Alþýðublaðið - 19.09.1963, Síða 14

MINNISBLRÐ
I FLUG |
ffTugfélag íslands h.f.
Skýfaxi fer til Glasgow og K-
hafnar kl. 08.00 í dag. Vænt-
anleg aftur til Rvíkur kl. 22.
40 í kvöld. Innanlandsflug: í
dag er áætlað að fljúga. til Ak-
ureyrar (3 ferðir), Egilsstaða,
Kópaskers, Þórshafnar, ísa-
fjarðar og Vmeyja (2 ferðir).
Á morgun er áætlað að fljúga
til Akureyrar (3 ferðir), ísa-
£j arðar, F.J urhólsmýrar,
Hornafjarðar, líúsavíkur Eg-
ilsstaða og Vmeyja (2 ferðir).
liOftleiðir h.f.
Snorri Sturluson er væntanleg
ur frá New York kl. 09.00. Fer
til Luxemborgar kl. 10.30.
Snorri Þorfinnsson er væntan
iegur frá Helsingfors og Osló
kl. 22.00. Fer til New York
kl. 23.30.
SKIP
Eimskipafél'ag íslands h.f.
Bakkafoss kom til Stettin 16.9
fer þaðan til Rvíkur. Brúarfoss
fer frá Rvík kl. 21.00 í kvöld
18.9 til Vmeyja, Rotterdam og
Hamborgar. Dettifoss fer frá
New York 23.9 til Rvíkur. Fjall
foss kom til Rvíkur 17.9 frá
Leith. Goðafoss fer frá Rvík kl.
23.00 í kvöld 18.9 til Reyðar-
fjarðar, Norðfjarðar, Húsa-
víkur, Dalvíkur, Akureyrar i>g
Seyðisfjarðar og þaðan -:il
Sharpness, Hamborgar cg
Turku. Gullfoss fór frá Lj*fh
16.9. væntanlegur til Kvíkur
í fyrramálið 19.9. Kemur að
bryggju um kl. 08.30. Lagar-
foss fer frá Helsinki 199 lil
Turku, Kotka og Leningrad.
Mánafoss er í Álborg. Reykja-
foss fer frá Keflavík í kvöld
18.9 til Akraness, Patreksfjarð
ar, Seyðisfjarðaf, Norðfjarðar
og þaðan til Ardrossan. Selfoss
fer frá Dublin 21.9 til New
York. Tröllafoss fer frá Hull
18.9 til Rvikur. Tungufoss iór
frá Siglufirði 1(^7 til Lysexil,
Gautaborgar og áto|fhólms.
Skipaútgerð ríkisins
Hekla fer frá Rvík kl. 21.00 í
kvöld til Hamborgar og Amst-
erdam. Esja er á Vestfjörðum
á norðurleið. Herjólfur er í
Rvík. Þyrill er í olíuflutningum
í Faxaflóa. Skjaldbreið íór frá
Rvík í gærkvöldi vestur um
land til Akureyrar. Herðubreiö
er á Austfjörðum á norðurleið.
Skipadeild S.Í.S.
Hvassafell er í Þorlákshöfn,
fer þaðan til Vestur- og Norð-
urlandshafna. Arnarfell fór 16.
þ.m. frá Gdynia til fslands. Jök
ulfell fór frá Vmeyjum til Cal
ais, Grimsby og Hull. Dísarfell
er í Borgarnesi. Litlafell er á
leiðinni frá Húsavík til Rvíkur
Helgafell fer í dag frá Delfziji
til Arkangel. Hamrafell fór í
mofgun frá Rvík til Batumi.
Stapafell er á leið frá Akureyri
til Rvíkur. Gramsbergen kemur
til Þorlákshafnar í nótt.
Jöklar h.f.
Drangajökull lestar á Norður-
landshöfnum. Langjökull lest
ar á Akranasl og Keflavik.
Vatnajökull er á leið til Glouc
ester.
Eimskipafélag Reykjavíkur h.f.
Katla fer frá Rotterdam í dag
áleiðis til London. Askja er
væntanleg til Rvíkur í dag.
Hafskip h.f.
Laxá losar á Austfjarðarhöfn-
um. Rangá lestar á Norður-
landshöfnum.
Vinningsnúmer í happdrætti
UMF Breiðablik Kópavogi eru
þessi: Nr. 572 2437, 4637, 675.
Vinninga skal vitjað til Gests
Guðmundssonar Skjólbraut 3a
Kópavogi, sími 10804.
sörN I
Árbæjarsafn lokað. Heimsókn-
ir í safnið má tilkynna í síma
18000. Leiðsögumaður tekinn i
Skúlatúni 2
Borgarbókasafn Reykjavíkur
sími 12308. Aðalsafn Þingholts-
stræti 29A. Útlánsdeildin er op-
in 2-10 alla virka daga nema
laugardaga 1-4. Lesstofan er op-
in alla virka daga kl. 10-10
nema laugardaga kl. 10-4. Úti-
búið Hólmgarði 34 opið 5-7 alla
daga nema laugardaga. Útibúið
Hofsvallagötu 16 opið 5.30-7.30
alla virka daga nema laugar
daga. Útibúið við Sólheima 27
opið 4-7 alla virka daga nema
laugardaga.
Landsbókasafnið. Lestrarsalur
er opinn alla vlrka daga kL
10-12, 13-19 og 20-22 nema
laugardaga kl. 10-12 og 13-19.
Útlán alla virka daga kl. 13-15.
Listasafn ríkisins er opið kL
1.30-4.
Þjóðminjasafnið er opið þriðju
daga, fimmtudaga, og laugar-
daga kl. 1.30-4. Listasafn ríkis
ins er opið sömu daga á sama
tim.
Minjasafn Reykjavíkur, Skúla-
túni 2 er opið alla daga nema
mánudaga kl. 14-16.
Ásgrímssafn, Bergstaðastræti
74, er opið sunnudaga, þriðju
daga og fimmtudaga frá kl. 1.30
til 4,
Bókasafn Dagsbrúnar er opið
á tímabilinu 15 sept. til 15. maí
sem hér segir= Föstudaga kl.
8-10 e.h. laugardaga kl. 4-7 e.h.
og sunnudaga kl. 4-7 e.h.
Ameríska bókasafnið er opið
mánudaga. miðvikudaga, föstu
daga kl. ÍO-21. Þriðjudaga og
fimmtudaga kl. 10-18.
1 LÆKNAR 1
Slysavarðstofan i Heilsuvernd-
arstöðinni er opin allan sólar-
hringin. — Næturiæknir kl.
18.00-08.00. Símf 15030.
Neyðarvaktin simi 11510 hvern
virkan dag nema laugardaga.
HANNES Á HORNINU
Framh. af 2. iíðu
inu og réttlætis ber að gæta i
stjórn ríkis. Mun þetta koma
greinilegar í ljós síðar.
5 Hér skal þó vikið lítið eitt
af leið' og minnzt eins afmælis
sem ekki er óskynsamlegt að minn
ast fyrst umhyggja fyrir sjúkum
kemur í ljós. Sextíu ár eru liðin
frá stofnun HjúkrUnarfélaffs
Reykjavíkur. Stofnun þess átti sér
fróðlegan aðdraganda. Sr. Jón
Helgason, síðar biskup, var fyrsti
formaður þess félags. Þegar/hann
var að berjast fvrir stofnun þess
fyrst í stað, vildu engir hér í
borg fylgja honum til þessa verks
að stofna félag til að hjúkra fá-
tækum og sjúkum. Að um síðir
tókst að stofna félagið, var að
þakka Oddfellow-reglunni. Mikl-
ar framfarir hafa síðan orðið cg
nú ganga hjúkrunarmálin líkt og
á færibandi í verksmiðju, þar sem
ríki og bær knýja færiböndin á-
fram og aðrir þurfa lítið um að
liugsa.
Menningarviljinn var veikur í
þá daga. Á vorum tímum er hann
skakkur eins og Dofrinn vildi hafr
hann hjá Pétri Gaut: „í vinstra
augað ég sker örlitla rispu, svo
skekkist sjáin, / og afbragð sýnist
þér allt, sem þú sér, / Svo ætla
ég að stinga út hægri skjáinn."
Svo skakkt sjá sumir menn að
þeir geta ekki séð kirkju rísa án
þess að hugsa sem svo: Þetta fé
hefði átt að nota í sjúkrahús,
sjónvarp skóla eða eitthvað ann
að. — Enn í dag skortir oss sjúkra
hússpresta í borginni, starfsmenn
sem engin nágrannaþjóð vill án
vera.
Listar gamalmenna, sem ekki
fá rúm á ellihælum, lengjast
stöðugt. Sttöðvum hallarbygging-
ar. Látum sjónvarpið bíða. Byggj
um yfir gamalmennin, afrækt
börn og afvegaleiddar stúlkur.
^ íslendingar eru ekki sekir
sakir ofrausnar við kirkjuna. Ár-
ið 1880 var prestaköllum fækkað
með lögum úr 171 niður í 142.
Þeim var aftur fækkað með lög-
um árið 1907 úr 142 niður í 105.
Embættin urðu aldrei færri en
107. Leggja átti með lögum niður
Mosfellsprestakall í Mosfellssveit,
og var sr. Bjarna Jónssyni veitt
embætti hér í Reykjavík (28. maí
1910) með því skilyrði að hann
bætti við sig þjónustu þess þegar
það losnaði. Komst sú vitleysa
aldrei í verk þótt í lögum væri,
með því að mönnum óx vit. Árið
1935 var lagt til að prestaköllum
skyldi fækkað niður í 59, en prests
embætti áttu að vera 61. Um þetta
var borið fram frumvarp á Al-
þingi — og þar með komið niður
á botn í þeim brunni, sem úr var
verið að ausa til að bjarga menn
ingu íslendinga.
En annar brunnur var líka til:
Biskupsembættið. Allt frá 1881
fram til 1924 var öðru hvoru háð
barátta fyrir því að leggja niður
hið eina biskupsembætti, sem eft
ir var í landinu, og mörg frum-
vörp flutt um það að leggja það
alveg niður eða steypa því saman
'við eitthvað annað embætti. Er
þetta fróðlegur þáttur í menning
arsögu vorri, þótt honum sé nú
lokið.
um áratug eða minna, segir Áhorf-
andi. Athugum söguna og skýrsl-
urnar. í Noregl voru fjórir bisk-
upsstólar um aldamótin 1880, en
tveir hér um sama leyti og voru
báðir afnumdir, en stofnaður einn
í staðinn, sem aldrei hefur haft
fast aðsetur, heldur færzt til með
mönnum. Þótti það ofrausn að fá
biskupi fastan embættisbústað í
stað Skálholts.
í Noregi hafa bætzt vlð þessir
biskupsstólar á þessum tima: Há-
logaland (Tromsö) árið 1803,
Hamar endurreistur árið 1864,
Stafangur endurreistur 1925.
Túnsberg stofnaður 1948, og Suð-
ur-Hálogaland 1952. Stefnt er nú
að því að bæta við tíunda biskups-
stólnum þar í landi með skiptingu
Björgvinjar biskupsdæmis. Mörk:
Noregur hækkar úr fjórum í níu.
ísland lækkar ur tvelm í einn.
Nokl( u eftir aldar<é;.n 1800
voru prestar í Noregi fjögur
hundruð, árið 1865 voru þeir 567,
árið 1910 voru þeir 725, árið 1954
voru þeir 903, þar af aðstoðar-
prestar 183. — En hér með eru
ekki talin hundruð kristniboðs-
presta, sjómannapresta o.fl. Kirkj
an á Madagaskar, sem vaxið heCir
upp af starfi hins norska kristui-
boðs þar í landi. er stærrj en hin
íslenzka þjóðkirkja.
Það erum ekki vér, sem stíg-
um hin stóru'spor, heldur höfum
vér um aldar skeið — og reynd.rr
lengur, þegar litið er til biskups
stólana, mjakast aftur á bak í
kirkjulegum efnum um leið • g
öðrum hefur farið stórlega fram.
8
7
Það sem aðrar þjóðir gera á
áratugum viljum við gera á ein-
Heiður sé þeim mönnum, sem
hér höfðu „óskekkta sjá,“ bæði
fyrrum á Alþingi (svo sem Grími
Thomsen, Jóni Þorkelssyni, Pétri
Halldórssyni, Jóni Magnússvni,
frú Guðrúnu Lárusdóttur og mörg
um fleiri) — og þeim sem nú sjá
að við svo búið má ekki lengur
standa eins og núverandi kirkjo-
málaráðherra vor og biskup.
Réttlætið er ekki fólgið í því að
taka nauðsynjar frá neinum, held
ur láta hvern hafa sitt — suum
cuique. Ef vér þurfum að skera
niður, þá skerum við fyrst niður
það, sem skaðlegt er, þar næst hið
fánýþi, þar næst hið æskilega,
sem þó er ekki brýnt nauðsynlegt,
en síðast af öllu hið nauðsynlega.
Ef vér ætlum að renna saman við
aðra þjóð, þá nægir oss hin verk-
lega menning ræktun jarðar,
fiskveiðar og fiskvinnsla, hús-
byggingar, tækni og verzlun. Að-
komuþjóðirnar geta flutt hingað
þær menntir og þann átrúnað,
sem þær telja æskilegan. En eigi
íslenzk menning að haldast og sér
leikur þjóðarinnar að varðveitast
þá er kirkjan nauðsynleg, því þar
hafa aðrir aðilar ekki gert betur
öld eftir öld. Nú er hún hlutfalls
lega fátækust bæði að andans c;g
vera(d^rauði af öllum kirkjum
Norðurlanda og hefur verið um
nokkurt skeið. Þó sjást nú nokimr
merki betri tíma. fá og dreifð.
5 Hvað offjölgun banka snertir,
held ég að bréfr. hafi rétt fyrir sér
Offjölgun banka er hitasóttarein
kenni og alvarlegt óstjórnarmerki
Rétt áður en lýðræðið hrundi í
Kína — svo veikburða sem það
var — fjölgaði bönkum gífurlega
Af tvö h.undruð bönkum í höfuðr
borginni höfðu fimm skynsamieg-
an tilgang. Hitt voru spaugilegar
klíkur eiginhagsmunamanna, sem
lifðu á- verðbólgunni, sátu og lásu
blÖð ’í ‘afgreiðslutímanum. kvört
uðu undan dýrtíðinni, sem press
aði gróða út úr flest öllum stétt
um handa bönkunum. Kommún-
istar útrýmdu þeim líkt og vér
útrýmum rottu eða lús, nema
þeim, sem komust undan til Suð-
ur-Ameríku með gróða sinn.
Allar stofnanir ættu að hafa sín
fjárlög, jafnvel þótt ekki séu
ríkisstofnanir. Þær sem fríðinda
njóta, t.d. happdrættis- eða
merkjasöluleyfa, ættu að gera
grein fyrir áætlunum sínum og
hag gagnvart almenningi, t.d. í
blöðunum. Þetta er nauðsynlegt
til þess að menn afræki ekki eina
grein góðra og_nytsamlegra verka
en ausi fé um nauðsyn fram í
aðra. Þetta er ekki nauðung, held
ur skynsamleg regla. sem yfirleitt
er fylgt í lýðræðisríkjum.
Það liggur i eðli máls að þegar
á hendur ríkisins eru gerðar (og
af þess hálfu uppfylltar) kröfur,
sem fara fram úr fjárlögum, verð
ur ríkið að innheimta tekjur um
fram fjárlög eða taka lán. Nú er
hægt að taka lán innan í hvcrri
krónu af almenningi, lán, sem ekki
þarf að greiða með neinu neraa
hruni, hægfara eða skyndilesa.
svo: Sparifé aldraðs fólks verður
stöðugt líkara ógildum happdrætt
ismiðum, en lcrakkar fara í búðir
og kaupa leikföng fyrir 500-600
krónur, sem er mjög algengt. Þjóð
in er þjálfuð í kröfuhyggju, skiln
ingurinn á tilgangsleysi sparnað-
ar kemst inn á 10-12 ára aldurs-
skeiðinu og börnin þola ekki pen-
inga. Maður þarf ekki neina
skarpskyggni til að sjá að þetta
er hrun, þó peningarnir fari ekki
til Suður-Ameríku. — Þegar laun
kínversku hermannanna, sem
áttu að endast í mánuð, entust að
eins í eina viku, þá fóru þcir að
selja kommúnistum vopnin, vagn-
ana, fötin og síðast en ekki sí*t
seldu þeir á endanum allt mi .1
legt sjálfstæði sitt, sæmd og sál.
Það er von mín að ráðamenn vor
ir finnj hvað gera skal áður en
eitthvað svipað gerist með oss.
Hins vegar tel ég ekki að sigurinn
vinnist með því að hætta við að
gefa klukkur til Hóladómkirkju
eða listaverk til Kennaraskólans.
En ef að sigur eða ósigur þjóðfé-
lagsins stæði eða félli með þess-
um viðurkenningarvotti til mætra
þjóðfélagsstofnana þá væri rétt
að fresta framkvæmdum til hag-
stæðari tíma.
Með vinsemd og virðingu
Þinn einlægur
Jóhann Ilannesson
Lengi lifi...
Framh. af 13. síðu
ur það upp úr dúrnum, — að
pandekager med flödeskum eru
danskar í allar ættir!
Það er rétt eins með þetta
og rómantíkina í kringum
rokkana. Við, sem héldum, að
rokkar væru íslenzkt fyrirbrigði,
en svo þcgar háskölastúdentar
gefa Lyndu B. Johnson frá Texas
íslenzkan rokk, segir hún bara:
— Nei, sko, þetta er alveg eins
og rokkurinn hennar ömmu!
Og svo eru þeir til, sem scgja,
að stúdentarnir h»f> bara gefið
ungfrúnni Little Rock!
14 19. sept. 1963 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ