Lögberg-Heimskringla - 18.03.1976, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 18. MARS 1976
LÖGBERG-HEIMSKRIHGLA
PUBLISHED CVCIVY THURSDAY BY
LOGBERG-HEIMSKRINGLA PUBLISHING Co. Ltd.
67 ST. ANNE'S ROAD, WINNIPEG, MANITOBA R2M 2Y4 CANADA
* TELEPHONE 247-7798
■DlTORi CAROLINE GUNNARSSON
PRCBIDENT, K. W. JOHANNSON, VICK-PRCSIDCNT, DR. L. S1GURDSON,
sccretaKy-trcasurer, cmily benjaminson,
ADV'T MANAGER, S. ALECK THORARINSON
SUBSCRIPTION S 16.00 PER YEAR — PAYABLE IN ADVANCE
— SECOND CLASS MAILING RCGISTRATION NUMBER ISS7 —
PRINTCD BY GARDiffR PRINTING LIMITED — PHONE 247-8140
ÞEIM RENNUR SALT BLÓÐ f ÆÐUM
„Það er eins og það gleymist oft að við erum sævar-
þjóð,” sagði ungur maður á austurströnd Kanada í sjón-
varpinu nýverið. Hann er skipasmiður í Lunenburg, Nova
Scotia, og tók þá iðn í arf frá íorfeðrunum í fimmta lið. í
Lunenburg víkinni settust að Svisslendingar, franskir mót-
mælendur (Hugonot) og þjóðverjar á miðri átjándu öld og
nú er talið að röskur helmingur íbúanna sé af þýskum upp-
runa. Flestir þýsku innflytjendanna voru bændur, en hafið
tók þá að sér og ól þá upp í sjómenn og skipasmiði, sem
standa ekki öðrum skipasmiðum að baki enn þann dag í
dag.
Kanadamenn ættu að velta vel fyrir sér tíu-centa skild-
ingum áður en þeir sleppa þeim úr greipum sér. Á þeim
er mynd af fiskiskútunni “Bluenose.” Hún stundaði fiski-
veiðar af kappi á Atlantshafi í vetrarvertíðum, en á sumrin
sigraði hún jafnan í kappsiglingumf við skip, sem bandarísk-
ir auðmenn létu byggja til þess eins að stunda kappsigling-
ar. “Bluenose” var smíðuð af skipasmiðum í Lunenburg.
Skipherrann, Captain Walters, var afkomandi frumbyggj-
anna þar og áhöfnin öll þaðan.
Fyrstu innflytjendurnir urðu að smíða sér báta til að
komast á sjóinn og leita sér bjargar, sagði ungi skipasmiður-
inn, og svo þróaðist iðnaðurinn og sjómenskan mann fram
af manni þar á Atlantsströnd Kanada.
Næst komu í sjónvarpið gamlir sjómenn í Nova Scotia
og Nýfundnalandi. Þar vantaði aðeins eitt á að þetta yrði
skemmtilegasti sjónvarpsþáttur ársins. Karlarnir hefðu átt
að róla inn á senuna fyrir augunum á manni, því kempur
sem hafa stigið af sér haföldur alla ævi, hafa allt annað
göngulag en landkrabbar, og knáum sjómönnum verður ekki
fótaskortur í þungum sjó.
„Okkur rennur salt blóð í æðum,” sagði einn karlinn á
Nýfundnálandi. Hann byrjaði að stunda sjó níu ára gamall
og hélt því áfram fram á elliár. Foreldrar hans voru fátækir,
sagði hann, þeir áttu ekki annars úrkosta en að senda hann
á sjóinn, og þar hlaut hann alla sína menntun. Ungur réði
hann sig stundum á skip, sem fluttu vínföng milli landa á
vínbanns árunum, því meira var upp úr því að hafa en
þorskinum. Þá fékk hann $5.00 fyrir bverja klukkustund á
skipsfjöl, en það var á við $25.00 nú á dögum. Þetta var ekki
svo afleitt fyrir sjómenn yfirleitt, sagði karlinn, því á þeim
árum gátu þeir fengið fullan brúsa af áfengi fyrir sex cent
ef þeir lögðu sjálfir til brúsana.
Þessir gömlu sjómenn höfðu frá mörgu að segja, á sér-
kennilegum alþýðu mállýskum Nýja Skotlands og Ný-
fundnalands. — Þetta eru hraustir djarfir og ósérplægnir
menn, sem fram í háa elli hafa haldið lífsgleðinni þrátt fyrir
harðrétti og þröngan kost. Þeir hafa oftsinnis á ævinni telft
upp á líf og dauða við ofurefli hafsins, stigið af sér öld-
urnar og fært þjóð sinni björg í bú. Þeir sverja sig í ættir
feðranna, sem smíðuðu sér báta af iitlum efnum og lögðu
grundvöll að sjávarútvegi þjóðarinnar á eigin spýtur.
Sjómannastett þessarar þjoðar hefur þróast mann fram af
manni í sjávarfyikjunum á austurströnd landsins, og enn
er skipasmíði arfgeng iðn í Lunenburg. Þjóðarhagurinn nýt-
ur góðs af afurðum hafsins fyrir dugnað og þrautseigju
kanadískra sjómanna, því iandsstjórnm hefur upp að þessu
látið sig litlu skipta lífsbaráttu þeirra og framtíð sjávarút-
vegsins í Kanada. Hún virðist ekki koma auga á bjóðar-
haginn í því að verja rétt sjómanna, þeir eru olnbogahörn
þjóðíélagsins. Erlendum veiðiþjófum lýðst að ganga á rétt
þeirra eftir vild og ræna auðlindir hafsins við strendur lands
ins, án þess að þeim sé svo mikið sem gefið hornauga af
þeim sem völdin hafa.
Ef ein og sama þjóð byggir þetta land, er hún sævar-
þjóð og henni ber að standa saman og halda vörð um þjóð-
arhaginn. C.G.
SyjÆ
„Heldurðu að nokkur mann-
eskja hafi gert sér það til
skammar að láta brennivín
í kjötkássuna handa þessari
blessaðri skepnu?” sagði
kona við mig um daginn. Við
sátum nefnilega við að sötra
svart kaffi og horfa á auglýs
ingar í tívíinu, og stjaman
var köttur, sem dansaði eins
og ballerína og vinkaði, fyrst
með öðru auganu, svo með
hinum, eins og hann hefði
lært að flirta í fínasta dömu-
skóla.
„Þetta er víst kisa en ekki
kisi,” sagði ég, „og þess
vegna dettur mér ekki í hug
að hún sé full af öðru en
kjötkássunni, sem þeir eru
að reyna að selja okkur
handa köttunum okkar, ef
við ættum ketti.”
„Jæja, ég trúi nú samt
ekki að kettir verði svona af
" eintómu vítamíni, ég veit að
ekki fer það svona í fæturn-
ar á mér og ég get haldið
augunum í mér kyrrum þó
ég éti dýrar pillur á hverjum
degi.”
„Það væri svo sem engin
synd að gefa ketti sjúss ef
hann hefur svona gott af því,
sagði ég, „en þetta gutl er
svo rándýrt, að þessir náung
ar fara ekki að hræra því
saman við dósagraut handa
köttum, þó þeir séu að búa
til auglýsingar til að selja
grautinn.”
En auglýsingamönnum get
ur samt dottið margt í hug
og þeir mundu kannski ekki
sjá eftir því að skvetta ein-
hverju góðu í kött ef þeir
gætu grætt á því peninga. —
En ég sagði bara við vinkonu
mína að ef nokkuð væri á
markaðnum, sem gæti gert
okkur eins skemmtilegar og
þennan kött skildi ég kaupa
okkur tár út í kaffið.
„Hvað gerði það okkur svo
sem gott?” sagði hún. „Svona
lagað fer ekki vel með gráu
hári. Svo ertu með hrukkur
eins og hrafnsklær í kring-
um augun o‘g þau eru alltaf
hálflokuð eins og þú nennir
ekki að líta í kringum þig.”
Mér sámaði þetta af því
ég öfunda kisuna í tívíinu af
augunum. Þau eru svo stór
og galopin og hún kann að
vinka þeim sitt á hvað. —
Þetta hef ég aldrei getað
lært, þó ég hafi margreynt
það á langri ævi, og þó mig
gruni að það geti verið eitt-
hvert trikk í þessum auglýs-
ingum, langar mig til að fá
kisu lánaðan og vita hvort
hún getur ekki menntað mig
í þeim listum, sem hún kann
betur en allar aðrar dömur
sem ég þekki. C.G.
FRIÐARBÁTUR HEIMSINS RUGGAR Á
ÖLDUM FISKISTRÍÐA
Hinn 15. mars hófst haf-
réttarstefna Sameinuðu
þjóðanna í New York. —
Hinn 7. mars birtist í blað-
inu St. Paul Pioneer Press
í St. Paul Minnesota, grein
eftir John Barbour blaða-
mann hjá Associated Press
sem hér fer á eftir lauslega
þýdd:
Fiskimenn eru í uppnámi og
óreiða á heimshöfunum fer
vaxandi.
Islensk varðskip inngirða
breska togara í Norður At-
lantshafi. Fallbyssubátar í
Burma gerðu í fyrra árás á
fiskimenn frá Thailandi að
veiðum við strendur lands-
ins. Italskir sjómenn flýðu
skothríð varðbáta á Tunisia.
Um allan heim er geðæs-
ing. Skip eru tekin föst, haf-
inu skipt í svæði eins og
byggingarsvæðum borganna.
1 sjónum við strendur marg-
ra landa. þar sem fiskurinn
tímgast og margfaldast, er
alltof krökt af fiskimönnum.
Nú hefur þing og öldunga-
deild Bandaríkjanna sam-
þykkt lög um að færa fiski-
veiðilögsögu Bandaríkjanna
út í 200 mílur í ár eða næsta
ár og þar með hleypt af
skoti yfir framstafn erlendra
fiskiskipa. Landhelgin er nú
sem stendur 12 mílur.
Rússneska blaðið Pravda
tilkynnti í janúar að Rúss-
land mundi styðja 200 mílna
fiskveiðilögsögu strandríkja,
en þó veiða rússneskir og jap
anskir fiskimenn verst út úr
útfærslu bandarískrar land-
helgi.
Við þessar horfur hefst
hin þriðja hafréttarstefna
Sameinuðu þjóðanna. Tvær
fyrri tilraunir til að koma á
samningi, sem næði yfir allt
viðvíkjandi notkun hafsins
mistókust.
Jafnvel áður en stefnan
skyldi hafin, fann ísland
nauðsyn. á að rjúfa stjórn-
málasamband við Bretland
og veiðiflotar beggja þjóð-
anna berjast um auðug fiski-
mið í Norður Atlantshafi.
Augljós hætta stafar af á-
framhaldandi kyrrstöðu í
þessum málum. — Ef ekki
vinnst að ná alþjóða samn-
ingum, halda þjóðirnar
áfram að fylgja fram eigin
stefnu. — í sumum tilfellum
beita þær valdi og vopnum
til að staðfesta 200 mílna
fiskveiðilögsögu. — Nú sem
komið er, er hægt að skýra
ástandið með því að segja að
enginn eigi hafið eða að allir
eigi hafið. Hið fyrrnefnda
hugtak kalla lögfræðingar
res nullius, hið síðarnefnda
res communis. Undir nú ríkj
andi reglum res nullius hef-
ur verið framin rányrkja á
öllum lífverum hafsins. Hval
ir hafa verið veiddir þar til
þeir eru nær því gereyddir,
og gengið hefur verið í fiski-
stofninn við strendur margra
landa. I eina tíð var gnótt
síldar, þorsks og lúðu við
strendur Nýja Englands ríkj
anna ,en nú eyðist stofninn
óðum fyrir aðgerðir rúss-
neska flotans, sem veiðir ut-
an 12 mílna takmarkanna
þar.
Þjóðirnar leita betri úr-
lausnar.
En í millitíðinni verða
hörð átök á hafinu mönnum
stundum að bana.
I fyrra var 19 ára gamall
sjómaður veginn þegar fall-
byssubátur í Tunisiu hleypti
af skothríð gegn ítölsku
fiskiskipi á flótta af miðum
landsins. Áður en sú deila
leystist voru 12 ítölsk skip
tekin föst, og í reiði sinni
börðu sjómenn á Sikiley til
óbóta Tunisíumenn, sem eru
þar búsettir.
Að lokum komust þessar
þjóðir að nýjum samningum
þegar hinn gamli var útrunn
inn. Tunisia samþykkti að
leyfa ítölskum sjómönnum
að veiða á miðunum. ítalía
gekkst inn á að kaupa mikl-
ar byrgðir af olíuviðar olíu
af Tunisia, veita þjóðinni 48
milljón dollara lán og borga
henni árlega í þrjú ár 3
milljónir dollara fyrir að fá
að veiða á miðunum.
Aðeins 100 mílur hafsins
skilja að Italíu og Tunisiu og
100 mílur Adriahafsins
eru á milli Sikileyar og Júg-
óslavíu. Fiskurinn heldur sig
frekar í skjóli klettanna við
strendur Júgóslavíu en við
sendnar strendur Italíu.
Afleiðingin er sú ,að ítalsk
ir sjómenn elta fiskinn að
ströndum Júgóslavíu og
þetta hefur valdið skærum
milli júgóslavneskra varð-
skipa og ítalskra fiskiskipa.
Veiðiskipin hafa verið tekin
föst og fiskimennirnir sekt-
aðir. Svo hafa þeir siglt aftur
í sama kjölfar og byrjað veið
ar á ný. Samningur, sem þess
ar þjóðir gerðu með sér í
fyrra, hefur ekki orðið til
þess að greiða úr vandræðun
um.
Síðastliðinn nóvember
gerði fallbyssuskip í Tunisia
árás á togara frá Thailandi,
söktu einum þeirra og
drekktu 23 sjómönnum.
Þetta var hið alvarlegasta
margra átaka Thai sjómanna
við nágrannaþjóðir. Um
tvær milljónir Thaimanna
stunda fiskiveiðar og út-
fluttningur þeirra á sjávaraf
urðum fer vaxandi. Tekjur
af þeim námu 10 milljónum
dollara síðastliðið ár.
Um mikið er telft hvort
heldur stórþjóð eða smáþjóð
á í hlut. Þær þjóðir, sem
gera út stæstu fiskiflotana,
gera þráfaldlega innrásir á
fiskimið annarra þjóða, en