Lögberg - 27.10.1955, Page 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 27. OKTÓBER 1955
Merkileg útgáfa
Eftir STEFÁN EINARSSON
BS
A borði . mínu liggja tvö
þykk bindi, ný útgáfa af
Þjóðsögum og æviniýrum
Jóns Árnasonar og Magnúsar
Grímssonar. Bæði bindin
komu út árið 1954. Að útgáf-
unni stendur Bókaútgáfan
Þjóðsaga, en bækurnar eru
prentaðar í Hólaprenti hinu
nýja (Prentsmiðjunni Hólar).
Tveir ungir fræðimenn Árni
Böðvarsson og Bjarni Vil-
hjálmsson hafa séð um útgáf-
una eða búið hana til prent-
unar.
Mönnum gæti dottið í hug
að hér væri um hundrað ára
minningarútgáfu að ræða.
Svo er þó ekki beinlínis, því,
JXeetyMcetíWf
5 P A C E
CONTRIBUTED
BV
WINNIPEG
BREWERY
L I M I T ( D
MD-365
eins og menn muna, komu
þjóðsögurnar út 1862—64, en
þó þessari útgáfu sé ekki
lokið eins og þegar verður
sagt, þá er ólíklegt að útgáfa
síðasta bindis dragist fram á
árin 1962—64.
Eins og jafnaldrar mínir frá
því um aldamót muna þá
voru Þjóðsögur Jóns Árna-
sonar „Gömlu þjóðsögurnar“
eins og þær oftast voru kall-
aðar, með fágætustu bókum í
landinu. Fólkið í landinu
hafði á þessum tæpu fjörutíu
árum bókstaflega lesið þær
upp til agna. Það var ekki
fyrr en 1925 að Sögufélagið
tók að gefa út „Gömlu þjóð-
sögurnar“ á ný, til mikils
fagnaðar fyrir bókavini, þótt
nokkuð hlyti það að draga úr
fagnaði hinna eldri að bókin
kom út í svo smáum heftum
að útgáfunni varð ekki lokið
fyrr en 1939 — rétt fyrir stríð-
ið verra og síðara. Þá var víst
margur góður og gamall
sögufélagsmaður kominn und-
ir græna torfu. En þessi seina-
gangur á útgáfunni leiddi ein-
faldlega af því að milli stríða
voru íslendingar ekki einung-
is fáir, eins og þeir hafa alltaf
verið, heldur líka í fátækara
lagi, þótt eigi brygði þeim við
það.
En fátt er svo með öllu illt
að ekki boði nokkuð gott.
Stríðið verra og síðara auðg-
aði Islendinga svo, að nú geta
þeir ráðist í að gefa út á einu
ári bók sem milli stríða tók
þá 14 ár. Mér er ókunnugt,
hvort Sögufélagsútgáfan er
uppseld eða ekki, en þó svo
væri er óhætt að fullyrða, að
hún sé ekki ekki orðin eins
sjaldgæf eins og „Gömlu þjóð-
sögurnar“ upp úr aldamótum.
En því þá þessi nýja vandaða
og dýra útgáfa?
Til hennar liggja rök þau
er nú verða talin. 1 útgáfu
Sögufélagsins voru 160 fyrstu
blaðsíðurnar settar upp aftur.
En er svo langt var komið
prentun, hafði mönnum lærst
að ljósprenta bækur og var sá
háttur hafður á því sem eftir
var verksins. Fyrir utan þess-
LÆGSTA FLUGFAR TIL
með Douglas Skymasters, er
hver um sig hefir 7 skandi-
naviskra manna áhöfn, sem
fengið hafa flugæfingu 1
Bandaríkjunum.
C. A. B. skrásettar, reglu-
bundnar flugferðir frá New
York.
ISLANDS
$265°°*
BAÐAR LEIÐIR
*Gengur í gildi 1. nóvember.
Kauplft far hjá næ.Htu ferðaskrifstofu.
n r-\ n
ICELANDICl AIRLINES
uiAmju
15 West 47th Street, New York 36
Pl 7-8585
ar 160 síður er því önnur út-
gáfa nákvæín eftirmynd
fyrstu útgáfu svo ekki verður
um bætt, og er það geysi-
mikill kostur ef menn vilja
hafa það svo. En eins og geta
má nærri gátu villur af ýmsu
tagi slæðst inn í hina fornu
fyrstu útgáfu, ekki sízt þar
sem svo var í pottinn búið,
að Jón Árnason gat ekki lagt
síðustu hönd á hana þar sem
hún var prentuð í Leipzig.
Sú var ástæða til að ekki var
hægt að prenta formála hans
fyrir safninu, heldur varð
Guðbrandur Vigfússon, stadd-
ur ytra, að hlaupa þar í skarð-
ið. Villur komu víðar í ljós
þegar menn fóru að bera út-
gáfuna saman við handrit
þau, er Jón hafði notað, hand-
rit sem þjóðsagnaritararnir
sjálfir höfðu sent honum.
Þetta sýndi sig t. d. þegar
Sigurður Nordal gaf út
Sagnakver Skúla Gíslasonar
(Rvk 1947) eftir eiginhand-
ritum Gísla.
Hér var þá sýnilega verk-
efni, kannske ekki svo lítið,
fyrir nýja útgefendur þjóð-
sagnanna, að gefa sögurnar út
orðrétt eftir handritum þeim,
er sögumenn og safnarar
höfðu sent Jóni, að svo miklu
leyti sem handrit þessi voru
finnanleg, en mikill fjöldi
þeirra er enn í bréfasöfnum
Jóns í Landsbókasafni.
Hinir ungu fræðimenn hafa
nú leyst af hendi þenna sam-
anburð við handrit sagnanna,
svo langt sem þessi tvö bindi
ná, en í þeim er sama efni og
í þeim tveim bindum er út
komu 1862—64. Við aukið er
nokkrum skýringum um sög-
urnar, aftan við bindin, en
Formáli Jóns Árnasonar er
prentaður framan við fyrra
bindið, í fyrsta sinn; formáli
Guðbrands er hér settur í
annað bindið. Þessari útgáfu
fylgja ljósmyndir af höfuð-
skörungum þeim er að þjóð-
sögunum stóðu: Jóni Árna-
syni, Magnúsi Grímssyni,
Guðbrandi Vigfússyni og
Konrad Maurer. Jón Árna-
son getur þess í formála sín-
um, að hann hafi tekið flokk-
un safnsins því nær óbreytta
eftir flokkun Maurers í
Islandische Volkssagen der
Gegenwari.
Ljósprentuð eru hér tiltil-
blöðin af fyrstu útgáfunni,
titilblaðið af Islenzk æfiniýri.
Söfnuð af M. Grímssyni og J.
Árnasyni, Rvík 1952 og titil-
blað að Islandische Volks-
sagen eftir Maurer, Leipzig
1860. Auk þess eru ljósprent-
uð mörg handritasýnishorn
þjóðsagnaþulanna. Galdra-
stafir o. fl. þessháttar er
notað fyrir bókarskraut. Yfir-
leitt er frágangur allur,
prentun og band, með ágæt-
um, svo sem hæfir slíku
merkisriti.
En af útgáfu þessari er enn
varla hálfsögð saga. Menn
hafa lengi vitað, að Jón Arna-
son átti miklu meira safn af
þjóðsögum en það sem prent-
að var í þessum tveim bind-
um. Að lítt rannsökuðu máli
ætluðu útgefendur að þetta
aukasafn með registri mundi
komast í eitt bindi til, þriðja
bindið. Nú hafa þeir komizt
að raun um að ekki muni
af veita þrem bindum enn til
að koma safninu á prent. Svo
safnið verður þá allt fimm
bindi og sögurnar allar gefnar
út á sama hátt eftir handrit-
um þeim sem Jón hafði safn-
Afmælisgjafir
til elliheimilisins „HÖFN"
September:
Mr. Skúli Benjamínson,
Winnipeg, $50.00; Mr. J. Th.
Beck $10.00.
Október:
Mrs. L. Summers, Van-
couver, $25.00 í minningu um
ástkæran eiginmann, Leif
Summers; Mir. G. Svein-
björnsson, Lulu Island, $10.00
í minningu um ástkæran
frænda, Leif Summers; Mr.
S. Sigmundson, Vancouver,
$25.00; Mrs. Emily Thorson
$25.00; Mr. M. G. Guðlaugson,
White Rock, $15.00; Miss Lily
Sigurdson, Vancouver, $15.00;
Mr. og Mrs. G. Stefánsson
$10.00; Mr. Elías Elíasson
$10.00; Mr. John Sigurdson
$10.00; Mr. og Mrs. L. H.
Thorlakson $10.00; Mr. og Mrs.
Sam Johnson $10.00; Mr. og
Mrs. M. Egilson $10.00; Mr.
Herb Helgason $10.00; Mr. S.
Sigurdson $10.00; Mrs. R.
Speakman $10.00; Mr. Erling
Bjarnason $10.00; Mr. og Mrs.
Thor Gunnarsson $5.00; Mrs.
J. Jóhannesson $5.00; Miss A.
Eyford $5.00 Mr. K. Frede-
rickson $5.00; Mr. Baldwinson
$5.00; Mr. C. Eyford $5.00;
Mr. Fred Johnson $5.00; Mrs.
J. Sturlaugson $5.00; Mr. A.
J. Jóhannsson $5.00; Mr. A.
að. Geta má nærri hve mikið
verk það er að koma öllu
þessu mikla þjóðsagnasafni á
prent og eiga kostnaðarmenn
og útgefendur geysimikla
hönk í bak íslendinga fyrir
það. En engum ætti útgáfa
þessi að vera kærkomnari en
íslenzkum fræðimönnum og
íslenzkri alþýðu, því enn eru
þjóðsögurnar skemmtilegasta
efni um að lesa sem til er.
Orr $5.00; Miss Nan Doll
$5.00; Mr. J. Sigmundson
$4.00; Mr. John Julius John-
son $3.00; Miss Dóra David-
son$4.00; Mr. H. Fordham
$2.00; Mrs. I. Johnson $2.00;
Mrs. Munroe $2.00; Mrs.
Thora Vigfússon $2.00. Ágóði
af Silver Tea $214.35.
Ýmsar gjafir frá: Mrs. J-
Sanders, Mrs. Anna Guð-
johnsen, Mrs. F. Thorsteins-
son, Mrs. G. Sveinbjörnson,
Mrs. Fred Johnson og Mrs.
B. Olson.
Með þakklæti,
F. h. nefndarinnar,
Emily Thorson, féhirðir
C0PENHAGIN
Heimsins bezta
munntóbak
KREFJIST!
VINNUSOKKA
Með margstyrktum tám og hælum
Þeir endast öðrum sokkum betur
Penmans vinnusokkar
endast lengur — veita
yður aukin þægindi og
eru meira virði.
Gerð og þykkt við
allra hæfi — og sé tillit
tekið til verðs, er hér
um mestu kjörkaup að
ræða.
EINNIG NÆRFÖT OG YTRI SKJÓLFöT
Frægt firma síðan 1868
WS-9'4