Lögrétta - 25.06.1930, Blaðsíða 9

LÖGRJETTA
9
mard, Vísur Islendinga, eru ágæt
dæmi um þetta. Þessi óþvingaða
snild er einkenni alls góðs skáid-
skapar; frægustu kvæðin verða
altaf þau, sem eru einföldust og
óþvinguðust, jafnframt því sem
þau hafa til að bera fínleik og
skáldlegt gildi bæði í hugsun og
formi: hjá Goethe, Victor Hugo,
Paul Verlaine, H. C. Andersen o.
s. frv.
Ef jeg ætti að einkenna Jónas |
Hallgrímsson með aðeins einu
orði, mundi jeg segja: í máli hans
er hrífandi yndi, sem ekki er hægt
að lýsa en aðeins að njóta, línu
fyrir línu, frá einni hugsun til
annarar. I þessu hefur ekkert ís-
lenskt skáld komist hærra, hann
hefur þar náð fullkomnun bæði í
efni og formi, og hærra verður
ekki komist. Hann hefur mál sitt
alveg á sínu valdi:
Ástkæra, ylhýra málið
og allri rödd fegra.
Það hefur verið sagt, að sterk-
um tilfinningum sje ekki lýst af
Jónasi, t. d. eins og af Kristjáni
Jónssyni. En þetta verður að
telja reist á misskilningi; sterk
orð eru ekki ætíð samfara sterk-
um tilfinningum, oft er það þver-
öfugt. Hin þunga undiralda dá-
inna vona og örlagaandstr.eymis,
sem nær svo djúpt og verður svo
innileg í bestu kvæðum Jónasar,
sýnir einmitt styrk og hreinleik
tilfinninganna, en jafnframt karl-
mensku hans, sem drotnar yfir
þeim. Jónas flíkaði ekki að jafn-
aði tilfinningum sínum, en drotn-
aði yfir þeim, hversu sterkar sem
þær voru. Þessi sálarstyrkur gaf
honum einnig ró, þegar hann átti
að deyja. I öllum skáldskap má
sjá, að bestu ljóðin eru innblásin
af því, sem skáldið hefur sjálft
reynt og lifað.
Ekkert íslenzkt skáld hefur
megnað að leiða fram fyrir augu
lesandans jafnlifandi myndir af
náttúrunni. Hver hefur megnað
að mála landið í einu versi?:
Samband ísl. samvinnufjelaga
Reykjavik
BEZTU LJÁIRNIR
sem til landsins flytjast eru hand-
slegnu stálljáirnir frá
R. Brusletto & Sönner A/S, Geilo.
Þeir eru hertir í viðarkolum og
ekkert til þess sparað að gera þá
sem vandaðasta.
Athugið merkið á hverjum Ijá, ef
nafnið Brusletto stendur á ljáþjó-
inu, þarf ekki að efast um gæðin.
þú reiðst um fagran fjalladal ..
Hver hefur lýst betur afli eld-
Girðingarefni; Vírnet, gaddaYÍr, kengir og giröingastólpar.
gossms:
Titraði jökull, æstust eldar
eða:
Belja rauðar blossa móður ...
Það eru ekki til ljósari náttúru-
myndir en þetta:
Fanna skau-tar faldi háum
fjallið, allra hreða val ...
Ógna-skjöldur bungubreiður ...
En loki bundinn beið í gjótum,
bjargstuddum undir jökulrótdm ...
Beljandi foss við hamrabúann hjalar
á hengiflugi undir jökulrótum ...
Þýðleik náttúrunnar lýsir Jón-
as einnig betur en nokkur annar:
Fífilbrekka gróin grund,
grösug hlið með berjalautum ...
Gljúfrabúi, g;unli foss,
gilið mitt í klettaþröngum ...
Bunulœkur blár og tœr,
bakkafögur á í hvammi,
sólarylur, blíður blær,
bunulækur fagurtær. ...
eða sólsetursljóð:
Halla þú, röðull,
höfði skínanda,
bráhýr, brosfagur
að brjósti ránar. ...
l)rag nú ið blástimda,
blysum leiftranda
salartjald saman
yfir sæng þinni. ...
Eitt af því eftirtektarverða
hjá Jónasi er hinn óskeikuli „lit-
orða“-smekkur hans. Það er ekki
síst á því sviði, sem hann er
endurnýjari málsins, orðmyndar-
inn. Sjerstaklega er „blái“ litur-
inn uppáhald hans, og samsetn-
ingar með „blár“ koma oftast
fyrir hjá honum. Á dönsku er til
lýsing á því, hvernig I. P. Jacob-
sen notar í bókum sínum hina
ýmsu liti. Skáldskapur Jónasar
| ætti það skilið, að hann væri
rannsakaður á sama hátt. Með
hæfileik sínum til litmálandi lýs-
inga getur Jónas stundum mint
á Öhlenschláger í bestu kvæðum
þessa skálds, Gullhornunum t. d.:
Af sorten Muld
med snehvide Haand
det rcide Guld. .
Hjá Jónasi Hallgrímssyni:
Skein yfir landi sól á sumarvegi
og silfurbláan Eyjafjallatind
gullrauðum loga glæsti seint á degi
dreyrrauðum besti hleypti gumi
fríður
og bláu saxi gyrður yfir grund. ...
Klógulir emir yiir veiði hlakka. ...
Þúsund ára kveðskap íslands
má tákna með þessum tveimur
nöfnum: Egill og Jónas, sá fyr-
nefndi forustumaðurinn í röð
hinna íslensku skálda, hinn braut-
lyðjandi nútíðarkveðskapar Is-
lands. 900 ár skilja þá, en sam-
bandsliður þeirra er málið, sem
enn bæði að orðum og byggingu
er í svo ríkum mæli sameiginlegt
fyrir kveðskap fornaldarinnar og
nútímans, hið gamla íslenska mál,
sem í margra alda einangrun hef-
ur lifað og blómgast eftir forn-
um reglum, þar sem hin norður-
landamálin hafa fyrir löngu um-
myndast 1 myllukvörnum breyti-
þróunarinnar. Og þessvegna geta
íslendingar einir af Norðurlanda-
búum minst þúsund ára afmælis
skáldskapar síns á máli, sem i
öilum verulegum atriðum er hið
| sama og það var fyrir 1000 ár-
f um.
Fr. de Fontenay
sendiherra Dana.