Lögberg-Heimskringla - 11.04.1963, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 11. APRlL 1963
5
Minning:
Guðrún
Þann 22. desember 1961,
andaðist á Royal Columbia
spítalanum í New West-
minster, B.C., ekkjan Guðrún
Erickson af hjartabilun, hér
um bil hálf níræð að aldri.
Guðrún sáluga var fædd að
Frú Guðrún Erickson
Hrísum í Helgafellssveit á ís-
landi. Hún fluttist vestur um
haf þriggja mánaða gömul og
var tekin í fóstur af Sumarliða
og Kristínu Thorlaksson í
Norður Dakota. Þau reyndust
henni ástríkir foréldrar og var
það henni mikið áfall er hún
missti þau. Hún var þá ung
að árum, en fór strax í vinnu
og gat séð fyrir sér.
Árið 1905 giftist hún Valdi-
mar Erickson og hófu þau bú-
skap í Sandylands byggð, en
eftir þrjú ár fluttu þau til
Otto byggðar og síðar til
Lundar. Þeim varð átta barna
Erickson
auðið og eru sjö á lífi; Valdi-
mar og Matthias í Winnipeg,
Sumarliði í Vancouver, Sveinn
að Lundar, Guðrún í Burnaby,
B.C., Ingibjörg í Edmonton,
Alta., og Sigurrós að Chem-
ainus, Vancouver Island, B.C.
Barnabörnin eru og fimmtán
og barna-barnabörnin tólf.
Ennfremur lætur hún eftir sig
tvö hálfsystkinni, Jónu og
Bjarna í Winnipeg, og fleiri
skyldmenni.
Guðrún sáluga var vel gefin
bæði til munns og handa. Hún
kunni vel til matreiðslu og
allskonar handavinnu, las
mikið af góðum bókum og
fylgdist vel með því sem var
að gerast í umhverfi hennar
og í heiminum. Hún skyldi
ávalt kringumstæður annara
og var samúðarrík. Hún var
með afbrigðum gestrisin og
hafði unun af að taka á móti
frændfólki sínu og vinum.
Guðrún missti eiginmann
sinn Valdimar 12. maí 1951, og
dvaldi hún síðustu árin hjá
börnum sínum til skiptis. Út-
för hennar fór fram frá Centre
and Hanna Funeral Chapel í
Burnaby og hún lögð til hinstu
hvíldar í Ocean View Mem-
orial Gardens við hlið manns
hennar og dóttur. Ungir
frændur báru ömmu sína til
grafar. Hennar verður lengi
og sárt saknað af mörgum.
Guð blessi okkur bjartar og
hlýjar minningar um góða
konu og elskulega móður og
ömmu.
Sigurrós (Stefónsson) Josephson
F. nóvember 3. 1882
Sigurrós var fædd að Moun-
tain, N. Dak., 3. nóv. 1882, og
var yngst af 4 börnum merkis-
hjónanna Jóhanns og Ingi-
bjargar Stefánsson sem flestir
Jslendingar kannast við sök-
um hins mikla tillags þeirra
til þjóðarbrots vors í Vestur-
heimi í annað sinn. Jóhann
var ættaður frá Kroppi í
Eyjafirði, og mun bróðir hans,
Stefán, vera enn þar á lífi
við háan aldur. Ingibjörg
kona Jóhanns var prófasts-
dóttir frá Skagafirði og fríð-
leikskona með afbrigðum.
Eftir vesturförina staðnæmd-
ust þau fyrst í Nýja Islandi,
eins og vitað er, og var Jó-
hann þá einn af leiðandi
mönnum byggðarinnar. Tvö
börn þeirra hjónanna voru þá
á unga aldri, Jóhannes og
Inga. Og þar fæddist Vil-
hjálmur einnig 3. nóv. 1879.
En 1881 fluttist fjölskyldan
til N. Dakota og þar hugðist
fjölskyldan að eignast sama-
stað, enda reyndist að svo
yrði. Jóhann var mikill hugs-
uður og margir lötu tillögum
hans, en því miður dó hann
skömmu síðar og ungviðið
- D. febrúar 7. 1983
varð að taka við. Elzta barnið
Jóhannes tók við forystu bús-
ins og Inga, næst honum að
aldri, giftist Birni Thorláks-
syni, óðalsbónda þar í byggð.
Vilhjálmur, þriðji í röðinni,
var allur með hugann við list-
ræn störf og fræðimennsku og
gaf sig aðeins að hálfu leyti
,við afkomu búsins; og innan
skamms var bújörðin seld og
niðjarnir seldir því að kom-
ast af í hinni vestrænu sam-
keppni. Allir vita hve Vil-
hjálmi hefur farist í þeim
leik, en færri að einnig Rósa
hélt sínu þó við margt erfitt
væri að etja. Hún stundaði
mann sinn blindan mörg ár,
og sá um að börn sín yrðu
góðir borgarar í bráð og lengd.
Þrír synirnir eru húsasmiðir
í Victoria og vegnar vel, og
Málfríður, Mrs. J. Jeroski, er
góð búkona í Saskatchewan.
Ævistarf Rósu er því að öllu
leyti verðugt. Framtíðin mun
minnast Rósu og ættarinnar
með meiri sefa en almennt
tíðkast, og er ég einn af þeim
sem hennar ættbalk mun
aldrei gleyma.
—P.B.
Passíusólmalögin
Menningarsjóður hefir gefið
út vandaða útgáfu af „gömlu
lögunum" íslenzku við Passíu-
sálma Hallgríms Péturssonar.
Sigurður Þórðarson tónskáld
hefir safnað lögunum og radd-
sett þau, og er þess getið í
formála hans, hvaðan hvert
lag er komið. En lög þessi vorú
til í ýmsum afbrigðum, eftir
héruðum og landsfjórðungum.
Nóturnar eru prentaðar eftir
snilldarlegri handskrift Frið-
riks A. Friðrikssonar, og hefir
Liloprenl h.f. annazt það.
Pappír og prentun eru hin
prýðilegustu.
Sigurður Þórðarson tón-
skáld hefir unnið mikið afrek
með söfnun og raddsetningu
þessara merkilegu sálmalaga.
Raddsetningar h a n s e r u
hljómfagrar og mjög í anda
l^ganna. Ekki fylgir hann
ströngum reglum gömlu tón-
fræðinganna um bann við
færslu radda um stækkað tón-
bil né um svo nefnt þverstæði,
en yfirleitt kemur það alls
ekki að sök, enda eru menn
nú orðnir frjálslyndir í þeim
efnum. Islenzka þjóðin á hon-
um mikla þakkarskuld að
gjalda fyrir það þýðingar-
mikla og ágæta verk, sem
hann hefir unnið með þessu.
Þótt nú sé nokkuð langt um
liðið, frá því er þessi merki-
legu lög komu út, hefir verið
furðu hljótt um þau. En vegna
þess að nú er hafinn í Ríkisút-
varpinu lestur Passíusálm-
anna á kvöldin, og „gömlu
lögin“ í raddsetningu Sigurð-
ar Þórðarsonar eru jafnframt
sungin fannst mér ástæða til
að vekja athygli á þeim.
Til viðbótar þessum fáu orð-
um læt ég fylgja greinarkorn,
sem ég ritaði í fyrravetur um
þessi lög. Hún birtist í viku-
blaðinu Verkamanninum á
Akureyri 2. marz 1962:
☆
Sá ánægjulegi háttur er nú
upp tekinn, að syngja vers úr
Passíusálmunum á undan og
eftir lestri þeirra í útvarp á
kvöldin, í stað þess að áður
hefur verið látið nægja að
leika lagið á orgel. Þó er meira
um vert hitt, að nú eru sung-
in „gömlu lögin" svo nefndu,
og hefir Sigurður Þórðarson
tónskáld raddsett þau af mik-
illi list.
Þessi lög eru hvergi í heimi
til nema á íslandi, og voru
ekki á bækur skráð, flest
þeirra, en öll þjóðin kunni þau
og söng þau við Passíusálm-
ana og fleiri sálma, öld eftir
öld.
Um uppruna þessara laga er
óvíst. Líklegt er, að mörg
þeirra eigi rætur að rekja til
útlends kirkjusöngs frá ka-
þólskri tíð, jafnvel frá tímum
hinna fyrstu biskupa á íslandi,
en mörg þeirra eru vafalaust
samin af Íslendingum.
En hvort sem heldur er, þá
eru þau, í þeirri mynd, sem
varðveitzt hefir rammíslenzk,
eltt af því íslenzkasta, sem ís-
lenzka þjóðin hefir eignazt,
(kannske að undanteknum
rímnalögunum), því að hún
hefur elskað þau, mótað og
fágað, og gefið þeim svip af
sjálfri sér, lagt í þau anda
sinn, hug og hjarta.
Því miður skildu þeir menn
sem á 19. öld hófust handa um
söngkennslu á Islandi, ekki þá
þýðingu, sem þessi „undar-
legu“ lög höfðu haft fyrir líf
þjóðarinnar á þrengingatím-
um hennar. Þeim fannst þau
ekki koma heim við þær söng-
fræðireglur, sem þeir lærðu af
Sigurður Þórðarson tónskáld
útlendum bókum, og dæmdu
þau þess vegna ,vitlaus“ og ó-
merkileg. Nú skyldi þjóðin
læra betri sönglist. Út voru
gefnar bækur með útlendum
lögum, eínkum þýzkum. Þau
voru mjög áheyrileg og það
var talið „fínt“ að syngja þau.
Þau voru tekin upp í kirkjun-
um, en gamla fólkið, sem dáði
og elskaði „gömlu lögin“, bar
harm sinn í hljóði. Það raulaði
gömlu lögin í heimahúsum, en
smám saman féll það í valinn,
og færri og færri kunnu að
syngja þessi fornu lög.
Þegar leið að aldamótum,
fóru ýmsir að hugsa um það,
að líklega væri það skaði, að
láta þessi lög hverfa alveg úr
lífi þjóðarinnar. Var þá farið
að skrifa þau upp eftir gömlu
fólki, sem ennþá kunni meira
eða minn af þeim. Aðal-for-
ustu í því að safna þeim hafði
hið ágæta tónskáld og fræði-
maður séra Bjarni Þorsleins-
son. Hann safnaði einnig
miklu af rímnalögum og hvers
kyns þjóðlögum öðrum. Og nú
rann upp fyrir mörgum sá
sannleikur, að íslenzku þjóð-
lögin voru ekki aðeins ein-
kennileg og undarleg, heldur
höfðu þau engu síður að
geyma frábæra fegurð og and-
lega auðlegð og voru þannig
sambærileg við bókmenntaauð
þjóðarinnar.
Enginn getur nú gert sér
hugmynd um það hversu mik-
ils þjóðin hefur farið á mis við
það, að rokið var til að inn-
leiða hér útlend lög og útrýma
„gömlu lögunum“ í stað þess
að byrja á að skrifa þau upp
og rannsaka, kenna fólkinu að
syngja þau fallega, raddsetja
þau í samræmi við þeirra eig-
ið tónlistareðli. En betra er
seint en aldrei, og ég vil
hvetja alla unga sem gamla,
til að hlusta vandlega á Pass-
íusálmalögin í útvarpinu á
kvöldin. Kynni þá einhver að
kannast þar við rödd íslands,
þá rödd, sem á að hljóma öll-
um öðrum hærra í brjósti sér-
hvers íslenzks manns.
Það þykir mér galli á söngn-
um í útvarpinu, að eigi er
sungið nema eitt vers á undan
lestri og eitt á eftir. Annars
álít ég, að bezt færi á því, að
sálmarnir væru sungnir allir,
en lestrinum sleppt. Væri þá
bezt að syngja fyrst nokkur
vers einraddað með orgeli, áð-
ur en lagið er sungið marg-
raddað, og mundi það flýta
fyrir skilningi fólks á þessum
undursamlegu, djúpu og fögru
lögum.
Áskell Snorrason.
Úr Þjóðviljanum.
Stórtíðindi
Kirkjumálaráðherra, Bjarni
Benediktsson, hefur nú lagt
fram á Alþingi, frumvarp þess
efnis, að þjóðkirkjunni verði
afhentur Skálholtsstaður til
eignar og umráða auk einnar
milljónar króna framlags úr
ríkissjóði árlega. Og má verja
því svo sem biskupi og Kirkju-
ráði þykir bezt henta. Taki
þetta gildi við vígslu Skál-
holtskirkju í sumar.
Er þetta í samræmi við sam-
þykkt síðasta kirkjuþings.
Lítur út fyrir að frv. þetta
verði samþ. greiðlega á Al-
þingi.
Hitt er ekki síður gleðilegt,
að margir — ef ekki flestir
Alþingismenn — vilji endur-
reisa biskupsstól í Skálholti
sem allra fyrst.
Þarf ekki að draga í efa á-
huga kirkjunnar manna á því
— svo vonandi dregst það ekki
lengi úr þessu. Hefði verið
^æskilegtst að sú framkvæmd
gæti orðið samferða vígslu
kirkjunnar — svo að hún og
staðurinn fengju sína fullu
prýði.
Kirkjuritið
Bæn
Er ekki sjónin djásn og
heyrnin gersemi, eða málið
dýrindi? Ó, Drottinn, fyrirgef
mér vanþakklæti mitt og tak
þú vægt á sljófleika mínum,
að ég skuli ekki meta þessar
gjafir þínar að verðleikum!
Örlæti þitt hefur villt mér
sýn og þessir hlutir standa
mér of nærri til þess að ég
komi auga á þá. Þú úthelltir
yfir mig blessun þinni án þess
að ég gæfi því gaum. En nú
vil ég þakka þér og lofa þig
og vegsama þig sakir þinnar
ómetanlegu gæzku. — Thomas
Thraherne.
Kirkjuritið
Gjöf skal gjaldast ef vinátta
á að haldast.
Hvað elskar sér líkt.