Óðinn - 01.07.1923, Blaðsíða 14

62
ÓÐINN
fögru hvítu bringu. Mjer varð sem aumum syndara
er verður litið á helgan mann, jeg fjekk ofbirtu í aug-
un og hlakkaði óumræðilega mikið til að vera staddur
uppi á hábungunni. Þegar jeg svo kom að Barnafossi,
var fjelagi minn búinn að bíða í hálfan annan tíma;
en honum fanst hann hafa beðið í nokkrar mínútur,
því landslagið er svo lokkandi fagurt. Þar eru skógi-
vaxnar hæðir og hraun, Hvítá rennur í breiðu gljúfri,
nærri því snjóhvít, út úr hraunbakkanum. Hvítársíðu-
megin renna ótal sprænur niður milli skógarkjarrs. Við
að sjá Barnafoss verður lítið úr manni, maður kreppir
ósjálfrátt hnefana og drekkur í sig þrek og vilja, við
það að sjá vatnið ryðjast áfram gegnum þröng gljúfr-
in. Eftir að hafa snætt af nestinu og teigað fegurðina
í sálir okkar lögðum við aftur af stað. Leiðin frá
fossinum og upp að Fljótstungu liggur fyrst yfir ill-
fært hraun, svo fram hjá skógivöxnum smáhæðum.
Þegar að bænum er komið, er Eiríksjökkull í 15 km
fjarlægð, en Strúturinn er mitt á milli. Bærinn stendur
hátt og á fallegum stað, fólkið þar er líka fjörugt,
bóndinn heitir Bergþór ]ónsson, ungur fyrirmyndar-
bóndi. Við fórum snemma að sofa og báðum fyrstu
manneskju, sem vaknaði, um að vekja okkur, ef
skygni væri á jöklinum, eða liti út fyrir það.
Við vöknuðum sjálfir klukkan 5 um morguninn, þá
var komið alskýjað loft og dálítil rigning. Þegar við
komum út, sá hvergi í jökulinn. Þessum degi var því
best að eyða með því að skoða hellana. Við fengum
bónda til að fylgja okkur og fórum í þá alla. Fyrst
riðum við í Surtshelli. Þegar við komum að inngang-
inum, sem er grýttur og ljótur, voru 2 steinar auð-
sjáanlega nýdottnir úr opinu. Þegar inn kom kveykt-
um við á kertum og fálmuðum okkur áfram, ýmist á
stórgrýti eða sljettum ís. Við skoðuðum afhelli, sem
nefndur er »Sumarbústaður útilegumannanna«, sömu-
leiðis bælið og beinahrúguna, í henni eru flest beinin
af stórgripum, hin hafa orðið tímanum að bráð. Bóndi
sagði að hrúgan væri alt af að minka, því fólk sem
kæmi tæki oftast bein með sjer, til minja. Ekkert
skil jeg í því fólki sem segir að Surtshellir sje falleg-
ur. Hvernig geta urðir og stórgrýti verið fallig í kola-
myrkri og köldu saggalofti, kertaljósið bætir lítið úr,
það minnir mann að eins á birtuna og frelsið sem
maður kom úr, niður í þessa óvistlegu holu. ]eg fjekk
tár í augun við að hugsa til þess, að þarna hefðu
menn einu sinni haldið til, þó er hellirinn kann ske
betri en margar íbúðirnar í Reykjavík. Næst hjeldum
við í Stefánshelli; hann er skamt frá Surtshelli,
mikið hærri og víða fágaður eins og eftir steinsmið,
gólfið er sljett, lagið hljómar þar ágætlega, það ligg-
ur við að hann sje vistlegur. I bakaleiðinni fórum við
svo í Víðgelmi hann er lVa km frá Fljótstungu. Það
sem maður sjer fyrst er gryfja í hraunið, í hvorum
enda hennar er op. Aðalhellirinn er vestanmegin.
Þegar við komum þar niður, mundi hvorugur eftir því
að hafa sjeð svo volduga forstofu fyr. Gólfið er ís,
veggirnir eru prýddir með dropsteinum og eru nærri
því sljettir. Fyrir endanum er stór og einkennilegur
steinn; hann getur táknað altari. Eiginlega fanst mjer
staðurinn vera einhvers konar kirkja. Opið inn í aðal-
hellinn er skamt frá stóra steininum, inn um það
verða menn að ganga hálfbognir. Nú var þar ís, sem
er síðan 1918 og huldi opið, hann er til allrar ham-
ingju að smáhjaðna. Ðóndi sagði okkur að þar væri
jafn hátt undir loft og þar sem við stæðum, þar væru
íssúlur frá lofti og niður á gólf, á gólfinu væru líka
íssúlur, sem helst líktust mannfjölda, smá krökkum og
fulltíða mönnum, það væri að eins heldur þögulla,
ekki nema einstaka dropafall, veggirnir væru prýddir
með dropsteinum í öllum hugsanlegum myndum. Þenn-
an helgidóm náttúrunnar fengum við ekki að sjá í
þetta skiftið. I austurhellinum er ekki eins hátt undir
loft, en ís er á gólfinu. Þar er afhellir nokkrum metr-
um neðar í jörðinni, gangurinn ofan í hann er sljettur
ís. Þegar við komum niður í þann afhelli sáum við
tvær íssúlur, niður úr hvelfingunni, þær spegluð sig í
gólfinu og í loftinu glitraði á frostrósir. Við höfðum
nú skoðað alt sem hægt var að sjá, og gengum heim
í Fljótstungu eftir langa útivist, hrestum okkur á
sveitamatnum, fórum snemma að sofa og vonuðum að
sjá sól og heiðan himin um morguninn. Sú von brást,
veðrið var eins, rigning og útlit fyrir rigningu; þann
dag hjeldum við því til baka og komum að Ferjukoti
um kvöldið. Við reyndum að setja strigabátinn saman,
en hann hafði legið sundurtekinn úti í rigningunni,
svo það var ómögulegt. Við gistum í Ferjukoti um
nóttina og breiddum strigann til þerris, í von um sól-
skin. Þegar við vöknuðum var líka komið sólskin og
striginn orðinn þur, svo okkur gekk ágætlega að setja
bátinn saman. Vegna þess hvað striginn hafði gisnað
við þurkinn, hriplak báturinn, svo við ljettum hann
liggja í vatninu fram yfir hádegi og heltum úr honum
við og við. •
Svo lögðum við á stað niður ána; til að byrja með
rerum við ekki lengra en yfir á hinn bakkann, þar
heltum við úr bátnum vatninu. Ferðinni var heitið upp
Gufá, að Olvaldsstöðum, þar þektum við blómálf sem
við ætluðum að heimsækja; þar skemtum við okkur
til kvölds í brennandi sólskini. Upp að bænum liggur
Gufá í 18 hlykkjum, og að bænum komust við með