Dagskrá - 13.03.1897, Blaðsíða 2

250
annað borð eiga menn auðvitað að selja það sem best
— og það gjöra menn með því að láta hönd selja hendi
og taka við enska gullinu hjer á staðnum, til endur-
gjalds fyrir varning sinn, hvort sem meira eða minna
er selt af honum.
— Vjer búumst við að þetta verði úthrópað sem
Lokaráð af ýmsum ofstækismönnum í kaupfjelögunum,
og má ekki annars vænta af þeim sumum hverjum, hvað
sem sagt væri um þetta efni. — En vjer viljum biðja
góða og hyggna menn er nú reka verslun við umboðs-
mennina Zöllner & Vídalín að íhuga þessa uppástungu
hleypidómalaust. Snöggar stórbreytingar á verslunarað-
ferð þjóðarinnar hljóta jafnan að hafa afarmikinn kostnað
og óbeinlínis skaða í för með sjer. — En á þann hátt
sem að ofan er greint mætti snúa því sem ábótavant er
í æskilegra horf, án þess að raska því sem gott er og
vel gjört í kaupfjelagsskapnum.
Algerði skilnaðurinn.
I 13. tölubl. »Þjóðviljans unga« er ritstjóragrein um
skilnaðinn milli Islands og Danmerkur, þar sem það sjest
Ijóslega að »Þjóðv.« stendur að öllu leyti á sama grund-
velli í stjórnarskrármálinu eins og meginhluti endur-
skoðunarflokksins hefur staðið þing eptir þing.
Allir þeir sem vilja sjálfstjórnarmálinu vel, hljóta
að gleðjast yfir því, að ritstj. »Þjóðviljans,« sem eins og
kunnugt er telst tneð rjettu einn hinn helsti endurskoð-
unarmaður á alþingi, tekur þannig í þetta mál.
»Þjóðv.« grein þessi stendur í nánu sambandi við
aðra grein í sama blaði »Politiskar horfur (12 tölubl.)
þar sem ritstj. telur efa á því hvort þingið muni reyn-
ast hafa festu og þol til þess að halda stjórnarskrár-
frumvarpinu áfram óbreyttu, sem hann telur þó skyldu
þingsins. — Hann fer þeim orðum um þær horfur eru
sjeu á því að nýtt, breytt stjórnarskrárfrumvarp geti
unnið fylgi Islendinga.
- »Og þegar svo þetta nýja hringl- eða
glamranda frumvarp ræki sig á sömu mótspyrnu stjórn-
arinnar, vegna »alríkishnútsins« eins og garnla stjórnar-
skrár frumvarpið, mundi þá ekki sama hjartveiidn og
heigulshátturinn, sama óþreyan og -festule) sið sem ein-
kennt hefur þessa síðari stjórnarbaráttu Islendinga skapa
vonum bráðan nýjan hringlanda málinu til enn meiri ó-
gagns og skaða?«
Að halda »skilnaöinum« fram sem aðalkröfu að
svo komnu segir höf. að »yrði öllum stjórnbótatilraunum
landsmanna til ógagns eins« — en aptur á móti \iil
hann brýna fyrir mönnum að láta stjórnina skilja jafn-
framt hvað Islendingar munu fara fram á ef endurskoð-
unarbaráttan leiði til einskis.
Þetta er hið sama sem undanfarandi þing hafa
gjört, er þau hafa samþykkt endurskoðuð stjórnarlög
fyrir Island í sjermálunum á grundvell stöðulaga og
stjórnarskrár, að geymdum óskertum landsrjettindum
Islands eptir hinum sögulega rjetti.
Danastjórn mun hafa skilið það mjög vel um und-
anfarin ár að endurskoðunarkrafan er ekki það síðasta
er endurskoðunarmennirnir vilja fara fram á fyrir hönd
Islands. — Það hefur komið svo berlega fram sem þörf
er á, að Islendingar geyma sjer rjett til fullkomins
sjalfstæðis samkvæmt hinni upphaflegu stöðu landsins
og sáttmálum við hina erlendu konunga. En á hinn
bóginn hefur það samkvæmt sjálfu eðli þeirra sannana
og skilríkja er Islendingar hafa byggt endurskoðunar-
kröfur sínar á verið ógerlegt að halda fram algerðum
aðskilnaðí frá Danmörku um leið og breyting á hinni
gildandi stjórnarskrá hefur verið heimtuð.
Krafan um »algerðan aðskilnað« getur auðvitað
aldrei kornið fram öðru vísi en sem aðalkrafa, af þeirri
einföldu astæðu að hún felur í sjer það mesta sem far-
ið verður fram á í þessu efni En hitt er vel mögulegt,
og verður sjálfsagt gjört á komandi þingum eins og að
undanförnu, að geytna rjettinn tilskilnaðar—þegar Islend-
ingar álíta að tími sje kominn til þess að krefjast þeirrar
breytingar á stjórnarhögum landsins. — Og samkvæmt
því sem komið hefur fram að undanförnu er einnig lík-
legt að þingið láti Danastjórn enn skilja að skilnaður-
inn sje það næsta sem farið verði fram á, á sínum
tíma, ef allar tilraunir til endurbóta á stjórnarskránni,
af hálfu alþingis, skyldu reynast árangurslausar.
Bakburður kvenna í Reykjavík.
Eitt af því sem er hið áreiðanlegasta merki upp á
menningarstig þjóðar, er meðferðin með kvennfólkið.
Hja villiþjóðum, eins og Indtánum í Ameriku og mörg-
um Svertingjaþjóðum er það alsiða að konur vinni alla
erviða vinnu, en karlar liggi í leti og iðjuleysi. Og
þótt vjer Islendingar sjeum taldir meðal siðaðra þjóða
og höfum næga bóklega menntun í samanburði við al-
þýðu í öðrum löndum til þess, þá vcrður þó eigi á móti
því borið, að hjer á sjer stað ýmislegt, að því er til
meðferðar a kvennfólki kemur, er eigi lítill skrælingja-
bragur er að.
Oflangt yrði hjer að fara nákvæmlega út í mál þetta,
og vil jeg því sjerstaklega tala um eitt atriði, nfl. hinn
alræntda bakburð, er konur hjer eru hafðar til.
Það virtist mega ætla, að höfuðbær landsins, Reykja-
vík, væri feti framar en aðrir staðir á landinu að þessu
leyti, en því miður verður eigi hægt að telja henni það
til gildis, og vil jeg því til sönnunar nefna Laugaburðinn.
Það er fullkunnugt að hjer er alsiða að vinnustúlkur