Lögberg-Heimskringla - 26.11.1970, Side 6

6
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 26. NÓVEMBER 1970
GUÐRÚN FRÁ LUNDI:
NÁTTMÁLASKIN
Skáldsaga
„Það liggur ekki vel á þér núna, þó að þú
komir frá „góðu Svelgsá“, þar sem öllum líður
svo vel,“ sagði Simmi ónotalega háðskur. „Var
ekki Páll heima til að koma þér í gott skap eins
og öllum?“
Ekki batnaði skapið við þetta.
„Reyndu að halda þér saman,“ sagði hún. „Þér
kemui- víst ekkert við, hvernig ég er til skaps-
munanna, og því síður varðar þig um, hvort Páll
á Svelgsá hefur verið heima eða ekki.“
„Það segir þú alveg satt. En ég er bara hissa
á því, hvað þú getur smitazt af geðvonzkunni í
Ráðu,“ sagði hann.
Meira heyrði hún ekki, því að nú var hún
búin að ganga hann af sér og leit ekki aftur til
að huga að ferðum hans.
„Það er alveg óþarfi að vera að senda mann
á móti mér,“ sagði Sæja, þegar hún var búin að
kasta kveðju á foreldra sína. „Áin er á hestís og
það hefði strákbjáninn getað sagt ykkur.“
„Hann hafði ekkert á móti því, skinnið,“ sagði
Friðgerður. „Það er þá ekki hægt að segja að
maður sé alveg hugsunarlaus um börnin sín, með-
an maður hefur áhyggjur út af þeim. Ekki viss-
um við hvernig áin var.“
„Ég var hálfpartinn að hugsa um að gista, en
frænka hélt að þið yrðuð óróleg heima. Alltaf
þessi sífelda hræðsla um mann, hvað gamall, sem
maður verður,“ sagði Sæja.
„Hverslags úlfúð er þetta í þér, manneskja.
Það er naumast að þú ert ánægð, þegar þú kemur
frá þessum skemmtilega bæ, sem alltaf hefur gert
þig svo glaða,“ sagði faðir hennar. „En í þetta
sinn hefði líklega verið.betra fyrir þig að sitja
heima. Yfir höfuð finnst mér þú hafa haft heldur
lítinn ábáta af því, að vera að rápa úr foreldra-
húsum.“
„Líklega engan skaða heldur,“ svaraði hún.
„Þú hefðir sjálfsagt hvorki komizt 1 kynni við
berklaveiki né barneign í lausaleik, hefðir þú setið
heima, sagði faðri hennar með nokkrum gusti.
Þá skall húshurðin á hæla henni.
„Það er nú heldur lítil nærgætni í því að kasta
svona löguðu framan í fólk,“ sagði kona hans.
„Það er ekki að undra, þó það sé talsvert
merkilegt, svona fólk. Það er líka eins og fyrri,
bezt að stinga á kýlunum,“ svaraði Hrólfur.
Svo varð löng og þung þögn.
Sæja var frammi í baðstofunni eitthvað að tala
við Ráðu. Svo kom hún inn fyrir aftur og var nú
ólíkt hýrari á svip. Hún skilaði kveðju frá Jón-
önnu, Ingunni og Bergljótu gömlu, og bætti því
við brosandi, að þær hefðu fylgt sér yfir ána, sem
væru það góðar til gangsins, að þær hefðu getað
það. En Bergljót kæmist nú styttra. Hún sæti
bara við að prjóna plögg á fjármanninn á
Grænumýri.
„Er hún ekki farin út eftir?1' spurði Hrólfur
háðslega.
Því var ekki svarað.
„Er ekki Sæfríður litla orðin stór stúlka?“
spurði Friðgerður.
„Jú, hún er bara farin að ganga með stokk-
unum,“ sagði Sæja hreikin. „Hún hefði varla verið
svo efnileg, ef ég hefði alið hana upp.“
„Það er langbezt fyrir þig að láta Jónönnu
hana eftir til fósturs. Það lítur víst ekki út fyrir
að það sé fjölgunarvon hjá þeim,“ sagði Frið-
gerður.
„Ég tók ekkert eftir því,“ sagði Sæja.
„Páll hefur engan tíma til neins. Hann þarf að
snúast í kringum Grænumýrarbúskapinn,“ sagði
Hrólfur.
„Nei, hann segist alveg vera laus við- það og
er mikið feginn að losna við það umstang,“ sagði
Sæja.
„Nei, hvernig getur hann verið laus við það?“
spurði faðir hennar.
„Hann er búinn að fá fólk í kofana, sem eldar
ofan í karlinn og svo hugsar hann um skepnurnar.
Þá er það víst vel skiljanlegt. Að minnsta kosti
skil ég það vel, þó að ég sé ekki mikil búkona,“
sagði Sæja.
„Talaðir þú ekkert um ráðsmennskuna við
hann?“ spurði faðir hennar.
„Víst gerði ég það, mér til mikillar skammar.
Því að hann sagði að mér kæmi sín ráðsmennska
ekkert við. Hann stæði við það, sem hann hefði
sagt í sumar, að ég gæti tekið við jörðinni og
búinu í vor, ef ég vildi, og þá skyldi hausatalan
verða sú sama og hún hefði verið í haust,“ sagði
hún og reyndi að stilla sig.
„En hver skyldi þá vita um þá hausatölu.
Sjálfsagt vantar þá kúna og kálfinn, hvað sem
öðru líður,“ sagði Hrólfur.
„Hann sagði það strax, að hann fengi kúna,“ ‘
sagði Sæja. „En nú er ég búin að taka það í mig
að skipta mér ekkert af þessu meir, en fara til
Vesturheims í vor. Þá þarf ekki að vera að kýta
út af því.“
„Alltaf dettur þér eitthvað í hug,“ sagði móðir
hennar. „Ég held mér fyndist ég vera að fylgja
þér til grafarinnar, ef ég á eftir að lifa það. Bless-
uð láttu þér ekki detta þetta í hug í aivpru.
Þvílík vitleysa.11
Það var nokkru seinna að Páll Bergsson fór
að ríða út að Koluhóli með stuttu millibili og
kom aftur dálítið hreyfur af víni.
Jónanna var ekki vön að skipta sér af ferðum
hans, en nú talaði hún um það við hann, hvort
hann væri svona fátækur heima fyrir, að hann
ætti ekki dropa út í kaffi, en þyrfti að fara út
að Koluhóli til þess að hressa sig. Annað erindi
gat hún ekki skilið að hann ætti á það heimili.
Hann hló bara.
, Nei, svo aumur er ég ekki, góða mín. Það er
líka ólíkt styttra fyrir mig að fara ofan á Möl,
heldur en út að Koluhóli. Ég hef bara gaman af
að sjá, hvernig sveitungar mínir búa,“ sagði hann.
„Ég get ekki skilið að það sé gaman að koma
á það heimili,“ sagði Jónanna.
„Það er svo sem ekkert flottheimili. Það vant-
ar húsmóður þangað. Húsmóðirin er orðin hrörleg
og vinnukonan lítið Betri. Það er engin meining
fyrir efnaða bændur að fá sér ekki bústýru. Þá
er allt fengið um leið,“ sagði hann.
„Það langar víst engan til að setjast í það
sæti,“ sagði Jónanna.
,.Nóg mun vera til að bíta og brenna á bænum
þeim. Og það er ekkert lítið í það varið,“
sagði Páll.
„Nú finnst mér þú vera nokkuð líkur Hrólfi
á Bakka,“ sagði hún.
„Ekki leiðum að líkjast, sjálfum tengdapabba,“
sagði Páll. „Ég hef nú líka heyrt að Haraldur
hafi verið að reyna að ná í þig, en þú hafir ekki
viljað bíta á öngulinn hjá honum. Hann öfundar
mig líka mikið af þér'og það er líka engin undur.
Annan eins gimstein fá víst fáir.“
„Nú þykr mér nóg um að heyra til þín,“ sagði
hún og kafroðnaði af ánægju.
48.
Einn góðan veðurdag á einmánuði reið Har-
aldur á Koluhóli í hlaðið á Bakka. Ráða var
frammi við og kom til dyra. Gesturinn gerði boð
fyrir húsbóndann. Hann var nú ekki heima við.
En náttúrlega var hægt að láta hann vita um
ferðir hans. Það varð því Friðgerður, sem bauð
þessum sjaldséða gesti til stofu. En Ráða geystist
um baðstofugólfið og flissaði.
„Það er ég viss um að Haraldur er kominn
hingað í bónorðsför. Þvílík fínheit á mannskepn-
unni. Bara á glansandi brúnelsbuxum og reið-
jakka, sem svo stásslegar tölur eru í, áð ég hef
aldrei séð annað eins. Ellegar hestarnir. Þvílíkt
spik á skepnunum--------“.
„Það viía allir að það á enginn maður í sveit-
inni eins svínalda hesta og þeir Koluhólsfeðgar,“
sagði Simmi. „Það er líka það eina, sem á er
horfandi á því heimili.“
„Allt annað er loðið af ryki, skít og svívirð-
ingu,“ botnaði Ráða samtalið, hróðug yfir orð-
snilld sinni. „Og nú ætlar hann að fara að biðla
til Sæju. Og sannið þið til, hvort ég verð ekki
sannspá.“
Það var sent til fjárhúsanna og húsbóndinn
kom heim. Og það var setið lengi frammi í stofu
og rætt af kappi. Þangað til Sæja kom fram með
pönnukökur og kaffi í betri pörunum á bakka
handa gestinum. Hann virti þessa snotru bónda-
dóttur fyrir sér með ánægjusvip.
Hún setti bakkann á borðið og bauð þeim að
gera svo vel. Þá dró gesturinn vasaglas upp úr
vasa sínum og skellti því á bakkann og sagði
glaðlega:
,.Nú skalt þú, Sæjunn mín, ná í pör handa þér
og drekka kaffisopa með okkur. Hér er hressandi
dropi út í. Helzt ætti móðir þín að koma með sín
pör líka, ef ég ætti að vera algerlega ánægður,“
sagði gesturinn.
„Láttu nú þetta niður hjá þér, vinur,“ sagði
Hrólfur. „Slíka ólyfjan líð ég ekki á mínu heimili.
Og varla langar þær í það, mæðgurnar.“
„Ekki það,“ sagði Haraldur hissa. „Páli
tengdasyni þínum þykir þó gott að fá út í,“ sagði
gesturinn.
„Það lét hann aldrei sjást á mínu heimili,“
sagði -Hrólfur.
Sæja fór burtu og kom ekki aftur með bollann.
Nokkru seinna stóð gesturinn ferðbúinn í dyr-
unum og óskaði þess að fá að kveðja þær
mæðgurnar.
Friðgerður fór fram til gestsins og sagði að
Sæja hefði lagt sig. Hún væri svo slæm af höfuð-
verk stundum.
,.Er hún ekki orðin vel hress af þessu, sem
hún lá í á spítalanum í fyrra?“ spurði Haraldur.
„Jú, að minnsta kosti vonar maður að svo sé.
En hún fær stundum slæmt kvef, ef það gengur,
og verður þá að fara ákaflega varlega með sig,“
sagði Friðgerður.
„Það getur nú gengið meðan hún er undir
handarjaðri móðurinnar,“ sagði Haraldur. Svo
sagði hann ekki meira, enda flýtti húsfreyja
sér inn.
Hrólfur fylgdist með honum ut fyrir túnið. Það
var órækt vináttumerki. Það leyndi sér ekki að
það var mikið um að vera. Hrólfur var líka kvik-
ur í hreyfingum og órór í sæti sínu þetta kvöld.
Lagði aftur hurðina í hvert skipti, sem einhver
fór fram, ekki ólíkt að hann óttaðist að leyndar-
málið ryki fram úr húsdyrunum til málgefins
vinnufólks í baðstofunni.
Friðgerði og dóttur hennar leizt ekki meir en
svo á háttalag húsbóndans. Það lá eitthvað dul-
magnað í loftinu. Loks þegar kyrrð var komin á
og Bessi háttaður og sofnaður, byrjaði hann að
skýra frá áhugamálum sínum:
„Það var nú bara það erindið, sem hann átti
hingað í dag, stórbóndinn á Koluhóli, að bjóða
þér, Sæja litla, hvorki meira né minna en hús-
móðursætið á Koluhóli. Ef þú vildir það ekki, þá
ráðskonustöðu þar, svona til að vita, hvort þú
gætir fellt þig við heimilið. Þú þarft ekki 'að
kvíða því, að þú hafir ekki nóg að skammta á
því heimili.“
„Þér hefði verið óhætt að segja honum, að
hann skyldi ríða í einhverja aðra átt til þess að
fá sér ráðskonu, Við hinu lítur engin manneskja,"
sagði Sæja.
„Nú það þarf kannski ekki lengi að hugsa um
svarið. Þú ert líklega eitthvað svipuð systur þinni
með merkilegheitin. Henni þótti á sínum tíma
betra að troða sér inn í kofana á Barði og éta þar
stolinn mat, þangað til hún var orðin leið á því
og varð fegin að skríða heim aftur,“ sagði
Hrólfur.
„Siggi er nú líka heldur myndarlegri maður
en þetta naut á Koluhóli,“ greip Sæja fram í, „og
heimilið á Barði er bara þrifalegt og konan við-
kunnanleg. Hvað sem þeim hefur borið á milli,
var ég aldrei hissa á því, þó að henni litist vel á
hann, strákgreyið.“