Alþýðublaðið - 25.11.1961, Blaðsíða 7

ár a í d ag
"•15;
J óhan na E gi I sd ótfi r áttatíu
rautry
FOHANNA Egilsdóttir
er áttræð í dag. Hún er eizti -
starfandi brauðryðjandi ís-
lenzkrar verklýðshreyfingar.
Segja má að hún hafi tekið
hátt í verkalýðsbaráttunni frá
upphafi hennar, þó að hún hafi
ekki á fyrstu árum baráítunn-
ar komið mikið við sögu.
Jóhanna Egilsdótt.r fædd-
ist að Hörgslandskoti á Síðu,
25. nóvember ário 1881. Hún
fæddist á harðinda- og plágu-
tímum, því að mörgum hafa
orð.ð minnisstæðar í sögum
og sögnum hörkurnar um þetta
leyti og plágurnar, sem þá
gengu yfir. Þá dóu mörg börn,
þá var kröm í mörgu koti og
skortur svo að segja við hvers
manns dyr.
Hörgslandskot stendur
undir fjalli og þar er sv pmikil
og sterk náttúra, eins og víða
í Skaftafellssýslum. Móðir Jó-
hönnu hét Guðlaug Stefáns-
dóttir og faðir hennar Egdl
Guðmundsson. Þau áttu sex
börn og var Jóhanna yngst
þeirra. Heimilið var fátækt,
en barizt var -til hins ýtrasta.
Faðir hennar fór í ver á ver-
tíðum, réri til fiskjar, en móð-
ir hennar sá um skepnurnar
og heimdishaldið ein síns liðs.
Það var dimmt og kalt í bað-
stofunni og lítið um ljósmeti.
Það var erfitt að s'.nna um
kindurnar í byijum og frost-
hörkum en léttara að huga að
kúnum, því að þarna var fjós-
baðstofa og má því segja að
fólkið hefði ylinn af kúnum.
En oftast var nóg að borða í
Hörgslandskoti, enda fyrst og
fremst hugsað um það. Þá mið-
aðist iífsbaráttan öll við mat-
inn, — þaö var ekki fyrr en
löngu seinna að íslend nga?'
fóru að líta á fæðuna eins og
sjáifsagðan hlut.. Þegar Egill,
faðir Jóhönnu, hætti að róa,
fyrir aldurs sakir, fóru bræður
hennar að fara í ver — og upp
úr því fór að létta til.
Jóhanna fór að vinna
þegar hún hafði getu t.l. Hún
var látin sitja yfir ám þegar
hún var átta ára gömul. Hún
lærði lestur, skrift og re.kn-
ing hjá farkennurum heima og
naut ekki annarrar skóla-
göngu. Nokkru fyrir aldamót-
in hættu foreldrar hennar bú-
skap, en bróðir hennár tók við
búinu. Hún vildi leita burt og
vegna kynna við heimili sýslu-
mannsins í Kaldaðarnesi, Sig-
urðar Óiafssonar, sem var
Skaftfellingur, réðist hún
þangað sem vinnukona árið
1898, en þá var hún 17 ára
gömul. í Kaldaðarnesi var
stórt og mikið heimili, fastar
íil Jóhönnu Egilsdóttur
hinnar síungu verkakonu
á áttræðisafmæli hennar 25/11 1961
Hve gott er yfir geng nn veg
að ge.ta horft og sagt
að alþjóð fram til heilla og hags
sé heildarstarfið lagt,
að vita og sjá, að veg r þeir,
sem vísað maður hefur,
er þjóðleið nú til þroska og vegs,
sem þegar ávöxt gefur.
En fæstir öðlast farsæld þá,
því fáum gefið er
að greina alltaf götur rétt
og ganga þær, sem ber.
I>ó hlotnast kvnslóð e‘nn og einn,
sem aldrei hvikar göngu
að þú ert ein í þessum hóp,
veit þjóðin fyrir löngu.
Og því er allra handíak heitt,
sem heilla biðja þér.
Það fylgir hjartans hugur því
frá hverjum, sem það er.
Nú skilst þeim bezt, hve fjarri fer,
að förl’st hver með árum,
því ,,fögur sál er ávallt ung“,
jafnt undir silfurhárum.
Bragi Sigurjónsson.
reglur, gestkoma og nokkuð
stórlæti. Kaup Jóhönnu var 30
krónur fyrir ár.ð og fjórar
flíkur. Hún vann öll algeng
heimilisstörf og óf og saum-
aði. Einstaka s.nnum fór hún
niður á Eyrarbakka, sem þá
var voldugur staður og margt
að sjá,‘ en elcki fór hún oft.
Þegar Jóhanna var 21 árs kom
nýr vinnumaður í Kaldaðar-
nes: Ingimundur E narsson frá
Stöðlum í Ölfusi. Hann var
dugnaðarmaður, rólyndur og
kvrrlátur og hann var mynd-
arlegur á velli og hlýr í við-
kynningu. Þau felldu hugi
saman Jóhanna og hann og
afréðu að fylgjast að upp frá
því. Þau voru tvö - ár enn
v.nnuhjú, en sögðu svo upp
vistráðningunni árið 1903 og
afréðu að halda til Reykjavík-
ur. Þau báru föggur sínar og
gengu saman upp á Ölfusár-
bakka og biðu ferju frá Arn-
arbæl . Þegar þau voru kom-
in yfir voru þau reidd upp á
Kambabrún, en þaðan gengu
þau saman alla leiðina t.l höf-
uðstaðarins, sem þá var eins
og smáþorp nú til dags. Þau
áttu kunn.ngja í húsi við
Grettisgötu, sem þá var að
byggjast, og fóru til hans. Þar
fengu þau góðgerðir og hvíldu
sig. Að þvi loknu gengu þau
suður að Nesi v.ð Seltjörn. Þar
réð st Jóhanna í vist, en. Ingi-
mundur hélt að Gróttu, en það-
an ætlaði hann að stunda
sjóróðra.
Þau höfðu ákveðð að
ganga í hjónaband um haustið,
og eftir að þau höfðu útyegað
sér vistarveru, gaf séra Ólafur
Óiafsson þau saman. Og svo
hófst lífsbaslið fyrir Þau bæði.
Hann vann baki brotnu hvers
konar vinnu sem gafst, hún
vann líka út á við, fór með
þvott s nn á sjálfri sér inn í
Laugar, eignaðist sín fimm
börn, fór með þau í kaupa-
vinnu og jafnvel norður á síld.
Þau börðust við ómegð og at-
vinnuleysi, en björguðust af
með þrautseigju, glaðlyndi og
staðfestu. — Jafnvel á gamals-
aldri stundaði Jóhanna hrein-
gerningar, þvoði gólf og ganga
í Arnarhvoli og víðar, meðal
Framhald á 14. síðu.
og pðKKIÍ
formanni Alþýðuflokksins
R
. RÚ Jóhanna Egils-
dótt r er áttatíu ára í dag, og
það sem meira er, hún gegnir
enn með sæmd og prýði for-
mannsstörfum í félagi sínu,
verkakvennafélag nu F r a m -
s ó k n , sem hún hefur helg-
að starfskrafta sína um ára-
tuga skeið, þáð er mikið lán,
og ekki aðeins fyrir Jóhönnu
sjálfa, að hún hefur elzt svo
vel, sem raun ber v'tni, held-
ur einnig fyrir félagið hennar,
því að fáa forsvarsmenn verka-
lýðsfélaga hef ég vitað jafn
áhugasama um kjör og af-
komu meðlimanna og hana.
En Jóhanna hefur haft
áhuga fyr r fleiru, og þá fyrst
og fremst fyrir Alþýðuílokkn-
um og störfum hans. sem hiúm
hefur tekið þátt í af lífi og sál
alla tíð.
Hún hefur átt sæti i
miðstjórn flokksins og á
flokksþ ngum í marga áratug.i,
og áít mikinn og farsælan þátt
í að móta stefnu hans.
Ég vil á þessum afmæl-
isdegi hénnar votta henn', fyr-
ir Alþýðuflokksins hönd inni-
legustu þakkir fyrir öll störf-
in. Hún hefur átt því láni að
fagna að sjá af þeim mik nn,
og góðan árangur, og ég veát-
að það mundi gleðja hana mest
nú og framvegis, ef sá árang-
ur yrði stöðugt me ri og betri.
E m i 1 Jónsson.
AFMÆLISBRÉF
Kæra vinkona:
Fyrir mína hönd, konu
minnar og barna, árna ég þér
allra heilla og blessunar á átt-
ræðisafmæli þínu og heilsaðu
börnum þínum frá okkur.
Þegar ég á þessum tíma-
mótum í lífi þínu leiði hug-
ann að öllum hinum réttlitlu,
sem þú hefur barizt fyrir að
næðu rétti sínum, öllum þeim
sundruðu, er þú hefur sam-
einað, öllum þeim umkomu-
litlu, sem þú hefur verið
sverð og skjöldur, öllum þeim
er þú hefur satt og glatt, beint
og óbeint, og helgað hugsun
þína og starfskrafta, þá fyll-
ist hugur minn fyrst alls þakk
lætis til skaparans, sem hef-
ur gætt þig slíku þreki og þrá
til að láta gott af þér leiða. í
brjósti þér streymir sú auð-
lind hjartans, sem vaxið hef-
ur því meir sem meira hefur
verið af henni ausið á langri
ævi. Ég fer ekkert dult, með
það að ég dáist að persónu-
leika þínum, því sem þér hef-
ur verið gefið og hvernig þú
hefur varið því. Og nú .á ég.
Framhald á 2. síðu.
AlþýðublaS.ð — 25, nóv. 1961‘ J
' • l.