Alþýðublaðið - 23.02.1963, Blaðsíða 13

GUÐMUNDSSON
Fyrrv. skólastjóri
NÚ, þegar „Björn á Núpi” er lagð-
ur til hinztu hvílu í dýrfirzkri ást-
mold, staldrar hugur minn við og
hvarflar til liðins tíma vestur þar,
sem hann í dag er kvaddur klökk-
um og þakklátum huga margra
fjær og nær. Og kannist ég nokk-
uð við kenndir gamalla nemenda
og vina hans, mun nú á mörgum
sjást „harmdögg á brá“ sem sýni-
legt tákn þeirra tilfinninga, sem í
brjósti bærast.
Mér stendur Bjöm lifandi fyrir
hugskotssjónum — þessi áhrifa-
ríki æskulýðsleiðtogi, sem átti svo
auðvclt með að hræra hug og
hjarta til fylgis við háleit hug-
sjónamál. Ég sé hann nú fyrir mér
í anda: við kennarapúltið á Núþi
— i söngtímunum — við bænar-
stundina á morgnana — með fiðl-
una sína úti og innl — í frost-
kaidri kvöldkyrrðinnl úti undir
skólavegg, umkringdan hrifnum
aðdáendum, syngjandi í há-
stemmdri lotningu „Heiðstimd
bláa hvelfing nætur“ . . Það voru
oft sinnis unaðslegar og ógleyman-
legar stundir!
Það er af of mörgu að taka úr
sjóði minninganna í sambandi við
Björn til þess, að það allt verði
tíundað. Honum var sú list léð
flestum mönnum fremur að vekja
og hrífa svo ekki — aldrei — varð
gleymt. Hann bjó í rikum mæli yf-
ir þeim „heita blæ, sem til hjart-
ans nær”. Það fundum við nem-
endur hans vel dögum oftar. —
Maður fékk aldrei nóg af Samvist-
unum við Björn. Svo töfrandi per-
sónuleiki var hann — með öllu ó-
gleymanlegur á sínum beztu stund
um.
Enginn maður vakti mér í æsku
slíkar hrifningar- og upphafning-
arstundir sem Björn. Ég man,
hversu oft ég stóð með „társtirnda
brá”, þegar honum tókst upp í
túlkun hugnæmra áhugaefna eða
útmálun lærdómsríkrar lífsreynslu
sjálfs sín eða annarra — eða í
söng og bæn. Það var áhrifarík
innlifun, postulleg prédikun
þrungin tilfinningarikri einlægni,
auðmýkt og guðstrú. Ég get ekki
hugsað mér öllu æskilegri mann
til þess að móta sálir æskufólks og
sveigja í sólarátt. Þeir, sem vilja,
mega gera lítið úr tilfinningatali
og áhrifum þess. Sjálfur hef ég
notið æfilangt uppljómunar og
töfra þeirra möguleika mannssál-
arinnar, og fæ aldrei fullþakkað.
Og meistarinn þar — flestum
fremri — var Björn á Núpi.
í þessum fáu og fótæklegu minn
ingarorðum mínum um Björn Guð-
mundsson, vildi ég endurspegla
örlítið brot djúpstæðrar þakkláts-
semi fyrir allt það góða og ógleym
anlega, sem ég tel mig eigá honum
upp að unna frá æskudögum mín-
um í Núpsskóla — þessum ein-
læga og hjartahlýja hugsjóna-
manni, sem lengstaf után við al-
faraveg undi því hlutskipti rækt-
unarmannsins að gróðursetja fræ
lífs og trúar í hjörtu umkomu-
lítilla ungmenna. Ég gleymi aldrei
glóandi mælsku hans á hátíðleg-
um stundum, né heldur meitluð-
um orðum hans í sögu og bók-
menntum. En ætti ég að nefna
eina hrifningarstund öðrum frem-
ur, held ég það yrði vetrarkvöldið
heiðríka og stjörnubjarta, þar sem
þessi einstæði kennari og félagi
lék á fiðluna sína og söng af ein-
lægri trúartilfinningu með okkur
lofgerðaróðinn fagra, þar sem
þessar hendingar eru:
„Heill sé þér, sem helgast lætur
himinfúsa ljóssins vini
til að lyfta hug sem hæst”.
Björn á Núpi var einn slíkur
vinur. Hann hóf snemma sína
„von til sólarlanda”. Stjörnubelti
vetrarnæturinnar hefur nú brúað
honum sjálfum „breiðast djúp á
milli stranda lífsins þar og lífs-
ins hér”. Ég bið honum farar-
heilla.
Baldvin Þ. Kristjánsson.
Örslif í 2. umferð
ÖNNUR umferð í skákkeppni stofn
ana í Reykjavík var tefld í fyrra-
kvöld. Nú fór keppnin ekki fram
á einum stað, eins og í fyrstu um-
ferð, heldur var hún dreifð um
ýmsa samkomusali stofnana, eink-
urn bankanna, Eimskip o. fl.
1 þessari umferð urðu úrslitin
þessi:
A-FLOKKUR:
Veðurstofan — Almenna bygginga
félagið 31á:lá.
Stjórnarráðið .— Landsbankinn
2 W-V/í.
Búnaðarbankinn — HreyfiU 2:2.
Útvegsbankinn sat hjá,
B-FLOKKUR:
Pósturinn — Áhaldahús Reykja-
víkur 3:1.
Raforkumál — Gutenberg 3:1.
Laugarnesskólinn — Hreyfill 2:2.
Samvinnutrýggingar sátu hjá.
C-FLOKKUR:
Aðalverktakar — Rafmagnsveita
Reykjavíkur 2¥t:VÆ.
Landssíminn — Miðbæjarskólinn
2Vé:l%.
Hótel á Keflavíkurflugvelli —
Stjórnarráðið 4:0.
Ríkisútvarpið sat hjá.
D-FLOKKUR: ^ ;
Borgarbilastöðin — Landsbankinn
zw.m...
Hreyfill — Þjóðviljinn 3:1.
Eimskip — V'erðgæzlan 3:1.
E-FLOKKUR:
Búnaðarbankinn — Bæjarleiðir
3:1.
Vélsmiðjan Héðinn — KRON
Hreyfill — Landssíminn 2:2.
E-FLOKKUR:
Eimskip — Vitamál 3V^:1%.
Sig. Sveinbjörnsson— Flugfélagið
3:1.
Borgarbílastöðin — Rafmagnsveita
Reykjavíkur 2:2.
G-FLOKKUR:
Strætisvagnamir — Prentsmiðjan
Edda 4:0.
Búnaðarbankinn — Alþýðublaðið
2w.m.
Vélsmiðjan Héðinn — Rafmagns-
veita Reykjavíkur 2¥r.m.
Keppni þessi fer fram einu sinni
í viku, jafnan á miðvikudögum.
BJÖRN GUÐMUNDSSON.
í dag verða likamsleifar Bjöms
heitins Guðmundssonar fyrrver-
andi kennara og skólastjóra að
Núpi í Dýrafirði moldu orpnar að
Mýrum í Dýrafirði, en hann and-
aðist á Akureyrarspítala efíir
stutta légu hinn 17. þ.m.
Hér verður hans aðeins minnst
með nokkrum orðum.
Það fer ekki ámilli mála að
Björn Guðmundsson var einn hinn
merkasti fræðari og kennari sinn-
ar samtíðar, enda þótt starfssviðið
væri bundið við sveitina, sem fæddi
hann og ól. Hann byrjaði bama-
kennslu við unglingaskólann að
Núpi 1909 og var það óslitið í 40
ár, nema þau tvö ár, sem skólinn
starfaði ekki. Skólastjóri var hann
við sama skóla frá 1929 til 1942,
en eftir það til 1949 kennari við
skólann eða þar til hann lét af
störfum fyrir aldurssákir.
Eins og kunnugt er, stofnaði séra
Sigtryggur Guðlaugsson skólann,
þá prestur að Núpi, unglingaskóla
sem öll árin hefir vaxið jafnt og
þétt og er nú með virðulegustu
héraðsskólum þessa lands. En því
er ekki að leyna, að skóli þessi
var byggður hið ytra af vanefnum
og fátækt, en því betri hinir and-
legu innviðir, sem þeir séra Sig
tryggur og Björn lögðu skólanum
til. Má með sahhi segja að þarna
skapaðist fyrir forgöngu og ósér-
plægni þessara vestfirzku mennta
frömuða, skóli sem sáði menntun-
arfrækornum vitt um land, en þó
ekki sizt í heimabyggðinni.
Ég átti þess kost ungúr að ár-
um að dvelja einn vetur við nám
í Núpsskóla og þá sem nemandi
þessara tveg$Xi lærimeistara. Og
nú eftú hálfa öld get ég með góðri
samvizku sagt, að þessi eini vet-
ur mótaði líf mitt meira um öll
þau ókomnu ár ævi minnar, en
skólaverur annars staðar, þó að
þeim alveg ólöstuðum. Ártöl og
ýmis atriði úr námsbókunum vilja
oft gleymast furðu fljótt, en áhrif
frá góðum skóla vara því lengur,
þar sem góðir fræðarar sá fræ-
kornunum. Svo hefir mér fundizt
um þau áhrif og þann anda, sem
þessi þá ungi skóli lagði mér og
eflaust fleirum til veganestis út
í lífið.
Samstarf þessara vestfirzku
skólafrömuða var alla tíð hið á-
gætasta og eru mér ennþá ógleym-
anlegar margar kennslustundir
hjá þessum mætu mönnum. Ég
vil segja að báðir þeir hafi verið
fræðarar af Guðs náð, samfara al-
hliðamenntun og einstakri fram-
komu við nemendur sína.
En þar sem Björn GuÖmunds-
son, átti lengst af ævinnar heima
í sinni sveit, komst hann eigi hjá
því að taka við ýmsum trúnaðar-
störfum fyrir sveit sína. Hann var
hreppstjóri þar um mörg ár, í
hreppsnefnd lengi, og gegndi
mörgum Éfefri tþúnáðarstörfum,
sem ekki verða greind frekar hér.
En hins má geta að öll störf Björns
heitins ennkenndust af samvizku-
semi og alltaf var honum efst í
huga að vinna verkið vel og halia
aldrei á neinn, hvorki í samskipt-
tun fyrir hönd þess opinbera eða
í einkaviðskiptum við menn.
Fyrir nokkru fékk ég bréf frá
Birni heitnum og kom þar greini-
lega fram ást hans á sveitinni okk-
ar beggja, sem fæddi hann og ól.
Og nú á þessum degi hefir sama
sveitin hulið hinar jarðnesku
líkamsleifar hans í skauti sínu.
Við gamlir nemendur frá Núps-
skóla, munum eflaust allir minn-
ast hins látna kennimanns og
fræðara með þakklæti í huga og
biðja um leið þann, sem öllu ræð-
ur, að búa honum góða heimkomu,
á nýjum tilverusviðum, þar sem
verkefnin halda áfram að veita
þróttmiklum anda tækifæri til
meiri þroska og meiri fræðslu, —
meira að starfa Guðs um geim.
Slíkra manna er jafnan gott
að minnast.
Óskar Jónsson
Afstaða USA
Framhald úr opnu
ekki verið annað en dálítið áfall,
að vísu nokkuð alvarlegt áfall.
í viðhorfi ráðamannanna í
Washington má það sjónarmið sín
mjög mikils að stöðva nánari
tengsl milli Bonn og París. Það er
ætlun Kennedys forseta að gera
hvorki Adenauer né eftirmanni
hans það auðvelt, að taka París
fram yfir Washington. Framan-
greindar hugleiðingar um viðhorf
bandarískra stjómmálamanna til
de Gaulles og Evrópumálanha í
heild hafa sumir viljað sameina
í þessa einu setningu:
„Hugmyndir de Gaulles eiga að
staðbindast við franska grund.“
HETJULEIÐIR
Framhald úr opnu.
smek ákveður og skjalfcst er. 1
bréfi, sem varðveitzt hefur. Én hins
vegár er augljóst af bréfinu, að
ráðamenn á Norðurlöndum, vissu
þá enn gjörla, áð Íslenðíngar
höfðu fundið Vesturheim, og jafn-
vel, að Magnús konungur smek
hafi talið hann tilheyra sér. Einn-
ig tel ég, að Vilhjálmur dragi of-
skarpar ályktanir af Grænlands-
lýsingu ívars Þórðarsonar.
En hins vegar eru kenningar
Vilhjálms um kynni Columbusar
af landaþekkingu íslendinga hár-
réttar. Columbus var kunnugur
Bristol-kaupmönnum og í þjónustu
þeirra um t.i'ma, en þeir höfðu mik-
il skipti við íslendinga, og hafa
því hlotið að heyra á íslandi hinar
fornu sagnir um fund álfunnar
miklu, Vesturheim. Af þessum
spurnum ályktaði Columbus, að
hægt væri, að finna ný lönd með
því að sigla yfir þvert Atlantshaf
— sem hann og gerði.
Hetjuleiðir ög landáfundlr er
fróðleg og skemmtileg bók. Vil-
hjálmur lætur gjarnan hinar fornu
heimildir tala sínu máli og fer
mjög vel á því. Bókin er skemmti-
leg aflestrar — og ég held — að
margir muni hafa yndi af að lesa
hana, sérstaklega ungt fólk. Nú á
tímum er það yndi flestra lingra
manna og kvenna, að kynnast' f jar-
lægum löndum og þjóðum, bæði
af lestri góðra bóka og ferðalög-
um. í þessari bók er einmltt mikið
af staðgóðum fróðleik, sem gáman
er að kunna skil á, þegar síðar er
lagt upp í ferð til fjarlægra lánda.
Einnig eru sagðar þar skemmti-
legar ferðasögur frá ævintýraleg-
um ferðum, eins og t. d. ferð Ma-
gellans, þegar hann sigldi kring-
um jörðina. Sama er að segja um
frásögnina af ferð Columbusar um
þvert Atlantshaf, er hann fann
Ameríku.
- Bræðumir Ársæll og Magnús
Árnasynir þýddu bókina og er þýð-
ing þeirra lipur og skemmtileg.
Bókin er vel útgefin, frágangur
vandaður. Bókin á erindi til allra,
en sérstaklega æskufólks, er yndi
hefur af lestri góðrar bókar um
frásagnir af ferðalögum og lýsing-
um á fjarlægum löndum.
Jón Gíslason.
ENSKA
Löggiltur dómtúlkur
skjalaþýðandL
EIÐUR GUÐNASON,

BrNO.IL)
Tif AlþýtSublaBsins,
Reykjavik
fg ðska atf gerast áskrifandi a® AlþýSublaSiriu
Nafn............................................................
Heimilisfang .................................
.............•.................—-r- '
AIÞÝÐUBLAÐIÐ - 23. febrúar 1963