Lögberg-Heimskringla - 16.02.1967, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 16. FEBRÚAR 1967
5
fcoAJ^ fí&ajdinqAu ítl ðcclandic.
XVIII
Húsavík heitir þorp eitt við
Skjálfandaflóa í Suður-Þing-
eyjarsýslu á norðanverðu ís-
landi. Þorp þetta er miklu
minna en Akureyri, en á sér
ef til vill lengri sögu en flest-
ir aðrir staðir á íslandi.
í gömlum bókum er
skemmtileg frásögn um mann
að nafni Garðar Svafarsson.
Hann var sænskur maður.
Móðir Garðars sagði honum
til vegar norður í höf, en þar
kom hann að landi, sem vík-
ingurinn Naddoður hafði áð-
ur fundið og nefnt Snæland.
Garðar sigldi í kringum
Snæland og komst að því, að
landið væri eyland. Hann
dvaldist einn vetur á norður-
strönd Snælands á stað þeim,
sem síðan hefir heitið Húsa-
vík.
Ekki vildi Garðar setjast að
á íslandi, heldur sigldi hann
í burtu þaðan. Eftir það var
landið nefnt Garðarshólmur.
Nöfnin Snæland og Garðars-
hólmur festust þó aldrei við
þetta norðlæga land, því að
það hefir nú borið nafnið Is-
land í um það bil ellefu alldir.
UocjabjuLcUu^.:
að nafni, by the name of
aldir, centuries
á norðanverðu, in the
northern part of
á norðurströnd, on the north
coast
á sér . . . lengri sögu, is older
in history
á stað þeim, at the place
borið nafn, borne the name
dvaldist, stayed
ef til vill, perhaps
eyland, island
festust við, stuck to
flestir, most
frásögn, account, story
fundið, discovered. found
Garðarshólmur, ‘Garðar’s
Isle’,supposedly an older
name for Iceland
hefir heitið, has been called
i heitir, is called
í burtu, away
í gömlum bókum, in ancient
(old) books
í kringum, around
komst að, discovered
minna, smaller
nefnt, named
norðlæga, northerly lying
norður í höf, into the northern
seas
nöfnin, the names
sagði honum til vegar, gave
him the directions
setjast að, settle
sigldi, sailed
síðan, since
skemmtileg. interesting
(entertaining)
Skjálfandaflói, a bay in
northern Iceland
Snæland, ‘Snowland’, sup-
posedly an older name for
Iceland
staðir, places
Suður-Þingeyjarsýsla, a
district in northern Iceland
sænskur, Swedish
um það bil, about
vildi, wanted
víkingurinn, the Viking
þaðan, from there
þorp eitt, a village
Mikilvægf að nofa haldgott blek
Rabb við Vigdísi Björnsdóttur á Þjóðskjalasafninu
Skarðsbók hin fyrri kom heim
og handritin munu koma heim
frá Kaupmannahöfn. Ein er sú
kona hér í Reykjavík, sem
numið hefur þá list að gera
við handrit, svo að þau verði
aðgengilegri og varðveitast
auk þess betur. Kona þessi er
Vigdís Björnsdóttir og starfar
hún á Þjóðskjalasafninu, en
vinnur auk þess fyrir Lands-
bókasafnið og Handritastofn-
un Islands. Enginn annar hér-
lendis hefur numið þær að-
ferðir, sem hún notar við við-
gerðina, en þær eru að nokkru
leyti reistar á tilraunum, sem
vísindamenn á British Mu-
seum hafa gert, en sumar að-
ferðirnar hafa kennarar henn-
ar fundið upp.
Tíðindamaður Morgunblaðs-
ins átti tal við Vigdísi ekki
alls fyrir löngu á Þjóðskjala-
safninu, þar sem innréttað
hefur verið herbergi handa
henni með öllum þeim tækj-
um, sem til viðgerðastarfsins
þarf. Spurði tíðindamaður
blaðsins hana um tildrög þess
að hún lagði fyrir sig þetta
starf og sagðist henni svo frá:
— Það var á sínum tíma, að
ég sá auglýsingu í dagblaði í
Reykjavík þess efnis, að
Kvenstúdentafélagið hygðist
veita styrk til náms í viðgerð
handrita. Ég vissi, að brýn
þörf var fyrir þá kunnáttu
hér, þar sem ég þekkti dálítið
til þessara hluta. Ég sótti um
styrkinn og fékk hann. Síðan
lagði ég upp í ferðalagið um
miðjan maí 1963. Ég stundaði
námið í Hampshire Englandi
hjá Roger Powell og Peter
Waters. Kennslan stóð yfir í 4
mánuði í það sinn. Roger Po-
well er sá, sem batt inn Skarðs
bók, en ég gerði við blöð bók-
arinnar. Hefur Roger gert við
fjölda handrita fyrir söfn og
einkaaðila, t. d. gerði hann við
þá frægu Kellsbók.
Ég hafði með mér að heim-
an bækur til að vinna að, og
fékk ég síðan tilsögn hjá
kerjnurunum. Ég vann frá
klukkan 9 á morgnana til kl.
7 á kvöldin og naut ég ágætr-
ar kennslu allan þann tíma.
Seinna, er ég hafði lokið námi
mínu, var mér fengið það |
verkefni að gera við Skarðs-
bók, og vann ég að viðgerð-
inni svo að segja ein undjr
handleiðslu kennara minna,
en Powell batt bókina og son-
ur hans David smíðaði kass-
ann. Er kassinn þannig útbú-
inn, að í honum eru fjaðrir,
sem halda bókinni alltaf hæfi-
lega fast lokaðri. Ekki verður
annað sagt en Skarðsbók sé
hin fegursta bók.
Tíðindamaður spyr Vigdísi,
hvernig henni falli vinnan, og
hún svarar:
— Vel, en ég þarf nauðsyn-
lega á aðstoðarstúlku að halda,
það sem ég get gert ein, er of
lítið. Einn bókavörðurinn hér
sagði við mig til gamans einn
daginn, og átti hann þá við
vinnu mína og verkefni, sem
framundan eru: „Það er eins
og þú sért að lepja upp úthaf-
ið með teskeið.“ Já, við þurf-
um nauðsynlega á fleira fólki
að halda, bætir Vigdís við.
Og tíðindamaður lætur Vig-
dísi hafa orðið. — Hver gat
eða fæddi hvern, hvar og hve-
nær? Þessi spurning virðist
liggja eins og mara á mörgum
íslendingum, og til að fá svar
við henni ráðast þeir til inn-
göngu í Þjóðskjalasafnið.
Áhyggjufullir skjalaverðir
draga fram lasnár kirkjubæk-
ur og þreytuleg manntöl og fá
þau í hendur hinum fróðleiks-
þyrstu. Áhyggjur skjalavarð-
anna stafa af því, að þeir vita
um hálflausa snepla í bókun-
um, sem hæglega gætu týnzt,
við ákafar flettingar viðskipta
vinanna.
Mikið lasnar bækur með
marga lausa snepla eru send-
ar á viðgerðarstofuna. Þar eru
þær teknar úr bandinu, sýru-
stig mælt. Sé það undir fimm,
þarf að þvo bækurnar úr
volgu vatni eða leggja í magn-
isíum bivarbonat upplausn. —
Oft eru líká gamlar límingar
á bókunum frá ýmsum tímum.
Hafa viðgerðarmenn á ýms-
um tímum verið natnir við að
líma saman rifur á þessum
mikið notuðu bókum. Gömlu
bótunum þarf helzt að ná af,
það er ekki endalaust hægt að
bæta bót ofan á bót. Allt getur
þetta gengið ágætlega, ef bók-
in er skrifuð með haldgóðu
litekta bleki. En sé svo ekki,
er hvorki hægt að afstýra
pappírinn, en það myndi
lengja líf bókarinnar, né ná
af gömlu bótunum, sem límd-
ar hafa verið á með hveitilími
og verður því að leysa af með
vatni. Það er því ákaflega
þýðingarmikið, að prestar og
aðrir embættismenn, svo og
rithöfundar og stjórnmála-
menn, noti blek, sem þolir
þvott og geymslu. — Er
þessu mikilvæga atriði ótrú-
lega lítill gaumur gefinn bæði
hér á landi og annars staðar.
Þó er framleitt sérstakt hand-
ritablek, en það er ekki selt
hér á landi sökum þess, að
eftirspurn eftir því er mjög
lítil. Það blek er nokkru dýr-
ara en annað blek, en ótrú-
lega miklu betra.
Það er að sjálfsögðu mjög
þýðingarmikið að nota góðan
pappír í bækur og skjöl, sem
geyma á í margar aldir. Því
miður er fyrirhyggjan hjá nú-
tímamanninum einnig á því
sviði sama og engin. Það er
eins og fastlega sé gert ráð
fyrir að heimsendir sé í nánd
og því ástæðulaust að geyma
ættfræðingum framtíðarinnar
svar við hinn þrálátu spurn-
ingu: Hver gat hvern o. s. frv.
Og frú Vigdís heldur áfram
frásögn sinni:
— Hér á landi hafa nú samt
þau gleðilegu tíðindi gerzt, að
fengnir hafa verið mjög færir
erlendir sérfræðingar til að
leggja á ráðin í þessu efni og'
að minnsta kosti sumir ís-
lenzkir ráðamenn hafa góðan
skilning á mikilvægi þessa
máls. Vonandi verður gert
eitthvað, sem um munar í mál-
inu áður en langt um líður.
Væri það ákaflega ánægjulegt
og viðeigandi, ef íslenzk
stjórnarvöld yrðu fyrst til að
láta að sér kveða í þessu efni.
Vegna mannfæðar og ann-
arra aðstæðna þykja vísinda-
rannsóknir á þjóðfélagsfyrir-
bærum auðveldari hér á landi
en víðast hvar annars staðar.
með því að gera skjala- og
handritasöfn, sem hér eru sem
allra bezt úr garði, gætu ís-
lendingar lagt þessum vísind-
um lið, hvort sem þau eru
iðkuð af innlendum eða er-
lendum mönnum.
Að lokum sagði frú Vigdís:
— Þó nokkuð hafi áunnizt
þau tæpu tvö ár, sem viðgerð-
arstofan hefur verið starf-
ræktrækt, eru verkefnin ó-
þrjótandi bæði í Þjóðskjala-
Framhald á bls. 7.
The first "Theatre for Children" presentation of the currenl season, Benjamin Briílen's THE
LITTLE SWEEP brought Ihousands of Winnipeg children to the Manitoba Theatre Cenlre
during 12 performances held in October and November. Of the regular casi of 11, three
were of Icelandic descent. Garth Gislason, 306 Balfour Avenue, who took a dual role
in the play, is married with two children. Pictured wiih Garlh is Carol Westdal, daughter
of Mr. and Mrs. P. H. Wesidal, 40 Garnel Bay, granddaughter of Mr. and Mrs. P. J. Westdal
and Mrs. Snjolaug Gillis. Gregory Nordman (left) is the son of Mr. and Mrs. Rurik Nord-
man, 19 Ericsson Bay, grandson of Kristjan and Jean Nordman.