Lögrétta - 25.06.1930, Blaðsíða 14

14
LÖGRJETTA
Þessi miðstjórn kýs tvær nefndir,
eða ráð, sem í raun og veru
hafa í höndum sjer æðsta vald
ríkisins og heita þær forsætisráð
framkvæmdarnefndarinnar og al-
þýðufulltrúaráðið. I því síðar-
nefnda sitja 11 menn og er einn
þeirra forseti. Þeir stýra hver
sinni grein framkvæmdavaldsins,
líkt og ráðherrar þingræðislanda.
Forsætisráðið (27 menn) hefur
að ýmsu leyti víðtækara vald, þvi
það hefur eftir vissum reglum
löggjafar-, framkvæmda- og dóms-
vald og hefiur eftirlit með stjóm-
arfari og embættisfærslu og er í
fyrirsvari fyrir ríkjasambandið
út á við.' Kosningar eru ærið
flóknar og oftast óbeinar og ráðs-
stigin mörg og kýs eitt ráðið
annað. Kosningarrjettur er
stjettabundinn og hafa verka-
menn einir kosningarrjett, þ. e.
ekki þeir, sem hafa aðra launaða
menn í þjónustu sinni og venju-
lega ekki klerkar. Lágmark kosn-
ingaaldurs er 18 ár. Flokkaskift-
ing hefur raunverulega ekki verið
til og eiginleg stjórnarandstaða á
þingræðisvísu, eða andstaða á
móti hinu kommunistiska sovjet-
skipulagi, er strangt tekið óheim-
il, þótt stjóraarfarslega sje heim-
ilt að kjósa aðra en bolsjevíka.
Og í ráðunum gætir í fram-
kvæmdinni ýmiskonar flokka-
skiftingar. Rússneska stjórn-
skipulagið hefur áður verið rakið
í heild sinni í Lögrjettu.
Þing Kínverja.
Kína er eitthvert elsta menn-
ingarríki veraldarinnar, og hafði
verið einveldi frá ómunatíð, en
gengið á ýmsum byltingum, uns
það varð lýðveldi 1912. Það þjóð-
skipulag, sem hinn svonefndi
sjálfstæðisflokkur (Kuomintang)
undir forastu Sun-Yat-Sen vildi
koma á átti að vera reist á þing-
ræði, lýðræði, jafnræði. Stjóra
og þingi er þannig komið fyrir:
Fyrst er stjórnarráð, sem ekki
mega sitja í fleiri en 15 menn.
Forseti þess er forseti ríkisins.
Stjórnarráðið fer með æðstu völd
ríkisins, utanríkismál og heitnál.
Þar að auki eru 5 þing, eða ráð,
sem heita Yiian, framkvæmda-,
löggjafar-, dóms,-, prófs (eða
mentamála-) og eftirlits-yúan.
Framkvæmdaráðið er æðst og i
valdamest og skipar stjóraarráð- i
ið. Forsetar- og varaforsetar yún- {
anna eru tilnefndir úr stjómar-
ráðinu. Til þess að fá embætti, ■
þarf að ganga undir sjerstök i
próf, sem mentamála-yúan sjer
um og eftirlitsráðið hefur um-
sjón og endurskoðun stjómarfars
og fjármála. Auk þessarar al-
ríkisstjórnar, er enn í gildi hjer-
aðasjerstjórn og er hreppstjóri
(Hsiang-chang) fyrir hverju. Og
veltur öll landsstjóm oft meira
á þeim en alríkisstjórninni. Kín-
verjar búa þannig ekki við þing-
ræði á vestræna vísu, en sjer-
stakt þingskipulag eða ráðstjórn,
sem ýmsir telja merkilega miðlun
mili sovjetta, þingræðis og ein-
ræðis.
——o------
Ýmsar greinar pftir ínerka höfunda
verða að bíða vegna vjelarbilunar og
anna i prentsmiðjunni.
Haraldarbúð í Reykjavík 1930.
í þessu verzlunarhúsi er bezt að verzla.
Það selur aðeins vandaðar vörur samfara lágu verði. Þar fáíð þið flest sem þér þarfnist
til klæðnaðar fyrir konur, karla og börn.
Ennfremur inargan annan nauðsynjavarning svo sem: Saumavelar, Prjónavélar, Sængur-
fatnað og Rúmstæði — Ferðatöskur og Ferðaáhöld allskonar. íþróttabúninga og áhöld.
Hitaflöskur, Rakvélar, Snyrtivörur allskona>- og m. m. fl.
Allar vörur eru seldar með ábyrgð og sendar með kröfu hvert á la.id sem er.
Reykjavik.
Úrelt þing.
Það verða sjálfsagt svo marg-
ir til þess um þessar mundir að
iýsa Alþingi, lofa það og veg-
sama, að fátt verður eftir skilið.
Jeg býst þó við að flestir hafi
gleymt að geta þess, að þessi
virðulega stofnun er nú orðin úr-
elt og skipulag hennar hættulegt.
Þetta er að minsta kosti mín
sannfæring.
Jeg hef komist á þessa skoð-
un við það að sitja nokkurn tíma
á þingi. Áður hjelt jeg að öllu
væri borgið, ef kosningar tækjust
vel, ef góðir menn og fróðir ættu
þar sæti.
Það yrði of langt mál að segja
frá því hversu jeg fjekk þessa
sannfæringu. Jeg nefni aðeins eitt
sýnishorn.
Þegar jeg kom á þing voru
flokkarair tveir: Sjálfstæðis- eða
landvarnarmenn, sem vildu fá
landið viðurkent, sem fullvalda
ríki og heimastjórnarmenn, sem
lögðu aðaláhersiuna á sjálfstjórn í
innanlandsmálum og að ráðherr-
ann væri búsettur hjer. Danir
hjeldu þá, að íslendingar væru
skiftir í sjálfstæðismálinu og
bætti þetta ekki aðstöðu vora.
, Mjer var kunnugt um það, er
jeg kom á þing, að lítið sem ekk-
ert skildi flokkana í sjálfstæðis-
málinu og bar jeg því fram þá
tillögu á flokksfundi, að tilraun
skyldi gerð til þess að fá báða
flokka til þess að skrifa undir
sömu stefnuskrá í þessu máli, af-
sláttarlausa að öllu svo að vjer
stæðum samtaka og óskiftir í
þessu máli.
Mjer til mikiliar undrunar
fjekk tillaga þessi engan byr. Og
þó bar enginn á móti því að þetta
kynni að takast.
Enginn bar heldur móti því, að
þetta væri sigurvænlegt fyrir
sjálfstæðismálið.
Því vildi þá enginn líta við
þessu úrræði?
Fátt var um það sagt, en .jeg
var ekki í vafa um, að ástæðan
var eingöngu sú, að flokkurinn
vildi með engu móti missa það
vopn úr hendi sjér, að halda því
fram að heimastjórnarmenn sætu
á svikráðum í þessu máli.
Flokkshagurinn rjeði þá meiru
en sjálft sjálfstæðismálið!
Þetta var í fyrsta sinni, sem
jeg þreifaði á þessu æðsta boð-
orði allra þinga, að flokkshagur
situr í fyrirrúmi fyrir öllu öðru,
og það þó þingmenn sjeu hver
fyrir sig „valinkunnir sóma-
menn“.
Það má, ef til vill, með nokkr-
um rjetti segja, að flokkshagnað-
urinn, sem öll völd og fjárráð eru
bundin við, sje undirrót flestra
annara meinsemda þingræðisins.
Frá honum stafa flokksblöðin,
sem gylla allar gerðir flokksins
og lasta alt sem andstæðingarmr
hafast að. Með þessum hætti eru
flest mál svo rangfærð, að al-
menningi verður það oftast
ókleift, að vita hið sanna í nokkeu
máli. Margir bölfa blöðunum fyr-
ir þetta athæfi, sem er bein af-
leiðing af þingræðinu. En vilja
þeir þá vinna það til að breyta
því ?
Fundir og ræðuhöld eru annað
vopnið til þess að afla flokknum
fylgis og atkvæða. Eins og ailír
vita eru þau í sama sniði og
flokksblöðin. Takmark þeirra • r
sjaldnast að fræða fólkið, heldui
að gylla flokkinn og m'ða and-
stæðinga — afla atkvæða.
Það liggur í augum uppi, að
blaðaútgáfa, ferðir og funda-
höld kosta allmikið fje. Hvaðan er
það tekið? Þó einstakir menn
leggi það fram til bráðabirgða
má búast við því, að þeir vilji
eitthvað hafa fyrir snúð sinn, og