Breiðablik - 01.02.1908, Blaðsíða 3

BREIÐABLIK
!3'
um lág- laun og ránsvevð lig'gja
eins og martröð yfir öllu. Hvergi
kernur það betur í ljós, að það
sem barist er um í stjórnmálum,
eru fátækramálin.
Eins á Englandi. Baráttan þar
er ekki gegn lávörðum, biskup-
um, ölgerðarmönnum né jafnaðar-
stefnu, heldur gegn fátæktinni.
Það, sem alla flokka í raun og
veru langar til að ráða bót á, er
fátæktin. Hvernig á að reka þann
bitvarg frá bænum ? Þess vegna
er talað um, að gjöra allsherjar
ákvæði um, hvaða launa upphæð
megi lægst vera í landi, hvað
vinnutími megi lengstur vera,
hvernig sjá skuli vinnulýð fyrir
hæfilegum húsakynnum, hvernig
mentan öreiga skuli borgið og
öllum séð fyrir nægum hvíldar-
stundum, en gamalmennum veitt
eftirlaun.
Prófessor Alfred Marshall í
Cambridge hefir nýlega látið birt-
ast bók, er hann nefnir Megin-
reglur hagfræðinnar (Principles of
Economics), þar sem tekið er í
nokkuð annan streng en vér eig-
um að venjast í slíkum bókum.
Þar spyr hann blátt áfram: ,,Get-
um vér eigi vaxið upp úr þeirri
trú, að fátæktin sé óhjákvæmi-
leg?“ Hann sýnir fram á, hvern-
ig fátæktin lami æðstu sálargáfur
mannsins, einkum í stórborgum.
Svonefndur mannfélags-sori stór-
borganna fari á mis við vináttu,
heimilislíf, næði, oghuggun trúar-
bragðanna. Oskaplegur fjöldi í
borgum og á landsbygð alist upp
við klæðleysi, ilt og ónóg viður-
væri, slæm húsakynni, fái lítið
sem ekkert að sinna bóknámi, því
börn sé rekin til stritvinnu, kröft-
um þeirra algjörlega um megn,
þar sem líkami og sál svelti heilu
hungri og hvorugt nái tilætluðum
þroska.
Og þegar frant í sækir þetta eft-
irtektarverða hagfræðismál, kem-
ur þessi lærði maður, sem borin er
mesta lotning fyrir sökum stöðu
hans og þekkingar, fram með
hugmynd, sem mörgum kann að
virðast næsta djörf. Hannsegir:
,,Nú loks erum vér farnir alvar-
lega að grufla út í, hvort það sé
óhjákvæmilegt, að til sé nokkurar
svo-nefndar lægri stéttir; með öðr-
um orðum, hvort nokkura nauð-
syn beri til þess, að mikill fjöldi
fólks sé dæmdur til þess frá fæð-
incf sinni að vinna baki brotnu til
að sjá öðrum fyrir þörfum fág-
aðrar siðmenningar, en fá eigi
nokkurn þátt í því lífi sjálfur,
sökum fátæktar og strits“.
Engar lægri stéttir ! Engin
landeignarlaus öreigastétt, fyrir-
litin og kúguð ! Það er spámann-
legt orð. í þá áttina þarf heim-
urinn að keppa. Því þó honum
tækist að bæta úr hungri og nekt,
væri þó hin andlega fátækt eftir.
Og fátæka í einhverjum skilningi
mun heimurinn ávalt hafa. En að
bæta úr þeirri fátækt í öllum mynd-
um göfugasta markmið, er hann
getur sett sér.