Alþýðublaðið - 23.02.1963, Blaðsíða 8

imiiiiiiHiiiMMMitiiHRHtiHMiiniHdiiiimiiiiimMiiMnn
| Bólusetning
| gegn mænusótt I
Franski heilbrigðismála-
ráöherrann hefnr tilkynnt, að
upp verði tekin skyndibólu-
setning gegn mænusótt í
Frakklándi. Stjórnarfrum-
varp um þetta efni verður
lagt fram í Þjóðþinginu á
næstunni.
Bólusetningin verður gerð
að skyldu fyrir alla þjóðfé-
lagsþegna undir tvítugu. Fer
hún frani í sérstökum eftir-
litsstöövum, sjúkrahúsum og
heilsuhælum.
Gert er ráð fyrir að þessi
skyldubólusetning nái til 8
millj. manna. Hún er gjör-
samlega hættulaus, en mót-
efnið gegn mænusóttarsýkl-
inum á að vera óbrigðult, að
því er sérfræðingarnir teija.
Enda þótt mænusóttarfar-
aldurinn sé í rénum í Frakk-
landi, eru sjúkdómstilfell-
in enn mörg. í fyrra voru
staðrcýnd 49 tilfelli í maí
70 í júní og 99 í júlí. Full-
komin skýrsla fyrir allt ár-
ið 1962 liggur enn ekki fyrir
hendi. Á árinu 1961 voru til-
fellin 1510, árið 1960 voru
þau 1673, en 2550 á árinu
1959.
Áður en þessi skyldubólu-
setning kemur til fram-
kvæmda, eru fjórar slíkar í
gildi, en þær eru: Berkla-
bólusetning fyrir öll sex ára
börn. Kúabólusetning, skylda
á aldrinum 1, 11 og 21. Barna
veiki, skylda fyrir cins árs
börn. Taugaveikisbólusetning
Þetta er vatnskæliturn við raforkuver í Bretlandi og mun hann i
=
= vera sá fyrsti sinnar tegimdar í heiminum. Vatnið rennur eftir lok ^
i aðri hringrás, svipað og í kælikerfi í bU. Loftið sér því um kælingu j
I vatnsins. Þar sem ekki er um að ræða neina uppgufun vatns úr þessu
i kælikerfi, þarf nú ekki Iengur að staðsetja raforkuver með tilliti
i tU þess hvar nóg sé af kælivatni. Talið er að þessi nýi kæliturn
= muni hafa mikla þýðingu fyrir rraforkuframleiðslu í hitabeltislönd j
i unum, þar sem lítið er um vatn að öllum jafnaði.
HETJULEIÐIR OG
LANDAFUNDIR
Vilhjálmur Stefánsson land-
könnuður: Iletjuleiðir og landa-
fundir. — Þýðendur: Ársæll
Árnason og Magnús Á. Árnason.
Bókautgáfan Ilildur 1962.
ÍSLENZK saga er fyrstu aldim-
ar mjög tengd landafundum og
köiinun nýrra leiða um úthafið.
Ferðir íslenzkra manna á land-
náms- og söguöld um norðurhöf,
var framhald á könnun íbúa Bret-
landseyja, er sótt höfðu lengra og
lengra norður um aldir. í raun
réttri er saga íslands eldri en
byggð norrænna manna í landinu.
En sú saga er lítt skráð á bókum,
en þó er hún að nokkru leyti ljós,
séu öll kurl færð til grafar og heim
ilda allra gætt. Vilhjálmur Stef-
ánsson landkönnuðurinn mikli,
styðst í þessari bók mikið við ís-
lenzkar heimildir fomar, og held-
ur vel á máli ættlands síns og til-
komu íslands í hinum miklu landa
fundum í norðurhöfum.
Bókinni, Hetjuleiðir og landa-
fundir, er skipt í 9 kafla og bera
þeir eftirfarandi heiti:
Menn frá Miðjarðarhafi finna
Norður-íshafið.
Evrópumenn komast um þvert
Atlantshaf.
Polynesar komast um þvert Kyrra-
haf.
Norður-Ameríka fundin frá Kína.
Norður-Ameríka fundin frá Norð-
urlöndum.
Portúgalar finna leið til Indía-
lands.
Rómanskar þjóðir (Spánverjar,
Portúgalar) finna S.-Ameríku.
Balbóa rekst á Kyrrahafið.
Evrópumenn sanna að jörðin sé
hnöttótt.
Eins og þessar kaflafyrirsagnir
svna, hefur bókin að innihaldi mik
ið og fróðlegt efni, sem allir hafa
yndi af að kynnast. Frásagnir all-
ar em skýrar og höfundurinn set-
ur fram ákveðnar skoðanir á mörgu
sem um hefur verið deilt. Á stund-
um dregur höfundurinn fram sjálf.
stæðar ályktanir, sem. era margar
frumlegar og fræðilega uppsettar.
í kaflanum, Evrópumenn komast
um þvert Atlantshaf, notar Vil-
j hjálmur íslenzkar heimildir og
| dregur af þeim ályktanir. Árangur-
inn af siglingum íslendinga á land
náms- og söguöld, urðu afdrifa-
ríkar fyrir norrænar þjóðir — og
stækkuðu stórum sjóndeildarhring
þeirra. En svartnætti miðaldanna
lokaði honum að nokkra, og eftir
að dró úr sjálfsstjórn á íslandi,
urðu siglingar íslenzkra manna
sjaldgæfar. Álfan í vestri týndist
aftur.
Vilhjálmur Stefánsson hafði
sjálfstæðar skoðanir um stöðu ís-
lands landfræðilega. Hann taldi,
að þegar ísland fannst, hefði raun
veralega fundizt hluti af Ameríku.
Þessa skoðun má rökfæra land-
fræðilega, en er andstæð kenning-
um fræðimanna fyrr og síðar. En
hins vegar er sú kenning Vilhjálms
rétt, að þegar Leifur Eiríksson
fann Vínland hið góða, fundu
Norðurálfumenn í fyrsta skipti
heila heimsálfu. Vilhjálmur held-
ur mjög fram hlut Norðurlanda-
búa í siglingum og landafundum.
Hann safnar saman í þessari bók
flestum heimildum um siglingar og
landafundi þeirra fyrr á öldum.
Ályktanir hans sumar eru djarf-
ar. Hæpið er t. d. að halda, að för-
in liafi verið farin vestur um haf
á 14. öld, sem Magnús konungur
Framh. á 13. síðu.
Hóstarkirtillinn (tymus), sem
staðsettur er rétt fyrir neðan
hálsinn og fyrir aftan efsta hluta
bringubeinsins, hefur hingað til
Roíterda m skort-
ir drykkjarvatn
Óvenjulega mikið salt-
magn í drykkjarvatni skapar
nú affsteðjandi hættu fyrir
íbúa Rotterdamborgar. Þeir
fá drykkjarvatn sitt úr Rhín.
Vegna hinnar miklu frost-
hörku er vatnsmagn árinnar
nú minna, en straumhraffinn
hefur minnkaff og af því,
hefur leitt síaukiff saltmagn
í vatninu.
Ástandiff fyrir Rotterdam-
íbúana, en þeir eru um 1.000.
000, er aff nálgast örvæntingu
Iffnaffur borgarinnar er einn-
ig aff lenda í stórkostlegum
vandræffum af þessum sök-
um. Viff efflilegar affstæffur
er saltmagniff á hvern kúbik-
meter vatns 300 grömm, en
saltmagniff komst nú á dögun
um upp í 3500 grömm. Er
vatniff þá algerlega orðiff ó-
drekkandi.
Sjúklingar, sem verffa aff
nærast á ósaltri fæffu, hafa
þurft aff fá,. neyzluvatn frá
Haag. Rotterdamborg hesfur
reynt aff Ieysa þetta vaúda-
mál fyrir íbúa sína á annan
hátt. í iffnaðinum hefur þetta
saltmengaffa vatn stöðvað I
f jölda véla. í maívæla-, olíu-
og þungaiffnaffinum er ekki
unniff meff hálfum afköstum.
Nú allra síðustu dagana hef
ur vatnsmagnið aftur minnk
aff niffur í 650 gr. pr. kúbik-
meter, en jafnvel þetta salt-
magn er of mikið. Borgaryfir
völdin hafa komiff upp síma-
leiðbeiningum fyrir fólk til
aff mæla saltmagniff.
Veturinn hefur lagzt þungt
á Rotterdamborgara, en meff
þessa vatnsvandamáli hefur
fyrst kastað tólfunum. Nú
ræffa menn hina gömlu hug-
mynd um vatnsmiðlun og eft-
irlit meff drykkjarvatni. En
slíkt fyrirtæki mun kosta
stjarnfræffilega háar upphæff
ír og mörg ár tekur aff
hrinda þeirri hugmynd í
framkvæmd.
verið álitinn þjóna litlum tilgangi
fyrir líkamann. Þessi kynlegi kirt-
ill heldur áfram að vaxa þangað
til likaminn er órðinn kynþroska,
en tekur síðan að minnka þar til
hann verður næstum að engu, eða
álíka stór og við fæðingu. Þetta
háttalag hans hefur styrkt þá trú
manna, að kirtlarnir séu leifar
frá fyrra þroskaskeiði mannskepn-
unnar, og þjóni engum tilgangi
lengur fremur en botnlanginn. —
Hefur það og sýnt sig, er hóst-
arkirtillinn hefur verið fjarlægð-
ur úr fullorðnum dýram, að það
virðist í engu hafa áhrif á starf-
semi líkamans.
En nú hafa rannsóknir, sem
gerðar hafa verið á nýfæddum
músum og öðrum dýrum, gefiff á-
HTT 1
TÍMARITIÐ SATT er tíu ára
um þessar mundir. Það hóf göngu
sína í janúarmánuði árið 1953.
í tilefni afmælisins er fyrsta
tölublað þessa árgangs í hátíða-
búningi og nokkru stærra en venju
lega. Hefur blaðið að geyma tíu
frásagnir, innlendar og erlcndar.
Má þar sérstaklega nefna frásög-
una um „Sæfarann, sem sigraði
ísland" (Jörund hundadagakon-
ung) og uppgröftinn í Vatnsdals-
hóla að líkurri þeirra Agnesar og
Friðriks, en þar voru þau háls-
höggvin og dysjuð á sínum tíma.
Það er sérstök ástæða til að
óska útgefanda og ritstjóra þessa
tímarits, Sigurði Arnalds, til ham-
ingju með afmæli ritsins. Hann
hefur á myndarlegan hátt og reglu
bundinn haldið riti sínu út í heil-
an áratug á bann veg, að til menn-
ingarauka hefur verið.
Ilér ber sérstaklega að því að
j gæta, að efni þau, er tímarit sem
þessi fialla um, eru nokkuð erfið
í meðförum. Þegar lýsa á meðferð
sakamála, svaðilförum og ástamál-
um, hafa margir útgefendur fallið
í þá freistni, að leggja megin-
áherzluna á hrylling, kynóra og
aðrar æsilegar frásagnir ásamt ó-
viðurkvæmilegum myndskreyting-
um. Blöð slíkra útgefenda hafa að
sjálfsögðu fyrir fram dæmt sig til
að fylla flokk svokallaðra sorprita.
Sigurður Arnalds hefur sýnt það
með tíu ára útgáfustarfsemi, að
hann kann vel að velja riti sínu
efni. Hann kann glöggt að vega
það og meta, hvar á að draga
markalínu milli þess, hvað er æski
legt og hvað óæskilegt að birta á
S 23. febrúar 1963 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ