Alþýðublaðið - 23.02.1963, Blaðsíða 4

GYLFÍ Þ GÍSLASON SKRIFAR UM
i
NÚTÍMA þjóðfélagi er nauð-
syn á aukinni sérmcnntun á
öUum sviðum. Sívaxandi fjöldi
ungra nianna verður því að
stunda sérnám í fjölda greina.
Námiö er smám saman að
lengjast, af því að þekkingin
vex og sérhæfingin eykst. —
Undir þessum kringumstæðum
er það bein þjóðfélagsnauð-
syn, að enginn þurfi að láta
af fyrirætlunum um nám
vegna fjárskorts.
Alþingi hefur um langt skeið
veitt fé til styrktar stódentum
við Háskóla íslands og ís-
lenzkum námsmönnum erlend-
is. Lengi vel var hér eingöngu
um styrki að ræða. Samkvæmt
ósk stúdenta við Háskólann var
þó aðstoðinni við þá breytt í
það horf árið 1952, að ein-
göngu væru veitt námslán með
hagstæðum kjörum, og er svo
enn. Menntamálaráð íslands
hefur frá upphafi úthlutað fjár
veitingum Alþingis til ís-
lenzkra námsmanna erlendis.
Árið 1952 tók það einnig að
nota nokkurn hluta fjárveit-
ingarinnar til námslána.
Mikil aukning hefur orðið á
þessum fjárveitingum á síðari
árum, einkum hinum síðustu.
Árið 1950 var f járveitingin 1,1
millj. kr., tvö næstu ár var
hún 1,3 millj. kr., 1953 1,6
millj. kr„ 1954-55 1,8 millj. kr.
og 1956-58 1,9 millj. kr. Árið
1959 er fjárveitingin síðan
hækkuð verulega eða í 3,0
millj. kr., m. a. til uppbótar á
30% yfirfærslugjaldi, sem lög-
tckið hafði verið. Á árinu 1960,
þegar gengi krónunnar' er lækk
að, er fjárveitingin meira en
tvöfölduð eða hækkuð í 6,6
millj. lcr. Jafnframt eru þá sett
lög um lánasjóð íslenzkra
námsmanna erlendis.
En langstærsta sporið, sem
stigið hefur verið til styrktar
íslenzkum námsmönnum, heima
og erlendis, er þó lagasetning-
in um lánasjóð íslenzkra náms-
manna, sem samþykkt var 1961.
Með þeim lögum voru lána-
sjóðirnir sameinaðir í eina
stofnun, sem þó greinist í 2
deildir, og skal önnur Iána
stúdentum við Háskólann hér,
en hin íslenzkum námsmönn-
um erlendis. Skyldi stofnfram-
lag Alþingis vera 4,65 millj. kr.,
en það hefur síðan verið auk-
ið og er á fjárlögum þess árs
5,9 millj. kr. En auk þess var
samið við viðskiptabankana,
svo og Seðlabanka íslands,
Framkvæmdabanka íslands og
Tryggingastofnun ríkisins um
lántöku afborgunarlausa í
næstu 10 ár, og er það fé end-
urlánað námsmönnum. Hafa
lántökur sjóðsins handa náms-
mönnum numið 4,2—4,5 millj.
kr. á ári undanfarin þrjú ár.
Námslánin eru með góðum
kjörum, afborgana- og vaxta-
laus, meðan á námi stendur og
í þrjú ár eftir aff námi lýkur.
Þau skulu endurgreiðast á 15
árum með 3,5% ársvöxtum. Á
þessu ári er gert ráð fyrir, aff
veitt námslán nemi 11,2 millj.
kr.
Lán til einstakra námsmanna
erlendis munu í ár verða frá
26-35.000 kr., eftir dvalarkostn-
aði í einstökxun löndum, en
um 29,000 kr. eru hámarkslán
til stúdenta við Háskólann hér
Auk þess eru námsmönnunt
veittir styrkir, og nemur upp-
hæð þeirra í ár um 3 millj. kr.
Árið 1958 var tekið að veita
afburða námsmönnum fasta ár-
lega styrki til fimm ára. Njóta
nú 35 námsmenn heima og er-
lendis slíkra „stórra styrkja“,
og er upphæð hvers þeirra 34,-
000 kr. árlega.
Á þessu ári nema framlög
ríkissjóðs til námslána og
styrkja um níu milljónum
króna. Að viðbættu lánsfé því,
sem áður getur og endurlánað
er íslenzkum námsmönnum
heima og erlendis, svo og eig-
in tekjum lánasjóðs íslenzkra
námsmanna, sem nú orðið
nema á aðra milljón, þ. e. vöxt-
um og afborgunum af eldri
lánum, nema styrkir og láit
alls um 14,4 milljónum króna,
eða um það bil fjórtánfaldri
þeirri upphæð, er þeir fengu
fyrir rúmum áratug.
Er hér sannarlega um mikla
framför að ræða.
Þórður Friðriksson
hann mjög góðri konu, Giyírúnu
Jónsdóttur, úr Kolbeinsstaðahrepp
og settust þau að á Hellissandi og
eignuðust þar heimili. Þeim varð
6 bama auðið, en 4 þeirra eru iát-
in, þau sem eftir lifa eru Xngibjörg
Framh. á 14. síðu
Undarleg
auglýsing
ÞESSI undarlcga auglýs-
ing birtist í gær í einu dag
blaði bæjarins: Þrjár milljón
ir þrjú hundruð og fimmtíu
þúsund tvö hundruð sjötíu
og sjö krónur 00/100. Þetta
er upphæðin, sem sextug
hjón geta átt á vöxtum í
banka, ef þau spara samcig-
inlega einn sígarcttupakka
á dag frá 18 ára aldri, og
leggja andvirði pakkans, kr.
21.00 á 9% vöxtu. En vissu
lega geta þau notað féð til
annarra og gagnlegri hluta.
Verður nánar vikið að því
síðar. H.G. 10.
andaríkjunum
M O R G undanfarin ár hefur ís-
lenzk-ameríska félagið haft milli-
göngu um að aðstoða unga menn
og konur við að komast tU Banda-
ríkjanna til starfsþjálfunar. Er
þessi fyrírgreiðsla á vegum The
American-Scandinavian Found-
ation I New York. Höfuðtilgangur-
inn með þessum ferðum er, að
menn geti aflað sér aukinnar
þjálfunar og kynnt sér nýjungar í
starfsgrein sinni. Um margs kon-
ar störf er að ræða. Á síðastliðnu
ári fóru samtals sjö menn til starfs
í ýmsum greinum, svo sem banka-
störfum, bifreiðaviðgerðum, kjör-
búðaafgreiðslu, trésmíðum og land
búnaði, en mörg önnur störf koma
cinnig til greina.
Nauðsynlegt er, að umsækjandi
hafi talsverða reynslu í starfsgrein
sinni, og hann verður að hafa særai
vald á enskri tungu. Að jafh-
aði skulu umsækjendur ekki vera
yngri en 22 ára. Starfstíminn er
12—18 mánuðir. Fá starfsmenn
greidd laun, er eiga að nægja fyr-
ir dvalarkostnaði, en greiða sjálfir
ferðakostnað.
Nánari upplýsingar verða veitt-
ar í skrifstofu íslenzk-ameríska
félagsins, Hafnarstræti 19, 2. hæð,
þriðjudaga og fimmtudaga kl. 6—7
e. h.
Þess skal sérstaklega getið, að
einna auðveldast mun verða að
komast í ýmis konar landbúnaðar-
og garðyrkjustörf, einkum á vori
komanda, og þurfa umsóknir um
þau störf að berast sem allra fyrst.
Um flest önnur störf gildir, að
svipaðir möguleikar eru á öllum
tímum árs.
(Frá íslenzk-ameríska félaginu).
rtWWWWWWWWWW
Minningarorð:
Þeim er óðum að fækka, sem
%iáðu hina hörðu lífsbaráttu fyrir
-og eftir síðustu aldamót, þegar
að harðfengi og frábær dugnað-
nr var en brýnni en nú, sökum
þess hve allt var frumstætt og at-
vinnuhættir einhæfir. Hin þöndu
^segl árabátaflota þess tíma, sem
þá sóttu sjóinn, var vissulega fög-
ur sjón, þegar haldið var úr vör
en þeirri siglingu fylgdi einnig
tnikil áhætta og öryggisleysi, að
afla björg í bú út á b.vlgjum hafs-
ins. Ægir hefur löngum verið gjöf--
Till og mettað margan svangan og
-um og eftir aldamótin var sultur-
inn mjög rikjandi á meðal alþýðu-
manna, börn og æskufólk þurra-
búðanna horfðu út á hafið með mik
iíli eftirvæntingu, að bátar kæmu
að landi, svo mæður fengju soð-
■matínn til eldunar og bömin stóðu
rörð um og biðu eftir að matseld
færi fram. Þetta mun hafa haldizt
fram til ársins 1930 og við margir
miðaldra menn muna vel eftir,
enda lífskjör mjög misjöfn og stétt
1 arskipting mikil. Slíkt var hlut-
; skipti Þórðar Friðrikssonar, sem
lézt þann 9. janúar sl. á Sjúkra-
liúsinu Sólvangi í Hafnarfirði.
jHann var fæddur á Hellissandi 5.
i sept. 1874, og mun hafa flutzt um
5 ára gamall með foreldrum sín-
um að Hellnum á Arn#rstapa á
Snæfellsnesi og ólst þar upp. For-
eldrar hans voru Ingileif Erlings-
dóttir ljósmóðir og Friðrik Sigurðs
son útvegsbóndi.
Um 13 ára gamall missti Þórður
föður sinn og féll það í hans hlut
og bróður hans að vinna fyrir heim
ilinu og það sem móðir þeirra gat
! tii hjálpað. Það átti fyrir honum
[ að liggja að fara til Hellissands
aftur, því að xim aldamótin giftist
ÞESSI undarlegi klasi af Ijósum og þráðum er líkan
af innri gerð vökva. Það er til sýnis á sýningu, sem nýlega
var haldin í London að tilhlutan „British Institude'* og
Physics og Physical Society. En þetta model er gert eftir
fyrirsögn og hugmyndum próf. Bernals.
4 23. febrúar 1963 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ