Lögberg-Heimskringla - 11.04.1963, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 11. APRÍL 1963
Hallgrímskirkja
Aðalverðmætin er íslenzku landnámsmen n hér í álfu
höfðu með sér frá ættlandinu voru bækur; hvert íslenzkt
heimili hérlendis átti ofurlítið bókasafn, og flest þau söfn
munu hafa haft að geyma Passíusálma trúarskáldsins Hall-
gríms Péturssonar. Engin trúarljóð hafa verið íslenzku þjóð-
inni jafn ástfólgin og passíusálmarnir, enda eru þeir taldir
taka fram öllu, sem ort hefur verið á íslandi um það efni.
Síðan þeir komu út á sautjándu öld hafa íslendingar sótt í
þá huggun í sorgum sínum og yljað sér við þá andlega glóð,
er Passíusálmarnir hafa yfir að búa. — Á þessu tímabili
hafa Passíusálmarnir verið gefnir út 52 sinnum og hafa
verið þýddir eða kaflar úr þeim á mörg tungumál.
Aðrir sálmar Hallgríms eru og sígildir, einkum „Allt eins
og blómstrið eina.“ Mun sá sálmur enn sungin við jarðarfarir
Islendinga vestan hafs þegar kringumstæður leyfa. Hann
orti og mikið af veraldlegum kvæðum og vísum, t. d. „Heil-
ræðavísur", „Gaman og alvara“ o. fl. og kennir í þeim mikill-
ar lífsspeki; lifðu kvæði hans og vísur á vörum þjóðarinnar,
kynslóð eftir kynslóð, henni til gagns og gamans.
íslendingar hafa ávalt metið og elskað þennan mikla
kennimann sem þrátt fyrir örbyrgð, sjúkleika og sorgir, gat
miðlað þeim svo miklum andlegum auðæfum, að þeir njóta
þeirra enn þann dag í dag og munu búa að þeim í aldir fram.
Nú eru Islendingar að reisa Hallgrími Péturssyni verð-
ugan minnisvarða — kirkju sem ber nafn hans. Myndin á
forsíðu þessa blaðs er af líkani, sem sýnir hvernig kirkjan
mun verða þegar hún er fullbyggð. Hér fylgir og ávarp til
Vestur Islendinga frá presti Hallgrímskirkju, séra Jakobi
Jónssyni og konu hans frú Þóru Einarsdóttur, en þau hjónin
eru okkur Vestur Islendingum að góðu kunn síðan þau dvöldu
á meðal okkar.
Ennfremur birtum við kafla úr bréfi séra Jakobs til séra
Philips M. Péturssonar, forseta Þjóðræknisfélagsins, er hefur
að geyma frekari upplýsingar um kirkjuna.
Minning Hallgríms Péturssonar mun mörgum Vestur Is-
lendingum einkar kær og myndi það mikið ánægjuefni ef
þeir gætu á einhvern hátt átt þátt í að reisa honum þennan
fagra minnisvarða.
☆
Ávarp tiI íslendinga vesfan hafs
Kæru landar!
Langt er um liðið, síðan við áttum heima á sléttum
Vestur-Kanada, en oft leitar hugurinn til gamalla stöðva og
jtil fólksins, er þar bjó. Vonum við, að enginn misvirði, þótt
,við snúum okkur nú til yðar Vestur-lslendinga með sérstakt
erindi, sem okkur liggur á hjarta.
Svo sem mörgum vinum okkar vestra er kunnugt, störf-
um við nú fyrir Hallgrímssöfnuð í Reykjavík, en sá söfnuður
er kenndur við sálmaskáldið sírá Hallgrím Pétursson, sem
öðrum skáldum fremur hefir sungið Krist inrn í hjörtu Is-
lendinga á liðnum öldum. Kirkja safnaðarins er í smíðum.
Hún er minningarkirkja um skáldið, og að henni stendur
ekki aðeins söfnuðurinn, heldur allir Islendingar, heima og
erlendis. Hallgrímskirkja verður stærsta kirkja á íslandi.
Af turni hennar verður víðsýnna en af nokkrum öðrum stað
á landinu, að fjöllum undan teknum. Stærð og gerð kirkj-
unnar er ekki aðeins miðuð við venjulegar guðsþjónustur og
safnaðarstarf, heldur og hljómleika og kirkjulega sönglist.
Geta má þess, að í henni verður Kristlíkneski Einars Jóns-
sonar, en sú mynd er ein af perlum íslenzkrar helgilistar á
vorri öld. Bygging kirkjunnar kostar mikið fé og tekur
langan tíma, en nú er hafinn nýr áfangi í byggingunni, og
er það neðsti hluti tumsins, en jafnframt verður haldið
áfram með veggi og þak. Þrátt fyrir ýmsar tafir, er svo langt
komið, að síðastliðið haust fór
fram guðsþjónusta innan
hinna hálf-byggðu múra, og
voru þá sálmar Hallgríms
sungnir fyrsta sinn í þeirri
kirkju sem um aldir mun bera
nafn hans.
Hinn fyrsti sýnilegi minnis-
varði um síra Hallgrím Pét-
ursson, að legsteininum á leiði
hans frátöldum, mun hafa
verið minnisvarðinn, sem
Vestur-íslendingar létu reisa
við dyr dómkirkjunnar í
Reykjavík. 1 þeirri von, að
hugur landa okkar til sálma-
skáldsins, til kirkjunnar og til
íslands sé óbreyttur, viljum
við nú snúa okkur til allra
landa vestan hafs, er orð okk-
ar lesa, og fara þess á leit, að
þeir leggi þessu máli lið með
gjöfum og fjárframlögum.
Sérstaklega væntum við þess,
að Þjóðræknisfélagið, kirkju-
félögin bæði, og blaðið Lög-
berg-Heimskringla taki við
framlögum í þessu skyni.
Að svo mæltu kveðjum við
yður öll með beztu óskum og
bæn um Guðs blessun.
Reykjavík í marz 1963.
Þóra Einarsdóitir,
Jakob Jónsson, presiur.
☆
Kafli úr bréfi iil forseta
Þjóðræknisfélagsins
Eins og þú sérð af meðfylgj-
andi ávarpi frá Þóru og mér,
erum við að snúa okkur til
landa vestan hafs, og fara
fram á liðsinni, og er slíkt
ekkert nýtt í sögunni, eins og
við vitum báðir. Bygging
Hallgrímskirkju er mikið fyr-
irtæki og þarf miklu til að
kosta. Við höfum nú tekið
okkur fyrir hendur að byggja
næsta áfanga verksins, sem er
neðsti hluti turnsins, með álm-
um tveim. Þar á meðal annars
að vera stór samkomusalur,
fundaherbergi, skrifstofur etc.,
en jafnframt verður haldið
áfram við aðal-skip kirkjunn-
ar. Við erum í þann veginn að
hefja fjársöfnun, sem á að ná
til allrar þjóðarinnar, og
sömuleiðis til íslendinga í
öðrum löndum. Höfum við trú
á því, að Vestur-íslendingar
muni vilja vera með.
Húsameistari sá, er stendur
fyrir verkinu, er Hörður
Bjarnason, húsameistari rík-
isins, bróðursonur Einars
Jónssonár myndhöggvara.
Formaður sóknarnefndar
(safnaðarstjórnar) er Sigtrygg-
ur Klemenzson ráðuneytis-
stjóri fjármálaráðuneytisins.
Gjaldkeri hennar heitir Her-
mann Þorsteinsson, fulltrúi
hjá Sambandi ísl. samvinnu-
félaga. — Verkinu hefir miðað
hægt áfram, meðal annars
vegna þess, að húsameistari
sá, dr. Guðjón Samúelsson,
sem verkið hóf á sínum tíma,
dó fyrir nokkrum árum, og
varð þá nokkurt hik, þar eð
sumt, sem verkinu viðkom,
var óákveðið. En nú erum við
sem sagt að komast á strik
aftur.
Grunnavík
i.
Fyrrum var Guðslán í Grunnavík,
gamli Jónmundur bjó á Stað,
byggðin af viti og vilja rík,
vinir og frændur gengu í hlað.
Sjera Jónmundur sat á Stað
sinnandi Guðs og manna þörf,
mikill á velli og meira en það,
minnugur vel um dagleg störf.
Grædd voru tún og gert að búð,
gott var til fanga hraustum lýð,
lifað var undir lágri súð,
líka stundum hin nýja tíð.
II.
Mjög er nú skipt um kosti og kjör,
kaldur gustur um naustin fer,
nýlega sigldu sautján úr vör,
síðan býr enginn maður hjer.
Enginn klerkur við kalli leit,
köllun sína og hróður fann
við að stunda hjer bæn og beit,
börnin að signa og gróandann.
Utan við götur gulls og auðs
gerðist hjer hlutur rýr og smár
þeirra sem áttu að afla brauðs,
útnesja-setan lítt til fjár.
Skipulags-mála— mundu ei par
—mennirnir eftir Grunnavík
nema skattana og skyldurnar,
skelfing er þjóðin orðin rík.
Aflögð er þessi bænda-byggð,
búskapur allur fjell í tröð,
strikað er yfir trú og tryggð,
torfuna, garða og bæjarhlöð.
Annar staðar við auðugri kjör
eiga börnin að festa rót,
gleyma feðranna velli og vör,
varast við þúfu að steyta fót.
III.
Skipulag mála og jafnvægi í búskap og byggð
er blessun og gróði sem þingmenn veita um landið,
þjóðinni allri er menningar-tilvera tryggð
töluvert önnur en hrísið og votabandið.
Við úrræðin stóru gleymist mörg Grunnavík
og gerist fátítt að þangað sje hugsað og litið,
athöfn fólksins og aðstaða gerist slík
að engan varðar nú lengur um fámennis-stritið.
Nú gerast menn breiðir og strika út ætt sína og arf
og afneita minning um þungan róður og byrði,
gleyma þeim öllum, sem áttu sitt líf og starf
um útnes og víkur norður við Jökulfirði.
Nú hugsar enginn um feðranna för og stríð,
og fótspor mæðra um túnið, hlaðið og bæinn,
hvernig var barist við brim og norðanhríð,
og brosað, er vorið fór sunnan, og lengja tók daginn.
IV.
Um Hallarstræti reikar roskinn maður,
það reynir á að lúta borgarsiðum,
norðan við Gjöll er Grunnavík og Staður
og glaða-sólskin yfir Kvíarmiðum.
Það tjáir ekki að tala neitt um það,
tilveran neitar stundum öllum griðum.
Byggðina þraut að eiga hann Jónmund að. —
Ósköp er fátt af mönnum — stórum í sniðum. —
Osló, 19. nóvember 1962
Árni G. Eylande.