Lögberg-Heimskringla - 31.03.1960, Blaðsíða 4
4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 31. MARZ 1960
Lögberg-Heimskringla
Publlshed every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Edilor: INGIBJÖRG JÓNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Próf. Haraldur
Bessason, vice-chairman, Mrs. Ingibjörg Jónsson, sec’y, Mr.
Stefán Éinarsson, Dr.. Valdimar J. Eylands, Miss Caroline
Gunnarsson, Prof. Thorvaldur Johnson, Mr. Jón K. Laxdal,
Prof. Tryggvi J. Oleson, Rev. Philip M. Pétursson.
Grand Forks: Dr. Richard Beck [
Minneapolis: Mr. Valdimar Bjðmson
Montreal: Prof. Askell Löve
Subscriplion $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorlzed aa Second Class Mall, Post Office Department. Ottawa._t
Öfgar
Ýmsar greinar og ritgerðir hafa birzt í Lögbergi-Heims-
kringlu, sem ef til vill falla ekki ritstjórn blaðsins né sumum
lesendum þess í geð; svo er margt sinnið sem skinnið, og
yrði blaðið harla litlaust, ef ekki myndi birtast í því annað
efni en það, sem enginn gæti fundið að eða deilt um. Við
viljum því halda áfram að birta þær greinar, sem blaðinu
berast, aðrar en þær, sem kunna að fela í sér persónulegar
aðdróttanir eða illvilja í garð manna og málefna, en sem
betur fer, eru slíkar sendingar til blaðsins fágætar.
Hins vegar berast blaðinu stundum greinar, sem eru all-
öfgakenndar, og stafar það venjulega af vanþekkingu á mál-
inu, sem um er rætt, eða af ígrundunarleysi og fljótfærni.
Viljum við því ekki láta þær fljóta með án nokkurra athuga-
semda.
Á öðrum stað í blaðinu birtist bréf frá Mr. J. B. Linder-
holm, manni af sænskum ættum, sem býr í Kansasríki. Er
hann mikill tungumálagarpur og hefir sérstakt dálæti á
íslenzkri tungu. Hann var í marga tugi ára áskrifandi Lög-
bergs og nú Lögbergs-Heimskringlu, auk Tímarits Þjóð-
ræknisfélagsins og Sameiningarinnar. Auðsjáanlega svall
hinum aldna íslenzkuvini móður í brjósti, er hann las ræðu
þá, er séra Ingþór Indriðason flutti á Frónsmótinu í vetur,
og hefir því orðið á, að fara lengra í staðhæfingum sínum
en góðu hófi gegnir.
Við viðurkennum, að við vorum ekki alls kostar hrifin
af þeim kafla í ræðu hins unga kennimanns, sem Mr. Linder-
holm vitnar í, og sögðum honum frá því hreinskilnislega,
en við skiljum jafnframt, að eftir að hann hefir átt kost á
að þekkja Vestur-íslendinga lengur en í nokkra mánuði og
kynnast sögu þeirra í þessari álfu, þá mun hann komast að
raun um, að þótt þeir unni íslenzkri tungu og leitist við að
vernda menningararfleifð sína, þá er ekki þar með sagt, að
þeir vanvirði tungu og menningu annarra þjóða. Um holl-
ustu þeirra við eigin lönd, Kanada og Bandaríkin, vitnar
saga þeirra. Persónur af íslenzkum stofni, sem skammast sín
fyrir að vera kanadískar eða bandarískar, er okkur óþekkt
manntegund.
Þess vegna kemur okkur andúð Mr. Linderholms gegn
landinu, sem hefir alið hann, kynlega fyrir sjónir; hann segist
hafa neitað að semja sig að siðum þess, og staðhæfingar hans
um, að börnum sé kennt að hata og fyrirlíta íslenzkuna
nær vitanlega ekki nokkurri átt. Okkur er kunnugt um, að
á tímabili hafði bræðslupottsstefnan (100% American) all-
mikið fylgi, sérstaklega um og eftir fyrri heimsstyrjöldina,
og þótti fylgjendum þeirrar stefnu varhugavert, að hin ýmsu
þjóðarbrot leggðu rækt við tungu sína og menningarerfðir,
en þessi öfgastefna virðist nú fyrir löngu úr sögunni. íslenzk-
an, sem aðrar tungur, er kennd í háskólum víða um þetta
meginland.
Þegar rætt er um gildi íslenzkunnar, teljum við það
öfga að staðhæfa, að hún sé í engu æðri en önnur tungu-
mál og á hinn bóginn, að hún sé betri. Það mætti segja, að
íslenzk tunga sé sérslæð á margan hátt. Fyrir þúsund árum
var hún aðaltunga Norðurlandaþjóðanna og var víða töluð
á Bretlandseyjum. Aðeins á Islandi hefir þessi forna tunga
lifað svo að segja óbreytt fram á þennan dag, ekki einungis
vegna einangrunar þjóðarinnar, heldur og vegna þess, að á
hana skráðu Islendingar miklar og sígildar bókmenntir. Is-
lenzkan er því „klassiskt“ mál samtímis því að vera lif-
andi mál og er að því leyti fremri latínu og grísku.
Um fegurð íslenzkunnar hafa íslenzk skáld dæmt, svo
engu verður þar við bætt, en hitt finnum við, þegar við
brjótum íslenzk orð og orðatiltæki til mergjar, að þeim,
er tunguna sköpuðu, hefir ekki verið vits varnað; fáar tungur
munu eins þrungnar af hugsun og hugkvæmni; enda er
erfitt að ná fullkomnu valdi yfir íslenzkri tungu; það vitum
við af eigin reynd og þykjumst vita, að vinur okkar í Kansas
hafi rétt að mæla um ýmsar villur, sem slæðzt hafa í blaðið.
Prófessor Richard Beck
Próf. Richard Beck, sem um
þrjá áratugi hefir starfað sem
háskólakennari í Norður-
landbókmenntum í Banda-
ríkjunum, hefir verið svo
ótrauður v ö r ð u r íslenzks
þjóðernis í Vesturheimi, að
fá eða engin dæmi mundu
slíks. Hann hefir skrifað fjölda
greina í íslenzku blöðin vestra,
verið forseti Þjóðræknisfé-
lagsins, lagt mikinn skerf til
tímarits þess og þotið fram
og aftur um Bandaríkin og
Kanada og talað á mótum og
fundum Islendinga. Þá eru
þær greinar fjölmargar, sem
hann hefir ritað um íslenzk
efni, bókmenntir og menn-
ingu, í amerísk rit, og hefir
flutt fjölda erinda. Hann hefir
og skrifað stóra bók um ís-
lenzk" ljóðskáld frá 19. og 20.
öld, og er hún ágætt rit, og
loks í yfirlitsbækur um heims-
bókmenntir greinar bæði um
íslenzkar bókmenntir í heild
sinni og um einstaka höfunda.
Hann hefir mætt hér heima
sem fulltrúi Vestur-íslendinga
við hátíðleg tækifæri, ferðast
víðs vegar um landið og hald-
ið fjölda af ræðum, enda er
hann ræðumaður sízt lakari
en rithöfundur.
Richard Beck er maður
mjög jákvæður að allri gerð
og ungur í anda, og meðal
annars er hann sérlega hlynnt-
ur ungmennafélagshreyfing-
unni. Hann er að eðli einn af
inn vafi á því, að hann mundi
hafa náð miklum þroska sem
skáld. Þrátt fyrir annir sínar
hefir hann ekki lagt skáld-
skapinn á hilluna, en ort öðru
hverju sér til hugarhægðar,
svo sem Páll Ólafsson.
Hann hefir sent Skinfaxa
nýja ljóðabók. Hún heitri Við
ljóðalindir, og er gefin út á
Akureyri.
í henni eru mörg kvæði,
sem öll vitna um ást höfundar
á fegurð og drengskap, og öll
eru þau ort af smekkvísi og
næmu fegurðar- og málskyni.
vormönnum íslands.
Hann lagði ungur stund á
ljóðagerð, og ef hann hefði
iðkað hana verulega, er eng-
Mörg þeirra eru líka mjög
myndræn og sýna ljóðræna og
skemmtilega skáldgáfu. Og
voreðli skáldsins og lífsást
kemur hvarvetna í ljós, — en
þó gleggst í kvæðum, sem
fjalla um andstæður þessa.
Um leið og Skinfaxi þakkar
prófessor Beck bókina og öll
hans mörgu og margvíslegu
störf í þágu íslenzkrar menn-
ingar, leyfir hann sér að birta
í þessu hefti eitt af ljóðum
hans úr nýju bókinni.
Guðm. Gíslason Hagalín
Skinnfaxi (Tímarit Ung-
mennafélags Islands),
4. hefti, 1959
Bréf fró Steingrími Matthíassyni
til Guðmundar Friðjónssonar
Nexö, 7. nóv. 1939.
Góði gamli vinur!
Af því að ferð fellur, finn eg
mig knúðan til að senda þér
línu, til að votta þér þakklæti
fyrir „Drauma“-greinina, sem
eg var að lesa í „Vikunni“ og
líkaði sérlega vel. bæði orð og
efni, og einnig þar með, að
þú kallaðir elskulegan föður
minn veraldarson. Það kunni
eg vel við, þó það væri nokk-
uð tæpt tiltekið um trúarhit-
ans langæi. En það gjörir
ekkert, skáld á ætíð að hafa
skáldaleyfi til nokkurra öfga.
Eg sló upp í orðabók Blöndals
(sem er ein mín bezta bók) og
segir hann eyktina vera aðeins
3 klukkustundir. Eins og þú
veizt, þá var faðir minn allur
annar í trúarefnum síðustu
20—30 árin, og ef hann lifði
enn, væri hann orðinn alveg
eins óbundinn af kirkjunnar
kreddum eins og eg og þú,
en aldrei mundi hann hætta
að syngja Drottni lof, í svip-
uðum anda og Davíð konung-
ur, sem var ein hans bezta fyr-
irmynd í andlega kveðskapn-
um. Annars hefðir þú gjarnan
mátt taka það fram, að Hall-
grímur hafi, meðan hann var
og hét, og ekki hafnaður í
eymd elli og líkþrár og öllum
píslargrátinum (sem gekk eins
og farsótt um lönd), verið
engu s í ð r i veraldarsonur,
blessaður. Honum þótti gott í
staupinu og drakk tóbak (eins
og kallað var), og kvenhollur
var hann áreiðanlega og yfir-
leitt allrabezti kall, eins og
kvæðin sýna. Allir góðir menn
hljóta að vera veraldarsynir,
enda er himinn ,allra þjóða
skapaður í mynd okkar skárra
heims, reyndar með óþolandi
helgislepju í okkar kristna. —
Margt mætti rabba um, en
tíminn er takmarkaður, og eg
á svo marga vini, sem eg skrif-
ast á við. Okkar persónulegt
vinfengi hefir aldrei fengið
tækifæri til að þrífast, en vin-
ur þinn hef eg ætíð verið og
borið mikinn kærleika til þín
fyrir svo að segja allt, sem eg
hef lesið eftir þig. Þegar eg sé
kvæði eða grein með þínu
nafni, gleypi eg við þeim góða
mat andans. Snorri heitinn á
Þverá sagði eitt sinn við mig,
um Þorv. Thoroddsen sem rit-
höfund, að hann vildi ekki
missa af neinni línu, sem hann
ritaði. Svipað get eg sagt um
þig og þín ritstörf. Og nú síð-
ast það, sem þú sagðir um
Hallgrím og Hallgrímskirkju,
þótti mér svo gott, að eg skrif-
aði í syrpu mína nokkrar
ágætar setningar. — Svo leit
út, eins og þú þekktir aðeins
af afspurn tillögur Þorbergs,
en eg las grein hans í Rauðum
pennum í fyrra. Þó að eg ann-
ars hafi andúð á flestu, sem
hann lætur frá sér fara, þá var
þarna ritgerð, sem var sígild
Frh. bls. 7.
Dánarfregn
Grímur Johannson
Föstudaginn 18. marz and-
aðist á Siglunes-spítalanum
Grímur Jóhannesson, forstjóri
Ashern Farmers’ Creamery,
57 ára að aldri. Hann var
fæddur á íslandi 17. júní 1902,
sonur hjónanna Guðmundar
Jóhannessonar og Kristveigar
Grímsdóttur, ættuðum úr N.-
Múlasýslu. Fluttist hann vest-
ur um haf með foreldrum sín-
um eins árs að aldri og settist
fjölskyldan að í Árborg, Mani-
toba. Þar naut hann barna- og
miðskólamenntunar, innritað-
ist í búnaðardeild Manitoba-
háskólans; lauk prófi í smjör-
gerð og starfaði í þjónustu
þeirrar deildar, þar til hann
varð forstjóri Ashern Farm-
ers’ Creamery 1945. Hann tók
mikinn þátt í félagsmálum
bæjar síns; var skrifari skóla-
ráðsins í sjö ár; forseti spítala-
nefndarinnar í fimm ár; hann
átti og sæti í stjórn Associate
Hospitals. Hann var einn af
stofnendum Grace lútersku
kirkjunnar í Ashern og tíu ár
í safnaðarnefnd hennar.
- Grímur Jóhannesson naut
tiltrausts og virðingar, hvar
sem leið hans lá; hann var for-
seti School Trustees Associa-
tion fyrir Lake Shore Divi-
sion, og á þingi smjörgerðar-
manna, sem haldið var í Win-
nipeg í febrúar, var hann kjör-
inn forseti The Dairy Manu-
facturers’ Association of Man-
itoba.
Hann lifa kona hans, Anna
(dóttri Ólafs og Ragnheiðar
Johnson, sem bjuggu í Ár-
borg, bæði látin); tvær dætur,
Heiða Joanne, skólakennari í
Great Falls, Man., og Patricia
Kristveig, stundar hjúkrunar-
fræði í Winnipeg; móðir hans,
Kristveig Jóhannesson, til
heimilis hjá tengdadóttur
sinni í Ashern; sex bræður,
Ingi í Portage la Prairie,
Adolph, Dauphin, Manitoba,
Robert, Árni og Alfred í Win-
nipeg, og John í Kenora, Ont.;
ein systir, Ása, Mrs. Charles
H. Munro, í Calgary, Alberta.
Faðir Gríms, Guðmundur Jó-
hannesson, er dáinn fyrir
nokkrum árum.
Útförin var gerð frá Grace
kirkjunni í Ashern og jarð-
sett í grafreitnum í Árborg.
Séra J. Larson flutti kveðju-
mál.