Alþýðublaðið - 21.03.1963, Síða 8

Á UNDANFÖRNUM árum hef-
ur um fátt verið meira rætt en
hinn sívaxandi húsnæðiskostnað
manna, sem að miklu leyti er tal-
inn stafa af háum byggingarkostn-
aði íbúðanna (húsanna), miðað við
meðaltekjnr.
Áreiðanlega er hér fjallað i)m
eitt veigamesta atriði í efnahags-
legri afkomu mikils hluta þjóð-
arinnar og þá ekki sízt láglauna-
fólksins. — Margar ráðstefnur
hafa verið haldnar um þessi mál
bæði á vegum stjómmálaflokka og
„fagmanna“ i þessum málum. Eins
og að líkum lætur, eru menn ekki
á eitt sáttir um, hverjar séu
helztu meinsemdirnar er valda
þessum vanda, en í mörgum atrið-
um virðist þó ekki mikill skoð-
anamunur.
Ýmsir aðilar hafa nú nýlega lát-
ið ljós sitt skína um þessi mál,
og helzt komið auga á þann „á-
galla,“ að um „óhæfilega hátt
kaup einstakra iðnstétta væri að
ræða.“ — Eg tel persónulega, að
launin í byggingariðnaðinum séu
ekki höfuðvandinn, og að það sé
of ódýr lausn þessa vandamáls, að
skella skuldinni á þá aðila, sem
vinna fyrir launum í byggingar-
iðnaðinum.
Vinnuaflsskorturinn við hús-
byggingar bæði hjá iðnlærðum og
óiðnlærðum mönnum, afsannar þá
kenningu. — Það sýnir sig, að
fjöldi annarra starfsgreina lokkar
fólkið betur til sín og þá ekki
hvað sízt vegna hærri tekna.
Flestum ber saman um, að við
byggjum :
1. Of dreift og óskipulega, þann-
ig, að alltaf er verið að byrja
að nýju, undirbúningslítið.
2. Of stórar fbúðir, sem innan ör-
fárra ára, verði mönnum meiri
byrði að en ánægja.
3. Að við njótum of lágra opin-
berra lána miðað við bygginga-
kostnaðinn, og þar af leiðandi
sé ekki nægilega tryggt fjár-
magn til byggingaframkvæmd-
anna, þannig, að óhóflega dýr-
ar tafir verða og of langur
byggingartími.
4. Að tækninýjungar séu illa
nýttar.
í framan greindum atriðum tel
ég vera stærstu og veigamestu at-
riði þessa vanda.. Það er víst hæg-
ast að benda á vandann, en erfið-
ara að leysa hann, við okkar ís-
lenzku aðstæður.
Eitt vandamálið, sem m. a. sést
í mynd of margra hálfbyggðra
húsa, hefi ég þó ekki nefnt. Það
eru blekkingarnar, sem húsbyggj-
endur hafa of oft orðið fyrir, af
hálfu hins opinbera. — Þ. e. upp-
hrópanir eins og þær, að
„allir, sem vilja, geti fengið
hámarkslán til íbúðabyggtnga,“
þótt vitað sé, að eftirspurn sé
hvergi nærri fullnægt, vegna fjár-
skorts. Með slíkri framkomu hafa
of margir verið ginntir út í æ-
varandi skuldabasl. Það er skyn-
samlegra og heiðarlegra, að lofa
minnu, en reyna að standa við
þau loforð.
Þegar lærðir menn og leikir
segja: við verðum að byggja stærri
heildir íbúða, þ. e. fleiri í einu
með fyrirfram tryggðu fjármagni,
er gjarnan bent á bæjar- og ríkis-
framkvæmdir og sagt, að ekki
sýni þær lækkaðan byggingar-
kostnað.
Það er áreiðanlega dálítið erf-
itt að skilja, hvers vegna rúm-
metrinn í 100-200 íbúða hverfi
byggðu með fyrirfram tryggðu
fjármagni, þarf að vera jafn dýr
og hjá þeim einstaklingum, sem
hyggja eina eða þrjár íbúðir og
báðir greiða sömu laun. — Þar
kemur eitthvað fleira til greina,
en upphæð launa.
Að sjálfsögðu hefi ég engan
töfralykil, sem leysir þennan
vanda, en helzt hallast ég að eftir-
farandi :
1. Það á að byggja íbúðir í stærri
og skipulagðari heildarfram-
kvæmdum, sem hið opinbera
1 styður með fjárframlögum.
2. Það er þörf á að stofna stærri
byggingasamsteypur (félög),
sem með útboði keppi um þess-
ar framkvæmdir, og standi við
tilboð sín, þannig, að hægt sé
að úthluta íbúðunum á föstu
verði til væntanlegra eigenda.
3. Umfram allt á að hætta þeim
blekkingum, að allir, sem vilja,
geti fengið lán og að eini vandi
hins háa byggingarkostnaðar
sé lægri laun hins vinnandi
manns.
Lausn fjárhagsvandans er held
ur ekki fundinn með þeirri blekk-
ingu, að nóg sé lagasetning á
Alþingi um hærri lán, án þess að
tryggja fjármagnið til fullnæg-
ingar lögunum.
í fjárútvegun ræður geta okk-
ar sem þjóðar úrslitum og með
bættum efnahag þjóðarinnar eiga
menn kröfu á meira lánsfjármagni
til íbúðabygginga, en um leið
verður að tryggja fullkomna nýt-
ingu fjárins. — Þá er stefnt rétt
í þessu mikla og almenna hags-
munamáli.
ðmundsson skrífar erlend fíðindi
DEAN ACHESON, fyrrverandi
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
hélt í sl. viku ræðu í Kalifomíu-
háskóla í Berkley, þar sem hann af
skarpskyggni skoðaði stefnu de
Gaulles Frakklandsforseta í Evr-
ópu og gagnrýndi hana frá sjónar-
miði stjórnmála, herfræði og efna-
hagsmála.
Acheson kvaðst ekki telja, að
grunntónninn í neitun de Gaulles
á aðild Breta að EBE væri sú
klassíska óvild meðal Evrópuríkja,
sem Washington Bandaríkjaforseti
hefði yaráð landa sína við í hinni
frægu brottfararræðu sinni. Kvað
Acheson mega leggja þá ræðu, með
dálitlum orðalagsbreytingum, i
munn de Gaulles nú, hann væri
sem sagt að snúa aðvörunum Was-
hingtons við. Með breytingunum
yrði ræðan eitthvað á þessa leið:
„Meginregla okkar í samskiptum
við (ó-evrópskar) þjóðir er að hafa
eins lítil stjórnmálaleg tengsl við
þær og mögulegt er. Hví skyldum
við, með því að cvinna okkar ör-
lög saman við (Bandaríkin), flækja
frið okkar og velmegun í fjötra
(amerískrar) mctnaðargirndar,
keppni, hagsmuna, skaps eða dutt-
lunga? Það er okkar sanna stefna
: að halda okkur utan við varanlegt
bandlag við nokkurn heimshluta
I (utan Evrópu).“
Og Acheson heldur áfram og tel
ur hugsunina að baki aðgerðum
| Frakklandsforseta vera þá, að með
■ samstöðu Þýzkalands og Frakk-
lands hafi opnazt möguleikar til
þess, að Vestur-Evrópa verði þann-
ig skipulögð og svo sterk, að hún
geti vegið á móti Rússlandi og lepp
ríkjunum og opnað möguleikana á
kerfi evrópskrar samvinnu frá At-
lantshafi íil Úralfjalla.
Hann rekur síðan ýmsa þá erfið-
; leika, sem við væri að stríða í
þessu sambandi. Bendir á svipaðan
!mátt Rússa og Vestur-Evrópu á
sviði mannfjölda, hráefna, iðnað-
! ar og yfirburði Evrópu á sviði
landbúnaðar. Á móti kæmi svo
geysilegir yfirburðir Rússa á sviði
vígbúnaður, yfirburðir, sem Vestur
Evrópa hefði ekki nokkur tök á
að minnka. Hann benti síðan á, að
sérhver ríkisstjórn í Vestur-Evrópu
hefði við sína erfiðleika að stríða
og slíkir erfiðleikar mundu vaxa
við það að vera slegið saman. Ef
hershöfðinginn reyndi að draga úr
þeim erfiðleikum, mundi hann
komast að raun um, að hans rússn-
esku bandamenn vildu ekkert með
slíkt hafa, og niðurstaðan hlýti að
verða sú, að Rússar nséðu töglum
og högldum , Evrópu.
Acheson sagði síðan, að ýmsir
í Evrópu, þar á meðal ýmsir opin-
berir aðilar í Frakklandi, virtust
hafa þá von að geta bundið endi á
dvöl bandarísks hers í Evrópu, en
jafnframt notið tryggingar um á-
framhaldandi várnir frá Banda-
ríkjámönnum. Afleiðingin af þessu
^yrði sú, að þessar þjóðir mundu
ekki gera neitt til þess að sýna
Rússum fram á, að aðeins væri
um að velja minni þrýsting á sviði
venjulegra vopna eða kjarnorku-
stríðs, heldur mundu þær nota
lítinn kjarnorkuherafla sinn til
þess að koma Bandaríkjamönnum
til að nota sinn. Þannig gætu þess
ar þjóðir, er þær væru lausar við
öll veruleg útgjöld í sambandi við
landvarnir, verndað sig sjálfar
gegn hinum hættulega sterka aust
urhluta einnar Evrópu, er næði
frá Atlantshafi til Úralfjalla.
Hann bendir síðan á, að þessi
hugmynd um eina Evrópu austur
að Úral geti með engu móti sam-
rýmzt NATO-samningnum á með-
an Rússar haldi þeim hernaðar-
styrk, sem þeir nú hafi. Ef þeir
hins vegar minnki herafla sinn
verulega, muni samningurinn ekki
skipta máli lengur. Hann bendir
síðan á, að hernaðarstyrkur Frakka
sé mjög lítill nú og líklegt sé, að
svo verði um nokkra framtíð. Slíkt
Framh. á 13. síðu.
Þessa mynd tók Jóhannes Snorras
um fyrir utan Danmarkshavn. Eim
dúðaður, því frost var þarna um
JÓN PÁLSSC
HUGLE
TÓMSl
\
Tímarnir breytast og mennirnir
með. Þetta er gömul saga, en svo
örar geta breytingarnar orðið —
og þau vandamál skapazt, að þess
gerist þörf að við endurskoðum
afstöðu okkar til ýmissa mála, sem
nú þróast á annan veg en áður og
ólieillavænlegri.
Meðal þeirra vandamála nútím-
ans, sem mjög er ofarlega á baugi,
er æskan, hin uppvaxandi kynslóð.
í þeim umræðum hefur hvorki
skort gagnrýni né áfellisdóma í
garð æskunnar. En sjaldan á einn
sök, þá tveir deila. Æskan á sínar
málsbætur, og þau gagnrök hennar
eru sterk að meginorsök vandamáls
ins sé henni óviðkomandi. Hér sé
um að ræða vandamál þeirrar kyn-
slóðar, sem nú gegnir því vanda-
sama hlutverki að leiða æskuna
fyrsta spölinn á þroskabrautinni.
Fólk á miðjum aldri man þá
daga, er uppeldi æskunnar og nýt-
ing tómstunda var engum vand-
kvæðum bundið. Daglegt líf ungl-
inga var nátengt störfum hinna
eldri, við harla fábreytta atvinnu-
vegi, sem jafnvel í tómstundum var
auðvelt að líkja eftir. Auk þess
voru þjóðlegar sagnir, þulur og
vikivakar gjarnan ívaf og uppistaða
í leikjum þeirra og skemmtunum.
Prentað mál var lítið að vöxtum
og var lesið upp til agna af ung-
um og gömlum á kvöldvökum og
næðisstundum. Þjóðin var dreifð
8 21. rnarz 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ