Lögberg-Heimskringla - 14.09.1961, Síða 13

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 14. SEPTEMBER 1961
13
AHUGAH4L
UVENN4
CAROLINE GUNNARSSON:
Svo
Það var é rökkrinu heima
.,Frá björtum brúnatindi á breiðan herðastall
á gildum garpi hárið í gullnum öldum svall."
kvað hún mamma í sagan af Friðþjófi og Ingi-
rökt • —~ mamma í, sagan af Friðþjófi
rinu í°rðum, á miðsvetr-
arkvóldi Vest 11 r á
sléttunum
og þrá
j „ vestur
jejgaskatchewan, og bra um
ttiv °kkur börnin
prjg af fornaldarhetjunni
aral í öllum sínum ridd-
ega Ijóma. Og ekki
okkmdÍSt .henni að fræða
je Ur a Því að þetta skemmti-
ii(?ð ættum við að þakka
u skaldinu Matthíasi Joch-
Umssyni
Ve h harði bylurinn bæjar-
Un,fltla> svo þeir nötruðu
brakr’.en .stóöust þó. Það
°K h' • ^ V^um hússins eins
and'dÍ^ Væri a jaxl nióti níst-
kafð' hinm frostsins. Pabbi
da„ 1 fundið til þeirra þennan
ijka tf marSa daga þessum
dotai 6SS vegna var hlýtt og
að h 1 k°tinu þessa stund,
ir ann hafði farið í skóg eft-
höegegningar snemma dags,
hlaðg!lð, tré- aflimað þau og
°pi PUngum bjálkunum á
Hpp U ,sieða, síðan setið hátt
bjáii a kerum, frostköldum
mílu Unum> ekið fimm til sjö
fara , me® risavaxna og sein-
koin *esfa fyrir sleðanum og
Ur síA,heim kaldur og þreytt-
stóg °Pnaði hann ofninn, er
af k-ri°fUr °g nærri gagnsær
aði a miðju gólfi, og kast-
eidinn ariíUhhunum 0SParf a
ójj ‘ ^er var munaður, er
°g e,,G^Pis upp úr sléttunni
eins j 1 kostaði peninga — að-
VaXi aniandi strit eins grann-
i$t f.i!. maruis, er betur virt-
Urp lnn til að grúska í bók-
ken’nra5ða stjórnmál, læra og
höpd3 611 að herjast berum
úru Uln vi® harðúðuga nátt-
^ 1 herserksham.
Uýja^arnir léku létt um sitt
míóa °g sloSu glampa á
UiÖfp gullhringinn hennar
skelitmU Um ieið og Pabbi
sagði 1 aftur ofnhurðinni og
að jj ’ að bráðum ætti að fara
á hrirf1 ia' ®g kafði fest auga
var gnum forna eins og mér
Orörp amt> því oft heyrði ég
hefði U minnast þess að þetta
’bóðuj.Verið giftingarhringur
Karóij °mmu hennar, Maríu
Höfðgif^’ yfirsetukonu á
heirra USUm 1 Fáskrúðsfirði,
hvern 6r her nafn af- Ein-
haUtl t Veginn fannst mér
8rafareSt kynslóðina> er til
Við b • gekk austur á íslandi
upp í’ ^,111 nu var að vaxa
fiarrrr i ? eflunum í Kanada.
yfir f 6 eins og vafurlogi
hrih tornum
ringur,
, '**Kur u fjársjóð þessi
hendurnar Þugar iitiu’ iúnu
Uðu ótt - hennar mömmu ið-
með prjónana meðan
björgu Noregsdrottningu söng
sig sjálf upp úr djúpi hinnar
norrænu sálar hennar.
Það færðist fjör í prjónana
hennar mömmu, þá er sögu-
hetjan gjörðist herská í orði
eða verki. Þá small létt og ört
í hinu stælta stáli þeirra, en
lykkjurnar luktust hver um
aðra og urðu brátt að traustri
brynju gegn óvægum vetri
sléttunnar.
Það mátti ekki sitja auð-
um höndum, því tíu iðnir fing-
ur einnar konu urðu að fram-
leiða öll plögg á stóran barna-
hóp, tæta og kemba ullina og
spinna bandið. Enda sá ég
mömmu sjaldan leggja af stað
til að leita að kúnum eða í
heimsókn til nágrannanna,
svo hún gripi ekki upp prjón-
ana og léti þá svo ganga jafnt
fótunum alla leiðina.
Smátt og smátt þykknaði
rökkrið og varð að djúpu
myrkri. Þá var kveikt á lampa
og hellt upp á könnuna. Nú
tók við ertnin og glettnin og
hver þóttist beztur, sem
heppnastur var í orði. Margt
bar á góma og aldrei held ég
að við krakkarnir höfum beð-
ið heilsutjón af blessuðu kaff-
inu, sem okkur var skenkt
með ljúfu og léttu geði með-
an hríðin lamdi allt utan dyra
köldum hrömmum, en orkaði
ekkert á ylinn fyrir innan.
Nú var pabbi vís til að lesa
upphátt. Hann las eins og leik-
ari og gat látið hvert orð segja
allt, sem því bar. Hann sagði
oft, að vel bæri að gæta hrynj-
anda íslenzkrar tungu. Víst
var um það, að efnið lifði á
vörum hans og ekki var dott-
að undir lestrinum.
Hann gat átt það til að lesa
íslenzkar þjóðsagnir, og þá
stundum draugasögur. Þær
héldu manni alveg í fjötrum
og ómögulegt var að slíta sig
lausan frá þeirra töfra-afli,
þótt hrifning þeirra væri
óttablandið yndi. Pabbi sagði
einu sinni, að slíkar sögur
væru einmitt hollar fyrir
börn, því þær vektu ímynd-
unaraflið og héldu því vak-
andi. Yngsta systir mín kveðst
oft hafa kvalizt af myrkfælni
eftir að hafa hlustað á sögur,
sem hún myndi hafa gleymt
jafnóðum, ef annar hefði lesið
en pabbi. Þó þykir henni sú
skemmtun ekki hafa verið of
dýru verði keypt, og ætíð
kveðst hún minnast þessara
löngu liðnu vetrarkvelda með
töfrakenndu samblandi af
söknuði og gleði.
Úr endurminningum
Árna S. Mýrdal
Framhald
Fjölskyldan flytur
vestur að hafi
Næsta sumar fór ég aftur
til foreldra minna og var hjá
þeim þar til haustið 1886, að
ég fór til Mouse River í Bot-
tineau County, um hundrað
og áttatíu mílur, eins og fugl-
inn flýgur, beint í vestur frá
Pembína, en um þrjú hundr-
uð og fimmtíu mílur, þegar
ferðast var á járnbraut, sem
var aðalflutningstæki í þá tíð.
Hér hjálpaði ég til að annast
um stóran nautgripahóp um
haustið og mestallan vetur-
inn. 1 marzmánuði fæ ég bréf
frá pabba þess efnis, að ég
yrði að vera kominn heim
ekki seinna en í apríl, því
hann væri búinn að afráða að
flytja vestur á Kyrrahafs-
strönd. Var mér þetta mikill
fagnaðarboðskapur.
Tíunda apríl, fáum dögum
eftir að ég var kominn heim
aftur, var Margrét systir mín
fædd. Fjórtán dögum síðar
Anna Mýrdal
leggjum við öll af stað áleiðis
vestur. Vorum við börnin nú
fimm að tölu.
Anna og Sigurjón voru nú
komin á skólagöngualdur. Var
það því laust eftir að við kom-
um til Victoria, að þau voru
komin í skóla. Var Anna mjög
námfús og næm. Sigurjón var
og næmur, en hætti oft til að
slá slöku við. Önnu létu vel
allar námsgreinar, en þó eink-
um saga og stærðfræði. Og
bókstafareikningur, frá byrj-
un til enda, var henni einkar
auðlærð námsgrein. Hún fékk
hvert heiðursskjalið eftir
annað, þegar hún var í skóla,
fyrir fyrirmyndar hegðun.
Þegar við fluttum á Tang-
ann, var Anna á átjánda ári.
Þó hún færi með okkur, var
hún hér aðeins litla stund, því
hún átti vísa vinnu í Victoria;
en þá var mikill vinnuskortur
í landinu — í öllum löndum.
Kreppa þessi byrjaði árinu
áður, rétt eftir heimssýning-
una miklu (World’s Columbi-
an Exposition), er haldin var
í Chicago 1893. Vegna þessar-
ar kreppu fluttum við á Tang-
ann.
Dreymir um andlát Önnu
sysiur sinnar
Veturinn 1897 fær faðir
minn tilkynningu um, að
Anna liggi hættulega veik á
sjúkrahúsinu. Leggur hann
því tafarlaust af stað. Þar sem
póstgöngur voru þá mjög
strjálar hér og oft óvissar,
bjóst pabbi við að hann myndi
ekki skrifa okkur fyrst um
sinn. Voru nú um tvær vikur
liðnar og engin fregn um líð-
an Önnu komin. Við vorum
öll kvíðafull og biðum með
óþreyju. Svo dreymir mig
eina nótt, að ég standi úti í
náttmyrkrinu og horfi suður.
Sé ég þá, að himinninn yfir
Victoria-borg er logarauður
og var að sjá alveg eins og í
fyrri draumnum, að undan-
teknu því, að nú var hann
miklu bjartari, þó vegalengd-
in væri meiri. Þóttist ég þá
viss um, að Anna lægi fyrir
dauðanum. Að vörmu spori
stend ég fyrir framan sjúkra-
húsið. Dyrnar voru á miðri
framhliðinni. Þó ég hefði oft
og tíðum gengið fram hjá
spítalanum, hafði ég aldrei
komið þar inn, var því alveg
ókunnugt um allt fyrirkomu-
lag innan dyra. Næg birta var
umhverfis sjúkrahúsið. Virt-
ist enginn vera á stjái. Ég
opna dyrnar með varúð. Beint
fram undan var breiður stigi. |
Þegar upp var komið, lágu
göng til beggja handa. Þótt
birtan væri fremur dauf í
göngunum, sáust dyrnar vel á
báðar hendur. Geng ég svo
gætilega eftir göngunum, sem
lágu til vinstri handar, þar til
ég kem að síðasta herberginu
á hægri hönd. Hurðin stóð í
hálfa gátt. Sá ég þá, að faðir
minn krýpur á hnjám við
höfðalag rúmsins og var rétt
þá að ljúka við að breiða
rekkjuvoðina yfir höfuð þess,
sem í rúminu lá. Þóttist ég þá
vita, að systir mín væri dáin.
Og í þeim svifum vakna ég.
Sigríði, konu minni, þótti
mjög vænt um Önnu, enda
voru þær mjög samrýmdar;
bar hún því lengi harm í
brjósti eftir fráfall hennar.
Þegar ég sagði Sigríði draum-
inn um morguninn, gerði ég
það með gætni, svo að álit
mitt kæmi henni ekki eins
að óvörum. Hún réð draum-
inn alveg eins og ég hafði ráð-
ið hann. Hafði ég sagt henni
drauma áður, er komið höfðu
fram. — Ég var mjög ber-
dreyminn framan af ævinni.
Liðu nú fjórir dagar þang-
að til faðir minn kemur aftur.
Hafði ég engum sagt draum-
inn, utan konu minni. Þó
mömmu fyndist á sér, að Anna
mundi ekki fá heilsuna aftur,
vissi hún ekki að hún væri
látin, þar til pabbi kom aftur.
Segi ég nú pabba drauminn,
alveg eins og mig hafði
dreymt hann. Hann sagði, að
lýsing mín á högun spítalans
væri nákvæmlega rétt og að
allt hefði skeð eins og mér
hefði virzt í draumnum. Og
sagðist hann minnast þess nú,
eftir að heyra drauminn, að
hafa, í eins konar fáti, breitt
línlakið yfir andlit hennar,
þegar hún var látin.
Pabbi sagði mér nákvæm-
lega frá öllu, er gerðist síð-
ustu augnablikin, sem Anna
lifði. Hún hafði ráð og rænu
alveg fram í andlátið. Þegar
hann sá hvað erfitt henni
veittist að anda, sagðist hann
kiökrandi hafa sagt: „Ég held
við ætlum nú að missa þig,
Anna mín.“ Reis hún þá upp
til hálfs og mælti: „Ég ætla
ekki að deyja, pabbi.“ Voru
þetta hennar síðustu orð og
síðasta andartak. Hún hneig
niður á koddann örend. Það
var þá, sem faðir minn breiddi
línlakið yfir andlit hennar.
Síðan þetta skeði, hefir mig
aldrei dreymt Önnu sálugu.
Vonaðist ég þó sterklega eftir,
að hún myndi birtast mér í
draumi, þegar stundir liðu
fram. En trúa mun ég því til
dauðadags, að von mín hefði
rætzt, hefði slíkur viðburður
á nokkurn hátt verið mögu-
legur.
☆
Efiirfylgjandi viðbói er rii-
uð í ágústmánuði 1961:
Eftir lát Önnu heitinnar
liðu mörg ár og margt dreif á
dagana, bæði súrt og sætt,
þar til að sá atburður skeði,
er veitti mér meiri unun en
nokkuð annað í lífsreynslu
minni: Magnús Sigurðsson,
bróðir Sigríðar konu minnar,
kemur að heiman, með aðstoð
okkar Sigríðar, með tvö móð-
urlaus börn, Kristínu og Gúst-
af Adolf. Kristín var greind-
arbarn og hraust, en Gústaf
litli var veill og kvillasamur,
en vel gefinn eins og systir
hans. Við hjónin gengum
þeim í foreldra stað og lögð-
um við þau hugljúft ástfóst-
ur. Það leið ekki á löngu, eftir
að ég kom heim úr sumar-
vinnunni um haustið, að vel
félli á með okkur Gústaf litla.
Honum virtist vera eins mikil
nautn í að vera nálægt mér
og mér var unun að ,nærveru
hans og gaumgæfni. Um mig
leið þá oftsinnis eins konar
ununarsamlegur ylur, þegar
ég hugsaði um framtíðina með
hann við hlið mér. En for-
lögin, sem sögð eru að ofan
komin, bundu skjótlega enda
á allar þær vonir, er ég ól í
brjósti. í byrjun desember
1912 veiktist Gústaf hastar-
lega. Læknirinn okkar, Dr.
Wilson, er hafði margra ára
reynslu að baki sér, gat engu
áorkað. Hann dó 12. desember
1912.
Þó ég væri þannig að eðlis-
fari gerður að geta auðveld-
lega haldið tilfinningum mín-
um í skefjum, varð ég við
þetta áfall að taka á öllum
þeim kröftum, sem ég hafði
yfir að ráða, til þess að halda
óskaddaðri lund. Svo þungur
Frh. á bls. 15