Lögberg-Heimskringla - 20.06.1963, Blaðsíða 7

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 20. JÚNÍ 1963
7
Saga skipstj
Kvöld eitt komu nokkrir
gamlir skipstjórar saman sér
til skemmtunar í gistihúsi
einu í New York. Þeir ræddu
um alla heima og geima,
sögðu af sjálfum sér og hlóu
dátt að mestu svaðilförunum
sem þeir höfðu af karlmenn-
sku komizt fram úr. Skip-
stjóri Nútter var karlmann-
legur maður og fagur á-
sýndum. Hann hafði verið
talinn ágætastur skipstjóri á
sinni tíð. Það var nú komið
að honum að segja sögu sína.
Hann ýtti frá sér vínglasinu,
sem honum hafði verið rétt,
án þess að bragða á því, og
hóf máls á þessa leið:
)rÉg ætla að segja ykkur at-
vik úr lífi mínu, frá æskuár-
unum. Það hefur haft þýð-
ingarmikil áhrif á allt líf mitt
síðan:
Ég var ungur, þegar ég fyrst
réði mig til sjós, og þegar ég
var 14 ára gamall, fannst mér
ég vera orðinn mesta sjóhetja.
Átján ára gamall réðist ég á
indverskt skip. Við vorum 6
drengir á skipinu á líkum
aldri og höfðum sömu verk af
hendi að inna daglega. Við
borðuðum saman og vorum í
rauninni eins fráskildir eldri
hásetunum eins og sjálfum
yfirmönnunum. Skipstjórinn
var alúðlegur og góðmenni,
en brá þó fyrir þótta í svip
hans. Þó við værum ekki mik-
ið með hinum hásetunum, iþá
lærðum við þó fljótt af þeim
að neyta áfengra drykkja. Og
þar sem við komum í land,
drukkum við óspart. Þó var
einn, sem aldrei vildi smakka
á víni. Hann hét Jón Small,
ættaður frá New Jerseý. Hann
reyndi oft að fá okkur til að
hætta að drekka. En við tók-
um þannig undir þær mála-
leitanir, að hann mátti þakka
fyrir að sleppa óskemmdur.
Það leið ekki á löngu áður en
við tókum eftir því, að skip-
stjórinn veitti Jóni sérstaka
eftirtekt. Þegar hann fór í
land, hafði hann Jón með sér,
öðrum fremur. Eins og nærri
má geta, vakti þetta afbrýð-
issemi okkar og við reýndum
sem oftast er færi gafst að
skaprauna Jóni. Og þó var Jón
bezti drengur, það urðum við
að viðurkenna með sjálfum
okkur. Hann var vingjarn-
legur, hreinskilinn og trú-
fastur vinur, og námsfúsastur
okkar allra. Hann varði öllum
frístundum sínum til að lesa í
góðum bókum, en við eyddum
okkar í svall og óreglu.
Það var þó fyrst, þegar Jón
var kjörinn einn úr okkar
hóp til þess að halda vörð á
þilfarinu, þegar yfirmenn-
irnir voru öðru að sinna, að
hann varð verulegur þyrnir í
okkar augum. Og þá bund-
umst við þeim ódrengilegu
samtökum, að hætta ekki fyrr
en við hefðum fengið Jón til
að neyta áfengra drykkja.
óra NúHers
Eftir að við höfðum fast-
ákveðið þetta, urðum við betri
við Jón, og hann varð glaðari
en áður. Við hjálpuðum hon-
um og hann okkur aftur.
Við vorum á heimleið frá
Brasilíu og komum við í Rio
de Janeiro og dvöldum þar
vikutíma. Einn góðan veður-
dag fengum við drengirnir
leyfi til að vera allir í landi
heilan dag. Okkur þótti held-
ur en ekki vænt um þetta og
bjuggum okkur sem bezt við
kunnum. Þegar við komum í
land, stakk Jón strax upp á
því, að við færum að skoða
merka sögustaði og söfn í
borginni. Við vorum ekki
stórhrifnir af þeirri uppá-
stungu, en létum þó tilleiðast,
og settum það upp, að hann
borðaði með okkur miðdegis-
verð. Enda þótt Jóni væri
ekki um þá uppástungu, þá
lofaði hann því þó til sam-
komulags.
Við höfðum nú fastafráðið
að Jón skyldi drekka með
okkur og koma kendur um
borð að kvöldi; væntum við
þá að álit skipstjóra á honum
mundi minnka.
Þegar leið að miðdegisverði,
pöntuðum við mat á gistihúsi
einu og var Jón hinn glaðasti.
En þegar máltíðinni var lokið
og vínflaska og glös var sett
,á borðið, þá varð hann dapur
í bragði.
Við reyndum fyrst að fá
hann til að bragða á víninu
rneð góðu, töldum honum trú
um, að það gerði honum ekki
neitt, þó hann aðeins smakk-
aði það, og það væri blátt
áfram ókurteisi af honum að
skorast undan því. Þegar það
dugði ekki, fórum við að
storka honum á allar lundir
og ögra, en allt árangurslaust.
— „Ég smakka ekki áfenga
drykki,“ sagði hann, „þið fáið
mig aldrei til þess, — aldrei,
aldrei!"
„Látum hann bara eiga sig,“
sagði Tómas Black, sem orð-
inn var all-ölvaður, „við vilj-
um ekki hafa slíkan félags-
skít í okkar hóp.“
„Já, látum hann bara
fokka,“ bætti Samúel við með
áherzlu, „þegar hann þykist
of góður til að drekka eitt
glas af víni með okkur.“
„Þið misskiljið mig,“ mælti
Jón hrærður, „ég vil alls ekki
drekka. Ég skal með gleði
borga matinn fyrir okkur alla,
borgið þið áfengið og njótið
þess í friði fyrir mér.“ Hann
stóð upp, hringdi borðbjöll-
unni og bað þjónustustúlku,
sem inn kom, að láta sig fá
reikning yfir matinn.
„Nei, Jón minn,“ mælti
Samúel Pratt, „við getum
ekki verið þekktir fyrir að
þiggja mat hjá þér, öðrum
eins hérvilling, sem ætlar að
sleikja þig upp við skipstjór-
ann með skinhelgi tómri.“
„Nú, jæja,“ mælti Jón í
klökkum róm. Fyrst svona er
komið, þá ætla ég að segja
ykkur það, sem ég annars
ætlaði að halda leyndu.
Framkoma Jóns sannfærði
okkur um það, að eitthvað
sérstakt hlyti að hafa komið
fyrir hann, hlýddum við því
á ræðu hans með athygli:
„Saga mín er stutt,“ sagði
hann „og ég get verið stutt-
orður. Ég hef aldrei þekkt
ánægjulegt heimilislíf. Faðir
minn var drykkfelldur. Fyrst
hafði hann verið elskulegur
eiginmaður og ástríkur faðir,
en áfengið eyðilagði hann.
Hann var gleðisnauður fyrsti
veturinn, sem ég man eftir
piér. Við höfðum engan eldi-
við, sáralitla matbjörg og
húsið var mesti hjallur. Einu
sinni frusu tárin á kinnum
mínum; þá grét ég sárt af sulti
og kulda. Ó, hvað mamma bað
Guð innilega að hjálpa pabba
og okkur. Og þegar mér óx
fiskur um hrygg, kenndi hún
mér að biðja líka. Ég varð að
ganga manna í milli og betla.
(Óð ég þá oftast snjóinn ber-
fættur og í slitnum fatagörm-
um. Ég sá önnur börn heit og
vel búin hoppa glöð og ánægð
í skólann. Þessi börn áttu
reglusama feður.
Faðir minn fann sárt til ó-
gæfu sinnar og þráði heitt að
snúa við, — en var kominn
,of langt — hann var orðinn
þræll vínsins. En hann bað
Guð án afláts að frelsa sig, og
— Guð heyrði bæn hans.
— Ég var orðinn átta ára
gamall, og þessi átta ár voru
jnæðu- og þrautaár. Ég bið
Drottinn að varðveita öll böm
frá slíku eymdarlífi. Svo var
það kaldan vetrarmorgun
einn. Faðir minn hafði ekki
verið heima um nóttina, og
móðir mín sendi mig til veit-
ingahússins að vita um hann.
Þegar ég kom á miðja leið,
sá ég eitthvað dökkt liggja í
snjónum utan við veginn. Ég
gekk nær — það fór hryll-
ingur um mig — þarna lá
maður. Ég herti samt upp
hugann, vék höfðinu við og
dustaði snjóinn af andlitinu.
— Hvílík skelfing! — Faðir
minn, stirðnaður — dáinn. —
Guð hafði bænheyrt hann,
frelsað hann.“ —
Hér varð hlé á sögu Jóns.
Hann þerraði tárin, sem
runnu niður eftir kinnum
hans. Enginn okkar mælti orð
frá munni, við vorum innilega
hrærðir af raunasögu Jóns.
3vo hóf hann sögu sína á ný:
„Ég hljóp í ofboði til veit-
jngahússins og bað um hjálp
gð koma föður mínum heim.
Veitingamaðurinn lánaði tvo
vinnumenn sína og báru þeir
líkið heim til okkar. ó, kæru
félagar. Hvílík nístandi soi'g!
Móðir mín fleygði sér á kné
og faðmaði hinn ískalda lík-
ama, eins og hún vildi lífga
þann með ástaryl hjarta síns.
Þrátt fyrir allt og allt hafði
hún elskað hann heitt og inni-
lega og alltaf reynt að sýna
þonum vott elsku sinnar.
Móðir mín benti mér að
koma nær og krjúpa á kné við
hlið sér. Ég gerði það strax.
Mælti hún þá með tárvotum
augum: „Barnið mitt, þú veizt
hvað það er, sem hefur or-
sakað ógæfu okkar og valdið
hinum hryllilega dauða föð-
ur þíns. Hann var einu sinni
ánægður og hamingjusamur
maður, og framtíðin brosti
við honum. Ó, sjáðu nú,
hvernig hann er útleikinn af
framkvæmdarstjórn djöfuls-
ins hér í heimi, áfenginu. Lofa
þú nú þinni sorgmæddu móð-
ur því, hér við helfreðnar
leifar þíns hjartfólgna föður,
að smakka aldrei áfenga
drykki.“ Ég lofaði því, og góð-
ur Guð veit, að ég hef haldið
það heit mitt. Góðgjarnir ná-
ungar hjálpuðu okkur það
sem eftir var vetrarins. Þegar
voraði, gat ég byrjað að vinna
og kom mér innan skamms
fyrir á skipi og gat sent móður
minni nokkra aura með
hverju bi'éfi, er ég skrifaði
henni. Ég er að græða hjarta-
sár margmæddrar móður, og
heldur skal ég láta lífið, en
verða ótrúr þeirri helgu köll-
un minni. Ég vona að þið látið
mig nú í friði og lofið mér að
fara.“
„Nei, Jón, sögðum við allir
einum rómi, og augu okkar
flutu í tárum. „Við sleppum
þér ekki. Héðan í frá bragðar
enginn okkar áfenga drykki.
Við fengum lánaðan pappír
og ritfæri og skrifuðum allir
undir skuldbindingarskjal. Og
enginn okkar hefur síðan
neytt áfengra drykkja.
Skipstjóra undraði mjög, er
við komum allir ódrukknir
til skips um kvöldið; sá hann
strax að breyting var á okkur
orðin, og spurði hverju sætti.
Sögðum við honum allt og
sýndum honum skjalið. Varð
hann innilega hrærður og bað
okkur að leyfa sér að geyma
skuldbindingarskjalið og
gerðum við það, og vorum
lengi í förum með þessum
veglynda skipstjóra.
Jón Small er nafnkenndur,
vel efnum búinn og á ástríka
konu og börn, og ég held, að
hinir allir séu lifandi og virt-
ir og elskaðir af öllum. Fyrir
4 árum síðan hittumst við
allir í húsi Astors milljóna-
mærings í New York og hafði
enginn rofið heitið. Fjórir
voru skipstjórar, einn kaup-
maður og einn þá nýskipaður
konsúll. — Nú veit ég, að þið
misvirðið ekki við mig, þó ég
hafni víni.“
Þannig var saga skipstjóra
Nútters.
ÆTLARÐU
AÐ
FERÐAST?
Hvert sem þú
ferð, spara ég
þ é r peninga
og létti af þér
áhyggjum án
auka kostnað-
ar. Ég er um-
boðsmaður Icelandic Airlines
og allra aða) flug- og skipa-
ferðafélaga; skipulegg ferðir
innanlands og erlendis. Ég
leiðbeini þér varðandi vega-
bréf, visa og hótel, ókeypis, og
með 30 ára reynslu get ég
ábyrgzt ágæta fyrirgreiðslu.
ARTHUR A. ANDERSON
ALL-WAYS TRAVEL BUREAU
315 Horgrove St., Winnipog 2
Office PH. WH 2-2535-Res. GL 2-5446
Break your trip east
with a r
r 2 DAY CRUISE
on the ■§■
GREAT LAKES!
Board a Canadian Pacific steam-
ship at Fort William and enjoy two
exciting days crossing the Great
Lakes to Port McNicoll. Travelling
by train? Sailings are twice a week
to fit in with your rail schedule. If
you go by automobile it can be
carried between decks.
Sailings from Fort William Saturdays
and Tuesdays, from Port McNicoll
Saturdays and Wednesdays, June
8th to September 7th inclusive.
For furthor informatlon and bookings con-
sult your local Canadian Pacific AgenL
Ca/zcu/úzn Okci^ic
Tralns / Trucks / Ships / Planes / Hotals / Talecommunicationa
WORLO’S MOST COMPLETE TRANSPORTATION SYSTEM