Lögberg-Heimskringla - 28.11.1963, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 28. NÓVEMBER 1963
5
Leskaflar í íslenzku
handa byrjendum
Prof. Haraldur Bessason
Prof. Richard Beck. Ph.D.
XLIX
In this lesson we shall deal with the conjugation of the
verb dæma (judge, sentence) in the present and the past
tense indicative:
Pres.
Sing.
ég dæmi
þú dæmir
hann (hún, það) dæmir
Plur.
við dæmum
þið dæmið
þeir (þær, þau) dæma
Pasf
ég dæmdi við dæmdum
þú dæmdir þið dæmduð
hann (hún, það) dæmdi þeir (þær, þau) dæmdu
Among common verbs conjugated like dæma are: mæla
(measure), senda (send), kenna (teach), tefla (play chess),
brenna (burn) and glíma (wrestle).
Translate into English:
Þú segir, að ég dæmi hann of hart, en dómarinn dæmdi
hann sekan. Hann mælir gólfið í stofunni. Þeir mældu veg-
irm heim að bænum. Við sendum okkar bréf í venjulegum
pósti, en þið sendið ykkar bréf í flugpósti. Hver kenndi þér
að lesa íslenzku? Amma mín, hún talaði alltaf íslenzku við
mig. Frændi minn ætlar að kenna mér að tefla. Margdr ís-
lendingar eru góðir taflmenn. Hversvegna brenndu þær dag-
blaðið, sem pósturinn kom með í gær? Nonni glímdi við
Sigga úti á túninu. íslenzk glíma er gömul íþrótt. Hann er
mikill íþróttamaður.
Minning;
Þorsteinn Guðmundsson Bergmann
1872 — 1963
Þorsteinn
Guðmundsson
Vocabulary:
allíaf. always
amma, fem., grandmother
bænum, masc., the farm,
farmhouse, dat. sing of
bærinn
dagblaðið, neut., the daily
(Newspaper), acc. sing. of
dagblaðið
dómarinn, masc., the judge,
nom. sing.
flugpósfi, masc., air mail, dat.
sing. of ílugpósfur
góðir, good, able, masc., plur.,
nom. of góður
gólfið, neut., the floor, acc.,
sing. of gólfið
gömul, old, fem. sing., nom. of
gamall
hart, adv., harshly, severely,
from harður
heim að, homeúo (toward)
í. in, by
íþrótf, fem., sport, nom. sing.
íþróttamaður, masc., sports-
man, athlete, nom. sing.
kom með, brought, past tense
of koma með
mikill, great, nom. sing.
Nonni, pet name for Jón
(John)
of, too
pósti, masc., mail, dat. sing. of
póstur (mail, mailman)
pósturinn, masc., the mail-
man, nom. aing.
segir, say, pres. tense 2nd
person sing. of segja
sekan, guilty, masc., accus.,
sing. of sekur
Siggi. pet name for Sigurður
stofunni, fem., the living
room, parlor, dat. sing. of
slofan
taflmenn, masc., chess players,
nom. plur. of taflmaður
talaði, spoke, talked, past
tense 3rd person sing. of
tala
iúninu, neut., the homefield,
dat. sing. of túnið
úti á, out on
veginn, masc., the road, acc.
sing. of vegurinn
venjulegum, usual, regular,
dat. masc. sing. of venju-
legur
við, to
Ræða um þing S.Þ.
Framhald frá bls. 4.
í tæknilegri þróun og veita
fjárhágslega aðstoð, þeim
þjóðum, sem nú eru á eftir
tímanum á sviði framfara og
menningar. Hin hliðin er fjár-
málahliðin, og snýr að hinum
efnaðri þjóðum. Þar veltur
allt á því hversu mikið þær,
bæði hinar ríkustu þjóðir og
aðrar, sem lifa við bjargálnir,
geta látið af mörkum renna
til hinna fátækari. En það er
og verður eitt af hættulegustu
málefnum í heiminum, ef svo
fer, að ríku þjóðirnar verða
stöðugt ríkari, en vandræðin
og fátæktin aukast hjá þeim,
sem nú eiga við verst kjör að
búa. Eins og mismunurinn á
milli mannanna barna innan
hvers þjóðfélags er stöðugt
viðsjárverðasta vandamálið
og orsök óánægju og janfvel
illinda, eins er mismunurinn
á milli þjóðanna á lífskjörum
þeirra ekki viðunandi og verð-
ur ekki þolaður til langframa
í þessari vorri veröld, sem nú
er orðin ein, með útsýn yfir
allar jarðir. Það verður að
jafna kjörin milli þjóðanna og
hinum fátæku verður að
hjálpa til bjargálna.
íslenzku sendinefndinni er
það fyllilega ljóst, að við og
þjóð vor getum engu bjargi
Bergmann, síðast til heimilis
á Elliheimilinu Höfn, Van-
couver, Kanada, var fæddur á
Bjarnastöðum í Hvítársíðu 21.
okt. 1872. Foreldrar: Guð-
mundur húsmaður þar
Bjarnason, f. 20. júní 1833,
d. 19. júní 1915 og Agnes
Steinsdóttir, f. 29. febr. 1844,
d. 23. júm 1901. Þau skildu
samvistir þegar Þorsteinn var
5 ára og fluttist Agnes til
Kanada árið 1887 og andaðist
í Winnipeg. Hún var dóttir
Steins Sigfússonar Bergmann
frá Þorkelsholti og Jóhönnu
Jónasdóttur. Föðurafi Guð-
mundar var Jón Þorbjarnar-
son frá Skarðshömrum. Þor-
steinn ólst upp í Borgarfirði
og dvaldist þar, unz hann fór
til Reykjavíkur 1897 og stund
aði þar ýmiskonar atvinnu.
Hann fluttist vestur um haf
árið 1911, en kona hans tveim
árum síðar, eftir að hafa
dvalist 2 ár á Vífilsstöðum.
Þorsteinn átti fyrst heima í
Nýja-lslandi, en fluttist það
an vestur á Kyrrahafsströnd.
Kvæntist 4. júlí 1899 Þórunni
ólafsdóttir, f. 3. júlí 1876, d
í Riverton, Man. 1916.
Börn þeirra: 1. ólafur, f.
6. sept. 1899, dó af bruna 1907.
2. Guðmundur Otlo. f. 1. okt.
1901, bankastjóri í Flin Flon,
Man, síðan 1929, kona hans
Georgina Hinriksdóttir
Thompson. 3. Lára Ósk, f. 7.
júlí 1903, maður hennar Grím
ur Júlíus Magnússon, bóndi í
Geysisbyggð, Man. 4. Jón
Þórður, f. 29. ágúst 1905, smið
ur í Winnipeg, kona hans
Guðrún Andrea Jakobsdóttir
Andréssonar. 5. Ólafía Þuríð-
ur, f. 2. apríl 1908, skrifstofu-
stúlka í Winnipeg, ógift. 6
Agnar Jóhann. f. 29. ágúst
1909, smiður og contractor,
Port Alberni Vancouvereyju
kona hans Evelin Stefáns-
dóttir Eymundsson, Van. Ö1
börnin fædd á íslandi. (Sjá
Vestur-íslenzkar æviskrár).
Þorsteinn Bergmann dó 25
júní 1963 á sjúkrahúsi í Van-
couver, eftir nokkuð langa og
erfiða legu þar. Hann var
þrekmaður mikill andlega
sem líkamlega, bar því þraut-
ir sínar með karlmannlegu
hugrekki allt til enda. 1 sein
ustu vikunni sem hann lifði
fékk sá, er þetta skrifar, bré:'
frá honum og segjist hann
skrifa það á milli þrauta
kastanna, er viss um <endir
inn, en ekkert „víl eða vol“ er
þar að sjá, hann endar bréfið
þannig, „Nú koma kvalirnar
svo ég verð að hætta.“
Þorsteinn var með hæstu
mönnum og vel á sig komin
á allan vöxt, karlmenni mikið,
og afkastamaður við alla
vinnu, svo af bar. Hann var
uppalinn í Borgarfirði syðri,
gerðist ungur vinnumaður á
ýmsum stöðum þar. Hann var
eftirsóttur vegna dugnaðar
síns og trúmensku, gat því
valið um vistir og mun hafa
átt heima á beztu bæjum í
jví fagra héraði. þar sem víð-
sýnt var, og Víðsýnn gerðist
lann og frjálslyndur í skoð-
unum sem entist honum til
æfiloka. Bókhneigður var
hann og las mikið, gerðist
3ví fróður um margt umfram
íað sem almennt gerist.
Eftir að hann fluttist til
Reykjavíkur vann hann eink-
um að steinsteypugerð, og
lærði þann iðnað vel. Þegar
hann kom til Kanada hélt
hann þessum atvinnuvegi á-
fram. Byggði hér fjölda kjall-
ara á ýmsum stöðum og gang-
stéttir hér og þar, allt er þetta
traust og smekklega unnið, í
samræmi við skapgerð þessa
góða drengs, sem aldrei gat
hugsað sér svik í neinni mynd,
né þolað þau af öðrum.
Hann var vinmargur og vin-
fastur, gerði allt sem hann gat
til þess að glata ekki vinfengi
þeirra manna er hann einu
sinni gerði að vinum sínum
gæti hann ekki heimsótt þá
vegna fjarlægðar, bætti hann
það upp með bréfaskrifum
einkum á seinni árum, eftir
að hann hætti störfum. Virð-
ist sem það hafi verið tóm-
stundaiðja hans að skrifa
vinum sínum og kunningjum
sem dreyfðir voru víðsvegar
um landið.
Eftir missi konu sinnar
kom Þorsteinn börnum sínum
fyrir meðal hinna mörgu vina
sinna, og var sérstaklega
heppinn í vali með verustaði
fyrir þau. Sem bezt má sjá af
því að öll komust þau vel til
manns, og eru nýtir og góðir
borgarar þessa lands.
Þorsteinn var jarðsettur
Riverton við hlið konu sinnar
að viðstöddum öllum börnum
hans, mörgum barnabörnum
og öðru skylduliði, vinum og
kunningjum.
lyft, en viljum af veikum
mætti reyna að ljá hverju
góðu og farsælu máli lið, og
leitast við að beina athöfnum
og aðgjörðum Sameinuðu
þjóðanna inn á jákvæðar og
heillavænlegar brautir til að
tryggja frið í heiminum og
farsæld þjóðanna.
farið, margt og marga séð,
margt reynt, og mörgu tekið
eftir, og fest í minni, en ekki
á blað.
„Far vel vinur, far vel á
braut.“
T.B.
Ef æfisaga þessa merka
daglaunamanns, hefði verið
skrifuð af Þórbergi Þórðar
syni eða Guðmundi Hagalín
myndi hún hafa þótt gott les
efni og skemmtilegt. Að vísu
harmsaga á pörtum, en sól
skinsstundirnar og glaðværð
in í hópi vina og kunningj
miklu fleiri. Honum entist
minni og andleg heilbrigði í
full níutíu ár, það er löng
leið, og ekki sat hann altaf á
sama stað, heldur hafði víða
Sudden Boom
o lceland
REYKJAVIK, Iceland (AP)
- The fishing is good, and
Iceland is booming.
More than two years of
bumper fish catches have
brought a spending spree.
New buildings are springing
up, including 12-story apart-
ment houses, to keep-ahead
of population growth and the
trek from country to city.
The boom has brought in-
flation and a severe labor
shortage.
“We are trying to build too
much, too fast,” said a mem-
ber of the Althing (parlia-
ment).
We literally are pulling
ourselves up by the boot-
straps tF ^onstruct houses,
streets and factories. We are
doing in one generation what
other countries have done
over many generations. We
are impatient.”
After centuries of virtual
isolation, Iceland and its
185,000 inhabitants have sud-
dently been shaken out of
their sleep as though awak-
ened by an eruption of one
of its 150 volcanoes.
Icelanders have been thrust
into the main stream of inter-
national life by the air age
and by the responsibilities
this bleak island outpost has
assumed as a charter member
of the Western Alliance.
The presen.t expansion gives
the government a terrific
economic headache — how to
keep the inflationary spiral
under control and at the same
time further a careful move
forward toward freer trade.
So important has this prob-
lem become that it has push-
ed into the background such
hotly disputed political ques-
tions of the past as Iceland’s
membership in N.A.T.O. and
the American - manned
N.A.T.O. base at Keflavík, 30
miles southwest of the capital.
“Our fish catches have been
so good—and remembér 90 to
95 per cent of our exports are
fish or fish products—that it
was like striking gold,” said a
parliamentarian.
“We were ready to exploit
our good fortune and so we
have a boom.”
Honolulu Star Bulletin,
Nov. 19.
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA
Eina íslenzka vikublaðið í
Norður Ameríku
Styrkið það.
Kaupið það
Lesið það