Alþýðublaðið - 26.07.1963, Blaðsíða 13

SPRENGJUÁRÁSIR jöfnuðu við jörðu fjölda byggingS’f Niirnberg; og' sums staðar mátti heita,
að allt væri í rustum. Efri myndin sýnir hvernig umhorfsjvar í nágrenni St. Larusar kirkju í stríðs
lokin. Og neðri myndin sýnir hvernig ]>ar er umhorfs nú,T>egar hinar gömlu byggingar, margar
fornar og merkar, hafa verið endurreistar i sínu upphaflega formi.
KEELER
Framh. af 4. siðu
ar hjá foreldrum sínum, sem
bjuggu í gömlum járnhrautarvagni
Til Lundúna hélt hún, þar sem
barnaskólakennari hennay liafði
lýst þvi yfir, þegar hún var tólf
ára gömul, að augnataillit henn-
ar gæti enginn karlmaður staðizt.
Fimmtán ára gömul hóf liún
skækjulifnað á götum Lundúna.
Hún lifði mjög villtu lífi, eignað-
ist barn með óþekktum Ameríkana
en það dó skömmu eftir fæðingu.
Hún var í þeim félagsskap, þar
sem hnífarnir eru oftast nær á
lofti. Endalok hennar hefðu orð-
ið önnur, það er að segja hin
venjulegu endalok gleðistúlkna.
í stað þessara örlaga fær hún til-
boð um að verða kvikmyndadíc,
fær heilsfðumyndir birtar af sér
í heimsblöðunum, og móðir henn-
ar lýsti því hreykin yfir, hverr.u
ánægð hún sé yfir frama dóttur-
innar.
Undir stjórn Wards læltnis
breytVist Christine úr bakhúsa-
jurt í fínustu orkedíu, sem stendt r
einungis í gafífi ríkismannsins.
Ward kynnti Cbristine fyrir Pro-
fumo, er hann kom í heimsókn
ásamt konu sinni Valeri Hobsoi.
leikkonu. Þá var Christine að baða
sig allsnakin í sundlaug hússins.
Þannig varð kunningsskapur
Christine og Profumo myndaöur.
f fyr t;reiiuA'i sundlaug liafa
margir emkennilegir atburðir att
sér stað. Eitt sinn mátti sjá Pro-
fumo hermálaráðherra og Rússann
ívanov leika sér með Christine á
háhesti þar. Winston Churchlll
komst þannig að orði um atburð-
inn: „En viðkunnanlegt, að Engl-
and og Rússland skuli enn ..iau
sinni mætast á sama orrustuvelli."
í ensku bókinni „Honest ip
God,“ er enskur biskup gaf ut
um jól'n, kemur fram sú skcðun
að það sé skylda karlmannsins a'ð
ljúga eins miklu og hann getur til
þess að halda framhjáhaldi tír.u
leyndu. Má greinilega sjá, r.ð
Profumo hefur stuðzt við þessa
kenningu, er hann lýsti sakle/íi
sínu yfir á dögunum.
Meðfecð æskunnar; er í dag
eigi eins góð og vera skyldi. Segja
má, að fullorðnir keppast um að
matreiða hina gómsætu tertu
handa þeim úr jazzhönjfvurtjm,
kvikmyndadísum og svo framvegis.
Á tertu þessari er um þessar
mundir Keeler rósin. Eldri kyu-
slóðin lætur sér eigi nægja að
matreiða þessa tertu handa æsk-
unni, heldur notar hún öll ráð til
að unglingarnir borði sem mest
af henni. Eftir átið undrast fólk-
ið að börnin skuli kasta upp öíl-
um kræsingunum á gljáandi gó'f
teppin. Vissulega er ekkerr að
því að borða.tertur, en það vírður
að gerast í liófi. Mennimir þurfa
einnig á brauði að halda, til þess
að geta lifað. Án þess má búaA við
vanlíðan. Ætli það sé ekki þess
konar vanlíðan, sem þjakar ensku
þjóðina þessa stundina7
(Þýtt og endursagt úr sænsku)
I MORGUNBLAÐINU 11.7 þ.m.
í dálkum Velvakanda gerist ein-
hver „fræðimaður” tiil þess að
áfellast Sigurð Jónsson frá
Haukagili fyrir orðalagið: „og
þá varð vísan til”. Honum finnst
traustara til skilnings og betur
komizt að orði: „og þá varð vís-
an”.
Hitt er þó sannara. Orðfæri
Sigurðar er þarna venjulegra
mál og svo ótvírætt, að hug-
kvæmni nokkra, jafnvel illgirni,
þarf til að muna aðra merkingu
orðanna en þá eina, sem rétt er,
þar sem þau standa í frásögn
um tilkomu meðfylgjandi vísu.
Ef varast skal þess háttar tví-
ræðni, sem að er fundið í grein-
inni, þá mun rétt að útskúfa t. d.
annarra hvorri merkingu sagnar-
innar að ganga, en hún þýðir —
sem kunnugt er — bæði verkn-
aði kvendýra um beiðmál og þá
athöfn jafnvel fjörlausra karla
að þoka sér frá bóli að borði, en
það er sú ferðin, sem fæstir aka
eða ríða.
Sigurður frá Haukagiili getur
að vísu sjálfur varið hendur
sínar, ef honum þykir þess þörf,
til þess þarf hann ekki mín, en
hann verður ekki einn fyrir lí-
leiðingum orða „fræðimanns-
ins”, éf þau skyldu hitta fyrir
höfuð sér hæfileg. Óréttmætt
nagg um orðklaufsku eða smekk-
leysi eins af merkustu vísnasöfn-
urum, sem liér hafa nokkru sinni
starfað bítur ekki manninn, sem
fyrir verður, heldur rýrir von ó-
kunnugra manna um það að þar,
sem hann er, sé vísa vel geymd
og það kemur niður á vísnasöfn-
uninni sjálfri og er illa farið ef
til kemur.
Eitt af því fáa, sem er örugg-
lega víst, að þjóð okkar hefur
vel tekizt, þótt betur mætti vera,
er það að geyma svo mál sitt, að
lærdómar skráðir á því væru
framtíð skiljanlegir og tiltækir.
Margt hefur stutt að því að
svo giftusamlega tókst þar á mei
al einangrun þjóðarinnar, ekki
rugluðu aðrar tungur svo að til
muna væri. Þingareiðir, verferð-
ir og búferlaflutningar komu á-
samt bókanotkun leikra manna
nærfellt sem lærðra í veg fyrir
mállýzkumyndanir, sem teljandi
væru, en mestu mun þó ljóða-
gerð þjóðarinnar og ljóðanotk-
un hafa áorkað. Lærdómur bund-
ins máls: sálmerinda, lausa vísna,
rímna og kvæða festi bæði orð-
myndir og setningaskipun. Það
er ekki stór hætta á rangmælum
af þeirra manna vörum, sem
kunna margar málsgreinar utan-
bókar með réttum föUum orða
og réttri afstöðu. Meðfram vegna
kunnáttu — oft og tíðum lítt
merkra ljóða gat haldizt lið eftir
lið í munnum — jafnvel lítt
læsra kotunga — gott mál og
trútt. Þeir kunnu þótt fátækir
væru margir mikið utanbókar og
ortu sumir.
Því er vísnanotkun og vísna-
söfnun íslendingi í raun og veru
heilagt starf, hversu mikið sem
skortir á að það sé viðurkennt,
að svo sé, að þessar iðjur eiga
stóran hluta í björgun þjóðernis,
tungu og frelsis. Þetta er að
sönnu — mörgum kunnugt og
ýmsir lifa eftir því á þann hátt
að reyna að hafa vísna not sér til
gleði, eða af metnaðii ellegar af
ræktarsemi og skilningi, því víst
er það ýmsum ljóst, að söfnun
er sómi þeim, sem vinnur auk
gagnsins
Aðkast „fræðimannsins” til
Sigurðar frá Haukagili kemur að
þvi leyti furðulítið til meins,
þótt ómaklegt sé það, að vitað
er að ófáir af lesendum Tímans
(þess blaðs, er nú um alllangt
skeið hefur flutt vísur úr safni
Sigurðar) klippa vísurnar úr
blaðinu og geyma þær, ræða um
þær við heimamenn sína og aðra,
láta þær rifja upp aðrar líkar
eða andstæðar og græða á því
æfingu brageyra síns, ánægju og
umhugsunarefni.
Sá málþroski, gleðigjafi,
fyndniauki og athyglisvaki, sem
vísnafUúningur Sigurðar í blöð-
um og útvarpi hefur þannig orð-
ið, er að því bezt er vitað óþakk-
aður enn nema meö þessu áður-
nefnda asnasparki hins svo kall-
aða „fræðimanns” jafnmikil þökk
og í þvi er. En fyrst það vekur
umhugsun um viðeigandi fram-
komu, vil ég nota tilefnið til að
votta Sigurði og öðrum vísna-
vinum virðingu mína og þökk
fyrir störf þeirra að vísnahirðu
og vísnanotkun. Og ef svo kynni
að vera, sem ég ekki veit, en get
óttazt, að tilslettnin sé komin frá
einhverjum öðrum safnara sem.
þyki hróður Sigurðar orðinn full-
mikill borið saman við sinn hlut,
þá skal það hér fullyrt, að enn
eru svo stór akurlendi óunnin á
sviði vísnasöfnunar, að óráð er
að rýra tiltrú starfsbróður sins
eða vinnulöngun hans með smá-
munasemi og naggi. Slíkt er söfn
uninni meiri meingjörð en safn-
aranum, og söfnunin er nytja-
starf. Jafnvel öðrum eins am-
bögum og þeim, sem Velvakandi
birti á sama degi og aðfinnsluna
margnefndu, er sannlega safn-
andi, þótt ekki séu þæv birtandi.
Þær eru sá ómenningarvottur að
telja má mikinn fróðleiksauka að
eiga þær blaðfestar til varnaðar
og sönnunar um hve vesæl getur
orðið hagmælska þeirra, sem þó
hafa blygðunarleysi til að birta
yrki sitt.
Einnig eru þær rannsóknar-
efni réttnefndum og ólilutdræg-
um fræðimönnum og að því leyti
þá hvort þær séu ekki lausa-
leiksbörn atomstefnunnar.
Ættarmót gæti virzt með þeim
kveðskapartegundum, báðar hafa
vanheilt rim eða vantar það með
öllu, báðar hafa vitlausa brag-
liði eða enga hvenær sem það
þykir þægilegt og báðar búa við
stuðlaskort eða skakkt setta höf-
uðstafi”, hafa enda flestan ó-
smekk og illt fyrirkomulag ým-
ist einhversstaðar eða allsstaðar.
Að svo mæltu vona ég að
Morgunblaðið hér eftir sem hing
að til birti betri vísur en 11. 7.
þ. á. og hindri heldur en auki ó-
sanngjamar aðfinnslur að verk-
um nytjamanna.
Sigurður Jónsson
frá Brún.
LeggiS leið ykkar að
Höíðatúni 2
Sími 24-540.
Bílasala Matthíasár.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 26. júlí 1963