Lögberg-Heimskringla - 21.11.1963, Blaðsíða 1

Högberg - ^etmsfertngla
Stofnað 14. Jan.. 1888 Stofnuð 9. sept.. 1886
77. ARGANGUR WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 2l~NÓVEMBER 1963 NÚMER 44
Hon. K. Valdimar Björnson:
Sendiherrann sextugur
Neðansjávargos SV af Eyjum
í þeim mikla heillaóska
fjölda sem berast munu Thor
Thors á sextugs-afmælinu
vilja Vestur íslendingar,
bæði í Kanada og Bandaríkj-
unum, sannarlega teljast með.
Hann er sendiherra íslands í
báðum löndunum — auk þess
að hafa verið frá upphafi
„ambassador“ lands síns hjá
Sameinuðu þjóðunum. Þá er
hann líka sendiherra íslands
í Suður Ameríku löndunum,
Brasilíu, Argentínu og Kúbu.
Ambassador Thor Thors
í Vesturálfu er Thor merk-
ur brautryðjandi í utanríkis-
þjónustu Islands. Það mætti
vel heimfæra á sendiherrann
sjálfan orð þau sem hann not-
aði í niðurlagi kafla um föður
sinn, Thor Jensen, sem birtust
í bókinni, „Faðir minn“, og
eru á þessa leið: „Faðir minn
sameinaði það að Vera sannur
hugsjónamaður og mikill at-
hafnamaður. Hann var braut-
ryðjandi.“
Athafnasamur og hugsjóna-
ríkur hefur Thor með sönnu
verið frá því er starfsferill
hans hófst heima á íslandi. Og
hann hefur fengið að inna af
hendi það mikla hlutverk að
vera brautryðjandi í þjónustu
þjóðar sinnar á þýðingar-
miklum vettvang'i frá því er
stríðið mikla geisaði 1940, og
fram á þennan dag.
Foreldrar hans voru ein-
stæð hjón, að mannkostum og
hæfileikum. Nú verða hundr-
að ár liðinn hinn þriðja dag
næsta mánaðar síðan Thor
Jensen fæddist í Danmörku
— og 85 ár í sumar sem leið,
síðan hann kom til íslands,
rúmlega 14 ára drengur, að
vinna við verzlun á Borðeyri
við Hrútafjörð. Thor minnist
með réttmæti drengsins
danska sem varð sann-íslenzk-
ur höfðingi, í greininni um
föður sinn, er hann hugsar til
landnámsins í fornöld, og
segir: „En landnám íslands
hefur haldið áfram . . . Einn
þáttur þess er landnám
drengsins, sem kom frá Dan-
mörku. Hann nam ekki í
öndverðu víðáttumikið land,
að hætti fyrstu landnáms-
mannanna. Landnám hans var
lítil búðarhola. En þaðan lá
leiðin víða og mörgu var af-
kastað. Faðir minn átti þátt
í að vekja þjóðina, skapa hið
nýja Island, og á þann veg
opna leiðina til sjálfstæðis og
fullveldis.“ Aðal starf Thors
sendiherra í nærri fjórðung
aldar hefur einmitt verið
bundið Við sjálfstæði og full-
veldi Islands í milliríkjamál-
um þess.
Thor Jensen giftist Margréti
Þorbjörgu Kristjánsdóttur,
ættaðri af Snæfellsnesi, 21.
maí 1886, og Thor „afmælis-
barnið“ sem nú er he'iðraður,
var fæddur 26. nóvember
1903, í Reykjavík, hið níunda
af tólf börnum þeirra. Frú
Margrét dó haustið 1945 og
Thor Jensen tveimur árum
seinna. Einn náinn ættingi
frú Margrétar — Kristján
Richter, bróðir hennar, er enn
á lífi í hárri elli, í St. Paul,
Minnesota, sá eini sem eftir
er af þeim ættlegg.
Sendiherraefnið lauk stúd-
entsprófi Við Menntaskóla
Reykjavíkur 1922 og varð
kandidat í lögfræði við Há-
skóla íslands 1926. í báðum
stofnunum skaraði hann fram
úr við nám, og sló hann met
á sinni tíð í lagaprófinu. Hann
stundaði framhaldsnám á
Cambridge í Englandi og við
Sorbonne-hásskólann í París.
Hann var forstjóri fjölskyldu-
fyrirtækisins, þ. e. útgerðar-
félagsins „Kveldúlfur“, 1927
—34, og forstjóri í Sölusam-
bandi íslenzkra fiskframleið-
enda 1934—40.
Tengls Thors við Vestur-
heiminn byrjar einmitt með
starfi hans í fiskisölu. Hann
fór sendifarir á vegum SIF í
markaðsleit og öðrum verzl-
unarerindum, til Argentínu
og Brasilíu 1935 og til Ný-
fundnalands og Norður-Ame-
ríku 1938. Hann varð formað-
um sýningarráðs Islands á
heimssýningunni í New York
1939. Hinn glæsilegi ferill
hans í utanríkisþjónustunni
byrjar 1. ágúst 1940, er hann
var skipaður aðalræðismaður
íslands í New York, og þá
varð hann fyrsti sendiherra
íslands í Bandaríkjunum, með
aðsetur í höfuðborginni Wash-
ington, 23. október 1941. Síðan
hafa bætzt við sendiherra-
stöður sem hann heldur sam-
Framhald á bls. 2.
Snemma á fimmtudags-
morguninn 14. nóvember var
fiskibáturinn ísleifur II á ferð
nálægt Geirfuglaskeri suð-
vestur af Vestmanneyjum.
Skipsmaður að nafni Ólafur
Vestmann var á vakt, og
fann hann allt í einu ein- .
hverja óeðlilega hreyfingu á
bátnum; þegar hann litaðist
um sá hann þá stórann mökk
bera við himinn, er honum
sýndist helzt líkjast fjalli, því
um þetta leiti var aðeins farið
að birta, en þar eð hann kann-
aðist ekki við neitt fjall á
þessum slóðum, vakti hann
áhöfnina og komust menn
fljótt að raun um að hér var
um stórkostlegt neðansjávar-
eldgos að ræða. Skipstjóri
gerði mönnum í landi aðvart
um þetta náttúrufyrirbrigði
og innan nokkurra stunda
voru þangað komnir náttúru-
fræðingar, blaðamenn og aðr-
ir í flugvélum og á bátum til
að athuga þetta undur.
Á gosstaðnum er um 65
faðma dýpi og stóð gosmökk-
urinn um 20 þúsund fet upp í
loftið. Þarna hafði myndast
allt að 800 metra sprunga á
hafsbotni er þeytti hrauni upp
á tveim stöðum, en það var
laust í sér og varð mest að
gjalli og ösku upp í strok-
unum. Hagl með vikri buldi
á bátum og flugvélum í kring,
en það myndaðist á sama hátt
og venjulegt hagl af kuldan-
um kringum vikurinn. Enn-
fremur sáust eldglæringar.
]Megna brennisteinsfýlu lagði
af gosinu.
Þessar nýju eldstöðvar virð-
ast vera á sömu sprungu og
þéirri, er Vestmanneyjar hafa
myndazt úr.
Þær eru líka á norðaustur
— suðvestur línunni, sem nær
öll eldgos á Islandi hafa orðið
á, og nú síðast hafa á skömm-
um tíma orðið þrjú eldgos — í
Heklu, Öskju og nú við Vest-
mannaeyjar. Þetta sýnir að
Island er alveg jafn „lifandi“
og á liðnum öldum.
Ný eyja rís úr sjó
Á föstudaginn höfðu gíg-
barmarnir risið úr sjó og
myndað eyju og var hún um
200 metra á lengd og 10 metra
há og á laugardag var hún
orðin 500 metrar á lengd og
40 metra há. Ekki er talið
víst að þessi eyja verði þarna
til lengdar, en þó eru nú
margir farnir að hugleiða
nöfn fyrir hana Séstey, en
Séstei ef hún hverfur; Erey,’
en Varey ef hún sekkur; Gos-
ey, Nýey, Ólafsey og fl.
Gosið mun vera um 12 míl-
ur í suðvestur af Vestmanna-
eyjum og eftir að fréttin barzt
til Heimaeyjar tæmdist þorp-
ið á stuttum tíma; fólkið
Dyrptist upp á suðurodd eyj-
arinnar og hafði þar „ring-
side seats“ að þessum sjón-
leik náttúrunnar. Yfirleitt
munu eyjarskeggjar hafa tek-
ið þessum viðburðum rólega;
vindáttin hefir verið hagstæð
— úr norðaustri. En þeir bera
þó kvíðboga fyrir því að ef
hún breytist og verður suð-
læg má búast við að vikur
ber'ist inn yfir bæjinn og þá
Ólafur Thors baðst lausnar
frá embætti forsætisráðherra
Jslands af heilsufarsástæðum
14. nóvember og hefir nú dr.
Bjarni Benediktsson verið
skipaður forsæt'isráðherra, en
hann var áður dóms-, iðnaðar-,
heilbrigðis og kirkjumálaráð-
herra. I það embætti var skip-
aður Jóhann Hafstein al-
þingismaður.
Hinn nýji forsætisráðherra
Bjarni Benediktsson er fædd-
ur í Reykjavrk 30. apríl 1908;
foreldrar hans eru Guðrún
Pétursdóttir frá Engey og
Benedikt Sveinsson þingfor-
seti og síðar bókavörður.
Bjarni Benediktsson er lög-
fræðingur að menntun; gengdi
prófessorsembættl við Há-
Dr. Björn Þórðarson lálinn
Dr. Björn Þórðarson, fyrr-
verandi forsætisráðherra, lézt
í fyrrinótt eftir langvarandi
vanheilsu, 84 ára að aldri. —
Hann var forsætisráðherra
við stofnun íslenzka lýðveld-
isins 1944.
Björn fæddist 6. febrúar
árið 1879 að Móum á Kjalar-
nesi. Foreldrar hans voru
Þórður hreppstjóri Runólfs-
son og Ástríður Jochumsdótt-
ir frá Skógum, systir síra
Matthíasar skálds.
Hann lauk stúdentsprófi í
Reykjavík 1902 og lögfræði-
prófi frá Hafnarháskóla 1908,
gegndi fjölmörgum embætt-
um og stundaði málaflutnings-
störf.
Árið 1942 varð hann for-
sætisráðherra og hafði á hendi
auk þess félags-, heilbrigðis-
og kirkjumál og ennfremur
dóms- og menntamál frá 21.
sept. 1944 til 21. okt. 1944 er
hann lét af embætti.
Meðal fjölmargra annarra
opinberra starfa Björns má
nefna, að hann var ríkissátta-
semjari frá 1938—1942. Hann
var doktor juris við Háskóla
eru vatnsbirgðir þeirra í
hættu, því mest allt neyzlu-
vatn sitt fá þeir af húsþökum.
Gossvæðið er á helztu fiski-
slóðum Vestmanneyjinga, en
þar hefir lítið fiskast upp á
síðkastið og er nú talið að það
muni hafa stafað af því að
hafsbotninn hafi verið tekin
að hitna á gossvæðinu.
Eldgos úr sjó við ísland eru
ekki nýlunda, síðasta neðan-
sjávargosið varð fyrir Reykja-
nesi 30. maí 1879, en ekki hefir
fyrr orðið vart eldsumbrota
undir sjó á þessum manns-
aldri.
skóla íslands 1932 til 1940 að
hann var set*ur borgarstjóri
Reykjavíkur og gengdi því
embætti fram að 1947. Hann
var fyrst kosinn á þing fyrir
Reykjavík 1942 og hefir átt
sæti á Alþingi síðan fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Hann var
fyrst ráðherra 1947 og hefir
gengt ýmissum ráðherra em-
bættum þegar flokkur hans
hefir farið með vald. Háskóli
Islands hefir sæmt hann
doktorsnafnbót; hann hefir
gefið út mörg rit um lögfræði-
leg efni og ritstjóri Morgun-
blaðsins var hann um skeið.
Bjarni Benediktsson er tví-
kvæntur, síðari kona hans er
Sigríður Björnsdóttir og eiga
þau fjögur börn.
íslands 1927 fyrir ritgerðina
Refsivist á íslandi 1761—1925.
Framhald á bls. 2.
Ólafur Thors
Politiken skrifar m.a.: Ólaf-
ur Thors er svo mjög elskað-
ur af þjóð sinni, sem nokkur
íslenzkur stjórnmálamaður
getur orðið. Stjórnmálavit
hans hefur verið slíkt, að um
það eru farnar að spinnast
sögusagnir. Samskipti hans
við danska vini hans hafa ver-
ið með ágætum, enda þótt
hann — sá lýðveldissinni, sem
hann er, — ætti alls ekki að
vera jafn vel liðinn á vissum
stöðum í Danmörku og hann
raunverulega er. Það sem
vindillinn var Churchill og
skeggið Stauning var Ólafi
Thors hinn mikli hvíti hár-
lubbi, úfinn eins og íslenzk
veðrátta. Þessi hái aðlaðandi
maður hefur skrifað sína eigin
sögu með stálhörðu raunsæi
undir óvenju aðlaðandi fasi
og hann hefur átt sinn þátt í
að leiða fátæka, einangraða
þjóð til velmegunar og sam-
vinnu við vestræn ríki“.
Mgbl. 15. nóv.
Bjarni Benediktsson
forsætisráðherra