Lögberg - 12.12.1946, Page 2

Lögberg - 12.12.1946, Page 2
2 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. DESEMBER, 1946 RÖDD AÐ HEIMAN Borgarfirði, um veturnætur, 1946. Heilir og sælir allir vinir og frændur vestanlhafs! Eg vil byrja þessar línur með því að færa y'kkur öllum mínar beztu þakkir fyrir vinarkveðjur, sem mér hafa borist frá ykkur í ýmsum myndum. Ykkur hefir nú aldrei verið minni þörf á fréttum héðan að heiman en í þetta sinn, þegar bæði ritstjóri Lögbergs og Heims- kringlu eru svo að segja nýkomn- ir með fangið fult af íslands- fréttum og bróðurkveðjum. Þess er líka vert að geta að vel hafa þeir leyst það af hendi, að flytja okkur ihér heima, vinarkveðjur vestan yfir hafið. Þa'kka eg öll- um, sem bezt fyrir minn bróður- part af þeim. Vel héfir ættjörðin fagnað öll- um sumargestum að þessu sinni, þvf á betra t'íðarfar verður ekki kosið hér á landi, en það sem verið hefir -þetta sumar, sem nú er að fjara út. Síðalstliðinn vet- 'ur var líka, að öllu samanlögðu, einn meðal þeirra vægustu, byljalaus og snjóléttur. Og nú éftir eitt yndisjegasta sumar, hefir haustið hér um Borgar- fjörð, verið bæði hlýtt og þur- viðrasamt. Norðanlands hefir verið öðru máli að gegna. Norð- ur við Eyjafjörð hafa stórrign- ingar valdið nokkrum landspjöll- um til tafar og erfiðisauka. Þrátt fyrir hina miklu sauðfjárfækkan un-danfarandi ára, eru leitir eða göngur á máli Norð'lendinga, enniþá stanfræktar með sínu foma sniði og hinu fasta skipu- lagi, bæði með leitarsvæði og réttadaga. Og þótt mjög hafi dvínað áhugi bænda með sauð- fjárrækt nú á síðustu árum, þá lifir sá gamli vani að gera sér glatt í geði um fjárgöngur og réttir. Má geta þess að ein af sllíkum heiðalhátíðum er árlega haldin í Fljótadrögum austur undir Langajökli, þar sem Vatns- dælir og Borgfirðingar hafa sam- eiginlegt náttból aðfaranótt laug- ardags í tuttugustu og annari vi'ku sumars. Þótt ekki sé það nema þessi eina nótt á ári, sem Borgfirðingum hefir gefist 'kost- ur á að kynnast Húnvetningum, hafa iþeir þó, sumir hverjir, bundist trygðavináttu. Það má í frásögur færast. og er spánýr þáttur 'í sögu okkar Borgfirðinga, að við þrjátíu og sjö að tölu fór- um í svo kallað Fljótadragaheim- boð, sem bændur í Sveinsstaða og Ádhreppi stofnuðu til. Var lagt upp frá Deildartungu í Reykholtsdal kl. 11 fyrir hádegi 22. júní, á tveimur bílum frá Borgarnesi. Fararstjóri var Jón Hannesson bóndi í Deildartungu. Til þessarar farar völdust eink- um gamlir gangnamenn og fjall- kongar af Arnarvatnsheiði. Flest- ir vorum við nokkuð við aldur, tveir á riíræðisaldri, tveir komnir að áttræðu, en flestir á sextugs og sjötugs aldri. Þá var í og með yngra fólk, þar á meðal átta kon- ur. Ekki hafði nema lítill hluti af þessu fólki litið Norðurland fyr og fæstir hinna eldri bænda, sem voru í þessari för, höfðu gefið sér tómstund til skemti- ferða, að heitið gæti, alla sína búskapartlíð. Fyrsti áfangi okkar var við héraðsskólann á Reykjum í Hrútafirði. Þar er skólastjóri Guðmundar Gíslasonar, tengda- sonur hins þjóðkunna bónda Böðvars Magnússonar á Laugar- vatni. Við fyrstu sýn er Hrútafjörður nokkuð kaldrænn, þó mun hann luma á þeim kostum, bæði til sjávar og lands, sem vel má við una. Reykjaskóli gefur nú Hrúta- firði hýrari svip undir stjórn hins vinsamlega skólastjóra. Taka sér þar margir um stund- arsakir, hvíld og hressingu, sem um veginn eiga leið. Svo var það með okkur Borgfirðinga í þetta sinn. Gljúfurá skilur á milli Vestur- og Austur-Húnavatnssýslu. Þangað vorum við komnir sam- kvæmt áætlun kl. 4. Þar var mikill hópur húnvertnskra karla og kvenna samankominn, sem buðu okkur velkomna til sveita sinna. Allur þessi skari fylgdi okikur á bálum sínum að sam- komuihúsi hjá Sveinsstöðum. Þar var okkur búin hin ríkmannleg- asta veizla, þar sem rausn og snyrtimenska héldust í hendur. Var okkur, hinum forvitnari, mikil nautn í þvá að kynnast þarna vel mentum bændalýð úr Húnavatnssýslu, sem voru held- ur ekki sparir á því að fræða okkur um eitt og annað sem fyrir augu bar. Hið forna höfð- ingjasetur og höfuðból. Þingeyr- ar, blasir við frá Sveinsstöðum og er þangað bílvegur. Þegar lokið var samdrykkjunni í Sveinsstöðum vildu Húnvetning- ar láta okkur njóta dagsins sem bezt, þótt hann væri að kvöldi kominn. Var þá ekið til Þing- eyrar, undir forustu Jóns Pálma- sonar, bónda þar, hann er sonur séra Pálma Þóroddssonar, en tengdasonur Stefáns heitins Stefánssonar fyrverandi skóla- meistara á Möðruvöllum. Þegar að Þingeyrum kom, var gengið í kirkju og þar flutti Jón Pálma- son fróðlegan fyrirlestur um byggingu þessarar kirkju, sem ein bóndi, Ásgeir Einarsson lét byggja af eigin ramleik. Kirkjan er hlaðin úr stórgrýti, sem dreg- ið var að um sextán kílómetra vegalend fram og til baka. Ó1 Ásgeir gamla uxa, sem gengu fyrir grjótsleðum að vetrarlagi, þar til nóg grjót var fengið í þessa miklu kirkjubyggingu, sem stóð yfir í níu ár. Ef þess er gætt á hvaða tíma Þingeyrar- kinkja var bygð og hver aðstaða þá var til allra aðdrátta, má hún teljast frábært afrek eins bónda. Hún stendur enn sem ný, þótt orðin sé sjötíu ára gömul. Geym- ast þar ýmsir menjagripir, sem Jón bóndi Pálmason gerði góða grein fyrir. Að aflo'knum fyrir- lestri Jóns um kirkjubyggingu og kirkjugripi var spilað á orgel kirkjunnar og sunginn sálmur. Setti það, í bili, helgisvip á þessa kirkjuslkoðun. Nú kom það í hlut Vatnsdæl- inga að taka forustuna, því til þeirra var förinni sérstaklega heitið og þar búa nú gangnafor- ingjar, Fljótadragamenn og fleiri sem elskir eru að fjöllum og fyrnindum. Vegurinn frá Sveins- stöðum til Vatnsdals liggur í gegnum svo kallaða Vatnsdals- hója, sem eru eitt af furðuverk- um náttúrunnar, þeir eru skrípa- myndaðir hraukar, sem taka yfir stórt svæði og næstum því eins og þeir væruu steyptir á sama móti. Verður það flestum ráð- gáta hvernig slíkt hefur getað myndast. Annað undrasmíði er ínúkur einn í mjmni Vatnsdals. Stendur hann þar hár og tignar- egur, sem væri hann kjörinn út- vörður þessa búsældarlega dals. Til þess að sleppa engu af því bezta, sem unt var að sjá á þess- ari leið, var eftir ráði Húnvetn- inga, gengið á hnúkinn af öllum þeim, er gangfráir máttu teljast. Þaðan af tindinum blasti við meginhluti Húnaþings og Vatns- dalur næstum allur. Hreif sú yfirsýn hugi aþra, sem á hnúkn- um stóðu, og það svo, að ekki gátu allir orða bundist. Talaði þar fyrir hönd Húnvetninga Halldór búfræðingur frá Brekku í þingi, en úr hópi Borgfirðinga talaði þar Vilborg Jóhannesdótt- ir kona Jóns bónda Péturssonar í Geiraihlíð á Flókadal. Þótti öll- um sem á ihlýddu vel borguð hin bröttu spor með ræðum þeirra, þegar þar við bættist hið dýrð- lega útsýni í kvöldsólskininu. Nú áttu Vatnsdælingar það eitt eftir að skifta okkur gestum sánum, þrjátíu og sjö að tölu, niður á bæina till gistingar. Buðust þá fleiri gististaðir en þörf var á, svo var gestrisnin almenn og auðsæ. Vinsamlegur, ekki síður en fólkið, var allur þessi dalur end- anna milli. Bæjirnir í röð méð báðum hláðum og túnin í líðandi halla, en samfeld-og óslitin engja lönd þöktu alt undirlendið, sýndust þau víða vélslæg og svo var og með túnin sem öll voru þá að mestu vafin grasi. Það eina, sem fyrir mínum augum, skorti á fegurð þessa dals, var hvað Ihlíðar hans voru váða nakt- ar. Ástin á skógrækt bætir úr því með tíð og tíma í Vatnsdal sem annarsstaðar í sveitum þessa lands. Gististaðirnir, sem Vatnsdæl- ingar völdu okkur, voru allir svo prýðilegir, að á betra varð ekki kosið. Varð ekki úr þvá skorið hver bærinn var beztru:, þegar allir töldu sig hafa hjotið að vera á bezta 'bænum. Áður en flokk- urinn dreifðist á gististaði var ákveðið að kl. 2 næsta dag, sem var sunnudagur, kæmu allir Borgfirðingar, sem 1 förinni voru, saman að Ási á Vatnsdal. Þar stendur fundarhús Vatnsdælinga. Morgunn þessa dags var hreinn og heiður og blöstu bæirnir við í ýmsum myndurn, bæði nær og fjær, víða reisuleg og máluð hús en aðrir með eirihver merki hinna eldri t'íma, sem líka gátu sómt sér vel og minnt á þá kyn- slóð, sem gengin er til grafar. Ekki létum við það dragast úr hömlu að heimsækja Vatnsdæli við fundarhús iþeirra í Ási, eftir því sem um var samið. Komu nú ekki einungis allir þeir Vatns- dælir, sem daginn áður sýndu okur góðar viðtökur, þar kom líika æskulýður sveitarirmar bæði piltar og stúlkur, sem mátti telj- ast glæsilegur hópur úr einni sveit. Veizlufagnaður, sem hófst með borðhaldi kl. 3 stóð óslitið til kl. 11. Þar sem Vatnsdælir lögðu fram alt sem þeir höfðu bezt að bjóða. Kom Iþá fyllilega á ljós að ■ ríkilæti hinna gömlu Vatnsdæl- inga og sveitamenning var þar enn með góðu lífi. Þeim var létt um tungutak, söngmenn, kvæða- menn og hagyrðingar, öllum þessum kostum beittu þeir djarf- lega og feimnislaust, til stórrar skemtunar. Þeir sem mestu réðu um þetta fágæta heimboð voru Ágúst Jónsson bóndi á Hofi, Guð- jón Hallgrímsson ibóndi á Marð- arnúpi. Lárus Björnsson bóndi í Grámstungu, þessir allir gamaþ kunnir leitarforingjar og Fljóta- dragamenn. Ekki kann eg að telja alla, sem juku á gleðskap- inn með söng og ræðum, þó vil eg nefna til þess Runólf Björns- son bónda á Kornsá, Kristján Sigurðsson bónda á Brúsastoð- um, skáld og gáfumann, Indriða á Gilá oddvita sveitarinnar og að síðustu vil eg nefna hinn snjalla hagyrðing Ásgrím Krist- insson á Ásbrekku. Hann er í fjórða ættlið frá Bólu-Hjá]mari og virðist hafa fengið þaðan ein- hvern ættararf. Hann er kunn- ur áeitarmaður um Fljótdrög og Amarvatnsheiði og er hrifinn eins og fleiri af fjöllum og heið- um. Ást hans til fjalla og fjár- leita lýsa sér vel í bráðsnjöllum yísum, er hann orti um Fljóts- draga leitir, og flutti hann þær við þetta tækifæri; set eg hér nokkrar þeirra. Þegar ha\la að hausti fer, heiðin kallar löngum. Hugurinn allur unir sér inn til fjalla í göngum. Þá í FljótscLrög ferðin lá, fjöllin móti hlóu. Stæltum fótum fákar þá funa úr grjóti slóu. TJndanreiðin altaf var örugg leið til dáða. Dýrðleg, breið og broshýr þar birtist heiðin þráða. Og við fögur fjöllin blá, Fljóts í drögum beðið. Skemt með sögum, sopið á, sungin lög og kveðið. Kunningjar mínir vestan hafs sem þékkja sig á þeim slóðum sem þessi húnvetnski bóndi kveð- ur svo hlýlega um, munu í anda fylgja, skáldinu í eina heiðarleit, og sérstaka menn þar vestra hefi eg í 'huga meðan eg er að hripa þessar línur. Þessi sami Ás- grímur reið í leitir till Arnar- vatnSheiðar nú Í haust. Þegar hann leit yfir heiðina sunnan vert við Stóra-Sand kvað hann þessa ágætu vísu: Yfir þetta óskaland ótal perlur skína. Heimti eg fyrir sunnan Sand sumardrauma mína. Rétt í biþ hefir Ásgrímur, með vísum sínum, dregið hug minn til iheiða, en veizlan í Ási hefir mér þó ekki liðið fyrir það úr minni, sem stóð með hinni sömu skemtun fram til kvölds kl. 11. Þóttust hálf-nlíræðir karlar verða ungir í annað sinn, við það að horfa á aldraða borgfirska bænd- ur dansa við ungar blómarósir norður í Húnavatnssýslu og var báðum jafnt til yndisauka þrátt fyrir aldursmuninn, Áður en hófinu var lokið reyndum við Borgfirðingar að þakka bæði konum og körlum allan þann kostnað og erfiði, sem fólkið lagði á sig okkar vegna. Ekki létu Húnvetningar á því standa að fylgja okkur úr hlaði, að gömlum og góðum sveitasið, þótt farartækin væru nú orðin hílar 'í stað hinna gömlu og góðu reiðhesta. Allir litu nú aftur hýru auga til hnúksins, sem gengið var á kvöldið áður, gegnt honum var numið staðar og um miðja jónsmessunótt, sem var björt eins og dagur, var skiln- aðarskálin drukkin til hýrgunar en ekki til óhófs. Fanst öllum, sem var, mikið um heimsókn ti] Húnvetninga, sem ekki mun úr minni l'íða. Fljótir voru okkar hraðskreiðu bílar að skila okkur heim á leið, úr þvtf þeir voru komnir til ferð- ar og það svo að innan skamms var Húnavatnssýsla með öllu horfin úr augsýn, en fjallahring- ur Borgarfjarðar ljómaði sem rauðaguil í skini upprennandi morgunsólar. Fyrst skaut Eiríks- jökull upp kollinum og sdðan hin- ir lægri jöklar, fell og heiðar, mjallhviítir skaflar, bláar skriður og grænar brekkur, alt ljómaði þetta fyrir augum okkar og varð ekki úr þvi skorið hvar Borgar- fjörður ætti dásamlegasta feg- urð. Fyrir mánum augum voru jöklarnir tignarlegastir en bændábýlin vinsamlegust og komu þau nú í ljós, eitt af öðru. Og áður en varði bar okkur alla, einn eftir annan, að okkar eigin bæjum, þar sem við höfðum, frá æSkudögum, erjað og umbætt verk hinnar eldri kynslóðar. Ekki var heldur lengi til setu boðið, því túnin, víðast stór, slétt og grasgefin kölluðu nú alla, sem vetlingi gátu valdið, til iheyanna. Vera má að einhvern fýsi að vita, einikum þegar tímar líða, nöfn og aldur þeirra manna, sem urðu fyrir ö]lum þessum bús- boðum hjá Húnvetningum vorið 1946. Skulu þeir nú taldir af handahófi. Jón Hannesson, bóndi í Deild- ar hreppsnefndanoddvita, á 61. ári. Björn Jónsson í Deildar- tungu, leitarforingi á Arnar- vatnsheiði, 30 ára, Helgi Jónsson vinnumaður í Deildartungu, 78 ára, leitarforingi í Fljótadrögum. Helga Hannesdóttir húsfrú frá Skáney, 68 ára, Hallfríður Hannesdóttir, áður húsfrú í Kletti, 63 ára. Jóhannes Erlends- son bóndi á Sturlureykjum og hreppstjóri Reykdæla, 58 ára, Jórunn Kristleifsdóttir húsfrú á Sturlureýkjum, 48 ára, Þorsteinn Sigmundsson bóndi í Gröf, 52 ára, Guðráður Davíðsson bóndi í Nesi, nýbýli í Skáneyjarlandi, 41 árs, Vigdís Bjarnadóttir hús- frú í Nesi, 36 ára, Páll Þorsteins- bóndi á Steindórsstöðum 62 ára, Ragnhildur Sigurðardóttir hús- freyja á Steindórsstöðum, 61 árs, Bjarni Halldórsson bóndi á Kjal- vararstöðum, 40 ára, Jón Péturs- son bóndi í Geirs’hlíð 59 ára; Vil- borg Jóhannesdóttir húsfrú í Geirshlíð 61 árs, Guðmundur Bjarnason bóndi á Hæli, 59 ára, Jakob Guðmundsson bóndi sama staðar, 33 ára, Teódór Sigurgeirs- son bóndi á Brennistöðum 50 ára, Þórður Erlendsson bóndi í Skóg- um, 55 ára, Björg Sveinsd. húsfrú í Skógum, um 40 ára, Einar Krist- leifsson bóndi í Runnum, nýibýli við Geirsá í Stóra-Kroppslandi, 50 ára, Sveinbjörg Brandsdóttir húsfrú í Runnum, 39 ára, Krist- leifur Þorsteinsson bóndi á Stóra-Kroppi, 85 ára, Jón Eyj- ólfsson síðast bóndi á Kópareykj- um, nú í Kletti, margra ára leit- arforingi, öðru natfni fjallkongur á Arnarvatnsheiði, 83 ára. Allir iþeir, sem hér eru taldir eru úr Reykholtsdalshreppi. Úr Hólasveit voru Gestur Jóhannes- soij bóndi á Giljum, Andrés Vig- fússon bóndi á Kollslæk, Sigurð- ur Jónsson bóndi á Refsstöðum, Kolbeinn Guðmundsson bóndi í Stórási, Þorbergur Eyjólfsson bóndi í Augastöðum. allir á fimtugs og sextugs aldri, Sigurð- ur Bjarnason á Hraunási, 76 ára, ennfremur voru tfjórir bænda- synir úr Hálsasveit, meða] þeirra Jón Sigurðsson frá Hraunsási. Flestir þeir karlmenn, sem hér eru taldir voru að fornu eða nýju, leitarmenn á Arnarvatnsheiði. Þá eru ótaldir þrír bílstjórar, Kristján Gestsson frá Hóli í Niorðurárdal, Baldur Bjarnarson, kaupmanns í Borgarnesi og Sveinn Sveinbjörnsson frá Geirs- hlíðarkoti, sem var aukreitis eða sem varamaður. Allir eru þeir búsettir á Borgarnesi sem bílun- um stýrðu. Þess vil eg geta, að aldur sveit- unga minna hefi eg skrifað nofck- uð af handahófi, en veit þó að litlu muni skakka eða ekki svo að veður sé gerandi út af því. Eg bjóst við að einhverja fýsti að vita nöfn þessa fó]ks er í einingu naut þeirrar skemtunar, sem eg hefi að nokkru lýst í ágripi af þessari ferðasögu. Við gátum öll, þessir ferða- félagar tekið undir með Bólu- Hjálmari og sagt: Varð mér starsýnt á Vatnsdal fríðan, valinn af Guði, en ekki af Freyr. Sérhvem hitti eg bónda blíðan, báru mig sér á höndum þeir. Svo til velgjörða sál var fús, sem í foreldra kæmi eg hús. Borgarfjarðarbréf átti þetta að heita og úr Borgarfirði vil eg nú, að vanda, eitt og annað segja d sundurlausum tfréttatíning. Eins og eg héfi hér áður minst í þessu bréfi má svo heita, að í alt sum- ar hafi verið öndvegistíð. Hey- fengur bænda, sem er mestmegn- is taða, er ágætur eftir því sem vænta má, því mannafli, við hey- vinnu, er nú mjög af skornum skamti. Er það ekki einsdæmi hér um slóðir, að hjónin á bæn- um séu einsömul við heyskap- inn, og ef þau eru í fullu fjöri, getur heyfengurinn orðið mikill þegar saman tfer góð tíð, slétt tún og iheyvinnuvélar. Vinnu- laun eru nú orðin það há, að sveitabændur hafa ekkert bol- magn til þess að undirhalda verkafólk, að stöku bónda und- anskildum. —(Framh.) The Swan Manufacturing Company Manufacturers of SWAN WEATHER STRIP Halldor Methusalems Swan Eigandi 281 James St. Phone 22 841 YEARS RECORDS — YOUR ASSURANCE OF > GOOD CHICKS FOR Every year since 1910 more and more poultry raisers have built profitable poultry and egg production on the solid foundation of Pioneer Chicks. Your 1947 production will be main- tained at a high level, if you start your flock with PIONEER “Bred for Production’’ CHICKS Canada 4 Star Super Quality Approved R.O.P. Sired 100 50 Breed 100 50 14.25 7.60 W. Leghorns 15.75 8.35 29.00 15.00 W.L. Pullets 31.50 16.25 3.00 2.00 W.L. Ckls. 4.00 2.50 15.25 8.10 B. Rocks 16.75 8.85 15.25 8.10 N. Hamps 16.75 8.85 26.00 13.50 B. Rock Pull 29.00 15.00 26.00 13.50 N. Hamp. Pull 29.00 15.00 10.00 5.50 Hvy Brd Ckls 11.00 6.00 18.50 9.75 L. Sussex. Pullets 96% accurate. 100% live ar- rival guaranteed. Ask for our NEW CATALOG HATCHING EGGS WANTED from Government Approved Pullorum-free flocks, List your flock with us today — for a profitable contract. Chick demand will be strong. Order early for early deiivery. A small de- posit will assure your priority. Pioneer Hatchery Producers of High Quality Chicks since 1910 416 CORYDON AVE. Winnipeg, Man. Gerir kleift að mala alt að 250 mælum á kl.stund Cockslhutt No. 30 mölunar- vél á býli yðar, sparar yður þann kostnað og það ómak, sem slíkt veldur. að flytja fóður til bæjarins til möl- unar. Heimamölun tryggir yður betri árangur og hag- feldari aðferðir við fóðrun, því hæg eru heimatökin. Þessi vél malar alt að 250 mælum á fclukkustund. Þessi mölunarvél hefir auk þess marga aðra sérkosti, svo sem endingu og margt annað er lýtur að þægind- um og sparnaði. Látið Cock- sihutt umiboðsmann sýna yð- ur vélina strax. Það fær hionum ánægju! Finnið viðurkendan COCKSHUTT umboðsmann COCKSHUTT PLOW COMPANY LIMITED t*0*? montreal rdANTFORn wnnipeo reoina saskatoon SMITHS FAllS BKAN I rUKU CALOARY EDMONTON

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.