Breiðablik - 01.02.1908, Blaðsíða 6

*34
BREIÐABLIK
menn við'og' kenna mönnum að lagfæra
þá bresti, sem á eru lífinu. Langoftast
rita þeir'af kærleika til fegurðar og göfgi
mannlegs lífs og ætla sér að ieiða gott
eitt innaí buga lesendanna.
En óhætt er að fullyrða, að þetta mis-
tekst mjög cjft. Fjöldi bóka, sem ritaðar
eru frá þessu sjónarmiði, skilja eftir sora
í hugum þeirra, er lesa. J\ð andlegum
þroska er ' allur þorri þeirra, er bækur
lesa, börn í samanburði við þá, er bækur
rita. Flestir forðast. að segja börnum
sögur af megnri siðspilling og sé einhver
á heimilinu, sem gjörir það, án þess for-
eldrar^viti, þykir það fremur illa gjört,
og sjaldan bera vott um góðan hugsunar-
hítt.
Getur það verið heppilegt efni bóka,
sem siðuðu fólki þykir ekki sama að tala
um upphátt? Eru þau söguefni vel valin,
er lýsa hlutum, sem vandaðir menn forð-
ast að nefna? Er það rétt að rita bækur,
sem færa mönnum ijótar mj ndir og ljótar
hugsanir til að fyila huga þeirra, í viðbót
við þær, sem lífið sjáift stingur að manni?
Leitast eigi hver góður maður við af öllu
megni að stjaka úr huga sínum ljótum
myndum og lélegum hugsunum? Getur
þá verið vel gjört að rétta mönnum bækur,
erlokkaímyndunaraflþeirra á glapstigu,—
mönnum,sem án þeirra veitir nógu torvelt
að halda í hemi! hugsana sinna? Er
þroskaleysið eigi oft leitt út í sömu freist-
ingar og þær, sem verið er að lýsa í lífi
atinarra?
Þetta finnast oss vera atriði, er þeir
ætti vandlega um að hugsa, sem rita fyrir
þjóð vora.
MÆLSKU-SAMKEPNI.
Það var nýtt m«ð oss íslendingum, til-
tæki námsmannafélagsins íslenzka hér,
að stofna til eins konar samkepni í ræ?u-
fimleik. Með innlendum námsmönnum
er þetta altítt og þykir eitt hið einkenni-
legasta við skóialíf ensku þjóðanna. Með
engum þjóðum er áherzla jafnmikil á það
lögð, að þeir, sem búa sig undir lífið
með því að ganga langan námsveg, leit-
ist við að ná sem beztum tökum ámælsku-
listinni, og gjört er með enskum þjóðum,
enda leikur á því enginn vafi, að þær
standa langfremstar þjóðanna í þeirri
fornfrægu íþrótt.
Mælskulistin er eiginlega í því fólgin
að kunna að haga svo máli sínu, að sá,
er talar, hafi stöðugt fult vald á huga
áheyrendanna og tilfinningum, svo að
það, sem sagt er, fái meðhald þeirra og
samþykki. Aðal-tilgangur þess, sem
eitthvert erindi flytur, er að sannfæra.
Hann þarf því að hafa hugsað efni sitt til
hlítar, honurn þurfa að vera kunnar allar
helztu mótbárur, sem upp kunna að rísa
með áheyrendum gegn máli hans, og
hann þarf að færa frani svo glögg rök
gegn þeim, að þær verði að engu.
Ótal -margt smávegis kemur til greina,
þegar um þétta efni er að ræða, svo sem
liinaburður og látæði, að staðið sé í sömu
sporum, að rödd og rómlag sé karlmann-
legt og þó þýtt, skírt, svo hvert orð heyr-
ist, viðkvæmt, svo tilfinninganna verði
vart þegar því er að skifta, samúð í orð-
uni og hugsunum með áheyrendum, efnið
göfugt og göfugur hugsunarháttur og
maður birtist bak orðanna. Þetta og
margt fleira, seni nefna mætti, kunna að
virðast smámunir, sem alis enga áherzlu
ætti að leggja á. En því betur, sem
ungur maður temur sér alla slíka smá-
muni, svo þeir verði honum annað eðli,
þeim mun betur mun honum hepnast.
Véríslendingar höfum vanrækt mælsku-
nám með öllu. Það eru víst teljandi þeir
íslendingar, sem nokkura tilsögn hafa
fengið í þeim efnum. Nokkurn veginn
alveg æfingarlaust hafa flestir byrjað, og
þá alt orðið af handahófi, þó meðfæddir
hæfileikar hafi oft bætt úr skák. Hve
langt Islendingar gæti komist í þessu