okkar. Hvernig? 1 fyrsta
lagi létta þau af okkur oki
hversdagslíifsins. Ábyrgðartil-
finning okkar leysisl sundur eins
og snjórinn á útmánuðum. Við
þurfum ekki framar að keppast
við að koma á járnbrautarstöð-
ina í tæka tíð, hugsa um smá-
börn okkar og draga upp klukk-
una á heimilinu. í staðinn fyrir
ærustu hversdagslífsins öðlumst
við ró hins sjúka manns. Við
förum að hugsa, og okkur gefur
ef til vill í fyrsta sinn á æfinni
giögga sýn yfir fortíð og fram-
tíð. Sú sjáum við það, að ýmis-
legt, sem við treystum eins og
nýju neti, reynist harla fallvalt.
Venjur okkar og starfshættir
reynast nú skyndilega fánýt og
barnaleg. Veikindin endurfæða
okkur, ef svo mætti að orði
kveða, ekki einungis til bættrar
heilsu, heldur og til nýs lífs.
Veikindi hreinsa burt heilmik-
ið hégómadýrð úr hugum okkar
og gera okkur i þess stað lítillát.
Þau færa okkur í það horf, sem
okkur er eðlilegt að vera í. Veik-
indi hjálpa okkur til að varpa
kastljósi á okkar innra mann.
Alls konar víxlspor, sem við höf-
um stigið, verða eitthvað svo
bersýnileg, iþegar við liggjum
mikið veik. Taugaveiki og
lungnabólga hafa stundum gert
þjófa að ráðvöndum mönnum,
breytt drykkjumönnum í full-
komlega reglumenn og lygurum í
orðvara sannleikselskendur.
Einkum hafa þessi tíðindi gerst,
ef menn hafa verið komnir alveg
í opinn dauðann. Þegar mönn-
um er sýnt í tvo heimana, kynn-
ast þeir oft sjálfum sér betur en
ella, færast nær guði og verða
skygnari á lífsstarf sitt.
Florence Nightingale skipu-
lagði sjúkrahúsrekstur Englend-
inga svo veik, að hún gat ekki
staulast fram úr rúminu. Hálf-
lamaður og í sífeldri lífshættu
af völdum niðurfallssýki, vann
Pasteur hið stórkostlega bar-
áttustarf sitt gegn ægilegum
sjúkdómum. Þannig mætti netna
fjöldamörg dæmi um heims-
fræga menn, sem hafa orðið að
ofurmennum í baráttunni við
hættulega sjúkdóma. En það er
engu síður fróðlegt að nefna
dæmi úr lífi óþekts fólks. Ungur
maður, sein lá hálfsmánaðar-
tíma á sjúkrahúsi, uppgötvaði
þar, að hann ætti að gerast efna-
fræðingur. Hann hafði fram til
þessa verið sölumaður fyrir
efnagerð eina og aldrei gefið sér
tíma til þess að hugleiða, hvort
það starf hentaði honum betur
eða ver. Nú er hann orðinn
efnfaræðingur og unir hag sín-
um miklu betur en áður. Kona
ein lá mikið veik aif skarlatssótt.
Hún sagði mér frá því, þegar
hún var komin á góðan bataveg,
að er hún var veikust, hefði hún
alt í einu fundið lausnina á
miklu vandamáli. Börn hennar
voru öll gift og vildu láta hana
setjast í helgan stein og koma í
hornið til sín. Sú tilhugsun var
henni alls ekki geðfeld, en þó
hafði hún ekki eygt nein önnur
skárri úrræði. I veikindunum
varð henni alt í einu ljóst, að
mesta snjallræði væri fyrir sig
að stofnsetja hattaverzlun. Þetta
gerði hún, er hún Var aftur
komin til fullrar heilsu, og nu
unir hún prýðilega hag sínum.