Breiðablik - 01.11.1908, Blaðsíða 3

BREIÐABLIK
83
sögri vanalega lesin í kirkjum á
föstudag'inn langa, eða einhver
kafii hennar.
Þessi fjögur rit þykjast biblíu-
fræðingarnir geta aðgreint og les-
ið sundur nákvæmlega. Hin elztu
þeirra álíta þeir, að sé frá 8. öld
fyrir Krists burð. Það eru sögu-
legar frásagnir tveggja höfunda,
sem netndir eru eftir þeim nöfnum,
sem hvor um sig gefur guðdóm-
inum. Er annar þeirra nefndur
J a h v i s t i af því hann nefnir
guð J a h v e. Hinn er nefndur
E 1 ó h i s t i , því hann nefnirguð-
dóminn E 1 ó h í m. Næsturþeim
kemur höfundur löggjafarinnar í
fimtu Móse-bók, sem uppi hefir
verið á 7. öld f. Kr.
Kaflar þeir, sem þá verða eftir,
einkum löggjöfin í 2., 3. og 4.
Móse-bók, ætla menn að ritaðir sé
á tímum herleiðingarinnar í Babý-
lon og aldanna þar áeftir, þangað
til fram á daga Esra. Þeim álíta
menn, að Esra prestur hafi safnað
og ritað stuttan formála að með
yfirliti yfir sögu ísraelslýðs og eft-
ir hans dag hafi ýmsir aukið við.
Á þenna hátt hafi prestaritið
svonefnda orðið til á 5. öld. Þá
var þeim fjórum ritverkum, sem
nú hafa nefnd verið, fléttað saman
í eina heild, Mósebækurnar fimm,
sem nú höfum vér. Hin önnur
sögurit, bækur dómaranna, Sam-
úels og konunganna,eru tilorðin
öll á herleiðingartímanum; en
inn í þau hafa merkileg smárit ver-
ið fléttuð frá tímum á undan her-
leiðingu.
Mestur hluti Sálmanna er til
orðinn eftir herleiðingu og all-
margir þeirra fyrst á Makkabea-
öldinni eða 2. öld fyrir Krists-
burð, en fáeinir frá gömlum tím-
um.
Þá kemur yngsti hluti bókmenta
gamla testamentisins. Það eru
Kroniku-bækur og bækur þeirra
Esra og Nehemía, sem eiginlega
eru eitt ritverk allar saman, Est-
erarbók, Prédikarinn og Daníels-
bók; hún álíta menn, að rituð sé
nálægt árinu 167 f. Kr., en Ester-
arbók árið 150.
Þetta er yfirlit, örstutt og ófull-
komið auðvitað, yfir dagsetningu
og tilorðningu ganrla testamentis
bókmentanna eftir því senr biblíu-
fræðingar vorra tíma komast næst.
Bæta má því við, að spádómsbók
Jesaja álíta þeir, að sé eftir tvo
höfunda, spámanninn sjáltan, sem
uppi var á 8. öld f. Kr. og ókunn-
an höfund, sem nefndur er Jesaja-
annar og uppi var á 6. öld (540).
Um þetta alt er nokkurn veginn
samræmi fengið. Um dagsetning
einstakra bóka kann mönnum að
bera eitthvað ofurlítið á milli. En
munurinn er svo lítill, að hann
hefir litla þýðingu.
Langt mál yrði það, ef gjöra
ætti grein fyrir öllu þessu — færa
fram þær ástæður, sem biblíufræð-
ingarnir rökstyðja þessar skoðan-
ir með, og algjórð ofætlan blaði
þessu, enda myndi fæstir lesend-
ur endast til að vega þær í huga
sínúm. Og sumar eru ástæðurn-
ar þess eðlis, að engir nema há-
lærðir menn geta um þær dæmt.
Þær eru margar málfræðilegs eðl-
is, og heimta nákvæma þekking
á hebresku máli, og getur enginn
um slíkt dæmt nema sérfræðingar
í þeim efnum, sem kunna hebreska
tungu eins og móðurmál sitt. Og
þessir sérfræðingar eru eigi nema
örfáir tiltölulega, jafnvel í hópi
guðfræðinganna.
Hvernig á nú kristinn heimur,
að snúast við því, þegar skoðanir