Lögberg - 05.11.1942, Blaðsíða 1

PHONES 86 311
Seven Lines
\ \Áv«vVe^

For Betler
““4
Qot- Dry Cleaning
and Laundry
PHONES 86 311
Seven Lines
\ \ \\\v
\\vvv>V.^^°'1
<0^ ^ Service
Cot* ^

Service
and
Saiisfacrion
.5. ARGANGUR
LÖGBERG. FIMTUDAGINN NÓVEMBER, 1942
NÚMER 45
HELZTU FRÉTTIR
Kaupið sigurlánsbréf og tryggið mannfrelsinu sigur
SENDIR MR. KING
ERINDISBRÉF
Mr. M. J. Coldwell, leiðtogi
C.C.F. flokksins í Canada, hefir
sent King forsætisráðherra
erindisbréf, er fram á það fer,
að hann beiti sér fyrir um það,
að vinna að lausn Indlandsmál-
anna á þann hátt, að sjálfstjórn-
máli Indverja verði trygður
framgangur eins greiðlega og
því framast verði við komið.
ALASKA BÍLVEGURINN
Stjórnin í Washington hefir
tilkynt, að bílvegurinn frá Ed-
monton til Alaska, 1.670 mílur
á lengd, sé nú fullger og tekinn
tii afnota fyrir flutningabíla; er
hér um rsiafengið mannvirki að
ræða, sem lokið var á skemmri
tíma en nokkur hafði gert sér í
hugarlund; að verkinu unnu um
10,000 hermenn og 2,000 borg-
arar; um 200 ár og læki þurfti
að brúa og ryðja flóknum skóg-
um úr vegi; ýmsir efuðust um,
að fyrirtæki þessu yrði nokkru
sinni hrundið í framkvæmd, en
nú er það komið á daginn, að í
þessum efnum sem öðrum, sýn-
ist tækni nútímans engin tak-
mörk sett.
Með því að vegur þessi er nú
opnaður til umferðar, geta
Bandaríkin nú í vetur flutt eftir
honum ógrynni af birgðum til
Alaska til hernaðarþarfa, og
þaðan aftur kynstur af nauð-
synlegum hráefnum.
ÞÖRF Á KOSNINGUM
Mr. Harry C. Nixon, sá, er ný-
iTerið lét af fylkisritaraembætti í
Ontario vegna ágreinings við þá-
verandi forsætisráðherra, Mr.
Hepburn, lýsti yfir því á föstu-
daginn var, að hann teldi á því
brýna þörf, að fylkisþing yrði
rofið hið bráðasta, og nýjar
kosningar fyrirskipaðar. Kvað
Mr. Nixon andrúmsloftið í fylk
is-pólitíkinni eins og sakir stæði
þess eðlis, að brýn þörf væri á
að hreinsa til, en slíkt yrði bezt
gert með almennum kosningum.
FELLIBYLUR VELDUR
MANNTJÓNI
Síðastliðinn föstudag skall
fellibylpr yfir bæinn Berryville
í Arkansasríkinu, er olli mikils-
verðu tjóni; að minsta kosti
tuttugu og tvær manneskjur
létu lífið, en allmörg hús skekt-
ust á grunni; bær þessi hefir
oft áður orðið fyrir svpiuðu
hnjaski.
ORÐSENDING TIL ÞÝZKRA
NÁMUMANNA
Mr. William Lawther, forseti
brezku námumannasamtakanna
á Bretlandi, flutti í brezka út-
varpið á föstudaginn var, eftir-
greinda orðsendingu til þýzkra
námumanna:
“Frjálsir námumenn, hvar sem
þeir eru í sveit settir, eru ein-
huga um það, að koma fram
hefndum fyrir níðingsverk Naz-
ista í Lidice, Stalingrad og víð-
ar; hermdarverk Hitlers eru
okkur brennandi hvöt til þess að
strita fagnandi myrkranna á
milli með það fyrir augum, að
koma Nazismanum að fullu og
öllu á kné; fyr verður ekki við
málin skilist.”
JAPANIR Á UNDANHALDI
í baráttunni um New Guinea,
hafa Japanir farið mjög halloka
fyrir Ástralíumönnum, og tap-
að þar haldi á mikilvægum
hernaðarstöðvum. _
FIMM SKIPUM SÖKT
Samkvæmt nýjustu fregnum
hafa Bretar sökt fimm þýzkum
og ítölskum flutningaskipum í
Miðjarðarhafinu, sem voru á
leið til Tobruk, hlaðin vörum
og vopnabirgðum.
HITLER HERÐIR
Á KRÖFUM
Brezka útvarpið hefir. gert það
lýðum ljóst, að Hitler hafi ný-
verið krafist þess af Laval, for-
sætisráðherra hins óhernumda
Frakklands, að hann láti þegar
af höndum við Þjóðverja öli
verzlunarskip, frönsk og annara
þjóða, er um þessar mundir sé
í frönskum höfnum; hvernig
kröfu þessari verður tekið, er
enn eigi vitað.
AFSKAPLEGT MANNFALL
Eduard Benes, forustumaður
tékknesku stjórnarinnar í Lon-
don, lýsti yfir því í útvarps-
ræðu þann 28. október s.í., að til
ágústloka hefði mannfall Þjóð-
verja í sumar í árásinni á Suður-
Rússland, numið 4 miljónum;
vistaskortur Þjóðverja heima
fyrir, væri engu betri en 1917,
samgöngutæki væri í hinu mesta
ólagi, og færi versnandi frá
degi til dags.
TUTTUGU ÁRA HARÐ-
STJÓRNAR AFMÆLI
Þann 28. október síðastliðinn,
voru liðin tuttugu ár frá þeim
tíma, er Fasistafylkingarnar
ítölsku, undir forustu Benito
Mussolinis, hrifsuðu undir sig
völd á Italíu, og Mussolini gerð-
ist alræðismaður þjóðarinnar; á
öðrum afmælisdögum valdatök-
unnar, gengu jafnan ósköp á, að
því er glaum og yeizlufagnað
áhrærði; kom höfuðpaurinn,
Mussolini, þá jafnan í gullnum
skrúða fram á svalir einhverrar
stórhallarinnar í Rómaborg, og
dáleiddi múginn með handapati
og slagorðum um mikilleik hins
nýja Rómaveldis, er hann einn
hefði verið megnugur að skapa.
Þenna síðasta afmælisdag voru
engin hátíðahöld í Rómaborg,
myrkur yfir djúpinu, og Musso-
lini flutti enga ræðu.
SPRENGJUÁRÁSIR
Á HONG KONG
Amerískar sprengjuflugvélar
hafa undanfarið gert aðsúg að
Hong Kong, og valdið þar marg-
háttuðu tjóni, að því er blaða- og
útvarpsfregnir herma.
TVÖ NÝ ORUSTUSKIP
Nýlega var formlega hrundið
af stokkum tveimur brezkum
orustuskipum, hvort um sig 35
þúsund smálestir að stærð. Skip
þessi heita Anson og Howe, og
eru búin öllum þeim fullkomn-
ustu hernaðartækjum, sem
tækni nútímans í slíkum efnum
ræður yfir.
MacARTHUR YFIRFORINGI
Talsvert hefir undanfarandi
verið um það ritað og rætt, að
MacArthur yfirforingi Banda-
ríkjahersins í Ástralíu, þætti
líklegt forsetaefni, þegar hið
þriðja kjörtímabil Roosevelts
forseta rennur út 1944. Nú hefir
MacArthur kveðið niður þenna
orðasveim með eftirgreindri
yfirlýsingu:
“Eg hefi enga til hneigingu til
þess að blanda mér inn í stjórn-
mál; eg hugsa um það eitt, að
vinna stríðið; eg byrjaði sem
hermaður, og enda sem slíkur.”
pYKIR OFMIKIÐ
UM ÍHLUTUN
John G. Diefenbaker, sam-
bandsþingmaður fyrir Lake
Centre kjördæmið 1 Saskatche-
wan, flutti ræðu í samtökum
íhaldskvenna í Winnipeg á
fimtudaginn var; féllu honum
þunglega orð í garð sambands-
stjórnar fyrir eitt og annað, en
þó einkum vegna hinna sífjölg-
andi skipulagningarnefnda, er
nú væru orðnar eins og mý á
mykjuskán. Mr. Diefenbaker
fyllir flokk íhaldsmanna, og
mun vera í tölu hinna stærri
spámanna flokksins á sambands-
þingi. —
KREFST RANNSÓKNAR
í HEYRANDA HLJÓÐI
Mr. G. S. Thorvaldson, einn af
þingmönnum Winnipegborgar á
fylkisþingi, hefir á fundi íhalds-
manna hér" í borginni krafist
þess, að rannsóknin á jarðakaup-
unum undir flugæfingaskólann
á Gimli, verði haldin í heyranda
hljóði.
ATVINNULEYSI
í WINNIPEG
Mr. Berg, vara-forseti Can-
dian Labor Congress, sem hér
var staddur í fyrri viku undrað-
ist yfir því, hve margt vinnu-
fært fólk væri atvinnuLaust í
borginni um þessar mundir, þa
sem svo hagaði til víða annars-
staðar, að ekki væri unt að fá
menn til bráðustu nytjaverka
við iðnstofnanir þjóðarinnar;
leit Mr. Berg svo á að hér væri
brýnt verkefni, fyrir stjórn
landsins, að hlutast til um að
fólk þetta kæmist þangað, sem
mest væri þörf fyrir vinnu
þess.
STALINGRAD
Rússum hefir lánast að
styrkja allverulega aðstöðu sína
bæði í borginni sjálfri og um-
hverfis hana; hafa Þjóðverjar
tapað einu áhlaupinu eftir ann-
að við vaxandi mannfall.
Jekinn til fanga
Pilol Officer Edward Eggerlson
Fregnir hafa borist hingað um
það, að Pilot Officer Edward
Eggertson hafi verið tekinn til
fanga í stríðinu; hann fór aust-
ur um haf í síðastliðnum júní-
mánuði. Edward er sonur frú
Guðlaugar Eggertson, sem bú-
sett er að 543 Victor Street hér
í borginni. Edward er bráðgáf-
aður maður, og stundaði náð við
Manitobai háskólann við ágætan
orðstýr áður en hann innritaðist
í loftherinn; bróðir hans, Teddy
Eggertson, hefir einnig værið
alllengi í lofthernum.
Frjálslyndi flokkurinn
í Manitoba heldur fjöl-
sótt þing í Winnipeg
Síðastliðinn föstudag hélt
frjálslyndi flokkurinn í Mani-
tóba allfjölsótt flokksþing á Fort
Garry hótelinu hér í borginni;
lá þar meðal annars fyrir það,
að kjósa, nýjan forseta í stað
W. J. Lindal héraðsréttardóm-
ara, er varð að láta af þeirri
sýslan um leið og hann var skip-
aður í sitt nýja embætti.
Þing þetta lýstj einróma
trausti á King forsætisráðherra,
og brýndi jafnframt fyrir sam-
bandsstjórn, að vinna kappsam-
lgea að framkvæmd þeirrar
stefnu, er hún þegar hefði tekið
sér fyrir hendur, að því er það
áhræðri að leggja traustan
grundvöll að framtíð þjóðarinn-
ar eftir að stríðinu lyki; tryggja
þjóðeininguna, samfélagslegt ör-
yggi hennar, landvarnir og þró-
un landbúnaðarins, auk þess að
búa svo um hnúta, að frjálsum
viðskiftum við sem allra flest-
ar þjóðir j^rði greidd framrás,
þannig, að andi Atlantshafssátt-
máláns fengi að fullu notið sín
í virkri framkvæmd.
Mr. W. G. Weir, sambands-
þingmaður fyrir Macdonald
kjördæmið í Manitoba, mintist
nokkurra þeirra megin mála, er
sambandsstjórn hefði hrundið í
framkvæmd síðan í stríðsbyrj-
un; vék hann meðal annars að
löggjöfinni um hámarksverð
lífsnauðsynja, atvinnuleysis-
trygginga lögunum, notkun
mannaflans til hernaðar- og
borgaralegra þarfa, löggjöfinni
gegn verðbólgu, og hinni risa-
fengnu hergagnaframleiðslu; þá
fór Mr. Weir einnig nokkrum
orðum um flugæfingakerfi það
hið umsvifamikla, sem starfrækt
væri í landinu sameinuðu þjóð-
unum öllum til ómetanlegs
styrks, auk þess sem herfloti
canadisku þjóðarinnar væri
kominn úr tiltölulega fáum og
smáum herskipum, upp í mikil-
vægt flotastórveldi. Mr. Weir
kvað Canada standa í djúpri
þakkarskuld við núverandi sam-
bandsstjórn fyrir vökustarf
hennar á sviði þjóðeiningarinn-
ar; slíkt yrði seint þakkað sem
skyldi.
Aðalræðumaður á áminstu
flokksþingi, var náttúrufríðinda-
ráðherra sambandsstjórnar, Hon.
J. A. Crerar; flutti hann ítarlegt
yfrilit yfir athafnir stjórnarinn-
ar á vettvangi stríðssóknarinn-
ar, jafnframt því sem hann dró
fram í dagsljósið megindrættina
í umbótastarfsemi hennar á
sviði hins borgaralega lífs heima
fyrir.
Þing þetta samþykti í einu
hljóði uppástungu um það, að
Liberal-samtökin í Manitoba
beitti sér fyrir stofnun náms-
sjóðs við United College í minn-
ingu um Mrs. W. J. Lindal, sem
um eitt skeið var forseti Liberal-
Progressive-félagsskapar kvenna
innan vébanda fylkisins; og
jafnframt átti sæti í nefnd
þeirri af hálfu sambandsstjórn-
ar, er um æskulýðsmentun
fjallaði.
Þá var og kosin nefnd, er það
hlutverk skyldi hafa með hönd-
um, að gera tillögur um marg-
háttaðar endurskipulags-ráðstaf-
anir að loknu stríði, er leggja
skyldi fram álit sitt á næsta
ársþingi.
Er til þess kom að kjósa em-
bættismenn, fóru kosningar á
þann veg, að M. R. Sutherland,
fylkisþingmaður fyrir Lands-
down kjördæmið, var kosinn
forseti; til skrifara var kosinn
C. B. Philp, lögfræðingur í
Winnipeg, en Harry Veals frá
Darlingford, féhirðir.
Forsætisráðherrann, Mr. King,
var kjörinn fyrsti heiðursfor-
seti, en heiðurs-varaforsetar
voru kjörnir þeir Hon. J. A.
Crerar og Col. J. Y. Reid.
Þýzk flugvél skotin
niður skamt frá
Reykjavík
Amerísku hernaðaryfirvöldin
hér á landi tilkyntu í gær, að
fyrsta þýzka flugvélin, sem ame-
rískir orustuflugmenn hafi skot-
ið niður í þessum ófriði. hafi
verið skotin niður skamt frá
Reykjavík í fyrra mánuði
(ágúst).
Flugvélin, sme skotin var nið-
ur, var sprengjuflugvél af Focke
Wulf gerð og voru það liðsfor-
ingjarnir Joseph Shaffer (24 ára)
og Elza Shahan (24 ára), sem
skutu flugvélina niður. Þeir
hafa báðir verið sæmdir “Silfur-
stjórnunni” fyrir þann þátt, sem
þeir áttu í loftorustunni.
Ennfremur segir í tilkvnn-
ingunni:
Silfurstjörnu-verðlaunin voru
veitt þeim fyrir einstakan hetju-
skap, er þeir sýndu í bardagan-
um.
Bandaríkjaorustuflugvélar
höfðu gert árangurslausar árásir
á Focke Wulf-vélina er liðsfor-
ingjarnir Shaffer og Shahan
gerðu árás á flugvélina á stuttu
færi og kom upp eldur í óvina-
flugvélinni.
Áður en þýzka flugvélin kom
niður sprakk hún í loftinu.
Skotið var ákaft frá þýzku flug-
vélinni og olli það lítilsháttar
tjóni á einni amerískri flugvél,
en ekkert slys varð á flugmönn-
unum, segir í tilkynningu ame-
rísku hernaðaryfirvaldanna.
* * *
íslenzkur maður, sem var
sjónarvottur að því er þýzka
flugvélin var skotin niður, hefii
skýrt blaðinu svo frá, að hann
hafi verið að vinna úti við er
hann heyrði mikla skotdynki.
Varð honum litið upp og sá þá
hvar stór þýzk flugvél kom á
mikilli ferð út úr skýþykni. Stóð
reykjarmökkur aftur úr vélinni.
Alt í einu komu tvær ame-
rískar orustuflugvélar og réðust
á þá þýzku. — Kviknaði þá í
henni og féll hún eins og steinn
beint niður og sprakk er hún
átti skamt eftir til jarðar.
* * *
Focke Wulf-sprengjuflugvélar
hafa gert sér tíðförult hingað til
lands í sumar og hafa ráðist á
vita og slept sprengjum tvisvar
á Austurlandi og við Raufar-
höfn. Vélar þessar heita Focke
Wulf Fw.200K Kurier. Endur-
bættar úr Focke Wulf Condor
farþegaflugvélum. Þær eru með
tveimur skotturnum að ofan og
stóru sprengju-“rúmi” að neðan
og þar er einnig lítil fallbyssa,
sem hægt er að skjóta úr bæði
fram fyrir og aftur fyrir flug-
vélina.
Flughraði þessara véla er um
280 mílur á klst. Hjólin, sem
eru tvöföld (eins og afturhjól á
sumum stórum vörubílum), eru
dregin inn á meðan vélin er á
flugi. Áhöfnin er venjulega
6—8 menn.
Þær geta flutt um 3 smálestir
af sprengjum í einu. Það er þó
ólíklegt að þær flytji svo mikinn
þunga í langferðum, eins og t. d.
er þær fljúga til Islands.
—(Mbl. 4. sept).
Orslit Alþingiskosning-
anna
í Lögbergi vikuna, sem leið.
var að nokkru getið um úrslit
kosninga þeirra til Alþingis er
nýlega fóru fram á íslandi; nú
eru fullnaðarúrslit kunn, og er
þingstyrkur flokkanna sem hér
segir:
Sjálfstæðisflokkurinn 20 þing-
sæti. Framsóknarflokkur 15
sæti. Kommúnistar 10 þingsæti,
en Alþýðuflokkurinn 8 sæti.
Snorri Sturluson
Eítir Jón Magnússon.
Aldir sjö með báli og brandi
brutu hvergi í virkið skarð.
Heldur æ þinn haukskygn andi
hæztan vörð um Reykholts garð.
Eyðist gull og silfursjóðir,
sökkva lönd í rogakaf,
Helja gleypir heilar þjóðir.
Hver er sá, sem lifir af?
Það er sá, sem sálarauðinn
setur hærra en valdsins bráð.
Andann vinnur aldrei dauðinn,
engin hefnd né lokaráð.
Þínir bautasteinar standa
steyptir djúpt í Norðurlönd,
ögra hverjum aðskotsfjanda,
orka feigð á níðingshönd.
Upp úr grasi grónum haugum
grófstu mikinn sagnafeng.
Þér varð skygni á andans augum ,
undirspil frá hjartans streng.
Heilagt guðspjall göfgi og snilli
gafstu, Snorri, vorri þjóð.
Um þig streymir alda milli
íslands dýra hjartablóð.
—(Skírnir).
SS444S44S44444444444444444444444444444444444444444444444444S4444444444444444: