Alþýðublaðið - 13.03.1962, Blaðsíða 4

Fimmtugur i dag:
KRISTINN VILHJÁLMSSON
FIMMTUGUR er í dag Kristinn
Vilhjálmsson Laufásvegi 59
hér í borg. Kristinn er Rangvell-
ingur, fæddur að Vétleifsholti
hinn 13. marz 1912, sonur Vil-
hjálms Hildibrandssonar bónda
þar og konu hans Ingibjargar
Ólafsdóttur. Skamma stund
dvaldi Kristinn í sveitinni, því er
. VERÐUR Rhódesía nýtt Algier?
Þessi spurning hefur vaknað
vegna síðustu atburða í Mið-Af-
ríkuríkjasambandinu og hún er
hreint ekki út í bláinn. Aðgerðir
j_ Sir Roy Welenskys forsætisráð
herra ríkjasambandsins, benda
sannarlega ekki til þess, að hann
sé fús til að fallast á þá lausn
mála, sem Maudling nýlendumála
ráðherra Breta, hefur sett fram
og ef brezka stjórnin heykist aft-
ur á því að koma fram vilja sínum
í þessum heimshluta, þá er hætt
við, að hinum liófsama Kenneth
Kaunda veitist erfitt að halda í
hemilinn á sínum mönnum. Ef
svo fer má alveg eins búast við
skálmöld í landinu.
Rétt er að rekja liér í örstultu
máli gang mála í Rhodesíu og
Nyasalandi á síðustu árum. Þegar
ríkjasambandið var stofnað, min
hugsunin að baki þeim aðgerðum
• brezku stjórnarinnar hafa verið
1 sú að mynda þarna ríki, sem efna
‘ hagsléga væri fært um að standa
•' á eigin fótum, og sem slík er
hugmyndin í rauninni ágæt.
i 'Ekkert hinna þriggja ríkja, Suður
i Rhodesíu, Norður-Rhodesíu eða
t Nyasalandi ræður yfir þeim nátt
-V úruauðæfum, að það geti staðið
1 eitt sér, nema þá ef til vill helzt
Norður-Rhodesia. Saman mynda
/ þau hins vegar heild, sem gæti
« búið íbúunum góð lífskjör, ef hið
eilífa vandamál um hvorir skulu
ráða, hvítir eða svartir, kæmi
ekki til.
Svo er að sjá sem hvítir menn
í ríkjasambandinu hafi þegar í
stað talið að ríkjasambandið væri
stofnað með það fyrir augum að
tryggja yfirráð hvítra í öllum
þrem ríkjunum, en þau voru þá
þegar orðin staðreynd í Suður-
Rhodesíu. Vegna þessarar afstöðu
hvítu mannanna hefur mikill
meirihluti svertingjanna alítaf
verið á móti ríkjasambandinu og
dr. Hastings Banda, leiðtogi
svartra í Nyasalandi hefur lýst
yfir, að hann muni fara með sitt
land út úr sambandinu.
Fyrir tveim árum féllust Bretar
á kosningar í Nyasalandi, þar sem
eru úm 300 svertingjar á móti
Sir ROY WELENSKY
hverjum einum hvítum manni.
Niðurstaðan varð auðvitað stjórn
sem svartir menn hafa meirihluta
í og hefur fyrrnefnda stefnu
Hastings Banda á stefnuskrá
sinni. Þá gerðist það næst, að
hin svokallaða Monckton-nefnd
mælti með því, að Norður-Rhó-
desía fengi líka stjórn, sem svert
ingjar hefðu meirihluta í. Með
bellibrögðum og samvirinu við
ýmsa þingmenn íhaldsflokksins
tókst Sir Roy Welensky að koma
í veg fyrir, að þessi fyrirætlun
næði fram að ganga, m. a. með
því að skírskota til þess, að þar
með væri ríkjasambandið úr sög-
unni.
Nú, einu ári síðar hefur Regi-
nald Maudling, nýlendumála-
ráðherra, sett fram nýjar tillög-
ur um málið, sem einnig miði að
því að svertingjar fái meirihluta
í stjórn Norður Rhódesíu. Þess-
um tillögum hefur hvergi verið
tekið með sérstökum ákafa, en
hefur þó komið svo við kaunin
á hvítum í Suður-Rhódesíu, að
Welensky gengur berserksgang
á móti tillögunum. Þaut hann
t. d. til London, óboðinn, fyrir
skemmstu og hafði þar í frammi
miklar hótanir, m. a. um að gera
hverjar þær ráðstafanir, sem
honum þætti henta og beita
valdi, ef nauðsyn krefði.
Það skal tekið fram, að flest-"'
ir eru sammála um, að Sir Roy
sé ekki lengur sérlega hátt skrif-
aður í Bretlandi eftir þessi um-
mæli, einkum ekki þegar menn
minnast samsærisins, sem hann
kom á í fyrra til að hindra fram-
göngu málsins, en þá hafði hann
í hótunum um að lýsa ríkjasam-
bandið sjálfstætt og handtaka
brezku yfirvöldin á staðnum.
En hvort sem mönnum likar bet-
ur eða verr, þá er það staðreynd,
að Sir Roy getur mætavel gert
alvöru úr hótunum sínum, því
að Bretar hafa engan her í Mið-
Afríku, en það hefur hann hins
vegar.
. Nú fyrir helgina rauf Weleri-
sky svo þing ríkjasambandsins
Framhald á 12 síðn
hann var 7 ára gamall brá faðir
hans búi og fluttist „suður“ og
frá þeim tíma, eða frá árinu 1919
hefur Kristinn átt heima í
Reykjavík. Má því með sanni
Reykvíkingur kallast. Enda ann
hann Reykjavík og vill hag henn
ar, sem mestan og bezían.
Ungur að árum hóf Krist
inn nám í blikksmíði og lauk til-
skyldu prófi í þeirri iðngrein,
var hann um skeið starfsmaður
Nýju Blikksmiðjunnar, en þar
nam hann iðn sína. Nokkru eftir
að hann lauk prófi sigldi hann til
Kaupmannahafnar til frekara
náms í blikksmíði og öðru því,
er heyrði til gas- og vatnslögnum.
Frá því árið 1943 hefur
Kristinn svo verið starfsmaður
Hitaveitu Reykjavíkur
Kristinn er áhugamaður
um félagsmál, og lætur gjarnan
til sín taka, þar sem hann er
starfandi á annað borð, enda
málafylgjumaður mikill, þegar
því er að skipta. Eitt þeirra fé-
laga, sem Kristinn hefur hvaS
mest bundið trúnaði við, er Góð-
templarareglan og bindindishug-
sjónin. En undir merki bindindis-
samtakanna skipaði hann sér ár-
ið 1934, er hann gerðist félagi í
st. Freyju, sem þá laut stjórn
. þeirra Helga Sveinssonar fyrr-
verandi bankastjóra og Jóns
Árnasonar prentara, sem báðir
voru í liópi mikiihæfustu fo •
ystum. bindindismálstaðar hér
á landi, fyrr og síðar. Þeir eru
nú báðir horfnir af sjóRarsvið-
inu, en st. Freyja starfar áfrara
af fullum krafti og nú undir ör-
uggri forystu Kristin;.
Árið 1938 hófu nokkrir
ungir menn innan reglunnar,
starfsemi að Jaðri, e/nn í þe m
hópi var Kristinn Vilhjálmsson
og hefur hann ætíð síðan verið í
Jaðars-stjórn og sá sam lagt hef-
ur þar af mörkum mikið og óeig-
ingjarnt starf.
Á sviði æskulýðsstarfsemi
reglunnar hefur Kristinn komið
mjög við sögu, bæði sem gæzlu-
maður barnastúkunnar Unnar og
ekki hvað sízt innan IÚT, en þar
á hann sæti í stjórninni og látið
til sín taka, m. a. farið með flokk
ungmenna til Noregs á þing ung-
templara þar. í ungtemplarafé-
laginu Hrönn er hann og mjög
starfandi og leiðandi kraftur. Þá
hefur hann um árbil verið um
sjónar- og ráðsmaður með hús-
eignum reglunnar og séð um
skemmtanahald á hennar vegum.
Segja má að Kristinn Vil-
hjálmsson hafi um áratugi verið
sí starfandi að hag og heill Góð-
templrareglunnar. Hann hefur
verið einn af hennar virkustu og
öruggustu félögum og aldrei tal-
ið eftir sér erfiðið í hennar þágu.
Fyrir slík margþætt störf, sem
Kristinn Vilhjálmsson hefur innt
af höndum af sannri fórnfýsi,
trölltryggð og einlægni við mál-
stað bindindishreyfingarinnar,
um áratuga skeið, ber vissu-
lega nú, á merkum tímamótum,
að þakka, jafnframt því sem per-
sónuleg viðkynning um árabil er
þökkuð, í þeirri von að enn megi
bindindismálstaðurinn um lang-
an tíma fá notið bjartsýni hans
og starfshæfni.
Kristinn er kvæntur Guð-
nýju Torfadóttur, fósturdóttur
Jóns Pálssonar fyrrverandi banka
gjaldkera, hefur þeim orðið
tveggja barna auðið, sonar og
dóttur, en dóttirin gift úti í Nor-
egi.
Einar Björnsson.
punktar
• • •
RÍKIÐ ÆTLAR að afhenda
n ý j u m bændasjóði 60.5
millj. strax og veita sjóðnum
kr. 14 millj. á ári framvegis.
Þetta er myndarleg aðstoð
við bændur, þegar liaft er í
huga að ríkið hefur veitt
fjárfestingarsjóðum bænda
132.5 miilj. kr. í óafturkræf-
um framlögum s. 1. 30 ár.
En hvað segir Tíminn, „blað
handa bændum“, um þessa
fyrirgreiðslu við bændur
landsins. Blaðið segir: „Nýr
skattur á landbúnaðinn.
Bændur eiga að greiða geng-
istöp Fjárfestingarsjóðanna
með nýjum skatti á landbun-
aðarvörur". Blaðið tekur
sem sagt ekki eftir þeim tug-
um milljóna, sem r í k i ð
hyggst veita beint í hinn
nýja sjóð en býsnast í stað
þess yfir því að jafnframt
beinum framlögum úr ríkis-
sjóði eigi hinn nýi sjóður að
fá tekjur af 1% álagi, sem
lagt verði á söluvörur land-
búnaðarins. Tíminn hafði
ekkert við það að athuga
að slíkt gjald væri lagt á
söluvörur landbúnaðarins til
þess að udht væri að reisa
liina miklu bændahöll. En
þessa sömu Ieið má ekki
fara til þess að koma fjár-
festingarsjóðum landbúnað-
arins á réttan kjiH. — Sann-
leikurinn er sá að hér er
farin svipuð leið og í sam-
bandi við fjáröflun til handa
s j ó ð u m sjávarútvegsins.
Leggja skal gjald á allar út-
fluttar sjávarafurðir til þess
að fá tekjur í hinn nýja
Aflatryggingasjóð sjávarút-
vegsins. Ekki mundi Tíminn
vilja að ríkið legði fram all-
ar tekjur í þann sjóð enda
væri það fráleitt og jafn frá-
leitt er þáð, að ríkið eigl að
greiða allt það fjármagn,
sem nauðsynlegt er til að
standa undir útlámum fjár-
festingarsjóða bænda.
„í STAÐ þess klasturs og
skottulækningar . á vanda-
málum togaraflotans, sem
ríkizstjórnin nú leggur til,
hafa þingmen Alþýðubanda-
lagsins vísað leið, sem ger-
brcyta mundi rekstursmögu-
leikum útgerðarinnar í land-
inu almennt og auðvelda
jafnframt að hækka veru-
lega kaup sjómanna og
fólksins, sem vinnur við
framleiðsluna í landi“.
Þannig skrifar Þjóðviljinn
um hið nýja frumvarp ríkis-
stjórnarinnar sem færa á
togaarútgerðinni 60 milj. kr.
fyrir árin 1960. og 1961. Og
hvernig er svo leið komm-
únista til lausnar vanda tog-
aranna. Jú það á bara að
lækka vexti af afurðalánum
og öðrum rekstrarlánum út-
gerðarinnar, lækka útflutn-
ingsgjöld af sjávarafurðum
o. fl. Svo einföld er lausnin.
Þannig má auðveldlega
lækka gjöld útvegsins um
365 milj., segja konunúnist-
ar. En þeir athuga það ekki
þeir góðu lierrar, að bárik-
arnir geta ekki lækkað út-
lánsvexti án þess að lækka
um lelð ínnlansvexti. Lækk-
un innlánsvaxta mundi
draga úr sparifjármyndun.
Bankarnir yrðu því fljótlega
fjárvana, ef leið kommún-
ista væri farin. Þeir gætu því
alls ekki veitt því fjármagni,
sem með þyrfti til útgerðar-
innar. Stöðvun útgerðarinn-
ar yrði því afleiðing þessar-
ar nýju leiðar kommúnista.
En meðal annarra oFffa:
Hvers vegna fór Lúðvík ekki
þessa snjöllu leið er hann
var sjávarútvegsmálaráð-
herra í vinstri stjórninni?
Var það vegna þess, að
hann var önnum kafinn við
að leggja yfirfærslugjöldin á
þjóðina? Væntanlega fæst
Þjóðviljinn til þess að
svara?
4 13. marz 1962 - ALÞÝÐUBLAÐIö
v-