Lögberg-Heimskringla - 04.02.1971, Qupperneq 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIIVIMTUDAGINN 4. FEBRÚAR 1971
5
Án þéss að fikta úti ein-
stakar ^ínur eða skilning, þá
held eg að þýðingin sé í alla
staði sómasamleg, og eitt er
víst, að hér er ekki um neitt
orðréti rugl að ræða, sem
höfundur Skírnis greinarinn-
ar gerir kröfu til (Fyrirgefðu
Paul, hversvegna varð fjórða
línan í fimmtu vísunni einum
braglið styttri en í öllum hin-
um?) Ef eg mætti nokkuð
segja um heildaráhrifin, þá
finnst mér að geigurinn, sem
hvílir yfir frumkvæðinu, sé
síður áberandi í þýðingunni.
Eg verð víst að gera lítinn
útúrdúr útaf þessu.
I>egar Isak bróðir minn
gerði okkur Guttorm kunn-
uga fyrsta árið mitt í þessu
landi vorum við báðir ungir
menn, Guttormur tveimur ár-
um yngri. Okkur féll strax
vel saman — töluðum víst
mest um skáldskap. Guttorm-
ur var þá hrifinn af Long-
fellow, sem glöggt má sjá á
upphafs kvæðinu í „Jóni Aust-
firðingi“, sem sýnilega hefir
orðið fyrir áhrifum af inn-
gangi „Evangeline“ Longfel-
lows. En tíðræddara varð hon-
um samt um Edgar Allan Poe.
Nefndi hann „Hrafninn“ sem
sérstakt dæmi. Yfir honum
hvílir þessi geigur og hrollur,
sem ekki verður beinlínis
skýrður í orðum.
Þegar Guttormur orti Sandy
Bar t ó k hann bragarhátt
Hrafnsins og með hættinum
fluttist geigurinn yfir á kvæð-
ið. Hér er þó um enga stæl-
ingu eða eftirlíkingu að ræða,
enda eru efnisþræðir kvæð-
anna óskyldir. En þó þori eg
samt að fullyrða, að Sandy
Bar hefði aldrei orðið til í
þessari mynd, ef Guttormur
hefði ekki þekkt Hrafninn.
Að stæla er auðvitað ekki
það sama og að þýða. Það er
fornt orð, sem þýðir, að líkja
vísvitandi e f t i r einhverju
öðru og jafnvel hnupla hug-
imyndum og orðbragði annara
skálda. Fomskáldunum var
borið á brýn, að þeir stseldu
fyrirrennara sína, og það
sama hefir verið sagt um
yngri Skáldin niður til þessa
dags. Um eitt skeið kvað svo
ramt að þessu, að illkvitni
gekk næst, einkum ef skáldið
tilheyrði öðrum flokki en rit-
dómarinn. En oftast er um
áhrif að ræða en ekki hnupl.
Og hvað má segja um stéfn-
ur og strauma og arf liðinna
kynslóða?
Er það líka stæling?
HÓLMFRÍÐUR DANÍELSON:
51. Ársþing Þjóðræknisfélags Islendinga í Vesturheimi
Framhald írá síðasta blaði
Haldið í Winnipeg, 27. og 28. febrúar, 1970.
Heiðursgestur þingsins og kveðjur: Vara-forseti
bauð nú velkomna Dr. Guðrúnu Helgadóttur,
þinggest okkar frá íslandi. Flutti hún kveðjur og
þakkaði góðar viðtökur. Hældi hún okkur fyrir
það góða vald sem við höfum enn á okkar ást-
kæra, yl'hýra máli. (Grettir Jóhannson las kveðj-
ur frá íslandi: 1. frá forseta íslands, Dr. Kristjáni
Eldjárn; 2. frá Ríkisstjórninni (Dr. Bjarna Bene-
diktssyni;) 3. frá biskupi, Dr. Sigurbjörn Einars-
son; 4. frá Jóhanni Hafstein, ráðherra og frú Ragn-
heiði; 5. frá ráðuneytisstjóra, Pétri Þorsteinssyni
og frú Oddnýju; 6. frá ÞjóðrBéknisfélaginu í
Reykjavík; 7. frá Sigurði Sigurgeirssyni og frú
Pálínu Guðmundsdóttur; 8. frá Brynjólfi Jóhann-
essyni, leikara; 8. frá Hönnu og Agústi Guð-
mundssyni. Einnig flútti hann kveðjur frá bróð-
ur sínrnn, Walter Johannson og frú og henni fylgdi
$25.00 gjöf. Fögru blómin sem prýddu salinn voru
gjöf frá konsúl, Gretti og frú Dorothy.
Var öllum þessum kveðjum tekið með dynj-
andi lófataki. Tillaga Dr. Beck, studd af G. L.
Johannson að öllum þessum kveðjum sé svarað
bréflega af skrifara, samþykkt.
Skýrsla Menningarmálanefndar: Páll Hallson,
formaður, flutti skýrsluna, í fimm liðum: 1. Ald-
arafmæli Manitobafylkis, — hvern þátt þjóðar-
brot vort getur tekið, — t. d. skrúðfylkingu (Float)
eða að einhverju öðru leyti. Þess er getið að
þjóðarbrot hér (Ukrainians) hefði haft minjasýn-
ingu í aðalgangi þinghússins og hefði verið vel
tekið. Væri ekki tiltakanlegt að við gætum gert
eitthvað af slíku tagi, t. d., í október mánuði, í
minningu um 95 ára landnám ísl. hér í landi.
2. Jakob Kristjánsson og Páll Hallson voru á
fundi með stjórnarnefnd Gimli deildar, þar sem
rætt var um möguleika til þess að varðveita graf-
reit íslenzkra landnema í Nýja íslandi.
3. Á síðasta þingi var rætt um að fá samvinnu
við útgefendur Lögb.-Heimskr., til þess að bæta
upp að einhverju leyti fyrir það að Tímaritið
hætti að koma út s. 1. ár. 4. Þá ber einnig að athuga
hvort hægt sé í framtíðinni að nota aðeins íslenzkt
mál fyrir þingstörf og stjónarnefndar fundi, því
óðum fækkar þeim sem skilja og mæla málið. 5.
Grettir Jóhannson minntist á það á síðasta þingi
að þörf væri að viðhalda ýmsu því sem skeð hefir
á undanförnum árum með því að setja það á
„micro-film, — skjöl, og því helzta úr blöðum og
tímaritum, til fróðleiks komandi kynslóðum.
Skýrslan var viðtekin með þakklæti.
Gimli grafreiiurinn á Gimli: Stefán Stefáns-
son las skýrsluna, og þar sem þetta er mjög sögu-
legt skjal, fylgir skýrslan hér aðeins ofurlítið
stytt:
Gimlii deildin er fáliðuð og hefir litlum efn-
um á að skipa og leitar því samstarfs hjá Þjóð-
ræknisfélaginu í heild. Þetta mál snertir grafreit
sem sennilega hefir ekki verið notaður síðan fáum
árum eftir aldamót, en mun hafa verið til á allra
fyrstu landnámsárum ísl. í Nýja íslandi. Hann
innifelur þrjár lóðir skammt frá norð-vestur horni
Gimlibæjar, og hefir sennilega verið afmarkaður
veturinn 1876-77. Er því líklegt að þar hvíli flest-
ir þeir sem létust þar í bólunni og aðrir sem lét-
ust þar á fyrstu árunum. Árið 1906 þegar járn-
brautin var lögð, og svo aftur, árið 1934 þegar
þjóðbrautin númer riíu var lögð, voru grafnar upp
nokkrar grafir og leifar hinna látnu, þá lagðar í
eina gröf innan reitsins. En við lagningu vatns-
verks á Gimli, 1957, voru leifar greftraðar í nýrri
grafreitnum.
Lengi tilheyrði grafreiturinn krúnunni, en í
marz, 1969 fékk Gimlibær eignarrétt á þessum
lóðum og auglýsti þær til sölu, en bað um leið
hvern sem væri því mótfallinn að gefa sig fram.
Gáfu sig þá ýmsir fram, þar á meðal frú Lára
Sigurdson og Jón Samson frá Winnipeg, og vissu
sumir af Skyldmenni þeirra hefðu verði grafin
þarna; einnig báðu ýmsir í Gimlideild að leggja
fram mótmæli, og voru þau lögð fram við bæjar-
ráðið, bæði af erindrekum deildarinnar og öðrum.
Bæjarráðið tók þeim vel og sendi síðan bréf
með loforði um að selja ekki lóðirnar að svo
komnu. En vitanlega er það aðeins stundarfrest-
ur ef ekkert meira verður gert í málinu. Sé þessi
grafreitur skrásettur (registered) sem virðist
sennilegt úr því hann tilheyrði krúnunni, þá má
telja næst um því að hann sé sá elzti íslenzki
grafreiturinn í Canada sem þannig hefir verið
viðurkenndur. Einu byggðir, sem koma til sam-
anburðar eru Kinmount byggðin sem varði aðeins
eitt ár, 1874-5 og var ekki afmörkuð íslendingum
fremur en öðrum, og Markland byggðin í Nova
Scotia, sem var fámenn, byrjaði ekki verulega
fyrr en 1875 en entist aðeins sex til sjö ár (1881-2).
Hafi Isl. haft þar sérstaka grafreiti, sem óvíst er,
er næsta ólíklegt að þeir hafi verið skrásettir; og
óhugsanlegt að þeim hafi verið haldið við.
Við Kinmount og Markland verður að bæta
Rosseau-nýlendunni í Muskoka-héraðinu í On-
tario, elztu íslenzku nýlendunni í Canada, stofn-
aðri 1873. Þar er nú deild af United Church graf-
reit helguð íslenzku landnemunum, en enginn
grafreitur sér. Við vitum ekki hvort að hann var
nokkru sinni sérstæður, eða hvort að greftranir
þar byrjuðu fyrr en í Gimli-grafreit.
Kunnugt er að hér og þar í Nýja íslandi finn-
ast grafir frá landnámstíð og síðar á heimilisrétt-
arlöndum (private farms), og sumsstaðar allmarg-
ar, eins og á hirtum alkunna reit við Sandy Bar,
sem er í prívat landeign, og er frægur fyrir
kvæði G. J. Guttormssonar, og fyrir að þar er
gröf Indíánakonunnar Betty Ramsay, sem er
merkt minnismerki sem vottar tryggð Islendinga
við þá sem reyndust þeim vel á landnámstíð, en
ekki er útlit fyrir að sá grafreitur tilheyri ís-
lendingum frekar en öðrum, þó margur landinn
hvíli þar. Hinn gamli grafreitur á Gimli var aftur
á móti, frá fyrstu landnámstíð afmarkaður ís-
lendingum einum, og viðurkenndur, sem almenn-
ur grafreitur (Public or community cemetery).
Ýmsum hefir komið til hugar að þar gæti verið
fallegur lítill skrúðgarður, plantaður runnum og
blómum og hæfilega merktur til heiðurs land-
nemunum. Hefir jafnvel komið til orða að flytja
þangað landnemaminnisvarðann á Gimli.
Það er álit Gimlideildar að eina aðferðin til
að varðveita þennan reit til lengdar, sé að fá
hann viðurkenndann sem sögustöðvar (historic
site) til minningar um íslenzku landnemana og fá
hann merktan á hæfilegan hátt, og honum séð
fyrir viðhaldi. I því sambandi hefir hún skrifað
Manitoba Centennial Commission, án svars, og
einnig Provincial Archives, sem svöruðu vingjarn-
lega; og hefir svo að síðustu lagt fram umsókn
til National Historic Sites and Monuments Board
um að veita reitnum viðurkenningu sem elzta
grafreit íslendinga í Manitoba, og sennilega í
Canada, og fá hann hæfilega merktann og veita
honum viðhald sem sögustöðvum bundnum við
landnám íslendinga í Manitoba og Canada.
Nú vill Gimlideild leita til Þjóðræknisfélags-
ins um aðstoð í þessu máli yfirleitt, og yrði fyrsta
sporið meðmæli með fyrirtækinu við National
Historic Sites and Monuments Board; væri líka
ákjósanlegt að fá meðmæli frá Icelandic Cana-
dian Club. En heppnist þetta ekki, hefir deildin
í huga að leita víðar fyrir sér, og mundi þá einnig
þurfa frekari aðstoð.
Skýrslan var viðtekin og Gimlideild þakkað
fyrir mikið starf í þessu máli. Dr. Beck lagði til
að máli þessu verði fylgt af Þjóðræknisfélaginu
og íhugað vel. G. Johannson tók í sama streng og
að verði leitað styrks frá Sögumenningadeilda
Ottawa og Manitoba. J. F. Kristjánsson sagði að
Gimlideild ætti heiður skilið fyrir að hafa
stemmt stigu fyrir því að reitur þessi yrði seldur
til annara nota. Tillaga J. F. Kristjánsson (studd
af Dr. Beck) að komandi stjónarnefnd sé falið að
styðja og styrkja Gimlideild eftir fremsta megni.
Samþykkt.
Grettir Johannson kvaðst hafa rætt við Próf.
H. Bessason um að taka niður á segulband, kvæði,
ræður og annan fróðleik (sem fram fer á þinginu),
Dr. Beck var því sammála að slíkt gæti orðið til
framtíðar sögugildis.
Skjalavörður, J. F. Kristjánsson hefir haft
samband við Dr. Herbert, formann Manitoba
Museum of Man and Nature um að fá stað þar
fyrir minjagripi Þjóðræknisfélagsins. Tillaga J.
F. Kristjánsson. Að þingið heimilaði væntanlegri
stjórnarnefnd að gera þær ráðstafanir sem henni
virðast heppilegar um að Manitoba Museutn of
Man and Nature taki til varðveizlu og sýninga
þá muni sem safnið getur notað, og nú eru eða
kunna að koma í vörzlur félagsins. Tillagín var
stutt og samþykkt.
Framhald í næsta blaði.