Lögberg-Heimskringla - 17.10.1963, Blaðsíða 7

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 17. OKTÓBER 1963
7
Tíminn er
gaflagripur
hefur aldrei verið til, hvað svo
sem heimsspekingarnir hafa
sagt. —L.F.
„Ef þú verður góð stúlka,
Stína mín, þá skaltu fá tvær
súkkulaðikökur í kvöld; en ef
þú verður óþæg, þá færðu
bara eina“.
„Á ég að segja þér dálítið,
mamma mín? Ég ætla fyrst að
verá góð og svo óþæg, svo að
ég fái þrjár súkkulaðikökur“.
Frá því er menn fyrst tóku
að fást um þessháttar, hafa
hugtökin, Tími og Rúm, verið
ofarlega á blaði sem óhagg-
andi staðreyndir. Hvort-
tveggja var óyggjandi. Tím-
inn gat ekki haft byrjun eða
endir, né rúmið — víddin —
hlið, þar sem eitthvað annað
tæki við. Það segir sig sjálft,
að rúmið er takmarkalaust.
Um Tímann er öðru máli að
gegna.
Allt frá Socrates, Hugyens,
Kant og Björn Gunnnlaugs-
syni, hafa heimspekingar ritað
og rætt um þessi efni. Til svo
að segja skamms tíma hafa
orðin, Rúm og Tími, verið á
áföstum bás. Þau þóttu þær
staðreyndir, að ekki varð efað
um gildi þeirra.
En á nítjándu öldinni (e.k.)
tóku nokkrir rithöfundar að
fetta fingur í gildi tímans —
Jules Vernes með þeim fyrstu,
þá Mark Twain og svo hver
af öðrum, þar með H. G.
Wells. Ýmsir tóku til að leika
sér við að breyta, stytta eða
lengja, rásina. Svo á síðasta
tugi aldarinnar setti Max
Planck fram sitt fræga con-
staní, sem nokkrum árum síð-
ar (1905) varð undirstaða að
fyrri Relaiiviiy hugmyndum
Einsteins, sem sýnir og sann-
ar að tíminn er mesti galla-
gripur og rás hans mjög mis-
munandi og óáreiðanleg.
Nú er vitað með vissu að
stundin er styttri eða lengri á
einum stað en öðrum, þar sem
hún er háð hraðanum, og það
svo tilfinnanlega að hægt er
að mæla, þótt lítið sé á yfir-
borði jarðarinnar, og hvað
sem klukkurnar segja. Til
dæmis, er stundin lengri á
efstu hæð skýjakljúfsins en í
kjallaranum, þar sem efsta
hæðin er utar í hringrásinni,
og fer því hraðar ’sem hring-
ur hennar um miðpunkt jarð-
arinnar er stærri en kjallar-
ans. Mismunurinn er ekki
mikill á svo litlu bili, en þó
svo, að mælt verður.
Á þessum forsendum er
fólk það, sem fyrir skömmu
hafðist við í kúlum, bæði
Ameríkönskum og Rússnesk-
um, á fléygiferð svo dögum
skipti umhverfis jörðina, er
nokkuð yngra en ef það hefði
sitið heima. Og væri mögu-
legt að sigla um géiminn með
næstum því ljóss hraða
(186,000 mílum á sekúndunni)
í, segjum 40 ár eftir tímatali
innan skipsins, myndi 4,000,-
000,000 (fjögur billjón) ár
færast yfir jörðina á þeim
tíma. Ótrúlegt, en sannanlega
hárrétt, segja vísindin.
„Frá eilífð til eilífðar“ var
viðkvæði sem heyrðist oft í
fyrri daga, en sem nú þýðir
eitthvað annað en þá, þar sem
tíminn hefur breyzt svo stór-
kostlega — er ekki til og
Hentugt oð kaupa þau
Þér getið keypt Canada Savings
Bonds fyrir peninga út í hönd eða
með afborgunum. Notið Payroll
Savings Plan við vinnuna — eða
hjá bönkum, viðurkenndum fé-
sýslumönnum eða lánsfélögum.
Þau fást fyrir $50, $100, $500, $1,000
og $5,000 og takmörkuð við $10,000
á mann. Þau hæfa kaupgetu allra!
Auðvelt að skipta þeim
Þér getið skipt Canada Savings
Bonds hvenær sem er fyrir full-
virði' og áfallna vexti. Þegar þér
þarfnist reiðupeninga þurfið þér
ekki annað en að fylla inn útlausn-
ar eyðublaðið á verðbréfinu og
afhenda það banka þínum. Þú
færð peninga þína tafarlaust.
Canada Savings Bonds eru betri
en reiðufé.
Ágæt að geyma þau
Þér fáið vexti á Canada Savings
Bonds 1. nóvember ár hvert —
41/2% fyrstu tvö árin; 5% hvert
næstu 6 árin og 5 %% hvert síðustu
4 árin — vextir að meðaltali 5.03%
á ári ef verðbréfin eru geymd þar
til þau falla í gjalddaga. Á 12 árum
með samanlögðu vaxtafé verður
hvert $100 Bond $161.00 virði.
CSí-15
t