Lögberg - 15.11.1951, Page 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 15. NÓVEMBER, 1951
7
Geta Finnar tekiö þótt í
norrænu ráðgjafaþingi?
Á ráðstefnu norræna þing-
mannasambandsins í Stokk-
hólmi s.l. mánudag var borin
fram tillaga sem hlýtur að vekja
mikla athygli allra þeirra, er á-
huga hafa á því að treysta nor-
ræna samvinnu. — Danskir þing
menn á ráðstefnunni báru fram
tillögu þess efnis, að komið
verði á fót norrænu þingi, eins
fljótt og auðið verði. I tillögunni
er ekki gert ráð fyrir, að um
löggjafarþing verði að ræða
heldur ráðgjafarþing. Er ætlazt
til þess af flutni'ngsmönnum til-
lögunnar, að fulltrúarnir á sam-
kundu þessari ræði um og velji
þær leiðir, er happadrýgstar
þykja til eflingar norrænni sam-
vinnu, og er svo ráð fyrir gert
i tillögunni að samþykktir þings
ins geti haft úrslitaáhrif á á-
kvarðanir viðkomandi ríkis-
stjórna í ýmsum málum.
Undén, utanríkisráðherra Sví-
þjóðar, lýsti þegar yfir stuðningi
sínum við tillöguna, með þeim
fyrirvara, að þeir, sem stæðu að
stofnun norræna þingsins, lærðu
af reynslu þeirri, er fengizt hefði
af Evrópuráðinu 1 Strassborg og
létu sér mistökin þar að kenn-
ingu verða. Hann lagði til að til-
lögur þær, sem dr. P. Munch,
fyrrv. utanríkisráðherra Dana,
samdi 1938 um stofnun norrænn-
ar þinsamkundu, yrðu lagðar til
Greið leið að senda
PENINGA
YFIR HAFIÐ
CANADIAN PACIFIC
EXPRESS
til útlanda
Er þér viljið senda pen-
inga til ættingja eða vina
handan hafs þá skuluð
þér fara á næstu Canad-
ian Pacific skrifstofu —
greiða upphæðina, sem
þér ætlið að senda að við-
bættum afgreiðslukostn-
aði, og fáið kvittun. Can-
adian Pacific setur sig
strax í samband við um-
boðsmann sinn erlendis.
Viðtakandi fær greidda
peningan um leið o^ hann
leggur fram personuleg
skilríki um að hann sé
réttur aðilji. Er þér næst
þurfið að senda peninga,
skilríki uro að hann sé
þá notið þessa öruggu
aðferð.

grundvallar við stofnun væntan
legs þings. Tillögur Munch voru
aldrei birtar, aðeins ræddar af
stjórnum Norðurlandanna.
Nefnd fjallar nú um hvernig
unnt muni að hrinda þessu
máli í framkvæmd. Fram hefir
komið tillaga um að allt að 85
fulltrúar eigi sæti á hinu nor-
ræna þingi,. er komi saman til
fundar nokkrar vikur á ári
hverju, og verði rætt þar um
nýjar tillögur varðandi norræna
samvinnu og gerðar samþykktir
og ályktanir.
Spurningin, sem fyrst og
fremst vaknar, þegar athuguð
er tillagan um stofnun norræns
þings, er sú, hvort Finnland geti
átt þar fulltrúa.
Fulltrúarnir á ráðstefnunni
eru á einu máli um að mikil-
vægt sé að Finnland geti átt
aðild að þinginu, ef það geri
ekki samvinnuna erfiðari og
dragi úr starfsgetu þingsins. Þáð
er einlæg ósk Finna sjálfra að
eiga fulltrúa á þinginu.
Hins vegar er augljóst, að
nokkur vandkvæði munu vera á
þátttöku þeirra.
—☆—
Sem fyrr greinir var tillaga
þessi borin fram á ráðstefnu nor-
ræna þingmannasambandsins en
forseti hennar er Vilhelm Buhl,
fyrrum forsætisráðherra. Ráð-
stefnu þessa sitja 81 fulltrúi. Það
var Hans Hedtoft, fyrrverandi
forsætisráðherra, er bar tillög-
una fram, en hann nýtur óskor-
aðs stuðnings allra dönsku full-
trúanna í ráði þingmannasam-
bandsins, þeirra Bertel Dahl-
gaard, Elgaard og íhaldsþing-
mannsins Einars Foss.
Hedtoft fylgdi tillögunni úr
hlaði með ræðu, þar sem hann
rakti þætti norrænnar sam-
vinnu í dag. Síðan vék hann að
ræðu, sem norski forsætisráð-
herrann, Einar Gerhardsen,
flutti og mikla athygli vakti á
sínum tíma, en þar ræddi Ger-
hardsen um, hve umræður á nor
rænu þingi gætu haft mikil á-
hrif á skoðanir og ákvarðanir
ríkisstjórna Norðurlanda. Því
næst ræddi Hedtoft um tillögur
dr. Munch frá 1938 'og áður hef-
ir verið drepið á.
—☆—
Dr. Munch sneri sér til utan-
ríkisráðherra Finnlands, íslands,
Noregs og Svíþjóðar og benti á,
að skipuleggja þyrfti betur nor-
ræna samvinnu og taka hana
fastari tökum en verið hefði, en
slík samvinna milli Norður-
landanna gæti verið mjög mikil
væg á ýmsum sviðum. Hún væri
enn allof laus í reipunum. Hann
kvaðst því vilja leggja til að
komið yrði á fót norrænni ráð-
gjafasamkundu. Þar skyldu eiga
sæti forsætis- og utanríkisráð-
herrar auk þingmanna er skip-
aðir væru af þingum viðkomandi
landa. Samkunda þessi skyldi
koma saman til fundar 14 daga
ár hvert.
í febrúar 1939 ræddu utan-
ríkisráðherrar Norðurlanda hug
mynd þessa í Helsingfors. Aðeins
einn þeirra var andvígur henni,
prófessor Halfdan Koht, þáver-
andi utanríkisráðherra Noregs.
Hann vildi að ráðherrarnir einir
ræddu þessi mál, án þátttöku
þingmanna.
—☆—
Hedlofl skýrði ennfremur frá
því að í Danmörk yrði nú vart
vaxandi undrunar og óánægju
vegna þess hve þing og ríkis-
stjórnir Norðurlandanna fimm
virtust láta sig litlú skipta nor-
ræna samvinnu og hve lítill ár-
angur næðist á því sviði. Hed-
toft sagði að Norðurlöndunum
þætti sjálfsagt að taka þátt í
störfum Evrópuráðsins með
fjarlægum og framandi þjóðum,
eins og Tyrklandi, Grikklandi
og ítalíu. Hann kvað hins vegar
miklu eðlilegra að Norðurlönd-
in litu sér nær og ynnu meira
og betur saman.
Undén utanríkisráðherra Sví-
þjóðar lýsti yfir fylgi sínu við
tillögu Hedtofts með þeim fyrir-
vara er fyrr greinir. Oscar Torp
landvarnaráðherra N o r e g s,
kvaðst einnig fylgjandi henni,
en landi hans, Svend Nielsen,
fyrrum ráðherra, lét í ljósi þá
skoðun að hyggilegra myndi að
stækka starfssvið norræna þing-
mannasambandsins en koma á
fót nýrri stofnun.
—☆—
Fyrrverandi forsætisráðherra
Finnlands, jafnaðarmaðurinn
Karl-August Fagerholm, lét með
varúð í ljós skilning á gildi til-
lögunnar, en lét jafnframt í ljó?
ótta sinn við að Finnar myndu
ekki geta átt aðild að norrænu
þingi. Hann talaði sem fulltrúi
finnsku sendinefndarinnar á
ráðstefnunni, en auk hans eiga
Tsæti í henni kommúnistarnir
Eino Kilpi, fyrrum ráðherra, og
hin aðsópsmikla eiginkona hans,
Sylvi-Kylliki Kilpi. Þátttaka
þeirra í nefndinni er ástæðan
fyrir því að allsendis er talið ó-
víst að Finnar geti átt aðild að
norræna þinginu.
Bertel Dahlgraad benti á, að
ekki væri nægilegt að halda
10,000 fallegar ræður um nor-
ræna samvinnu á ári hverju.
Fram til þessa hefði þessi sam-
vinna verið alltof áhrifalítil. 1
þeim geigvænlegu átökum, er
nú ættu sér stað milli stórveld-
anna, væri smáþjóðunum lífs-
nauðsyn að vinna saman, til þess
að varðveita frelsi sitt og sjálf-
stæði. Það væri því mikilvægt
að koma á fót norrænu þingi þar
sem Norðurlöndin gætu rætt
sameiginleg vandamál sín.
—☆—
Að umræðunum loknum var
eftirtöldum mönnum falið að
semja beina tillögu og leggja
fyrir ráðstefnuna: Hans Hedtoft,
Fagerholm, sænska próf. Nils
Herlitz og Sigurði Bjarnasyni
alþingismanni. Er því augljóst
að enn er gengið út frá þeim
möguleika að Finnland getji orð-
ið aðili að þinginu.
Ætlunin er að norræna þingið
geri samþykktir og ályktanir
varðandi mál þau , er efst eru
á baugi hverju sinni, eins og
Erópuráðið í Strassburg. Það á
ekki að ræða landvarnamál. Hins
vegar er því ætlað að hafa vak-
andi auga með öllu er miða kann
að því að efla norræna sam-
vinnu.
Börn seld til
Bandaríkjanna
Tvö blöð í Montreal sögðu ný-
lega frá því að nýfædd, óskilget-
in börn í þeirri borg hefðu verið
seld til uppfósturs í Bandaríkj-
unum og að milligöngumenn í
þessum viðskiptum öfluðu sér
stórfé á þennan hátt. Þetta mál
er nú í rannsókn.
Kaupið
„Fyrirmyndar borgarhverfi" í London hluti
Bretlandssýningarinnar
Sögð tíðindi af Þorsteini Hannes
syni og Þórunni Jóhannsdóllur.
Viðtal við
SIGURÐ SKÚLASON
magister.
Tíðindamaður frá Vísi fann
fyrir skömmu að máli Sig-
urð Skúlason magister, sem
er nýlega heim kominn úr
ferðalagi til Englands og
Frakklands.
\
Hafði tíðindamaðurinn haft
spurnir af því, að S. Sk. hefði í
þessari ferð sinni heimsó’tt borg-
arhverfi í London, sem nú er
verið að reisa úr rústum, og bað
hann m. a. að segja lesendum
Vísis lítils háttar frá því, sem
þarna var að sjá.
„Einn þeirra staða“, sagði
S. Sk., „sem einna harðast varð
úti í loftárásum Þjóðverja á
London, var fátækrahverfi nokk
urt í East End, sem er tiltölu-
lega skammt frá skipakvíum
Thames-ár. Nú hefir verið haf-
izt handa um að réisa þarna úr
rústum „fyrirmyndar borgar-
hverfi í tilrauna skyni“. Þessi
borgarhluti heitir Poplar, en
hefir nú hlotið heitið Lansbury
Popla'r, í viðurkenningarskyni,
við þingmann kjördæmisins og
störf hans. Það vekur ákaflega
mikla athygli að sjá þetta glæsi-
lega hverfi, sem er í smíðum
mitt á meðal hinna fornfálegu
húsa fátækrahverfisins. Frá
miðhluta borgarinnar er um
þriggja stundarfjórðungs akstur
í þetta hverfi sem telst hluti
Bretlandssýningarinnar (Festi-
val of Britain), og er allfjarri
aðalsýningarsvæðinu. L e g g j a
Bretar talsverða áherzlu á, að
vekja athygli gesta einmitt á
þessum hluta sýningarinnar, og
verður þess vart, að þeim þykir
fyrir því, hve fáir leggja leið
sína austur þangað í samanburði
við allan þann aragrúa gesta,
sem allan daginn streymir til
hins mikla sýningarsvæðis á
suðurbökkum Thames-ár.
Þegar ég kom þarna seinni
hluta dags var þar enginn annar
gestur. Skrifstofa sýningarnefnd
arinnar lét fylgja mér um
byggðina, og sagði fylgdarmað-
ur minn mér frá því og lagði á
það áherzlu, að hann hefði verið
að enda við að flytja ítarlegt er-
indi í brezka útvarpið fyrir hlust
endur á Italíu einmitt um þenn-
an hluta sýningarinnar.
Til sýnis er þarna nýtt íbúðar-
hús ætlað meðal fjölskyldu og
er húsið búið öllum helztu nú-
tíma þægindum. í það hefir enn
ekki verið flutt, en annars er
fólk flutt í öll önnur hús hverf-
isins, sem reist hafa verið, en
þau eru öll nákvæmlega eins.
Þarna eru nýtízku verzlanir, sem
hafa á boðstólum allar helztu
vörutegundir, íbúum hverfisins
til mikils hægðarauka, kirkja
hefir verið reist þarna í mjög ó-
venjulegum stíl, en það sem
vakti mesta athygli mína var
nýtízku barnaskóli, sem afar
mikið hefir verið vandað til.
Hefi ég varla séð vistlegri skóla
af þessu tagi, enda er hann búr
inn öllum nýtízku kennslugögn-
um, og sagði skólastjórinn mér
brosandi frá því, að upphaflega
hefðu börnin úr fátækrahverf-
inu varla fengist til þess að
hverfa heim úr húsakynnum
skólans, svo vel undu þau líf-
inu þar. — Kennsla fer þarna
mjög fram með verknámssniði.
Leiðsögumaður minn sagði að
lokum, að ef þetta hverfi gæfi
eins góða raun og til væri ætlast
væri hugmyndin, að reisa svip-
uð hverfi á komandi tímum víða
í borgum landsins“.
„Þér hafið vafalaust komið á
bókasýninguna í Kensingston?“
„Ég var þar mikinn hluta dags,
og tæknisýningunni,- sem er á
sömu slóðum. Hafði ég sérstak-
an áhuga fyrir bókasýningunni,
sem er í hinu fræga Victoriu og
Albert-safni, en þar eru til sýnis
allt að 800 mjög merkar bækur,
flestar í frumútgáfum, og hafa
þessir bókmenntafjársjóðir verið
fengnir úr fjölmörgum bóka-
söfnum Bretlands. — Einnig
getur þarna að líta handrit af
ýmsum frægustu bókum Breta,
allt frá 15. öld til okkar daga.
Á tæknilegu sýningunni er
með myndum, kvikmyndum og
á ýmsan annan hátt, yfirlit um
það merkasta á sviði verkfræði-
tækni nútímans, m. a. vísind-
anna“.
„Hvað sáuð þér merkast á aðal
sýningarsvæðinu?"
„Ég var þar nokkurn hluta
dags og var auk þess í boði eitt
kvöld í hinni nýju Tónlistarhöll,
sem þarna hefir verið reist og
mjög vandað til. Er hún að mínu
áliti það langmerkasta, sem um
er að ræða á aðalsýningarsvæð-
inu. Bretar eru ákaflega ánægð-
ir yfir að hafa eignast þarna
mjög ákjósanlegt stórhýsi til
tónlistarhalda, því að eins og
kunnugt er, þá er hin fræga
Royal Albert Hall þeirra, mjög
vafasamur^ tónlistarsalur,' vegna
þess hversu misvel heyrist þar
í hinni nýju tónlistarhöll hafa
síðan 11. maí verið flutt á hverju
kvöldi fræg tónverk af helztu
hljómsveitum Bretlands og fræg
ir söngvarar hafa komið þar
fram“.
„Hvert var aðalerindi yðar í
þessari ferð?“
„Ég fór utan í ýmsum erind-
um, en m. a. til þess að kynna
mér nýjungar í Englandi og
Frakklandi í sambandi við fram-
burðarkennslu þá, sem ég hefi
stundað undangengin ár. — Lét
ég ekki undir höfuð leggjast, að
fara- í ýms leikhús í London og
París, en þar eru nú flutt mjög
mörg merk leikrit af fremstu
leikurum þjóðarinnar, í sam-
bandi við Bretlandssýinguna og
2000 ára afmæli Parísarborgar.
M. a. dvaldist ég viku í Strat-
ford on Avon og sá þar þrjár
sýningar á leikritum Shake-
speares, sem nú eru flutt þar.
I þeim efnum átti ég kost á mjög
góðri fyrirgreiðslu^ B r i t i s h
Council og fréttadeildar franska
utanríkisráðuneytisins, en þess-
ar stofnanir greiddu á allan hátt
götu mína^.
„Höfðuð þér nokkrar spurnir
af íslenzka tónlistarfólkinu í
Bretlandi, Þorsteini Hannessyni
Hugsið um
nágrannann
sem notar
sama
símþráðinn
HengiC heyrnartóliS reglu-
bundið upp avo að þráður-
inn verCi ekkl að öþörfu
óstarfhæfur.
og Þórunni litlu Jóhanns-
dóttur?“ |
„Ég hitti þau bæði að máli og
sannfærðist um, að þeim vegnar
vel í listastarfi sínu. Þorsteinn
Hannesson er fyrsti íslendingur-
inn, sem hlotið hefir fast starf
við hina frægu Covent Garden
óperu í London. Hann er einn
helzti hetjutenór óperunnar,
m. a. í Wagneróperum, og hefir
farið söngfarir með Covent
Garden óperunni víða um Eng-
land. Hann hefir nýlega sungið
við mikla hrifningu á Islendinga
móti og á norrænu móti í París,
við frábærar undirtektir. Þor-
steinn Hannesson kvaðst hafa í
hyggju að skreppa hingað næsta
sumar.
Af Þórunni Jóhannsdóttur, ís-
lenzka undrabarninu í London,
er það helzt að frétta, að hún
hefir nýlega leikið einleik á
slaghörpu í Manchester með
hinni frægu Hallé hljómsveit
undir stjórn Sir John Barbirolli,
og voru öll blaðaummæli, sem
ég sá um frammistöðu hennar
þar á eina lund, að hér væri á
ferðinni algert undrabarn“.
—VISIR
Einbúinn . . .
mælum hans um Einar Jónsson,
list hans og ævistarf. Villur hygg
ég að séu fáar í bókinni. Ég tel
ekki slíkt sem hina fjölförulu
vitleysu um stærð Þingvalla-
vatns og misheyrnar ritvillur,
t. d. er Hrísháls í Skagafirði
nefndur Hvishals.
Bókin á að mínu áliti allmikið
erindi til íslenzkra lesenda, til
að kenna þeim að skilja betur en
oft vill verða hvað er burðarás-
inn í hugsunum og tilfinningum
Norðmanna varðandi land vort
og þjóð. Þegar öllu er á botninn
hvolft, er það annað og meira
heldur en saltfiskur og síld, þó
að þau gæði komi vitanlega einn
ig til greina í viðhorfi Norð-
manna til íslandsmála.
Síðasti kafli bókarinnar: ís-
lendingar og Norðmenn, á ef til
vill að sumu leyti ekki minna
erindi til íslenzkra lesenda held-
ur en til Norðmanna.
Þeim til huggunnar, sem hræð-
ast allt, sem heitir norskt lands-
mál eða nýnorska, er bezt að
segja það, að Einbúinn er rituð
á mjög stílhreinu og góðu bók-
máli. Árni G. Eylands
HlustiC vandlega áCur en þCr
stmiC—trufliC eigi viCtal þess,
er notar sama símþráOinn.
Ef langt viötal er nauOsynlegt,
skuluO þér skipta þvt t nokkur
stutt viCtöl, svo aC nábúinn, er
notar sama þráöinn veröi eigi
afskiptur.
—Mbl. 23. sept.