Lögberg-Heimskringla - 20.06.1963, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 20. JÚNÍ 1963
5
Þrítugasta maí birtist
Lögbergi-Heimskringlu þýdd
grein (tekin úr Heimilisblað-
inu), frumsamin af Jack Den-
ton Scott, með fyrirsögninni
„Greindi trúðurinn. Hinn
skarpi höfrungur (dolphin) er
bezti vinur mannsins — jafn-
vel eini vinur — í sjónum."
Snemma árið sem leið birt-
ist stytt grein, eftir Scott, í
Reader’s Digest, er tekin var
úr Audubon Magazine. Grein-
in er um hnísuna. Þar sem
mér er svo vel til þessa smá-
hvels, þýddi ég þessa grein.
Hélt ég nú, þegar ég las ofan-
greinda fyrirsögn, að hér væri
um nýja ritgerð að ræða eftir
Scott. En þegar ég fór að lesa
greinina, sá ég brátt, að þetta
var sama ritgerðin, er ég hafði
þýtt. Það sem mig villti í
byrjun, var nafn skepnunnar,
sem ritgerðin er um.
Þó höfrungurinn og hnísan
séu náskyldir tannhvalir, eru
þeir þó að ýmsu leyti frá-
breytt. Eitt af sérkennum
hnísunnar er það, að hausinn
er ávalur að framan, og
skortir því algjörlega hina
nefmynduðu trjónu höfrungs-
ins, er hann sérkennir, fyrir
utan það, að hafa fleiri tenn-
ur og vera ofurlítið lengri en
hnísan. Hin algenga hnísa
(phocoena) er rúm fimm fet á
lengd. Hausinn, eins og fyrr
er getið, er ávalur að framan,
og neðri vörin stendur ofur-
lítið lengra fram en sú efri.
Hennar víði munnur hefir
stinnar og óhreyfanlegar var-
ir. Bakugginn er lágur og þrí-
hyrndur að lögun. Litur hnís-
unnar er svartur eða dökk-
grár að ofan en hvítur að
Morgunblaðið hefur beðið
Pétur Benediktsson, sem er
einn af fáum íslendingum,
sem þekktu Jóhannes páfa
persónulega, að lýsa páfanum
og kynnum þeirra í nokkrum
orðum.
Grein Péturs Benedikts-
sonar fer hér á eftir:
Þegar ég kom til Parísar
vorið 1946 sem sendiherra Is-
lands, var Roncalli erkibiskup
fulltrúi páfans þar í borg, og
þar með DOYEN eða forseti
og fyrirsvarsmaður allra er-
lendu sendiherranna í Frakk-
landi. Mér er enn minnis-
stæð fyrsta heimsókn mín til
þessa sérstæða mann. Hann
var lágur meðalmaður á hæð,
stórskorinn nokkuð og sköll-
óttur, feitur vel, ekki fríður
sýnum við fyrsta álit, en
fríkkaði stórum við kynningu.
Það sem fyrst mætti gestin-
um var gamansemin, þá góð-
vildin; lítillæti samfara þekk-
ingu og mannviti. En eins og
ávallt voru það þessir stærri
kostir sem unnu hug manns
meira og meira eftir því sem
kunningsskapur varð lengri.
Við vorum samtíða í París á
neðan, með svörtum bæxlum.
Hnísan vill heldur vera í
fjörðum, árósum og fram með
strendum en úti í rúmsjó.
í samfleytt þrjátíu og átta
sumur hafði ég eitt og annað
með höndum, er að laxniður-
suðu laut, og varð því oft að
gegna ýmislegum störfum úti
á sjó, einkanlega um lax-
göngutímann.
Hvenær sem bryddi á laxi,
þó ekki væri nema strjáln-
ingur einn, var hnísan þar
jafnan á kreiki; tókst mér því
að læra margt um hætti
hennar og eðli, án þess að
vanrækja skyldur mínar að
neinu leyti. Stundum í tóm-
slundum mínum, þegar hnís-
urnar virtust vera að leika
sér, athugaði ég þær grand-
gæfilega með aðstoð góðs
sjónauka. Því kunnugri sem
maður verður háttum hennar
og sköpulagi, því kærari verð-
ur hún manni. Augun eru svo
dásamlega hýr og útlitið að-
laðandi. Árin sem ég hafði
aðalumsjón á hendi, bað ég
aðgæzlumenn okkar að skjóta
aldrei á hnísur né hrekkja,
jafnvel þó þær kæmu alveg
upp að gildrunum, því þær
myndu ekki snerta þær eða
laska. Ég véit ekki af neinu
tilfelli þar sem hnísa rak sig
á laxgildru. Hið sama er um
háhyrnuna að segja; þó hún
stingi sér rétt hjá gildru,
snerti hún hana aldrei eða
laskaði á nokkurn hátt, jafn-
vel þó sjórinn um þann tíma
ársins væri oft langt frá því
að vera gagnsær.
Point Roberts, Washington,
9. júní 1963.
Árni S. Mýrdal.
áttunda ár.
Þótt ég væri fulltrúi fyrir
eitt hið minnsta og evangelisk
lúterskasta af löndum var
Roncalli erkibiskup mér allt-
af samur og jafnt, kátur og
góður í margmenni, ljúfur og
ráðhollur, ef ég þurfti til hans
að leita.
Við kvöddum þennan ágæta
forsvarsmann okkar, dipló-
matarnir í París, um áramótin
1952 og ’53, þegar hann var
skipaður kardínáli og patríark
í Feneyjum. Hann bað okkur
að heimsækja sig, ef við ætt-
um leið hjá garði.
Roncalli var þá kominn á
áttræðisaldur, og engan grun-
aði annað en að hann væri að
kveðja starfsama ævi til þess
að eiga fagurt ævikvöld í
skini þeirra metorða sem hin
kaþólska kirkja gefur sínum
beztu sonum. En röskum
fimm árum síðar en þetta
gerðist kusu kardínálarnir
Roncalli sem eftirmann Píus-
ar páfa XII. á stól Sankti
Péturs.
Þá var Roncalli um það bil
77 ára að aldri. Flestir segja
hvíldu þig, hvíld er góð, þeg-
ar þeim aldri er náð, og er
sjaldan við því amazt. En
þessum aldraða, feitlagna
manni var ekki öllum lokið.
Tæp fimm ár sat hann á páfa-
stóli, og ekki er ég í nokkrum
vafa um það, að eftir honum
verður munað í aldaraðir sem
einum allra-merkasta páfa
seinni alda. Það verður munað
eftir honum sem páfa og
manni; manni sem skildi hvað
var að gerast, skildi það hve
miklu meiru oft má koma
fram með því að klappa ó-
róaseggjunum á kollinn, en að
steyta framan í þá hnefann.
Það var táknrænt að Ron-
Reykjavik
The Icelanders, who boast
of their high cultural stand-
ards, are worried about an
ugly American phenomenon
— TV, which is being trans-
mitted from the nearby Kefla-
vik base for the 4000 United
States servicemen stationed
there.
Cultural leaders in this na-
tion of 180,000 fear that Perry
Mason, “The Untouchables,”
and other gems of entertain-
ment, will quickly subvert
their culture and make nit-
wits out of the Icelandic
people.
“TV is only for soldiers,”
said one Icelandic writer with
contempt. This is a plain re-
ference to the American
servicemen, since Iceland
does not maintain any armed
forces.
Fear of cultural subversion
or not — it did not prevent a
king-sized traffic jam re-
cently in downtown Reykja-
vik when people abandoned
their autos in mid-street to
watch a film on a TV set in
a window.
It took hours to unsnarl the
traffic.
TV sets — the cheapest of
which costs about $450 — sold
briskly the next few days,
notwithstanding the fact that
they’re illegal since you can-
not buy a license for them.
However, at latest count
conducted by a local news-
paper, there were only 828
call kaus sér nafnið Jó-
hannes páfi XXIII. í niður-
lægingu páfadómsins í upp-
hafi 15. aldar minnir mig að
einu sinni hafi verið 3 prelát-
ar. Einn þeirra kallaði sig Jó-
hannes XXIII. og var til lítils,
sóma. Síðan hann lézt bar
enginn páfi það nafn í meira
en 500 ár, því að þeir voru
ekki vissir um hvar þeir ættu
að telja sig í röðinni.
Það var líkt hinum nýlátna
kirkjuhöfðingja að hann
henti ósómanum í skammar-
krókinn og gaf titlinum sem
hann hafði eignað sér nýjan
og ævarandi heiður.
Mgbl. júní.
sets on the entire island.
That Iceland has high cul-
tural standards is beyond
question. The natives like to
boast that not even the smal-
lest village or hamlet in the
mountains is without at least
one or two bookstores. Artists
and writers, theatrical groups
and symphonies abound in
the small country and the
island can even boast a Nobel
Prize poet, Halldor Kiljan
Laxness.
A good book costs nearly as
much as a cheap bottle of
whiskey and the Icelanders,
who like to drink, take pride
in the fact that a lot more
books are sold than booze.
An American diplomat tells
a pertinent story about Ice-
landic culture. A U.S. friend
had some outside plumbing
laid underground. He frequ-
ently went by to inspect the
project and wishing to put
his best foot forward, spoke
to the ditch digger in his
broken Icelandic.
Before long, this got too
much for the ditch digger. In
flawless English, he said to
the American, “Why don’t
we speak English. It will be
easier on both of us.” Then
he embarked on a learned
discourse about U.S. literature
and soon the ditch digger
was lending the American
books by Faulkner, Heming-
way and T. S. Elliot.
Along with the language,
the Icelanders have retainec
their old name customs. A
man’s (or a woman’s) first
name is what counts. The last
name — such as Olafsdottir,
Vilhjalmsson, Petursdottir —
are merely used to indicate
whose son or daughter you
are, something that the
closely-knit Icelandic people
probably know already.
Thus you have the odd situ-
ation that when you wish to
look up a name in the tele-
phone book, you find the
names listed alphabetically,
aut according to first name.
—Jack Lind
San Francisco Chronicle,
Saturday, April 27, 1963.
• \ -----------------
Símahler aðeins við
sérstakar kringumstæður
Símahler er aðferð, sem
rannsóknarlögreglan á aðeíns
að beita við sérstakar aðstæð-
ur. Sú var niðurstaða ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna,
sem haldin var í Ástralíu og
fjallaði um efnið „Hlutverk
lögreglunnar við vernd mann-
réttinda*. Þátttakendur voru
á einu máli um, að símahler
væri alvarlegt brot á mann-
réttindum, einkanlega þeim
réttindum sem varða einka-
lífið.
Ráðstefnan fordæmdi ein-
róma ábyrgðarlaust og eftir-
litslaust símahler. Hins vegar
vildu menn ekki neita því, að
í nokkrum tilfellum væri
þessi rannsóknaraðferð nauð-
synleg í þágu þjóðfélagsins.
Meirihlutinn var þeirrar
skoðunar, að símahler mætti
einungis eiga sér stað með
lagaákvæðum og aðeins í bar-
áttunni við sérlega frekleg
afbrot, sem framin væru með
svo mikilli leynd, að þessi að-
ferð væri óhjákvæmileg. Sem
dæmi voru nefnd samsæri
gegn öryggi ríkisins, barna-
rán, eiturlyfjasala og peninga-
kúgun.
Lögð var áherzla á, að sím-
inn kæmi að miklum notum
við skipulagningu afbrota, og
að lögreglunni væri gert mjög
óhægt um vik, ef hún mætti
ekki færa sér í nyt símahler
við sérstök tækifæri.
Ráðstefnan var ein þeirra
svæðisbundnu ráðstefna, sem
Sameinuðu þjóðirnar gangast
fyrir um mannréttindi. Þátt-
takendur voru frá 17 ríkjum í
Asíu og á Kyrrahafssvæðinu.
Lögreglan átti marga full-
trúa á ráðstefnunni. Hún
beindi þeim tilmælum til
framkvæmdastjóra Samein-
uðu þjóðanna, að hann legði
til við Mannréttindanefndina
að undirbúa samningu á al-
mennum hegðunarreglum
fyrir lögregluna.
VIÐ KVIÐSLITI
Þjáir kviðslit yður? Fullkomin
lækning og vellÍSan. Nýjustu aö-
ferðir. Engin teygjubönd eða viðj-
ar af neinu tagi.
Skrifið SMITH MFG. Company
Dept. 234, PrMton, Ont.
Ofurlítil Gthugasemd
í
Jóhannes pófi
To a True Nobleman
(An Old Icelandic Poet)
By Gus Sigurdson
Your pen is yet a power in your hands,
Your poems have that flare of greatness showing;
They record what your later day demands,
Deep wisdom for the younger who are growing.
Keep writing, friend, until that final day
That fearsome angel calls you on your way.
Your pen throughout your length of life has been
Your living symbol and artistic brand,
It burns upon the page the pain you’ve seen;
Yet passionatly cures at your command.
Your place is in the sun, near noble men
Next to the peers, who conqui’ed with the pen.
Reykjavik Is Talking Aboul
Cultural Invasion