Lögberg - 05.11.1942, Blaðsíða 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 3. NÓVEMBER, 1942
7
“Já.” svaraði Pauline.
“Gott og vel. Þurfir þú ekki að tefjast hér
of lengi, þá geturii við orðið samferða út héðan
og fengið okkur te-bolla til hressingar.
Innan fjórðungs stundar voru þær komnar
út á strætið.
“Hvernig væri að þú kæmir heim með
mér? John er ekki heima og þar getum við
inasað alt sem okkur lystir,” sagði Nancy.
“Það væri yndislegt,” svaraði Pauline.
Innrás á England fyrir
tœpum 150 árum
Þegar innrás var síðasl gerð
í England, hófst hún á mið-
vikudag og var lokið á föstu-
dag. Það var árið 1797. Inn-
rásarmennirnir voru Frakkar,
sem höfðu fengið skipanir um
að fara yfir Ermarsund frá
Br*st og taka Liverpool. En
eitthvað tókst óhönduglega
hjá þeim, því að þeir lóku
land í Fishguard í Pembrolte-
shire. Höfundur þessarar
greinar heitir Nest Bradley og
er vel kunnug héraðinu.
Meðan enska þjóðin leit á
frönsku byltinguna sem tilraun
kúgaðrar öreigastéttar til að
sprengja af sér hlekkina, fylgd-
ust Englendingar með samúð
með atburðunum, sem gerðust
handan Ermarsunds. En eftir
lýðveldisyfirlýsinguna, þegar
fréttirnar um ógnaöldina í
Frakklandi fóru að berast yfir
til Englands hætti mönnum að
lítast á blikuna. Byltingaþingið
komst fljótt á snoðir um þá hug-
arfarsbreytingu, sem orðin var
með Bretum og sagði þeim stríð
á hendur 1793.
Vorið 1796 fanst hinum unga
og glæsilega hershöfðingja
Lazare Hoche, tími til þess kom-
inn að hrinda innrásarfyrirætl-
unum sínum í framkvæmd. En
Hoche þótt einna efnilegastur
franskra herforingja, unz Nap-
oleon kom til sögu, en Hoche
naut skamt við, því að hann
andaðist ungur. Fyrst átti að
frelsa Irland og um leið átti að
ráðast inn í Wales og Vestur-
England, en þar komu veður-
skilyrði og ýmislegt fleira til
greina.
Fimtánda desember 1796 sigldi
herskipafloti mikill, sem í voru
orustuskip, freigátur og#korvett-
ur, frá Brest, og voru 15,000 her-
menn á skipunum. Leiðangur
þessi fór algerlega út um þúfur,
en það var þó ekki fyrir aðgerð-
ir Breta. Stormar geisuðu og
hröktu þá, eins og á dögum
Flotans ósigrandi, og flotinn
tvístraðist og eyðilagðist af
stormum þeim, sem Sidney
Smith segir, “að ráðherrar
reiddu sig á til bjargar heilum
konungsríkjum, og þvottakonur
setja traust sitt á til að þurka
þvott sinn.”
Bormechose, sem samið hefir
æfisögu Hoches, segir, að hér
hafi óteljandi örðugleikar verið
að verki, sömu erfiðleikar og
verndað hafa England frá inn-
rás í átta aldir. Þarna hafi
mannlegur máttur ekkert megn-
að að gera . . . “Var það ekki
fyrir atbeina þeirrar forsjónar,
sem ákveður örlög mannkyns-
ins, og sem vill halda hlífiskildi
yfir einum griðastað frelsis í
Evrópu, þess frelsis, sem reist er
á grundvelli laganna og virðing-
unni fyrir mannréttindunum?”
Oss koma í hug atburðirnir við
Dunjcirk fyrir tveimur árum
síðan, þegar veðrið var Englandi
enn hagstætt, því að þá lægði,
svo að fært reyndist að frelsa
300,000 hermenn frá því, sem
áður sýndist hljóta að dynja
yfir þá.
Nú mætti halda, að innrásar-
hugmyndinni hefði verið varp-
að fyrir borð úr því að svona
illa tókst til 1796. En svo var
ekki. Frakkar höfðu losað sig
við konung sinn og héldu. að
allar þjóðir vildu gera það líka.
Þeir héldu það í alvöru, að ef
lítill her með nógu mikið af
vopnum og skotfærum gæti
gengið á land einhversstaðar í
Englandi, mundi kúguð alþýða
óðar ganga í lið með honum.
Leiðangurinn lagði af stað frá
Brest á miðvikudag, þann 15.
febrúar 1797. Þetta var fá-
mennur her, — aðeins fjögur
skip og 1300 menn á þeim, og
voru flestir þeirra fyrverandi
galeiðuþrælar og tugthúsfangar.
Þegar litið er á atburð þennan
eftir hundrað og fimtíu ár, er
hann lítilfjörlegur í sögu Eng-
lands, en íbúunum í héraðinu,
sem innrásin var gerð í, varð
hann harla minnisstæður. Ef
þér komið þar mun annarhver
maður þar geta sagt yður sög-
una, mismunandi áreiðanlega þó,
og innrásarmiðvkiudagurinn er
nærri því eins merkilegur í aug-
um þeirra og sunnudagurinn
þegar Mr. Chamberlain lýsti því
yfir, að England væri nú enn
komið í stríð við Þýzkaland.
Hoche fól írsk-amerískum
manni, Tate að nafni, forystuna
þessa leiðangurs, og sagði hon-
um, að Severn-mynni væri illa
varið eða óvarið, skyldi lenda
skamt frá Bristol, kveikja í
borginni og hræða borgarbúa.
Síðan skyldi aftur stíga á skip
og ganga enn á land nálægt
Cardiff og halda svo þaðan til
Liverpool. En ef þetta reyndist
ómögulegt skyldi taka land í
Cardigan flóa og stefna þaðan
til Liverpool. Tilgangur farar-
innar var að efna til uppreisn-
ar með því að skifta upp auð-
æfum ríkra manna, skemma
hafnir, brenna skip og verk-
smiðjur, spilla verzlun óvin-
anna, og lifa á því, sem þeir
gætu rænt í landinu, sem þeir
tækju (þetta síðasta minnir á
Þjóðverja).
Síðustu fyrirskipuninni einni
var framfylgt sæmilega! Allir
tóku þátt í því, alt frá höfuð-
paurnum Tate og niður úr! Tate
sem lenti nálægt Fishguard.
setti höfuðstöðvar sínar á sveita-
bæ, sem heitir Prehowel. Það
var góður bær, bóndinn var
ungur og heiðvirður maður, og
hét Mortimer. Hann ætlaði að
fara að staðfesta ráð sitt. Þarna
var nóg brennivín til á hverj-
um bæ, því að nýlega hafði
strandað skip þarna, sem hafði
nóg eldvatn innanborðs. Her-
menn Tates gerðu vínföngunum
góð skil, og hrakaði stríðsgetu
þeirra óðum fyrir bragðið!
Heimavarnalið þeirra tíma
var varðsveitin á Fishguard, en
í henni voru sjálfboðaliðar, sem
ekki gátu gegnt herþjónustu
utanlands. Sveit þessi var sett
á laggirnar 1793, þegar stríðið
braust út. Fleiri sjálfboðaliðs-
sveitir voru til í fylkinu, en
voru fjarverandi. Á fimtudags-
morgun streymdu menn að
hvaðanæfa til Fishguard vopn-
aðir því sem þeir náðu til. Kom
til nokkurra átaka, og kvaðst
Tate aldrei hafa séð óbreytta
sveitamenn snúast svo einbeitt-
lega gegn vopnuðum hermönn-
um. Skal nú frá skýrt í stuttu
máli: Á fimtudagskvöld skrif-
aði Tate bréf, til liðsforingjans,
sem stjórnaði liðsveitum Breta-
konungs, og setti skilyrði fyrir
vopnahléi. Cawdor lávarður og
Knox liðsforingi, sem dvöldúst
í The Royal Oak-gistihúsinu í
Fishguard, kröfðust skilyrðis-
lausrar uppgjafar, enda þótt liðs-
styrkur þeirra væri minni, og
næsta morgun gafst Tate upp.
Þar með var innrásinni. sem
hófst á miðvikudag. lokið á
föstudag!
En æsingunum var ekki þar
með lokið. Tveir prédikarar
voru ákærðir um landráð, en
það var ástæðulaust og var þeim
þó haldið í fangelsi í sex mán-
uði áður en dómur gekk í máli
þeirra og þeim slept. Kona
nokkur í Fishguard, Jemina
Nicholas, gat sér ódauðlegan
orðstír þar í nágrenninu, fyrir
hraustlega framgöngu þegar hún
innikróaði hóp innrásarmanna.
Jemina var að vísu mesta skass
í munninum, en henni hefir
verið reistur bautasteinn í
kirkjugarði sóknarinnar. Þjóð-
sagan hermir, að kvenfólkið
hafi, með Jeminu í broddi fylk-
ingar, gengið í rauðum kápum,
með háa hatta, umhverfis hæð
nokkra, hring eftir hring, og
skotið fjandmönnunum skelk í
bringu, því að þeir héldu, að
þetta væri herflokkur. Slíkar
sögur þjóta altaf upp eftir svona
atburði, en eg er viss um það,
að konurnar í Fishguard nú
mundu sízt standa Jeminu að
baki, ef til kæmi.
Fyrir nokkrum árum dvaldist
eg í Fishguard og allir sögðu
mér að ganga til Penacer til að
sjá staðinn sem síðustu innrás-
armenn í Englandi gengu á land.
Loks fór eg eitt sunnudagskvöld
snemma vors, þegar þetta land
getur verið svo ógleymanlega
fagurt. Eg mun aldrei gleyma
þessu kvöldi þegar eg stóð í
kyrðinni á Penacer og starði út
á hið víða Atlantshaf.
Alt í einu barst mildur bjöllu-
hljómur að eyrum mér, eg held
að eg hafi aldrei heyrt svo
mjúkt og einfalt klukknahljóð.
Flestar kirkjuklukkur kalla há-
stöfum, skora á sóknarbörnin
að koma til guðsþjónustu —
en þessi bað innilega. Eg gekk
á hljóðið og kom brátt á grænar
flatir. Þar vor.u hvít smáhús,
stórir gráir steinar hingað og
þangað og þarna var litla kirkj-
an með dapurlega klukkna-
hljómnum. Og hálfri mílu það-
an var Carreg-Gwastad-nesið,
sem Frakkarnir lentu við.
Klukkan þagnaði. Það var
kyrt og hlýtt í lofti, þögnin var
mikil. Hér virtist alt fornlegt,
gömul tré, gömul hús. gamlir
legsteinar, og hinir gráu stein-
ar voru þó enn eldri. Eg sá í
anda Forn-Kelta sitja í þessum
steinhring og horfa út yfir hafið.
“Ó, drottinn, vor hlíf á öllum
öldum,” eg heyrði sálminn sung-
inn. Ekkert orgel, aðeins karl-
mannaraddir, dapurlegar eins
og hljómur klukkunnar.
Eg fór inn í anddyrið og leit
í gegnum litla, ferhyrnda glugg-
ann, sem gerður hafði verið fyr-
ir mörgum öldum fyrír holds-
veika menn að horfa í gegnum.
Gluggaumgerðin var slitin af
ryði og vatni, á einum stað var
mynd af stórskornum, krúnu-
rökuðum munki. Vindurinn
stundi lágt úti fyrir, ljós loguðu
á olíulömpum, húmið færðist
yfir. Eg sá í anda írska trú-
boða stíga á land og reisa kirkju
sína á þessum einmanalega stað.
Þarna tignuðu þeir drottin sinn
sungu sálma og dóu með bylgju-
niðinn fyrir eyrunum.
—(Lesbók).
Our
------ ’ ' V
Prináng Service
ín Character an«
* * nd
is personal in nhar
intimatein.contac • we
ter class C4 pVSoducing has
tahe pr'dc 1 digtinctive cl’e"
Te°e. fGive us tlie opporto"'
of serving y°u-
■he Columbia
Aldingarðurinn Gden
Efiir Sigurð Baldvinsson.
Margt hefir verið ritað og
rætt um aldingarðinn Eden, og
honum er fagurlega lýst í þjóð-
sögusafni Gyðinga. Þar var ei-
líft sumar og ilmandi aldintré
báru hina gómsætustu ávexti.
Þar voru allskonar dýr og svo
spök að þar léku sér saman
ljón og tígrisdýr við lömb og
kiðlinga. Þar var ódáinsakur-
inn, sem aldrei fölnaði, í hon-
um var skilningstréð mikla, sem
breiddi laufgað limið langt út
frá sér í allar áttir, og glóði alt
af gulleplum, sem Guð vildi ekki
lofa Adam og Evu að eta, en
þau voru eins og flestir aðrir
menn, að þau vildu fá að bragða
á því bezta sem til var, og átu
nokkur beztu eplin, en fyrir ó-
hlýðni þeirra í þessu atriði og
líklega fleirum, voru þau rekin
burtu úr þessum fagra aldin-
garði og út á víðavang.
Margir hafa síðan leitað að
Eden, og Ódáinsakrinum, og
enn fleiri láð þeim Adam og
Evu að hlýða ekki boði og banni
Guðs síns, og harmað það, að
geta ekki hafa fengið að njóta
lífsins fyrirhafnarlaust; en
stundum hefir verið reynt að
semja ýmisleg bannlög í heim-
inum, en fólkið hefir aldrei vilj-
að hlýða þeim. Svo eg held ó-
þarfi sé að álasa Adam og Evu
þó þau vildu eta gulleplin í
Paradís.
Oss er þó kunnugt um einn
mann, sem séð hefir aldingarð-
inn Eden og gefið oss fagra og
fjölskrúðuga lýsingu af honum,
sem birt er á dásamlegri ís-
lenzku í 5. hefti gömlu Iðunn-
ar. Maður þessi var norrænn
að eðli og uppruna, og hét Hans
Christian Andersen og lifði frá
1805—1875 í Danmörku og var
fæddur þar. En móðir Hans
Christians Andersens var ís-
lenzk og hét Steinunn, dóttir
Björns Tómassonar sýslumanns
í Þingeviarsýslu, os bjó í Garði
í Reykjadal, dó 1796.
H. C. Anderson var andrík-
asta, fyndnasta bg hugsjónarík-
asta æfintýraskáld, sem eg hefi
lesið sögur eftir, og svo eru sög-
ur hans djúphugsaðar og átak-
anlega sorgblandnar, að þær
gléymast ekki lesandanum. Auð-
vitað var hann rómantískur
með lífi og sál, eins og flest nor-
ræn skáld í hans tíð, og mis-
skilinn af samtíðinni, eins og
flestir ágætismenn, en heyrt
hefi eg að Jónas Hallgrímsson
og fleiri íslendingar, sem þá
voru í Kaupmannahöfn, hafi
fyrstir manna vakið ajihygli
Dana á listagáfu Andersens, og
á seinni árum hans náði hann
miklu áliti, og var sæmdur heið-
urstitlinum “Cansellíráð.”
í gamansögum Andrew Langs,
þýddum á ensku, hefi eg séð
eftir Andersen nokkrar sögur,
t. a. m. “Sparifötin keisarans,”
sem er hið rammasta háð á
heimsku og smjaður konunga og
hirðmanna þeirra, enda var þá
Friðrik sjöundi kóngur Dana!
Nú eru sögur H. C. Ander-
pens tileinkaðar heimsbókment-
unum, sem meinar, að þær eru
-sígildar hvernig sem aldarháttur
breytist og ætíð verður skemti-
legt og göfgandi að lesa þær
bæði börnum og fullorðnum.
Danir hafa prýtt þær með
margskonar skopmyndum, sem
gerir sögurnar skemtilegri en
ella.
Sumar sögur Andersens gerast
á íslandi, svo sem “Sigurmund-
ur í Nesi” og “Jóhanna.” Skáld-
ið Steingrímur Thorsteinsson
þýddi rtokkrar sögur hans á ís-
lenzku í sérstakri bók, sem
heitir æfintýri Andersens, og
mun vera til á flestum bókasöfn-
um, en er þó orðin svo sjald-
séð, að það ætti að endurprenta
hana.
um fylkisins má verðið ekki
vera meira en 50 centum hærra
en selt var fyrir á hámarkstíma-
bilinu.
Spurt—Eg hefi afgang af
sykrinum, sem eg keypti til þess
að sjóða niður ávexti í haust. Á
eg að skila því?
Svar—Þú átt að tilkynna
næstu skemtunarstofu og af-
henda þeim skemtunarseðil fyr-
ir hvert pund sem eftir er.
Spurt—Fæst auka sykur til að
baka “Christmas cakes?”
Svar—Nei. Maður verður að
láta skamtinn nægja.
Spurt—Það kom til okkar
böggull um daginn, sem sendur
hafði verið í misgripum. Er
ekki leyfil«gt að biðja um að
láta sækja hann?
Svar—Ef bögglar hafa verið
sendir í misgripum, þá má sækja
þá aftur og koma þeim til skila.
Spurt—Get eg fengið auka-
skamt af kaffi handa syni mín-
um, sem ætlar að heimsækja
okkur núna um helgina?
Svar — Nei. Enginn auka-
skamtur fæst ef gestir eru
minna en 7 daga.
Spurningum á íslenzku svar-
að á íslenzku af Mrs. Albert
Wathne, 700 Banning St., Win-
nipeg, Man.
Wartime Prices and
Trade Board
SPURNINGAR OG SVÖR
Spurt—Eg ætla að hætta við
húshald' á meðan stríðið stend-
ur yfir, og selja öll húsgögnin.
Er nokkuð hámarksverð þegar
svona er selt?
Svar—Nei. Þegar svona er
selt, er alt lausafé undanþegið
hámarksverði.
Spurt—Er ekkert hámarksverð
á eldiviði? Mér finst verðið á
“poplar” hærra nú en í fyrra.
Svar—í Winnipeg og um-
hverfi og einnig í Brandon er
hámarksverð á “poplar” $9.25
fyrir hvert “cord” sagað í 12
þumlunga búta. í öðrum hlut-
'SEEDTIME'
d^vcL
HARVEST'
Bv Z-J.
Dr. K. W. Neatby
Dxrtdor, Agrirulturai Dtpariwtsnl
North-Wr*t Line Elevator* AnontUoA
SEED SUPPLIES
The varieties which make up
our wheat, oat, barley and flax
crops have changed with extra-
ordinary rapidity during the
past few years. The changes
have nearly all been improve-
ments, and for this we must
thank the plant breeders and
other agricultural scientists.
Since pure stocks of some
varieties will not be equal to the
demand, now is the time to be-
gin thinking about purchases.
A farmer may be obliged to
obtain new seed because the
quality of his own is inferior.
It may be frozen, sprouted,
shrunken, etc.; or replacement
may be necessary as a result of
mixtures or weed seeds which
cannot be removed. In such
cases, replacements may be
made with pure seed of the
same variety. The sooner orders
are placed, the easier it will be
to get really first-class stocks.
If a different variety is re-
quired, the farmer may know
exactly what he wants. Even
though he does, it is a good plan
to consult the Provincial De-
partment of Agriculture. Field
Crops Branch, or the Provincial
University or nearest Dominion
Experimental Farm. You are
certain to get helpful informa-
tion since these organizations
are well posted on the latest
experimental results.
Elevator agents of Line
Elevator Companies associated
with this Department are
authorized disrtibutors of seed
for Manitoba, Saskatchewan and
Alberta Crop Improvement
Associations. As soon as official
variety recommendations are
available, they will be in ele-
vator agents’ offices.
NOTHING MATTERS NOW
but VICTORY!
This space donated by DREWRY’S