Öldin - 01.03.1896, Page 24

56
ÖLDIN.
Hóflaust spaug.
Hinn merki fræðimaður Iljálmar
Hjörtur Boyesen ritaði margt og mikið
á seinustu mánuðum æfi sinnar. A meðal
ritgerða hans er hafa komið út síðan hann
lézt, er ein í “North American Review”,
um hóflaust spaug I Ameríku, eiginlega í
Bandaríkjunum. í þeirri ritgerð segir
liann sínu máli til sönnunar frá því, að
fyrir nokkru síðan liafi hann beðið stúd-
entana í Columbia College að rita stutt
æfiágrip sitt. Þegar svörin komu sá hdnn
sér til mestu undrunar, að meira en helm-
ingur stúdentanna hafði álitið þetta spaug,
og það þó þessi ósk væri prentuð á sama
skjalið og spurningarnar, er þeir áttu að
svara við þetta próf. Af 32 stúdentum í
íiokknum, sem bar að rita æfisögu sína,
rituðu 17 hana í sama anda og þeir álitu
óskina framborna, þ. e., í gamni,og bjuggu
svo til gamansögu í staðin fyrir æfisögu.
Einn þeirra t. d. skrifaði í þá átt, að þar
cð hann hefði augun á “hvíta húsinu” (þ.
e. á forseta stól Bandaríkja), vildi hann
ekki binda hendur seinni tíma æíisöguritara
með því að negla þá niður við óþjált
grindaverk af sannleika, sem gæti komið
sér illa fyrir umboðsmann sinn í kosninga-
sókn. Það, sem sérstaklcga vakti atbygli
prófessors Boyesens, í sambandi við þetta
óvænta spaug, var það, að allir þessir
gamansömu unglingar, að tveimur und-
anteknum, voru synir innfæddra Banda-
ríkjamanna, og aftur á hinn bóginn það,
að allir sem rituðu alvarlega æflsögu,
voru, að þremur undanteknum, synir að-
fluttra, cða útlendra manna. Um þetta
atvik ritar svo prof. Boyesen á þessa lcið:
“Sem sýnishorn af lunderniseinkunn
þjóðarinnar, tel ég þetta sérlega eftirtekta-
vert. Áður hafði ég oft tekið eftir þeirri
tilhneigingu Bandaríkjamanna, að henda
gaman að öllu og gera sér skemtun af' öllu
mögulegu. En því hefði ég aldrei trúað,
að þessi tilhneiging væri eins ákveðin og
eins almenn, eins og ofangreint atvik virð-
ist benda á. Og þó, þegar ég lít yflr 26
ára reynslu mína í Bandaríkjum, staðfest-
ist ég í þeirri skoðun, að engin lundernis-
einkunn Ameríkumanna sem þjóðar sé
eins djúpt gróðursett eins og einmitt gam-
ansemin. Það er aö þessu leytinu, öllu
öðru fremur, að Ameríkumenn eru ólíkir
annara þjóða mönnum. Það liggur við að
það sé eitt af þvi fyrsta sem greindur út-
lendingur veitir eftirtekt þegar hann er
kominn til stranda vorra, að allir hlutir,
vér sjálflr meðtaldir, eru háðir endalausu
spaugi. Sléttheflllinn mikli, lýðstjórnar-
liugmyndin, heflr miðað til að eyða lotn-
ingunni, sem verndar sum málefni fyrir
örvadrífu hæðninnar.”
“Eg gleymi aldrei hve hverft mér
varð, þegar ég í fyrsta skifti varð var við
þennan kærulausa kesknis anda, sem engu
þyrmir, andlegu eða veraldlegu. Það
eru meira en 20 ár síðan ég var gerður
kunnngur æruverðum kennimanni, góð-
gjörnum manni og vel mentuðum, en nokk-
uð miklum á lofti. Um leið og ég var
gerður þessum manni líupnur, sagði sá, er
það gerði, að það væri álitið að ástæðan
til þess að þessi æruverði prestur lifði enn,
væri sú, að hann væri að “bíða eftir að
losnaði embætti í þrenningunni.”
Prof. Boyesen segist efa, að blegið
yrði að öðru eins spaugi og þessu nokkur-
staðar utan Bandaríkja.
“Eg hefl oft”, heldur hann áfram,
“Imgsað um hvcr sé frum-orsök þessarar
gamansemi, sem maður rekur sig á hver-
vetna í Bandaríkjunum og sem er alvog
eina einkunnin, sem öllum Bandaríkja-
mönnum cr sameiginleg. Jafnvel aðflutt-
ur Evrópumaður, sem á ættlandi sínu hefði
naumast látið hrjóta eitt spaugsyrði á
heilu ári, er innan skamms svo gagntek-
inn orðinn af þessum anda, að hann fer að
slá um sig með spaugsyrðum, sem, ef til
vill, eru honum sjálfum til meiri ánægju,