Kvennablaðið - 30.04.1903, Blaðsíða 2

2Ó
KVENNABLAÐIÐ.
af uppþurkað land, nærri því norður undir
hús þau, sein eru fyrir sunnan kirkjuna (Jóns
Sveinssonar og Jak. heit. Sveinssonar).
Ur austnorðurhorni tjarnarinnar rennur
„lækurinn". Hann skiftir bænum eiginlega
í tvent: austurhluta og vesturhluta. Vestur-
hlutinn ásamt miðbænum hefur lengi verið
talinn aðalbærinn, en austurhlutinn að eins
úthverfi: Þingholtin og Skuggahverfið. En
nú er svo komið, að austurbærinn er orðinn
fjölbyggðari og fjölmennari en miðbærinn
og vesturbærinn að samtöldu.
Nú sem stendur, má telja miðhluta bæjar-
ins, svæðið frá Lækjargötunni fyrir vestan
lækinn (að henni meðtaldri) og upp fyrir Ing-
ólfsstræti, ef tekið er tillit til bygginganna
og fólksfjöldans. Hvergi í bænum aukast
byggingarnar jafngríðarlega og í Þingholt-
unum, inn með Laugaveginum og í Skugga-
hverfinu. í vestri hlutanum er tiltölulega mjög
lítið bygt. Og þegar nú verður farið að
taka Arnarhólstúnið að meira eða minna leyti
undir byggingar, þá er full vissa fengin fyrir
því, að aðalbærinn verður áður en mörg ár
líða fyrir ofan læk.
Af þvf Reykjavík er bygð strandlengis
með sjónum, að heita má, vestan frá Granda
austan við Seltjarnarnesið og inn að Rauðará,
þá verður ummál borgarinnar geysimikið.
Þegar þess er gætt, að byggingarnar teygj-
ast líka suður með allri tjörn, báðumegin og
upp um öll Þingholt og Skólavörðuholt, þá
er auðséð, að hér getur ekki verið um brú-
iagðar götur og stræti að ræða, því vega-
lengdin veldur því, að slíkt yrði sá kostnað-
ur fyrir svo fáment bæjarfélag, sem það
gæti ekki risið undir.
Elsta gatan í Austurbænum, sem nú er
við lýði, er Skólavörðustígurinn. Hann var
um langan tíma aðalvegur bæjarins, þjóðveg-
urinn, sem allir fóru um, sem komu hingað.
Merkilegt má heita, að aðal þjóðvegurinn, sem
upphaflega lá hingað, þegar kaupstaðurinn var
úti í Örfirisey, og fyrst eftir að hann færðist
hingað í land, er enn við lýði að nokkru
leyti. „Ferðamannavegurinn", sem hann var
þá kallaður, liggur enn þá út frá Skólavörðu-
veginum upp hjá baenum Hlfð, fyrir ofan
Skólavörðuna, fyrst um sinn niður með tún-
unum þar, en beygir svo f norðvestur yfir
Skólavörðuholtið og kemur nú saman við
austurendann á Grettisgötu. En áður lá hann
beint í norðvestur ofan hjá Vegamótum og
niður Arnarhólstúnið, sunnanvert við Arnar-
hól, og yfir lækinn f ósnum, rétt þar sem
nú eru Zimsenshúsin. Framhald af þessum
vegi lá svo áfram þar sem nú er Vesturgata
og beint fram á Seltjarnarnes.
Þegar tala skal um götur og stræti
Reykjavíkur, þá verður manr.i fyrst fyrir að
finna til þess, að hér sé viðkæmasta kýli
bæjarstjórnarinnar. Og það er hverju orði
sannara, að veganefndin, sem kölluð er, hef-
ur þar mikla syndabyrði á samvizkunni.
Allstaðar annarstaðar er það talið nú á
tímum sjálfsagt, að mæla út götur og stræti
á undan húsastæðunum. En hér eru húsin
jafnan bygð fyrst og lóðirnar iðulega seld-
ar prívatfólki, svo bæjarstjórnin verður síðar
að kaupa lóðirnar langtum hærra verði, en
hún hefði þurft í fyrstu, ef hún hefði ekki
afsalað sér forkaupsrétti sínum. Húsin standa
því allavega sem verkast vill, hornskökk þvers-
um, ýmist of langt frá götunni eða ofstutt.
Til að sannfærast um þetta, má skoða Lauga-
veginn, Austurstræti, Hafnarstræti, og ótal
fleiri. í flestum götunum mun mega finna
fleiri eða færri dæmi upp á þetta.
Nú sem stendur, er Laugavegurinn aðal-
gata Reykjavíkur, að því leyti að hún er
Iengsta gatan í bænum, þótt henni sé skift
í þrent að nafninu til: Vestan frá Hótel
ísland og upp að læk heitir hún Austurstræti,
og þykir Miðbæingum hún vera borgarinnar
fínasta gata. Frá læknum og upp aðSkóla-
vörðustíg heitir hún Bankastræti, og upp frá
því Laugavegur inn fyrir Laugar, eða máske
alveg inn að ám. Ut frá henni og samhliða
henni ganga svo götur í allar áttir um
Austurbæinn, og má hún að réttu lagi heita
lífæð borgarinnar, því flestir, sem landveg
koma, fara hana. Helztu göturnar í Austur-
bænum, auk Laugavegsins, eru þessar: Skóla-
stræti, Laufásvegur, Þingholtsstræti, Ingólfs-
stræti, Bergstaðastræti í Þingholtunum, Skóla-
vörðustígur dg Grettisgata á Skólavörðuholti,