Sunnanfari - 01.04.1898, Blaðsíða 13

61
Ed þar sem sjór sá er saltari og þar af leiðandi
þyngri, er kemur úr Atlantshafiim, hlýtur hann að
renna undir kalda og létta sjóinn, sem er á yfir-
horði heimskautshafsins og því finst þessi hlýi
sjór á miklu dýpi í Norðuríshafinu.
Af þessu leiðir að seltuminni sjórinn á yfir-
borðinu ver hlýrri sjónum að komast upp undir
yfirborð hafsins, og þetta veldur því, að hlýi sjór-
inn tefur lítið fyrir því, að heimskautshafið leggi,
þrátt fyrir yl þann, er hann færir því.
Þó er auðsætt, að þrátt fyrir þá mótsöðu, sem
kaldi sjórinn á yfirborðinu gerir hlýrri sjónum á
meira dýpi, hlýtur þetta stöðuga aðrensli af hlýrri
sjó að hafa áhrif á hitann í íshafinn, og þannig
draga úr myndun íssins á yfirborði þess.
Vindurinn og straumurinn styðja og afarmikið
að þvi, að ísinn verði ekki afar-þykkur, því þeir
reka hann stöðugt yfir heimskautsbeltið suðureftir,
og þar bráðnar hann áður en hann er orðinn nægi-
lega gamall til þess að geta verið orðinn mjög
þykkur. Af lagis þeim, er vér mældum, var hann
þykkastur 14 fet, þar sem ísinn hafði ekki rekið
saman.
Það væri fróðlegt að rannsaka, hverjar afleiðing-
arnar yrðu, ef þetta stöðuga ísrek norðan að og
þetta útrensli úr kalda heimskautshafinu hyrfi og
stöðugt aðrensli af hlýrri sæ hætti algerlega að
renna inn í heimskautshafið. Setjum t. d. svo, að
sjávarbotninn hækkaði, svo að þurlendi yrði þvert
yfir Atlantshafið frá Skotlandi yfir á Hjaltlandseyj-
ar, Eæreyjar og Island til Grænlands, svo sem að
líkindum hefir átt sér stað að tiltölu seint í sögu
jarðarinnar.
Afleiðingamar mundu verða, að ísinn þjappað-
ist enn þá meira og hærra saman fyrir norðan þetta
nýmyndaða eiði, en nú á sér stað með ís þann,
er liggur norður við eyjar þær, sem eru norðan við
Norður-Ameríku. Smámsaman mundi girt fyrir alt
isrekið, eu ísinn yrði æ þykkari og þykkari, bæði
af því, að sjóinn legði meira en áður, og snjórinn
mundi hrúgast ofan á ísinn. Þannig yrði heim-
skautshafið þakið þykkri kápu af is, líkri þeirri,
sein margir hafa hugsað sér að lægi yfir heim-
skautinu.
G-olfstraumurinn rennur nú norður eftir milli
íslands og Skotlands, en girt mundi einuig fyrir
hann af landtanga þeim, sem vér höfnm hugsað
oss að myndaðist við hækkun á sjávarbotninum
og þannig gæti hlýr sjór ekki framar runnið iun í
heimskautshafið. Afleiðingin af þessu hlyti þá að
verða sú, að hitinn mundi mínka í íshafinu, og að
líkindum yrði það ekki heitara en sjórinn er nú á
yfirborði þess; þó er efasamt, að það mundi alt
botnfrjósa gersamlega.
Auðsætt er, að veðráttan ruglaðist allmikið
við breytingar þær, er vér höfum hér hugsað. Yfir-
borð Ishafsins yrði líkara afarstórum jökli en ísþöktu
hafi. Meðalhitinn yrði smám saman minni, sökum
kuldageislanna, er legðu upp af þessari suæþöktu
ísbreiðu, og veðráttan mundi verða kaldari eu nú
er. En jafnframt mundi Atlautshafið fyrir sunnan
tangann ekki kólna af kalda sjónum og ísnum uorð-
an að, og mundi ekki senda rnikið af hita síuum
inn í ísþafið, svo sem það gerir nú. Af þessu
mundi hitinn aukast í Atlantshafinu og veðrátta
á þessu svteði verða hlýrri heldur en er nú á dög-
um.
En hverjar mundu aftur verða afleiðingarnar,
ef vér hugsuðum oss, að meira af köldum sæ rynni
norðan að og miklu meira af hlýjum sæ streymdi
inu í Ishafið en hingað til? Hvað mundi leiða af
því, ef t. d. Bæringssundið yrði dýpra og breiðara
en það er nú sein stendur, svo heiti Japansstraum-
urinn (Kuro-Sivo) gæti komist inn i Ishafið?
Augljóst er, að kalda lagið á yfirborði þessa
hafs mundi ekki verða jafn þykt og nú og hlýi
sjórinn í djúpi þess yrði heitari og töluvert meiri.
Ishafið mundi enn fremur leggja seinna en áður, og
ísbreiðuna mundi reka hraðara út úr því og hefði
enn minni tíma til að þykna. Hætti íshafið sam-
tímis að taka á móti fersku vatni úr fljótunum í
Síberíu og Norður-Ameríku, er hugsa mætti sér
að yrði við breytingar á yfirborði jarðarinnar, og
að þessar ár breyttu farveg sínum og rynnu út í
önnur höf, mundi þar af leiða, að Ishafið yrði ekki
þakið þessu lagi af köldu og tiltölulega léttu og
seltulitlu vatni, og hlýrra, saltara vatnið, er sunn-
an að kemur, kæmist nær yfirborðinu, og þetta hlyti
að sjálfsögðu að hindra mjög að haf þett-a legði.
Mundi þá mikill auður sjór að líkindum hitt-ast
þar norður ffá mestan hlut-a ársius, og veðráttan
í heimskautsbeltinu verða iniklu blíðari en áður.
En jafnframt mundi veðrát-tan verða kaldari í norð-
urhlut-a nyrðra tempraða beltisins, því að suðrænni
höfin flyttu meira af hlýjum sjó inn í íshafið en
nú, og tækju á hinn hóginn á móti meiri köldum
sjó norðau að. Afleiðingin af þessu yrði, að minni
munur yrði á veðrátt-unni í heimskauts-beltinu og
tempraða beltinu en nú á sér st-að.
Þrátt fyrir þetta er ekki hægt að segja með
fullri vissu, hvort veðráttuhreyfingar þær, er komn-
ar væru af þeim breytingum láðs og lagar, sem áð-