Lögberg-Heimskringla - 28.11.1963, Blaðsíða 7

LÖGBERG-HEIMSKHINGLA, FIMMTUDAGINN 28. NÓVEMBER 1963
7
Talandi höfrungar
Er hugsanlegt að höfrungar
geti orðið til þess, að hægt
verði að skilja Marzbúa?
Stjórn amerísku geimferða-
stofnunarinnar virðiSt hafa
einhverja trú á því og hefur
hún lagt fé af mörkum til
höfrungarannsókna. — Þær
tilraunir, sem nú er verið að
gera í Ameríku, eru braut-
ryðjandastarf, sem krefst
miklis hugmyndaflugs af vís-
indamönnum, og má segja, að
verið sé að reyna að finna leið
til skilnings milli manna og
dýra. Stjórn geimferðastofn-
unarinnar telur, að mál höfr-
unganna geti e. t. v. orðið
lykill að þeim málum, sem
kynnu að vera töluð á öðrum
hnöttum.
Anieríski sjóherinn styður
einnig þessar rannsóknir, í
von um að óvenjuleg greind
höfrunganna og radarheyrn
geti komið að notum við land-
helgisgæzlu og í leit að kaf-
bátum. En skilyrðið fyrir því
er að við lærum að tala við
þá.
Einu tömdu höfrungarnir í
Evrópu eru í Flamingo dýra-
garðinum í Yorkshire. Þetta
eru tvær höfrungadömur,
Flipper, sem er sex ára, og
dóttir hennar Cookie, eins
árs, og virðist gæzlumaður
þeirra, Jack Kolhaas, skilja
þær fullkomlega. Þær eru
ekki þarna til vísindalegra
rannsókna, heldur til þess að
vera til sýnis og skemmta
áhorfendum með þeim listum,
sem frændur þeirra í Ameríku
eru þegar víðsfrægir fyrir.
Þær hafa nú lært u. þ. b. tíu
orð, og ef allt fer eftir áætlun,
ættu þær að fara að læra að
svara, þegar á þær er yrt.
Hvernig nóia þeir heilann?
Brautryðjandi allra höfr-
ungarannsókna er dr. John
Lilly, en hann byrjaði á til-
raunum sínum árið 1955
Florida. Hann á höfrung, Al-
var að nafni, sem getur sagt
hundrað' einföld orð og notar
venjulega rétt orð í réttu
sambandi.
Hann hefur gert kort af
heila höfrunganna og segir
hann þá vera næstum eins
stóra og mannsheila, en að
sumu leyti betur úr garði
gerða.
— Ég gat varla hugsað mér,
segir dr. Lilly, að höfrungur-
inn hafi fengið svona stóran
heila, ef hann hefði engin not
af honum. Spurningin er því
aðeins sú, hvernig hann notar
hann.
Rannsóknir dr. Lilly hafa
leitt í ljós, að kenningar
Aristoteles og annarra vís-
indamanna endur fyrir löngu
hafa við rök að styðjast.
Fyrsta sönnun um velvilja
í garð manna fékkst árið 1955
á Nýja Sjálandi. Þar synti
villtur höfrungur inn að bað-
strönd á hverjum degi í nokk-
ur ár, þar sem hann lék sér
við börnin, lét þau klappa sér
og leyfði þeim meira að segja
að fara á bak sér.
Síðan hefur höfrungarann-
sóknunum fleygt fram. Því er
nú slegið föstu, að höfrungar
eigi sitt eigið mál. Það er
myndað af mismunandi hljóð-
um, sem koma út um öndun-
arfærin á bakinu. Hljóðin eru
í ýmsum tóntegundum, ískr-
andi, flautandi og korrandi.
Höfrunganrir masa hver við
annan og við fólkið í kringum
þá. Þeir nota margs konar
merki með mörgum tilbrigð-
um hverju sinni. Dr. Lilly og
aðrir vísindamenn taka öll
hljóð þeirra á segulbönd, og
með notkun þeirra gera menn
sér vonir um, að með hjálp
rafmagnsheila megi finna
lykilinn að máli þeirra.
Höfrungarnir hafa að sumu
leyti tekið mönnunum fram,
því að þeir hafa eftir stuttan
tíma getað tileinkað sér
mannamál, meðan mennirnir
standa ráðþrota gagnvart
þeirra máli.
Meðan Flipper og Cookie
þeytast um í boltaleik í vatn-
inu, segir Jack Kolhaas:
Allir þeir höfrungar, sem
ég hef kynnzt, hafa haft alveg
stórkostlegar aðlögunarhæfi-
leika. Þeir eru líka ákaflega
blíðlyndir og tryggir. En um
hugsanir þeirra vitum við
ekkert, og svo verður sjálf-
sagt þangað til þeir segja okk-
ur einhvern tíma sjálfir frá
þeim.
Tíminn 1. okt.
.Jiugmyndir hans eru góðar.
Margir hinna miklu uppfinn-
ingamanna hafa verið af þess-
ari manngerð.
Sálarfræði hóprannsókna
Menntun vísindamanna ber
að miða að því að þroska hin
heildstæðu og félagslegu við-
þorf til starfsins á kostnað
•hinna einstaklingsbundnu,
segir í grein í tímariti Menn-
ingar- og vísindastofnunar
S.Þ. (UNESCO) sem nefnist
„Impact of Science on
Society“. Vísindagreinarnar
verða æ flóknari og háðari
•hver annarri, og með örfáum
undantekningum « geta vís-
indamenn ekki starfað einir
og óstuddir. í greininni er
gefin lýsing á nokkrum gerð-
um vísindamanna, sem vegna
sálrænna eiginda eru meira
eða minna hæfir til hóprann-
sókna.
Hin liíandi alfræðiorðabók.
Hann hefur oft skaðleg áhrif
•á unga vísindamenn, það er
•hann fælir þá frá verkefnum
isínum; það sem þeir héldu að
væri nýtt hefur þegar verið
reynt annars staðar, segir
hann. Þeir hætta við verk-
•efni, þar sem þeim finnst til-
gangslaust að brjóta upp opn-
ar dyr. En þeir gleyma því, að
handan við þessar dyr eru
margar aðrar.
Gagnrýnandinn. Hóflaus og
kerfisbundin gagnrýni á störf-
um samstarfsmanna getur
ihaft mjög neikvæð áhrif.
Gagnrýnandinn er tíðum
skarpgreindur og hispurslaus.
En hann skortir nærgætni eða
jafnvel mannlegar tilfinning-
iar. Geti sá sem rannsóknun-
um stjórnar ekki afgreitt allar
athugasemdirnar, er heppi-
•legra að hann losi sig við þá
truflun, sem nærvera gagn-
rýnandans felur í sér, áður en
hópurinn splundrast.
Sá fljótfærni. Hann leggur
fram stórkostlegar rannsókn-
aráætlanir og mundi sóma sér
vel í hlutverki sölumanns eða
stjórnmálamanns. En það er
erfitt að fá slíkar áætlanir til
að bera nokkurn eiginlegan
árangur, og sé sá sem rann-
sóknunum stjórnra veiklynd-
ur kemst hann áður en lýkur
undir áhrifavald hins fljót-
fæma.
Hinn hikandi. Hann er hel-
tekinn ótta við að gera
skyssu, en sífellt á nálum um,
•að eitthvað sé athugavert við
tæki hans eða niðurstöður o.s.
frv. Hann er hræddur við að
taka ákvarðanir. Hins vegar
má segja, að auðveldara sé að
telja samstarfsmann á að birta
niðurstöður sínar en að koma
a veg fyrir ótímabæra birt-
ingu.
Gullarinn. Hann er þúsund-
þjalasmiður' og hefur áhuga
ó öllum sköpuðum hlutum —
en aðeins stutta stund. Hann
birtir „bráðabirgða-athuga-
isemdir", en sjaldan nokkuð
fram yfir það. Hann getur
komið að gagni sem hug-
myndasmiður.
Sá borginmannlegi. Hann
tekur þátt í hóprannsóknum í
fullvissu þess, að hann eigi í
vændum Nóbelsverðlaun. Dá-
lítið mótlæti getur orðið þess-
ari manngerð hreinasta bless-
un, hafi einstaklingurinn vit
ó að bæta ráð sitt. Þá verður
hann ágætur samstarfsmaður
með réttmæta metnaðargirnd,
isem knýr hann til að vinna
vel.
Slæðinginn. Hinn káti og
notalegi félagi, sem er snill-
ingur í að komast hjá vinnu.
Hann er mjög vinsæll meðal
kvenfólksins á staðnum, þar
eð hann rýfur tilbreytingar-
leysi vinnudagsins. í rauninni
stendur honum hjartanlega á
sama um vísindarannsóknir
— í hans augum eru þær ein-
ungis þægileg föst atvinna.
Sá toriryggni. Hann er oft
áhugasamur og afkastamikill,
en það stendur honum fyrir
þrifum að hann tortryggir
alla, þó hann sé annars góð-
um gáfum gæddur. Kvartanir
hans koma af stað deilum inn-
an hópsins, og þess vegna
neyðist hann til að skipta oft
um atvinnu.
Sá fingraliðugi. Hann er
yfirleitt maður, sem auðvelt
er að fá mætur 'á, en hann
felur í sér hættu fyrir tækin
ó rannsóknarstofunni. Hann
vill beturbæta allt. Sumar
Donations to Betel, July
17 to Nov. 4th 1983
Mr. Siggi Einarson, Betel, 30 lbs.
Pickeral Fillets.
Mrs. Nell Johnson, (Nell’s Flower
Shop) Wpg., Potted Plant.
Mrs. J. Nicol, Wpg., Icelandic
Books. — That belonged to her
late Mother, Mrs. Guðríður
Sigurðson, Bosman, Man.
Mrs. Stefania Magnuson, Betel,
$10.00 — In memory of Mrs.
Margret Thorbergson, Betel.
From a friend, Betel, $8.00.
Mrs. H. Cooney and Mrs. Krist-
jánson, Wpg.. Box of books.
Mr. J. Clubb (Muirs Drug Store),
Wpg., 9 lbs. of coffee.
Mr. Sveinn Storm, Iowa, US.A.
$5.00.
Ardals Ladies Aid, Arborg, $35.00.
Mrs. John Eaton, Toronto, Ont.,
Cut flowers.
Mr. A. R. Swanson, 2529 Fhne-
wood Drive, St. James. — Tele-
vision set.
Geysir Ladies Aid, Geysir, Man.,
$25.00.
Mr. and Mrs. William Johnson,
Mr. and Mrs. Laurence Johnson,
Mr. and Mrs. Krengel, all of
Elmhurst, 111., U.S.A., $15.00 —
Given in memory of Alexander
Benson, Chicago, 111.
Given in memory of
John Thorsteinson, Betel.
Mr. and Mrs. John Marteinson,
Langruth, Man., $5.00., Mr. and
Mrs. Karl Snidal. 115 Crofton
Bay, St. Vital, $5.00., Mrs. F. E.
Snidal, 115 Crofton Bay, St.
Vital, $5.00., Mr. and Mrs.
Auirust Eyjolfson, Wpg., Man.,
$3.00., Miss Jean Souter and
Margaret Friedenrich, Wpg.
$5 00., Mrs. I Yarington, Steep
Rock, $3 00., Mrs. Halldóra
Thorsteinson, Betel, $5.00.
Mrs. Anna Johnson, Lamont,
Alta. 1 masbor sheepskin (for
invalids bed).
Icelandic Chess Club, Chicago,
111., $25.00 — In memory of
Alexander Benson, a member.
In memory of
Alexander L. Benson
Mr. and Mrs. Fred Wese-
man, Franklin Park,
Illinois, U.S.A.
Mr. and Mrs. A. M. Thor-
valdson
Mr. and Mrs. H. Tomasson,
San Jose, Califomia,
U.S.A.
Mr. and Mrs. A. Richardson,
Santa Cruze, California,
U.S.A.
Mr. and Mrs. M. F. Thor-
valdson, Santa Clara,
Califomia, U S A.
Mr. and Mrs. D. B. Swail,
Vancouver, B.C.
Mr. and Mrs. G. A. Torger-
son, Winnipeg, Manitoba
In memory of
Dr. Haraldur Siqmar
Mrs. Lovisa G. Gislason,
Morden, Manitoba
Gratefully received,
S. M. Bachman,
Ste. 12 — 380 Assiniboine Ave.,
Winnipeg 1, Man.
þegar sjúkt og þjáð fólk í
prestakalli hans átti í hlut,
enda voru slíkar fyrirbænir
mjög tíðkaðar um hans daga.
Þannig bað hann fyrir Sig-
ríði, ekkjunni krossþjáðu:
„Vér viljum enn fremur
biðja fyrir ekkjunni Sigríði
Magnúsdóttur hérna í bænum.
Hún er þjáð, hún er kross-
þjáð. Hana vantar allt: trúna,
vonina, kærleikann og þolin-
mæðina. Það brakar í henni
eins og uglunni hérna í bæjar-
þilinu, þegar of þungt er
hengt á hana. — Biðjið þið
með mér, börn. Amen“.
í ökuprófi: — Hvað sýnir
þetta umferðarmerki?
— Það sýnir börn á leið-
inni úr skóla.
— Já, börn og skóli er al-
veg rétt, — en það þarf ekki
endilega að þýða, að þau séu
að fara úr skóla.
— Jæja? Þau eru þó hlaup-
andi.
-r-~r
(openhagen
$10.00
10.00
10.00
10.00
5.00
5.00
5.00
25.00
Krossþjáð ekkja
Séra Þórður Jónsson í
Reykjadal var óspar á fyrir-
bænir af prédikunarstólnum,
Heimsins bezta
munntóbak
Why nol vi^il ICELAND
now?
ALL-WAYS Travel Bureau
Lid., 315 Hargrave Street,
Winnipeg 2, Man., WHitehall
2-2535, is the recognized Agent
of all steamship- and airlines,
including Icelandic Airlines,
and has assisted more Iceland-
ers in Maniloba with their
travel arrangements than any
other travel agent.
Mr. P. E. Salomonsen and Mr.
A. A. Anderson, both Scandi-
navians, will render you every
assistance in connection with
your travel, in an endeavour
to have your trip as comfort-
able and pleasant, yet in-
expensive, as possible.
Consult
ALL-WAYS Travel
Bureau Ltd.
315 Hargrave Street,
Winnipeg 2, Man.
WHitehall 2-2535
NÆRFÖT - SOKKAR - T-SKYRTUR