Lögberg-Heimskringla - 28.11.1963, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 28. NÓVEMBER 1963
Sveinn E. Björnsson:
Hver er maðurinn?
Hér getur eins þeirra
manna, sem komu ungir til
Kanada á öndverðri þessari
öld og hafa eytt mestu af
starfsævi sinni hér vestra.
Verður hann 70 ára í þessum
mánuði og hættur störfum og
hafa þau hjónin keypt sér
hentugt heimili í Kelowna,
B.C., í hinum veðursséla og
frjósama Okanagan dal. Kel-
owna er smáborg, og stendur
við Okanagan vatnið, sem
aldrei frýs yfir á vetrum;
innilukt af fjöllum á alla
vegu. Þar er mikið af skrúð-
grænum skógum og aldin
trjám, sem bera ríkulegan
ávöxt ár hvert. Þar er fiskur
í vatni nú; smá lax og silung-
ur og góð veiði hverjum, sem
hann var 12 ára réðst hann
til Einars kaupmanns Hall-
grímssonar á Seyðisfirði, en
þar vann hann í búð í þrjú ár.
Árið 1909 fluftist hann svo
með foreldrum sínum til Kan-
ada og til Kristnes nálægt
Leslie, Sask. eins og áður get-
ur. Tók hann svo árið eftir,
heimilisréttarland 6 mílur
suðaustur frá Leslie, og það
ár vann hann í búð S. V. B.
Stephánssonar í Leslie. Síðar,
eða frá 1912—15 vann hann
við viðarverzlun Þ ó r ð a r
Vatnsdal í Wadena. Veturinn
1915—16 gekk hann á Hemp-
hill Industrial School í Winni-
peg og vann næsta sumar við
landbúnað hjá Tryggva Ara-
I syni í Argyle, Man. Næsta
Þórður og frú Jóhanna Laxdal
vill nota hana. Þar búa millj-
ónamæringar í tugum og þar
er fátækt ekki áberandi. Þar
hefi ég komið og hvergi kunn-
að betur við mig í nýju um-
hverfi.
Þórður Eggert Laxdal,
fæddist á Húsat^k í Norður
Þingeyjarsýslu 28. nóv. 1893.
Foreldrar hans voru Grímur
Laxdal, þá verzlunarmaður og
síðar bóndi að Kristnesi, Sask.
og Sveinbjörg Torfadóttir,
fædd á Ásgrímsstöðum í
Hjaltastaðaþinghá. Fluttu þau
hjón með fjölskyldu sína vest-
ur á fyrsta tugi aldarinnar,
og bjuggu nokkur ár á heim-
ilisréttar landi sínu við Krist-
nes P.O. Sask. Börnin, sem
með þeim komu, þrír drengir
og fjórar dætur hafa öll giftst
hér vestra og vegnað vel í
landinu og er nú margt af-
komenda þeirra víðsvegar um
Vesturheim. Elzta dóttirin
staðfesti ráð sitt á íslandi og
kom aldrei vestur, bjó í nærri
hálfa öld á Raufarhöfn og kom
þar upp sinni fjölskyldu.
Þórður var elztur bræðranna,
og vil ég geta um helztu ævi-
atriði hans hér.
Grímur og Sveinbjörg
fluttu frá Húsavík til Vopna-
fjarðar rétt fyrir aldamótin og
var Grímur þar nokkur ár
verzlunarstjóri fyrir Zöllnes
verzlun og seinna kaupmaður
og þar byrjar saga Þórðar,
sem smaladrengur í fjögur
sumur á Bustafelli. En þegar
vetur var hann við fiskiveiðar
á Winnipegvatni.
En nú kom sú ' breyting á
að haustið næsta 1917 giftist
hann núlifandi konu sinni
Jóhönnu Hákonardóttur Guð-
mundssonar frá Stóru Hellu
undir Snæfellsnesi, og fluttust
þá ungu hjónin á heimilis-
réttarland hans við Leslie, þar
sem þau bjuggu til 1922, en
Þórði bauðst starf sem korn
kaupmaður hjá Sask. Co-op
Elevator Co. í Edfield, Sask.
Því starfi þar gegndi hann
svo í næstu 5 ár. Hafði þá
Sask. Wheat Pool tekið yfir
Sask. Co-op Elevator Co. og
var Þórður ráðinn hjá því
félagi 1928 og fluttu þau þá til
Kuroki, Sask. þar sem þau
bjuggu í 21 ár. Hafði Þórður
þar fleira fyrir stafni með-
fram hveitikaupunum, ýmis
járn í eldi, sem gaf honum
talsverðan arð. Seldi hann þar
bíla, kol, við og áburð, hafði
þá einnig vátryggingar af
ýmsum tegundum. Árið 1932
var hann nefndur friðdómari
í héraðinu og hélt því em-
bætti í 27 ár eða til 1959.
Árið 1949 fluttu þau hjón
til Arcola, Sask. þar sem hann
starfaði áfram sem korn kaup-
maður hjá Sask. Wheat Pool
í næstu 12 ár. Hafði hann þá
verið við kornkaup í 37^2 ár
og var þá settur á eftirlaun
hjá félaginu.
Að loknu starfi komst Þórð-
ur í kynni við Bar Diamond
ÁRNI S. MÝRDAL:
Álit fremstu yísindamanna um fyrsta
manninn og afkomendur hans
Framhald frá sl. blaði.
Nálægt hellisveggjunum
hefir fundizt töluverð fúlga
af steinrunnum berjum, er
kalksteinslag hefir varðveitt.
Er þetta fyrsta sönnunin, sem
í ljós hefir komið, að á þessu
upphaflega framfarastigi sínu,
var maðurinn þegar farinn að
leggja fyrir matarföng.
Að því er sýnist, hafa bein-
in í hellinum orðið íbúum
hans með köflum til trafala,
svo þeim var kastað niður í
gólfsprunguna. öðruhverju,
þegar vöxtur var í læknum,
flæddi hann inn í hellinn og
bar með sér sand og möl í
sprunguna og þakti beinin.
Svo kom löng vætutíð og nið-
urburður fljótandi kalks, lagði
þunnt steinlag yfir alla beðj-
una. Á þennan hátt var
sprungan að lyktum fyllt og
steinlag huldi hana og gólfið.
Um síðir hrundi efsti hluti
hellisins niður. Og þannig
stóð allt saman óraskað þús-
undir alda.
Þ e g a r vísindemennirnir
Ranching Co. í Arcola og sendi
það félag hann þá til íslands
(1959) til hestakaupa. Keypti
hann þar 75 hesta fyrir félag-
ið, og voru þeir svo sendir
flugleiðis til Kanada. Var það
í fyrsta sinn sem hestar höfðu
verið sendir flugleiðis frá ís-
landi, en allt fór það vel í
hendi.
Þess er vert að geta að í
mörg ár tók Þórður mikinn
bátt í Frímúrara reglunni.
Var hann fyrst stórmeistari í
Invermay árið 1942—3 og þá
einnig í Arcola seinna eða
1953. En 1959—1960 var hann
kiörinn District Deputy G. M.
District 8. í Saskatchewan.
Sumarið 1963 ferðuðust þau
hjón til íslands og áttu þar
margar ógleymanlegar stund-
ir með frændfólki og vinum á
ættjörðinni.
Þórður og Jóhanna Laxdal
eignuðust tíu börn, fjórar
dætur og sex syni. Eru dætur
þeirra Anna Raglin, píanó-
kennari með A.T.C.M. stig í
music, býr með manni sínum,
sem er kennari, og fjölskyldu
í Creston, B.C. June Jaud,
gift Dan Jaud bókhaldara í
Kelowna, B.C. Björg Birt, gift
John V. Birt í Yorkton, Sask.
Maja Ealon, R.N., gift Dr. J.
L. Eaton í Moline, 111., U.S.A.
Synir þeirra eru Grímur Lax-
dal, hagsmíðakennari í Foam
Lake, Sask. Dr. O. E. Laxdal,
M. D., R.C.P.A., Regina, Sask.
John Edfield Laxdal, hag-
smíðakennari, Tisdale, Sask.
Victor Laxdal, M.A., Bio
Chemist, Calgary, Alta. Dr.
Árni Laxdal, B.A., M.D., Medi-
cine Hat, Alta. Joe Laxdal,
íþróttakennari, W i n n i p e g ,
Man. Barnabörn Þórðar og
Jóhönnu eru nú 33.
fóru að losa sig við ruslið og
grafa upp sprunguna, fundu
þeir brátt ótvíræðleg merki
þess, að bæði menn og skepn-
ur hefðu verið íbúar hellisins.
Þeir söfnuðu saman meira en
fjórum þúsundum punda af
beinum og steinrunnum
skepnum, er höfðu hafzt þar
við í byrjun fyrstu ísaldar-
innar. Á tímabilinu, er þetta
gerðist, getur enginn vafi
leikið, og það má með vissu
segja, að allt sem í hellinum
er, á uppruna sinn að rekja til
þess tímabils, er fyrsta jökul-
breiðan fór að þoka sér suður
á við þvers yfir Asíu.
Kemur nú óvæntasta upp-
götvunin ekki síður en hin
mikilvægasta. Það virðizt,
sem sé, að þessar öndverð-
legu mannverur kunni að
hafa verið annaðhvort þeir
villimenn, er lögðu í vana
sinn að afla sér höfuð með-
bræðra sinna, ellegar mann-
ætur, eða hvor tveggja. í mal-
arsandinum innan um dýra-
bein og í sprungunni, hafa
fundizt rúmir tuttugu og
menskra vera, sem næstum
undantekningarlaust, e r u
hauskúpur eða hauskúpubrot.
Það sem heillegast er af þess-
um brotunu hauskúpum sýnir
að nðeri hlutur þeirra hefir
verið brotinn af, að öllum lík-
indum til þess að draga út
heilann. Hver var tilgangur
slíks athæfis? Það kann að
vera, að heilinn hafi verið
álitinn að vera sérstakt sæl-
gæti, eða fólk í fyrndinni hafi
haft þá hugmynd, að með því
að éta þennan hluta, áynni
það sér krafta og hreysti
fórnardýra sinna. Vissir villi-
menn, fram á þennan dag, éta
hjörtu, lifrar og heila fjand-
manna sinna, til þess að verða
aðnjótandi þeirra góðu eigin-
leika; á þennan hátt mætti
útskýra það, sem sýnist að
hafa átt sér stað hjá hellisbú-
unum í Kína.
Hvers konar menn áttu þar
heima þegar Pithecanthropus
og áþekk kyn höfðust við á
eyjunni Java?
Af tennum, mörgum haus-
kúpubrotum og þremur ó-
sködduðum höfðum, vita vís-
indamenn að þessar verur (er
nefndar hafa verið Sinanthro-
pus pekinensis, eða Peking-
maðurinn) voru mjög svipaðar
Pithecanthropus. Höfuðkúp-
urnar voru eilítið stærri og
ennið nokkuð hærra, en að
ýmsu öðru leyti voru þær
jafnvel enn upphaflegri útlits
en eldri fundurinn. En yfír
höfuð að tala er Java- og
Peking-maðurinn svo líkir, að
það má hiklaust segja, að þeir
séu náskyldir.
Á þessum lífsaldri, eftir
þeim sönnunargögnum að
dæma, er í ljós hafa komið,
getum við ímyndað okkur
sköpulag mannsins hafi verið
eitthvað svipað þessu: Mjög
þungbrýndur, með áberandi
framstandandi andlit og
hökulausa kjálka, er í voru
mjög frumlegar tennur en þó
LOWEST
AIR FARES TO ALL
SCANDINAVIAN
COUNTRIES
AGENT
ICELAND
NORWAY
SWEDEN
DENMARK
FINLAND
ENGLAND
SCOTLAND
HOLLAND
GERMANY t
LUXEMBOURG*
tVia connections
•No Famlly Plan to
Luxembourg
ONLY ON ICELANDIC
LOWEST fares from NewYork ofany
scheduled airline...and even lower
during Fall Thrift Season. Extra sav-
ings on Family Plan and Thrift Sea-
son fares for lOVá months, Aug. 16
to Apr. 30; return Oct. 16 to June
30. Savings also apply to children
12 to 25. Save wherever you go .
pay far less than jet Economy fares
to key cities of Scandinavia and
other European countries. Enjoy
real lcelandic hospitality, free
meals and cognac, expert service
by 3 stewardesses on every long-
range pressurized DC-6B.
VISIT ICELAND, newesf tourist c/iscovery.
WELANDIC AÍRL/NES
610 Fifth Ave. (Rockefeller Center) New York 20 PL 7-8585
WRITE FOR
FOLDER XI
NEW YORK • CHICAGO • SAN FRANCISCO
The PIONBER of Low Fares to Europe